Liber de sacramento Eucharistiae.

 DISTINCTIO I.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT vi.

 DISTINCTIO II,

 TRACTATUS I.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 TRACTATUS II.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 TRACTATUS III.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 DISTINCTIO III. QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE

 TRACTATUS I.

 CAPUT i.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT vi.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 TRACTATUS II.

 CAPUT i.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 TRACTATUS III.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 TRACTATUS IV.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 DISTINCTIO IV.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT vi.

 CAPUT VII.

 DISTINCTIO V.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 DISTINCTIO VI. QUOMODO HOC DONUM SIT IN GENERE SACRAMENTI?

 TRACTATUS I.

 CAPUT i.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 TRACTATUS II.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 TRACTATUS III.

 CAPUT UNICUM.

 TRACTATUS IV.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

CAPUT VIII.

De cibi hujus ad cibatum unbilitate quam habet ex connaturalitate.

Sequitur ut dicamus hic de hujus cibi ad cibatum. unibilitate, quam habet ex connaturalitate ad eos quos cibat. In naturali enim cibo nihil unitur ei qui cibatur, nisi quod connaturale est illi: et si non sit connaturale et infundatur membris, pro certo putrescet in membris, et generabit apostemata et tumores vel alias corruptiones. Si autem connaturale est membris, unitur eis, et confortantur et proficiunt omnia membra per ipsum in virtutibus et operationibus suis, sicut ante diximus. Quia in digestione et assimilatione cibi et subtilitate omnia haec fieri habent in nobis : eo quod cibus ille purissimus et subtilissimus et suavissimus sit quantum ad se, sed nos non semper cibo secundum quod oportet, utimur.

Ita dicimus hic, quod in cibo nos oportet virtute istius cibi uniri cibo potius quam cibus uniatur nobis : quia si uniretur nobis defectibilibus, et cibus periret, et nos non proficeremus. Cum autem nos cibo unimur qui incorruptibilis est, tunc proficimus in omni virtute. Talem autem habemus ad cibum unionem, ut Christo Domino et cibo nostro connaturales efficiamur, ita quod nihil in nobis sit a natura Christi et divina generatione alienum. Iste enim panis filiorum est, qui non mittitur canibus ad manducandum .

Et ideo notandum est hic, quod quinque sunt quae faciunt nos Christo connaturales et unibiles. Quorum unum et primum est generatio divina. Secundum autem est munda vita. Tertium autem, dilectio ad Deum et sincera et pulchra. Quartum autem, illustratio contemplativa. Et quintum est unio devota. Primum horum facit nos Christo connaturales. Secundum autem facit nos in virtute similes. Tertium facit nos concordes. Quartum facit nos in cognitione conformes. Quintum autem et ultimum facit nos ab ipso indistantes. Haec enim quinque cibus habet ad cibatum, quando unitur ei: quia tunc primo ad naturam nutriti cibus generatur. Secundo, in virtute membro et operatione assimilatur. Tertio, calore ejus vivifico in membro cibato affictur et vivificatur. Quarto, luce vivifica membris et calore venustatur. Et quinto, ad plenum unitum animali potentia membri vivificatur et animae unitur.

De primo horum dicitur, I Joannis,

v, 18: Scimus quia omnis qui natus est ex Deo, non peccat :sed generatio Dei conservat eum, et malignus non tangit eum. Est autem spiritualis quaedam et optima generatio divina, qua homo in corpus et membrum Christi generatur. Si enim cibus olerum bonum suum cognoscere posset, quando ad corpus et ad membrum hominis per generationem quamdam mutatur, multas gratias ageret, et omnem modum quo mutatur et conteritur, cum gaudio sustineret, ubi sciret quod a suo esse ignobili et vili in tam nobilem vitam et tam nobile corpus mutaretur. Quantas ergo gratiarum actiones debemus Christo, qui suo corpore vivifico nos in se transmutat, ut corpus ejus efficiamur sanctum et mundum et divinum. Joan. I,12 : Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri: Quia qui eum receperunt in sacramento spirituali manducatione, concorporales filii sui efficiuntur, et sic filii Dei sunt et dicuntur. Joan. I, 13: Qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntati viri, sed ex Deo nati sunt. Non enim caro et sanguis et concupiscentia carnis et sanguinis aliquid possunt in illa generatione, sicut dicitur ibi, I ad Corinth. xv, 50: Caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt : neque corruptio incorruptelam possidebit. Et ideo neque ex voluntate faemineae carnis, neque ex improba et libidinosi viri voluntate, nihil penitus est in illa sancta generatione qua homo ex Deo nascitur, quando participando sacramento in corpus Dominicum et membrum generatur.

