Sermo II .

Medius vestrum stetit, quem vos nescitis. Ipse est, qui post me venturus est, cuius ego non sum dignus, ut solvam eius corrigiam calceamenti, Ioannis primo .

(Prothema). Ego vox clamantis in deserto, Ioannis primo.

Utrumque verbum scriptum est in Evangelio hodierno, quod hodie recitatur in Ecclesia, et sunt verba beati Ioannis. Primum est de Verbo incarnato, scilicet de Christo ; secundum est de voce ipsius Verbi, et praemittitur secundum verbum ante primum, quia vox manifestat ipsum verbum. Vox enim signum est intentionis intellectus sive conceptus mentalis, quia " voces sunt notae ipsarum passionum, quae sunt in anima ", ut dicit Philosophus ; unde sunt signa eorum quae sunt in anima, maxime per modum conceptus. Unde dicit ille peritus in arte grammatica, quod omnis pars orationis signat mentis conceptum ". Et sicut vox signat mentis conceptum, ita beatus Ioannes signum fuit Christi; et sicut " signum se offert sensui et aliud facit in cognitionem venire ". et signum se offert signato totu m, ita praedicatio debet habere totaliter oculum (?) suum, ut imprimatur in cordibus audientium; et sicut tota dictio significat, non eius pars, quia syllaba vel littera " per se nihil significat "; ita qui veritatem debet praedicare ex se tot o debet eam praedicare: in sua locutione, in desiderio mentali et in sua exteriori conversatione, id est, quod quantum ad suam intentionem nihil quaerat, quantum ad cogitationem nihil desideret, quantum ad locutionem nihil exprimat et in sua conversati one nihil ostendat nisi illud solum, quod ad laudem Dei pertinet, sicut beatus Ioannes fecit. In sua conversatione, in sua doctrina, in suo baptismo et in sua passione semper ostendit, quod nuntius Christi fuit. Ego, inquit, sum vox clamantis in deserto.

Ego non sum talis, sicut ipse fuit; non sum dignus praedicare, non sum dignus corrigiam solvere calceamenti; sed assumimus quandoque officium praedicationis propter inopiam, confisi de gratia Spiritus sancti, quod dabit voci suae vocem virtutis etc.

Medius vestrum stetit, quem vos nescitis. Verba ista sunt Ioannis Baptistae ut primo proponentis et sunt Ioannis Evangelistae ut recitantis, et in isto verbo uterque explicat nobis mysterium incarnationis ut sublime, ut profundum et ut admirabile. Et quamquam videantur simplicibus verbis loqui, credo, quod non altius posset explicari mysterium incarnationis Explicatur enim mysterium incarnationis ut admirabile propter admirabilem assumentis et assumti copulationem. Admirabilis dignatio assumentis notatur, quando dicit: Medius vestrum stetit etc.; admirabilis assumti celsitudo tangitur, cum dicit: ipse est, qui post me venturus est, qui ante me factus est; admirabilis assumentis et assumti copulatio tangitur, cum dicit: cui us ego non sum dignus, ut solvam eius corrigiam calceamenti. In ista metaphora implicatur manifestatio (?) mysterii incarnationis.

I Primo, dico, explicatur mysterium incarnationis ut sublime propter admirabilem assumentis dignationem, cum dicit: Medius vestrum stetit etc. Mirabilis est dignatio, si consideretur, quis fuit iste qui stetit i n medio, quia Deus aetern us in medio mortalium hominum, Agnus inn ocens in medio malignantium peccatorum et Salvator gloriosus in medio miserabilium perditorum Admirabilis est ista dignatio, tamen non est irrationabilis, si attenditur causa et ratio, quare stetit in medio Iudaeorum, qui medius fuit in Trinitate. Dei Filius media persona est in Trinitate Pater tenet rationem principii, quia ab ipso procedit et Filius et Spiritus sanctus Spiritus sanctus, a quo non procedit alius, tenet rationem ultimi et completivi, et Filius est media persona, qui medius est in Trinitate

Nunc stetit medius inter Iudaeos ut eruditor verus, ut informator sanctus et ut repara tor pius. Dico igitur, quod beatus Ioannes dicit et loquitur Iudaeis: Dominus medius vestrum stetit etc.