In hac enim generatione corpus Dominicum quasi semen est, quod sua virtute hominem ad se trahit et in se transformat. I Joannis, iii, 9: Omnis qui natus est ex Deo, peccatum non facit, quoniam semen ipsius in eo manet, et non potest peccare, quoniam ex Deo natus est. Sic igitur mutamur in sanguinem et carnem ipsius spiritualiter, et efficimur sibi connaturaliter uniti et ge- nus suum, de natura sua nos sic ad se mutante. Act. xvii, 28 : Ipsius et genus sumus.

Hoc est igitur primum in quo sic unimur Christo per sacramentum.

Est autem secunda unio in vita in similitudine virtutis et operationis. Quia etiam in naturali cibo perfecte membris unitum non est quod non habet membri vel membrorum virtutem et operationem, sicut dicitur, Isa. lix, 2 : Iniquitates vestrae diviserunt inter vos et Deum vestrum : et peccata vestra absconderunt faciem ejus a vobis, ne exaudiret. Ac si dicat: Si dissimilitudo in vita non esset, sed essetis virtute vita et operatione similes, tunc Deo nostro uniti essetis, ita quod inter Deum et vos nihil distaret nec distare faceret. Et hoc est quod dicitur, Act. xvii, 27 et 28: Non longe est ad unoquoque nostrum. In ipso enim vivimus, et movemur, et sumus. Per virtutem enim suam nobis influxam efficitur non longe : quia ipse suam non deserit virtutem, et in sua. virtute nobis communicata et influxa ipse influit nobis seipsum et communicat. Et sic in ipso vivimus sua virtute, et in ipso movemur sui nutrimenti perfectione, et in ipso sumus stantes consummati in sua perfectione. Sic enim,sicut dicitur ad Ephesios, IV, 13 : Occurramus omnes in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi. Sic enim verum est quod dicitur, I Joannis, ii, 29 : Scitote quoniam omnis qui facit justitiam, ex Deo natus est, translatus jam in virtute et operatione in benedictum corpus et membrum Christi. Sic enim dicitur, lsa. XXVI, 12 : Domine, dabis pacem nobis, omnia enim opera nostra operatus es nobis. Quia sibi conjuncti in virtute sua operamur, et ipse operatur in nobis. Sic ipse dicit, Joan. XIV, 12 : Qui credit in me, opera quae ego facio et ipse faciet, et majora horum faciet, quia ego ad Patrem vado. Ipse enim nos sibi uniens, in nobis magna facit, et nos sibi unitos ad Patris majestatem exaltans, fa- cit majora, et quotidie innovat maxima. Quae omnia in nobis facit, quotidie virtutem et opera confortando. Magna enim facit in operibus gratiae : majora facit in operibus donorum sancti Spiritus : ma- xima autem facit in operibus supererogationum et beatitudinum. Sic unitus Christo loquitur Apostolus, II ad Corinth. xiii, 3 : An experimentum quaeritis ejus, qui in me loquitur Christus, qui in vobis non infirmatur, sed potens est in vobis ? In nobis enim loquitur, quando vita, virtute et operatione juncti sumus ei, et quasi connaturales effecti. Potentia autem est in nobis, et non infirmatur, quando virtuti suae nihil contrarium invenit in nobis, sicut dicit Psalmista, Psal. XVII, 2 et 3 : Diligam te, Domine, fortitudo vel virtus mea. Dominus firmamentum meum, et refugium meum, et liberator meus.

Tertium autem nos uniens Christo, et i quasi concorporales et connaturales sibi efficiens, est dilectio ad ipsum pulchra et sincera. Quia etiam cibus corporalis postquam ad substantiam membri quod nutrit, mutatus et generatus est, et postquam virtutem et operationem et vitam illius membri assumpsit, statim ordine naturae calore vivifico illius membri et spiritu penetratur et afficitur, et sic perfectius quam primo unitus fuit, unitur. Et hoc est quod dicit Augustinus, quod fides in compositione corporis Christi mystici membra jungit, spes autem nectit, et charitas unit. Quia fidei generatio membro attribuitur, de quo diximus primo. Spei autem nexus in virtute et operatione attribuitur, spei de qua diximus secundo. Charitati autem attribuitur unio de qua hic dicere habemus : et hoc est quod dicit Apostolus, ad Ephes. IV, 15 et 16: Crescamus in illo per omnia qui est caput Christus : ex quo to tum corpus compactum, et connexum p er omnem juncturam subministrationis, etc. Sed per operationem uniuscujusque membri augmentum corpus facit in aedificationem sui in charitate. Hinc est quod dicit, Joan. xv, 9 et 10 : Manete in dilectione mea. Si praecepta mea servaveritis, manebitis in dilectione mea, sicut et ego Patris mei praecepta servavi, et maneo in ejus dilectione, Qui autem in dilectione Christi manet, manet in ejus calore vivifico, per quem unitur sibi et afficitur, ut spiritui vitali ejus conjungatur et uniatur. Hoc enim modo corpus totum in membris omnibus efficitur unum. Ad Ephes. IV, 4 : Unum corpus, et unus spiritus, sicut vocati estis in una spe vocationis vestrae. Unum enim corpus est juncturis et unionibus membrorum ad unum cor, quod calorem vitae immittit omnibus, et unus spiritus est, qui vitam et dilectionem ad invicem omnibus inspirat et pulsat in omnibus membris: et in hac spe vocationis vocamur ad Christum, ut sic connaturaliter et concorporaliter sibi sicuti capiti nostro et cordi simus uniti, quod nobis influit et sensum cognitionis et motum virtutis et tegimen suae .providentissimae gubernationis, sicut dicitur, Cantic. v, 6: Anima mea liquefacta est, ut dilectus locutus est. Dilectus enim verba dilectionis loquitur ad affectum cordis : et ideo anima ista beata dilecto unita, statim calore dilectionis resoluta, et tota in devotione liquefacta, penetravit ad ipsum, et sibi unita concorporans effecta est. Haec enim est unitas spiritus Christi charitatis totum corpus uniens, de quo dicitur, ad Ephes. IV, 3 : Solliciti servare unitatem spiritus in vinculo pacis. In hoc calore charitatis quasi sub quodam pallio concorporales et junctos nos sibi facit Dominus. Ruth, iii, 9 : Expande pallium tuum super famulam tuam, quia propinquus es. Sic emim dicit Apostolus, quod omnes concorporales efficimur, ad Ephes. iii, 5 et 6 : Nunc revelatum est sanctis apostolis et prophetis in Spiritu, gentes esse cohaeredes, et concorporales, et comparticipes promissionis ejus in Christo Jesu.

Sic igitur unio fit per dilectionem sinceram et pulchram. Sincera autem voca- tur charitas, quae nihil corruptibile admittit. Pulchra autem, quia nil faedum cogitat adversus dilectum. Quaedam enim charitas adeo debilis est corruptibilia concupiscendo, quod statim corrumpitur : et tunc vita et calor vivificus in tali membro intercipitur. Unde, I ad Timoth. I, 5, dicit Apostolus : Finis praecepti est charitas de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta, hoc est, fidelitate ad amatum non fictili vel fragili, sed fortissima: quia sic dilectus clamat ad nos, Cantic. VIII, 6: Pone me cut signaculuw super cor tuum, ut signaculum super brachium tuum, quia fortis est ut mors dilectio. Signaculum enim super cor ponitur, quando figura amati sicut figura sigilli in cera, ita in corde molli imprimitur et profundatur. Super brachium ponitur signaculum, quando tota virtus nostra et vires et fortitudo et robur ad ipsum refertur. De pulchra autem dilectione est, quod nihil faedum admittit, quod ex scatebra fuliginosae concupiscentiae procedat. Eccli. XXIV, 24: Ego mater pulchrae dilectionis, quae scilicet nihil faedum diligere potest.

Sic igitur connaturaliter et concorporaliter uniti, spiritum et calorem vivificum accipimus a capite totius corpotis mystici per nutrimentum spirituale.

Quarto loco, sicut oculata fide quisque sapiens videre potest, postea quam cibus adgeneratus membro, et virtutibus ejus unitus, et calore membri vivifico est affectus, et spiritu membri penetratus, statim paulatim incipit assumere calorem illi membro proprium, et venustatem : quod, sicut diximus, fit per illustrationem contemplationis aeternae veritatis in faciem Domini nostri Jesu Christi, sicut expresse dicit Apostolus, II ad Corinth. IV, 6 : Quoniam Deus, qui dixit de tenebris lumen splendescere, ipse illuxit in cordibus nostris, ad illuminationem scientiae claritatis Dei, in facie Christi