Bene dico, quod fuit in medio Iudaeorum ut eruditor verus, quia " cathedram habet in caelis qui intus corda hominum docet in terris ", ipse est Verbum, quod est fons totius sapientiae; unde in Ecclesiastico : Fons sapientiae Verbum Dei i n excelsis. Ad hoc autem, quod eruditor iste intraret in corda hominum in terra, necesse fuit, homines elevari sursum, vel Verbum inclinari. Homines fuerunt brutales et sensuales, et ideo impossibile erat, hominem ad ipsum Verbum ineffabile sublimari et ad lucem inaccessibilem et in aeternam pulcritudinem oculos defigere; et ideo oportuit, aut quod Verbum in medio hominum veniret, aut quod homines in sua stultitia remanerent. Propterea Christus incarnatus est et de Virgine natus; et dicitur in Habacuc natus fuisse in medio duorum animalium; unde dicitur, quod in praesepio bovis et asini natus fuit, quia instructor fuit populi Iudaici et Christiani Unde, cum esset annorum duodecim, remansit in templo. Unde in Evangelio: Post triduum invenerunt illum in tem plo sedentem in medio doctorum, audientem illos et interrogantem eos. Et stupebant omnes super prudentia et responsis eius. Requirebant eum parentes inter cognatos et non invenerunt eum, sed in templo, ubi est locus doctrinae, ibi invenerunt eum docentem Et quando? Post triduum, quia triplex illuminatio praecessit Christi adventum scilicet illuminatio legis naturae, illustratio Scripturae et Illustratio revelationis propheticae Unde dicit Apostolus : Multifariam multisque modis olim Deus loquens Patribus in Prophetis, novissime, diebus istis locutus est nobis in Filio. Stupebant super prudentia et responsis eius, non tamen ei credebant; audiebant, sed non intelligebant, immo, cum deberent ipsum summe venerari et ei credere, nitebantur ipsum occidere Unde in Luca : Redux Iesus de baptismo, venit Nazareth. Aperuit librum et incepit legere, et occurit ei: Spiritus Domini super me etc; et dicit: Hodie impleta est haec Scriptura in auribus vestris, quia missus sum ad docendum vos. Et tunc ipsi quaerebant miracula , et dixit eis Iesus, quod non essent digni habere miracula, et ponit exemplum de miraculo Elisei et Eliae. Eliseus curavit Naaman Syrum, Elias filium viduae suscitavit, quae fuit de terra Sidoniorum; et tunc scandalizati fuerunt Iudaei et irati et eiecerunt eum de templo, et exivit de medio eorum; tunc verificata est Scriptura , quae dicit: Excaeca cor populi huius et aures eius aggrava et oculos eius claude, ne forte videat oculis suis et auribus suis audiat et corde suo intelligat et convertatur, et sanem eos. Magna ergo fuit dignatio Christi, quod venit in medio eorum Iudaeorum, sicut eruditor verus; unde dicit: Medius vestrum stetit; sed maxima est ingratitudo; quod dicit: quem vos nescitis. Quid valet habere bonum doctorem et non reputare eius doctrinam ? Secundo stetit Iesus in medio Iudaeorum ut informat or sanctus, quia indigebant homines documentis et exemplis; plus enim movent exempla quam verba. Qui irreprehensibilis est fecit hominem ad imaginem suam et se fecit imitabilem Generatio, formatio et creatio nostra est ad imaginem istius Verbi, dicit Bernardus . Nata est creatura humana imitari Verbum; sed non potuit aliquis ipsum imitari in pulcritudine et sapientia. Primus Angelus voluit ipsum imitari in pulcritudine, et ideo cecidit; Adam voluit ipsum imitari in sapientia, et ideo corruit; et ideo ipsum Verbum condescendit ad humanitatem, ut possemus ipsum imitari et nos reformare per suam imitationem ; quod designatur nobis in Ezechiele , ubi dicitur: Veni ad tra nsm igrationem, ad acervum novarum frugum, ad eos qui habitant flumen Chobar, et sedi, ubi illi sedebant, et mansi ibi septem diebus, moerens in medio eorum.

Propheta, loquens de eo quod futurum est, dicit, quod Iudaei adhaerebant Domino propter terrena, ideo perversi permanserunt; unde Propheta : Incrassatus, impinguatus, dilatatus dereliquit Deum factorem suum, et ideo Dei Filius assumsit nostram humanitatem, ut doceret nos in poenalitate vivere Unde dicit: mansi septem diebus. Septem diebus significatur totum tempus praesentis vitae, quod debet esse tempus inediae, abiectionis et confusionis, quod notatur, cum dicit: mansi ibi moerens. Omnia bona contempsit Christus, unde reputabant eum Iudaei virum dolorum; illud erat exemplum magnae virtutis Via revertendi in paradisum est per viam moeroris Iudaei vero non quaerebant nisi laetitias et quaerebant unum, qui posset exterminare inimicos eorum et qui faceret eis convivia; et Christus pauper fuit, ideo nullus post eum ire voluit. Unde dicit: Quem vos nescitis, quia quaeritis solatia. Genimina , inquit , viperarum ! Quis ostendit vobis fugere a ventura ira ? Facite ergo fructus dignos poenitentiae, et ne coeperitis dicere: Patrem habemus Abraham. Dico enim vobis, quia potens est Deus de lapidibus istis suscitare filios Abrahae.