Jesu. Omnino enim innaturale esset, quod tenebrosum et obscurum membrum esset tam lucidi et pulcherrimi corporis. Et ideo oportet ut assumat Christi naturalem lucem et pulchritudinem, sicut, Exod. XXXIV, 29 et seq., splendida facta est facies Moysi ex consortio sermonis Domini, ita ut non possent filii Israel intendere in faciem ejus, propter gloriam vultus ejus. Ita et multo magis assumit membrum incorporatum Christo gloriam et lucem et pulchritudinem Christi in fulgore mentis illustratae per veritatis contemplationem. Unde, II ad Corinth. III, 18 : Nos vero omnes revelata facie gloriam Domini speculantes, in eam dem imaginem transformamur, a claritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. Sic enim dicitur animae sic Christo unitae in Psalmo xliv, 5 : Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere procede, et regna. Specie enim veritatis figurata et pulchritudine sapientiae decorata, prospere sine impedimento intendit per intellectum, et procedit per affectum, et regnat in rege, cujus et membrum ejus pulchritudinem assumpsit. Melior enim color quem habere potest membrum corpori bene unitum et vivificatum, est color substantialis sanguinis per candorem pellis et carnis emicantis : et iste est color Christi, sicut dicitur, Cantic. v, 10 : Dilectus meus candidus et rubicundus : electus ex millibus. Candet enim liliosa candidatione in omni castitatis munditia, et rubet roseo et purpureo vernanti rubore in suo benedicto quem dedit nobis et pro nobis sanguine. Et hanc pulchritudinem assumit sponsa, et quilibet membrum ejus effectus, quando munditia Christi candet corde et corpore, et ruborem tam gratiosi sanguinis quotidie prae oculis habet in corde. Hoc est, quod de pulcherrima vidua Judith, Judith, x, 4, legitur : Cui etiam Dominus contulit splendorem, quoniam omnis ista compositio, non ex libidine, sed ex virtute pendebat. Hoc est quod de beata Agnete dicit Ambrosius : " Jam corpus ejus cor- pori meo sociatum est, et sanguis ejus ornavit genas meas. "

Sic igitur contemplatione veritatis id quod Christo unitur, pulchritudinem et calorem Christi assumit.

In omnibus autem quatuor praedictis tandem quinto loco unio devota perficitur, indissolubilem habens ad corpus unionem et indistantem, ut in corpore sit, et in ipso animetur et vivat, et jam de caetero non nisi de corpore esse reputetur. Hoc autem fit per omnium bonorum quae a capite vel a corde corpori influunt participationem, sicut dicitur in Psalmo cxviii, 63 : Particeps ego sum omnium timentium te, et custodientium mandata tua. Sic sub alia metaphora de Christo unitis loquitur Apostolus, ad Roman. XI, 17 : Insertus es in illis, scillicet, in ramis bonae olivae, et socius radicis et pinguedinis olivae factus es. Quia omnia bona quae fluunt a Christo, taliter uniti percipiunt sicut reliqua membra corporis ejus. Sic dicit Christus, Joan. XVII, 22 et 23 : Ego claritatem quam dedisti mihi, dedi eis: ut sint unum, et sicut nos unum sumus. Ego in eis, et tu in me, ut sint consummati in unum.

Haec est catena aurea, qua colligamur et a multis reducimur ad unum unde exivimus. Pater enim omnino unus, a quo sicut a fonte Filius nascitur, et a

Patre et Filio procedit Spiritus sanctus. Spiritus autem sanctus hujus unionis est vinculum. i ad Corinth. VI, 17 : Qui adhaeret Deo, unus spiritus est, scilicet cum eo. Forma autem cui affigamur, Filius est, forma Patris aeterni, et sacramentum corporis et sanguinis est, quo Christo incorporamur, et sic in Filio ad omnis boni Patrem caelestem reducimur, et in illo fruimur omni bono Filii in Spiritus dulcedine et beatitudine. Et omnes ab hac catena recedentes, pereunt, in multa partiti dividuntur. Osee, X, 2 : Divisum est cor eorum, nunc interibunt. Hinc est, quod cum isaias, XXV, 6, dixisset de hoc convivio in ejus deliciis, statim adjunxit de unione colligationis ejus, sic dicens : Faciet Dominus exercituum omnibus populis in monte hoc convivium pinguium,conviviumvindemiae,pinguium medullatorum, vindemiae defaecatae. Et adjungit dicens, v. 7 : Et praecipitabit in monie isto faciem vinculi colligati super omnes populos. Charitas enim Christi hoc vinculum in impetu praecipitat, quod colligatum est a Patre in Filium, et ab utroque in Spiritum sanctum, et per sacramentum Filii Dei est etiam in omnes populos concorporales Domino colligatum.

Sic igitur perficitur unio ad Christum per connaturalitatem in his quinque quae a nobis dicta sunt.