Non est Deus in medio viperarum, sed in medio filiorum Abrahae; ideo qui veri sunt filii Abrahae sint imitatores non Adam transgressionis, sed Christi reformationis. Dicit: potens est Deus de lapidibus istis suscitare filios Abrahae, id est de Iudaeis, qui corda habent dura et lapidea; de illis suscitavit Christum. Sed Iudaei Christum propter carnalitatem suam non cognoverunt; simul non potuerunt habere caelestia et terrena; ideo perdiderunt caelestia, quia querebant terrena et Christum Dominum imitari noluerunt Dicit igitur: quem vos nescitis.

Utinam non ad nos possit dirigi illud verbum ! Reprehensibile esset in nobis, si Ioannes extenderet verbum suum ad nos Tertio stetit in medio eorum sicut reparator pius. Unde in Ezechiele : Ego ipse requiram oves meas et visitabo eas. Sicut visitat pastor gregem suum in die, quando fuerit in medio ovium suarum dissipatarum, sic visitabo oves meas.

Dicit illud Deus, et Deus est Verbum, qui est pastor noster et pascens nos. Oves eius fuerunt dissipatae; non est missus nisi ad oves quae perierunt domus. Israel . Sicut Iacob misit filium suum Ioseph ad fratres suos visitandum, et sicut pastor mittitur ad gregem dissipatum ; sic Christus missus est ad eos qui destituti erant, ad congregandum dispersos. Dispersi fuerunt homines propter discordiam inter Creatorem et creaturam, inter angelicam naturam et humanam, inter voluntatem et consci entiam , inter sensualitatem et rationem, inter carnem et spiritum, inter hominem et proximum, inter peccatorem et universum orbem.

Discordia fuit inter Creatorem et creaturam propter peccatum, et ideo angelica natura contraria fuit humanae. Item, discordia erat inter voluntatem et conscientiam, quia voluntas inclinat ad unum, conscientia ad aliud. Item, discordia est inter rationem et sensualitatem, quia ratio dictat unum, sed sensualitas movet ad aliud; hoc autem est naturae lapsae et corruptae, et istud docet sacra Scriptura, non philosophia. Item, caro repugnat spiritui, quia car o concupiscit adversus spiritum et spiritus adversus carnem . Item, discordia facta est inter hominem et proximum; deberet unus alium diligere; vix unus diligit reliquum (sic), immo frater odit fratrem suum. Item, discordia fuit inter hominem et universum orbem.

Quis posset ista reconciliare pacificare et in unum recolligere ? Per, quem fiet illud V Dico, quod fiet istud per illum qui universalem habet potestatem super omnem creaturam, qui Pontifex magnus est, qui penetravit caelos . Ille est, qui est verus Deus et verus homo. Dissipati eramus, non coniuncti, sed ipse nos coniunxit in sua passione. Dicit Christus: Frenduerunt super me dentibus suis . Cum Christus diceret, se esse bonum pastorem, voluerunt devorare Agnum, sustulerunt lapides, ut eum lapidarent. Unde dixit Iesus Iudaeis : Multa bona opera ostendi vobis; propter quod eorum opus me lapidatis? Responderunt ei Iudaei: De bono opere, quod ostendisti, non lapidamus te, sed de blasphemia, et quia tu, homo cum sis, facis te ipsum Deum. Lapidaverunt Agnum , id est Christum, et oves, id est Apostolos.

Dicit ergo: Medius vestrum stetit, mira dignatio; quem vos nescitis, ecce; miserabilis ingratitudo ! Quia fuit instructor verus, ideo fuit credibilis; quia informator sanctus, ideo imitabilis, et quia fuit reparator pius, ideo diligibilis; sed vos in ipsum non creditis, ipsum non sequimini, ipsum non diligitis : ideo stetit i n medio vestrum, quem vos nescitis.

Videamus, si tangat vos verbum istud. Loquitur Apostolis, in quorum medio stetit Christus, sicut ille qui ministrat . Dicit Isaias : Verbum mi sit Dominus i n Iacob, et cecidit in Israel. Quia venit verbum ad Christianos, posset verbum hoc venire ad vos. Si non creditis doctori vero, si non imitamini informatorem sanctum, si non diligitis reparatorem pi um; tunc potest dici vobis: Medius vestrum stetit, quem vos nescitis. Dicitur in Exodo : Sanctificabo et tabernaculum testimonii cum altari et Aaro n cum filiis suis, ut sacerdotio fungantur mihi. Et habitabo in medio filiorum Israel. Illud impletum est, quando Dominus sanctificavit tabernaculum, id est Ecclesiam, et instituit sacerdotes, id est Apostolos, et habitabat in medio filiorum Israel, id est in medio verorum Israelitarum

Sed Iudaei privati sunt isto beneficio propter ingratitudinem eorum; unde in Daniele : Septuaginta hebdomades abbreviatos sunt super populum tuum et super urbem sanctam tuam, ut consummetur praevaricatio, et finem accipiat peccatum, et deleatur iniquitas, et adducatur iustitia sempiterna, et impleatur visio et prophetia, et ungatur Sanctus Sanctorum. Et occidetur Christus , et non erit eius populus, qui eum negaturus est.

Si istam auctoritatem considerassent, potuissent scivisse tempus adventus Christi. Ab aedificatione Ierusalem usque ad adventum Christi septuaginta erant hebdomades, et accipimus diem pro anno , et erant abbreviatae, quia erant secundum numerum annorum lunarium. Si ad hoc respexissent Iudaei, potuissent scivisse tempus adventus Christi. Dicit : et non erit eius populus, qui eum negaturus est, id est populus Iudaicus; et tunc translatus est Christus de medio eorum et venit in medio Christianorum, quia (isti) nescierunt Christum, ideo in tenebris ambulant, et quidquid in terra fuit commotum est tunc. Periculum magnum est ingratitudinis peccatum. Fuit igitur Christus in medio Iudaeorum sicut eruditor verus, sed ipsi in eum non crediderunt.

Fuit Christus in medio eorum sicut informator sanctus, sed ipsi eum sequi noluerunt; fuit in medio eorum sicut reparator pius, et quia ipsi eum non dilexerunt, ideo ipsum perdiderunt. Dicit igitur: Medius vestrum stetit, quem vos nescitis. Quibus loquitur ? Dico: tribus generibus hominum. Miserunt Iudaei ab Ierosolymis sacerdotes et levitas et Pharisaeos ad Ioannem, ut interrogarent eum: Tu quis es ? Istis loquitur Ioannes. Sacerdotes vacabant officio altaris; levitae vacabant studio divinae legis, et Pharisaei honestati religionis. Isti sollicitissimi erant ad cognoscendum Christum, et quia ipsum non cognoverunt, ideo reprehendendi sunt.

Sacerdotibus dicit Ioannes: Nescitis Christum propter avaritiam; levitis dicit: Nescitis Christum propter curiositatem, et Pharisaeis dicit: Nescitis Christum propter indevotionem. In sacerdotibus summe damnatur avaritia , in studentibus summe damnatur curiositas, in Religiosis summe damnatur indevotio. Loquitur Ioannes secundum certiorem vocem veteris legis, et secundum aestimationem novae.

Dico sacerd otes nesciunt Christum propter avaritiam; unde in libro primo Regum : Porro filii Heli, filii Belial, nescientes Dominum neque officium sacerdotum ad populum.

Heli interpretatur iniquitas; unde filii Heli sunt filii iniquitatis. Filii Heli habuerunt fuscinulam tridentem, quam mittebant in cacabum, et quidquid assumebant cum tridente asportabant. Clausit avaritia oculos Iudaeorum, quod non cognoverunt Christum; supercecidit ig nis , cupiditatis et avaritiae, et non viderunt s olem , scilicet iustitiae. Cupiditas generat fumum, qui excaecat oculos cupidorum . Cum tridente asportabant carnes; per tridentem signatur cupiditas, quae habet tres dentes, scilicet cupiditatem in acquirendo, rapacitatem in auferendo et tenacitatem in abscondendo.

Gratis accepistis, gratis date . Non debent sacerdotes reditus Ecclesiae abscondere, quia abscondere eos est iudaizare, immo sequi Iudam. Utinam ista fuscinula, quae est avaritia, non esset hodie in sacerdotibus ! quia omnes hodie avaritiae student . Quis curat de ecclesia habenda nisi propter pecuniam? Retrahunt a sacrificio Domini propter pecuniam. Dicitur, quod erat peccatum puerorum grande, quia retrahebant a sacrificio .

Voluerunt carnes crudas, ut lautius eas praepararent. Totum transit per os, quod manus potest congregare, et non est nisi fimus. Omnis labor hominis in ore eius . Haec est ratio ignorantiae. Omnes vacamus isti gulosi tati. Officium sacerdotis est hodie lautius vivere, congregare et rapere, et ideo ab eis nescitur Christus Contra istos dicit Isaias ; Vocavit Dominus Deus exercituum ad fletum et ad planctum et ad calvitium et ad cingulum sacci. Et ecce, gaudium illorum et l aetitia occidere vitulos et iugulare arietes, comedere carnes et bibere vinum. Comedamus et bibamus; cras enim moriemur. Videtur eis, quod non sit alia vita nisi ista. Audiamus Ioannem, qui dicit, quod omnes avari erant ; Dominus detestabatur divitias: Audiebant omnia haec Pharisaei, qui erant avari; et deridebant eum . Praedicavit quidam, quod divitiae essent stercora. Dixit quidam: " Ego vellem, quod domus mea plena esset talibus stercoribus ". Carissimi, animalis homo non percipit ea quae Dei sunt . Dimittamus sacerdotes.

Quid dicemus de levitis, qui vacant studio divinae legis? Isti nesciunt Christum propter curiositatem. Dicitur in Ioanne quod dixerunt legisperiti:

Nos scimus, quia Moysi loculus est Deus, hunc autem nescimus, unde sit; et dixit ille homo: In hoc enim mirabile est, quod vos nescitis, unde sit, et aperuit meos oculos, caeci nati. Nisi esset hic a Deo, non poterat facere quidquam. Et dixerunt ei: In peccatis natus es totus, et tu doces nos? Et eiecerunt eum extra synagogam Hic iacet periculum Condemnaverunt Iesum, quando luto illuminavit oculos caeci nati; et dixerunt: Non est a Deo qui sabbatum non custodit . Inimicus Dei de Lege facit argumentum ad perdendum eum , quem Lex praedicavit. Perdidit Adam esus ligni vitae. Legitur, quod Adam, comedens lignum prohibitum, expulsus est de paradiso . Hoc impletum est hodie in doctoribus nostris. Spiritualis intelligentia dicitur lignum vitae, litteralis intelligentia dicitur lignum scientiae boni et mali. Littera, id est litteralis intelligentia, occidit; spiritus, id est spiritualis intelligentia, vivificat . Dedit Deus decalogum et scripsit digito s uo , et sunt servanda praecepta Legis. Litteralis intelligentia dicit, quod observantia Legis servanda est in perpetuum. Unde quia Iudaei tenebant, quod omnia ad litteram servari deberent; ideo insurrexerunt contra latorem Legis. Litteralis intelligentia est scientia boni et mali, quae dicit, quod mandata in perpetuum servari debent, sicut observantia sabbati et circumcisio, quae ad tempus servanda sunt. Excaecati fuerunt Iudaei, ne viderent promissum in Lege, et dixerunt securi: Occid amus illum ; et sicut Iudaei noviter conversi ceciderunt a fide, dicentes, quod omnia deberent ad litteram servari; ita ceciderunt a fide Ebionitae, qui dixerunt, quod legalia cum Evangelio servanda sunt. Isti volebant manducare de ligno scientiae boni et mali. Dixerunt, quod servanda est observantia sabbati et circumcisionis; contra quos dicit Apostolus : Si circumcidamini, Christus vobis nihil proderit. Attendamus periculum: sicut finali tempore synagogae vacabant Iudaei doctrinae divinae legis per auctoritatem, ita modo vacamus doctrinae divinae legis per rationem. Qui diligunt sacram Scripturam diligunt etiam philosophiam, ut per eam confirment fidem; sed philosophia est lignum scientiae boni et mali, quia veritati permixta est falsitas Sed si es aemulator philosophorum, dicis: quomodo potuit decipi Aristoteles? Et non diligis sacram Scripturam; necessario cadis a fide Si dicis mundum aeternum, nihil scis de Christo Si dicis unum intellectum in omnibus, et non esse felicitatem post hanc vitam nec resurrectionem mortuorum; si manducas de isto ligno scientiae boni et mali; cadis a fide. Cavere debent sibi discentes quae sunt philosophiae; fugiendum est omne illud, quod est contrarium doctrinae Christi, sicut interfectivum animae Si probas, quod mundus sit aeternus, dices, quod dicis esse probationes tuas, sed non credis Audi, quid dicitur in Lege : Si quis aperuerit cisternam et foderit et non operuerit eam, cecideritque bos aut asinus in eam, reddet dominus cisternae pretium iumentorum. Credis, quod Spiritus sanctus faciat vim de fovea materiali? Certe non, sed de fovea erroris. Fovea aperitur, quando aliquam falsitatem facis credibilem et adducis ad hoc rationes; non claudis foveam, quando rationes dimittis insolutas Si tunc discipulus tuus cadit in foveam illam erroris, teneris ad eius restitutionem. Aliqui claudunt eam insufficienter; dicunt: fides tenet contrarium; das mihi occasionem, quod male credam de fide, quia " dubius in fide infidelis est ". Aliquis facit se magistrum in scientia, qui nihil scivit, et generat errores. Sacra Scriptura maximae profunditatis est et difficultatis. Aliquis volet per philosophiam determinare mysterium Trinitatis, et nesciet, quid dicat. Deberet esse eruditus in sacra Scriptura, aut quaerere ab illo qui eruditus est; quia oportet in simplicitate fidei ambulare.

Patet modo de sacerdotibus et levitis, quod nesciunt Christum, sacerdotes propter avaritiam et levitae propter curiositatem.

De Pharisaeis quid dicemus ? Dico, quod ipsi nesciunt Christum propter indevotionem. Scribitur in Deuteronomio : Eduxit rivos de petra durissima. Et cibavit te mann a in solitudine, quod nescierunt patres tui. Loquitur ad populum iuvenem, qui iam per desertum transierunt, quorum patres mortui sunt in deserto .

Dicit, quod nescierunt manna, immo manducaverunt, sed non invenerunt in eo saporem

Duo sunt genera hominum in solitudine sive in statu religioso existentium. Aliqui sunt in Religione non corde, sed corpore, qui significantur per illos qui in deserto prostrati sunt. Isti flagrabant desiderio deliciarum Aegypti, dicentes in mente: In mentem nobis veniunt cucumeres et pepones porrique et cepae et allia, quae comedebamus in Aegypto gratis . Alii sunt in Religione mente, qui significantur per iuvenes, qui non sunt seculi incredulitatem patrum, et isti saporem inveniunt in pane, quem misit eis Deus; de quo pane dicitur in libro Sapientiae : Panem de caelo praestitisti illis sine labore, omne delectamentum in se habentem et omnis saporis suavitatem. Quis est iste panis ? Iste est panis, de quo dicit Dominus in Ioanne: Ego sum panis vivus, qui de caelo descendi. Panem istum comedunt qui in Religione corde commorantur, et aquam bibunt qui de concepta devotione reficiuntur. Panis iste est verorum filiorum Israel, non Pharisaeorum. Omnes debemus aspirare, ut gustemus Christum, qui est suavis panis. Et quomodo ? Dicitur in Canticis : Descendi in hortum nucum, ut viderem poma convallium et inspicerem, si floruisset vinea, et germinassent mala punica. Nescivi; anima mea conturbavit me propter quadrigas Aminadab.

Verbum istud est sponsae ad Sponsum, in quo designantur nobis quatuor proprietates, quae dignos faciunt nos ad recipiendum influentiam divinae dulcedinis, et sunt austeritas in carne, humilitas in mente, ardor caritatis et dulcedo devotionis. Austeritas in carne tangitur, cum dicit: Descendi in hortum nucum. Nux interius habet dulcedinem, sed exterius habet corticem amarum et signat illos qui devotionem habent intus in corde et exterius austeritatem in carne. Humilitas in mente tangitur, cum dicit: ut viderem ponta convallium. Valles abundant aqua, similiter aqua divinae consolationis descendit ad humiles. Ardor caritatis tangitur, cum dicit: et inspicerem, si floruisset vinea. Vinea producens fructum , scilicet vinum, significat ardorem caritatis, quia vinum inflammat, exhilarat et alienat; ita ardor caritatis in Deum fervet, ardet et alienat. Dulcedo devotionis tangitur, cum dicit: et germinassent mala punica. Mala punica sub uno cortice habent plura grana et signant animam, quae habet refici devotione multiplicis dulcedinis. Sequitur: Nescivi; anima mea conturbavit me propter quadrigas Aminadab.

Aminadab interpretatur volubilis, et significat volubilitatem cogitationum et affectionum perstrepentium animam, ut non possit quiescere et recipere influentiam divinae dulcedinis.

Domine, pauci hodie te sciunt vere. Medius igitur vestrum stetit, quem vos nescitis, scilicet vos sacerdotes propter hoc, quod non vultis esse pauperes, vos levitae, quia non vultis esse studiosi, vos Pharisaei, quia non estis devoti. Rogemus Dominum etc.

Collatio .

Medius vestrum stetit, quem vos nescitis.

In medio Ecclesiae aperiet os eius et adimplebit illum spiritu sapientiae et intellectus. Verba ista sunt in Ecclesiastico .

Secundum litterae exteriorem superficiem videtur inordinate loqui, quia videtur, quod prius deberet impleri spiritu sapientiae quam aperire os suum. Videtur durum, quod primo debet homo aperire os quam impleri sapientia. Unde dixit Ieremias : A a a, Domine Deus, ecce, nescio loqui. Sed quomodo implevit eum Dominus spiritu sapientiae?

Dicit Gregorius , qui fuit doctor veritatis, quod multa fuerunt, quae secum non intellexit, sed quando erat coram Fratribus suis, tunc bene intellexit. Multa dantur predicatori propter audientes et devotionem audientium, et excitatur praedicator, ut meliora dicat, quam cogitavit. Unde super illud Ezechielis : Linguam tuam adhaerere faciam palato tuo, et eris mutus nec quasi vir obiurgans, quia domus exasperans est, dicit Glossa, quod " propter demerita auditorum aufertur aliquando predicatori gratia praedicationis ". Ergo propter merita auditorum confertur et gratia, sicut panes quandoque multiplicavit Dominus propter devotionem assistentium Ergo in principio rogabimus Dominum etc.

Medius vestrum stetit. Urbano modo loquitur; Spiritus sanctus docuerat eum. Dicebam, quod beatus Ioannes mysterium incarnationis volebat laudare; ad hoc enim in mundum venit, et nos omnes ad hoc facti sumus, ut laudemus mysterium incarnationis. Et dixi, quod explicatur mysterium incarnationis dominicae in verbis istis ut admirabile, ut sublime, ut profundum. Ut admirabile propter admirabilem assumentis dignationem, ut sublime propter admirabilem assumti celsitudinem, ut profundum propter admirabilem assumentis et assumti copulationem.

Dicit: Medius vestrum stetit, quem vos nescitis, et quod estis vos, qui nescitis eum. Stetit Dominus aeternus in medio mortalium hominum, Agnus innocens in medio malignantium peccatorum et Salvator gloriosus in medio miserabilium perditorum, sapientissimus in medio stultorum, sacratissimus in medio foedorum, beatissimus in medio damnatorum. Dicebam, quod rationabile fuit, quod stetit in medio Iudaeorum, unde natus fuit. Stetit, dico, in medio eorum ut eruditor verus, ideo credendus est; ut informator sanctus, ideo imitandus est; ut reparator pius, ideo diligendus est. Et quia illi ei non credebant, eum non imitabantur nec eum diligebant, ideo ingrati fuerunt. Exprimit ingratitudinem eorum sive indignitatem, cum dicit: Medius vestrum stetit, quem vos nescitis. Ex ingratitudine sacerdotes ipsum non sciunt propter eorum avaritiam, levitae propter eorum curiositatem sive legisperiti, Pharisaei propter eorum indevotionem. Patet igitur modo de assumentis dignatione.

II. Restat modo videre de assumti celsitudine, quae notatur, cum dicit: Qui post me venturus est ante me factus est . Dicitur Christus ante factus propter rationem assumtae naturae; qui venit post Ioannem ante Ioannem factus est. Hoc non verum est ratione divinae naturae, quia ratione divinae naturae non est factus nec creatus, sed genitus . Sed si post ipsum est natus, quomodo ante ipsum est factus? Certe, dignitate. Unde Ioannes dixit: Creditis quia ego sim ille? Non sum . Explicat, dico, assumti celsitudinem, cum dicit: qui post me venturus est ante me factus est. Et quam celsitudinem explicat? Dico, quod Christus venit post Ioannem sicut sponsus post paranymphum sicut rex post nuntiatorem praeambulum et sicut fulgor meridianus post diluculum matutinum. In hoc debes potestatis eius celsitudinem attendere. Quare iactas ista verba? Non iacto sed assero. Venit Christus post Ioannem sicut sponsus post paranymphum propter gratiae plenitudinem. Venit Christus post Ioannem sicut rex post nuntiatorem praeambulum propter omnis potestatis praerogativam. Venit Christus post Ioannem sicut fulgor meridianus post diluculum matutinum propter sapientiae praeclaritatem. In quo igitur excellit Christus Ioannem ? Certe in istis tribus, scilicet in gratiae plenitudine, in omnis potestatis praerogativa et in sapientiae praeclaritate.

Dicit igitur: Qui post me venturus est ante me factus est; et venit Christus post, primo sicut venit sponsus post paranymphum. Paranymphus est qui tractat et procurat nuntium ante adventum sponsi Sed quod Christus venit in mundum sicut sponsus, hoc patet et verum est in novo et in veteri testamento. In veteri testamento patet; unde dicit Psalmus : In sole posuit tabernaculum suum, et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo suo. Item, quod venit sponsus, patet in novo testamento, cum dicitur : Ecce, sponsus venit, exite obviam ei. Et quod Ioannes sit paranymphus, hoc patet, quia dicit : Qui habet sponsam sponsus est, amicus autem sponsi, qui stat et audit eum, gaudio gaudet propter vocem sponsi. Hoc ergo gaudium meum impletum est. Illum oportet crescere, me autem minui. Et quod Christus sit sponsus, dicit Apostolus : Sacramentum hoc , inquit, magnum est; ego autem dico in Christo et in Ecclesia. Sponsus Ecclesiae est Christus; quod patet per hoc, quod Christus solus est, qui Ecclesiam potest fecundare Unde dicit Augustinus: Per quod fecundatur Ecclesia? Per hoc, quod virgo concepit. Sed per quid concepit? Certe per Spiritum sanctum. Sed quis potest dare Spiritum sanctum? Certe, qui potest dare sponsum Unde Ioannes Baptista in aqua baptizare potest, sed Christus vere baptizare potest, quia solus Christus potest dare Spiritum sanctum; unde et Christus in Apostolos insufflavit Spiritum sanctum ; ideo fuit sponsus; unde Psalmus: Et ipse tanqu am sponsus procedens de thalamo suo. Christus est homo et Deus ex unitate Divinitatis cum humanitate; ipse est in quo est plenitudo gratiarum; ipse est, de quo dicitur in Evangelio: Ecce, sponsus venit, exile obviam ei. Item scribitur : Egredimini, filiae Sion, et videte regem Salomonem in diademate, quo coronavit illum mater sua in die desponsationis illius et in die laetitiae cordis eius. Haec est dies nativitatis Domini, in qua est gaudendum, et gaudere debent omnes. Istud est gaudium Christi, non carnalium hominum. Qui ad istas nuptias venire volunt debent ire ad confessionem, sed volunt quidam modo ludere ad talos. Quia Christus natus est, pro misericordia Dei ! abiiciamus opera tenebrarum et induamur arma lucis . Non est modo nox, sed lux. Absit, quod aliquis sit in peccato mortali in ista Nativitate Domini Venit igitur Christus post Ioannem sicut sponsus post paranymphum.

Item dicit Ioannes: Qui post me venturus est ante me factus est, quia Christus venit post Ioannem ut rex post nuntiatorem praeambulum propter omnis potestatis praerogativam. Unde de isto adventu Dei in Malachia : Ecce, ego mitto Angelum meum, et praeparabit viam ante faciem meam. Et statim veniet ad templum suum Dominator, quem vos quaeritis, et Angelus testamenti, quem vos vultis.

Dicit: et praeparabit viam, id est beatus Ioannes, qui praeparavit viam Christi. Statim veniet, id est, post Christum venit Ioannes, id est, antequam Ioannes exiret ex utero matris suae, Christus venit in mundum; unde et beata Virgo impraegnata salutavit Elisabeth Non posset modo aliqua creatura ad tantam humilitatem pervenire Suscitavit Christus matrem suam ad curialitatem

Iudaeus aliter exponit et dicit, quod Christus dixit: Ecce, mitto Angelum meum ante faciem tuam; hoc intelligitur de secundo adventu Domini, quia, sicut primus adventus desiderandus est, sic iste secundus adventus est formidandus et de isto scribitur: Ecce, venit, dicit Dominus exercituum; et quis poterit cogitare diem adventus eius, et quis stabit ad videndum eum ? In isto autem secundo adventu Christus statim veniet ad puniendum malos et ad remunerandum bonos.

Iste adventus Christi est exspectandus cum timore. Si aliquis crederet suspendi ad furcas, adveniente rege; cum timore exspectaret adventum regis. Et quia timemus nobis de divino iudicio , ideo cum timore eius iudicium exspectare debemus.

Sed quomodo debemus exspectare istum Christi secundum adventum ? Dicit Dominus in Evangelio : Sint lumbi vestri praecincti et lucernae ardentes in manibus vestris etc, ut, cum venerit et pulsaverit, confestim aperiant ei.

Sint lumbi vestri praecincti; dicit Gregorius, quod "lumb os praecingimus, cum carnis luxuriam per continentiam coarctamus". Et luc ernae ardentes etc.; dicit Gregorius : Lucernas ardentes habemus, cum lucis exempla monstramus ". Ergo si vis exspectare secure secundum Christi adventum, restringas concupiscentias carnales et Adhibeas operationes bonas. Paulus vero dicit: Succincti lumbos vestros in veritate, id est, sit castitas vestra non in apparentia, sed inveritate, non sit, sicut est castitas hypocritarum, sed sicut illa quae est in occulto. Aliquorum castitas est talis, quod se abstinent ab uno genere peccati sive immunditiae, sed praecipitant se in aliud genus immunditiae. Dicit Apostolus: in veritate, ut studeat homo esse castus in oculo Dei, non hominum. Accidit de isto, quod fornicatur in occulto quandoque, sicut de illo qui est leprosus in occulto et abscondit lepram suam ad tempus; tandem erumpit lepra, et sic ille turpissimus hominum Ita simulata castitas quandoque pessima est, et permittit Dominus quandoque, talem cadere pessime in peccatum, ut inde veniat ad Veram paenitentiam. Omnis autem sensus corruptionis libidinosae per partem generativam, si vigilando acciderit, etiam si non per partem corporis, sed si sit in consensu libidinis, detestandus est. Propter hoc dicit beatus Petrus : Succincti lumbos mentis vestrae in veritate. Habetne mens lumbos? Utique; in lumbis et renibus origo est carnalis delectationis. Non sectatur istas delectationes, quicumque in oculis divinae Maiestatis gratiam invenire paratus est; et oportet, quod non solum a delectatione luxuriae, immo etiam a fermento nequitiae et maliti ae non corrumpatur neque a superbia neque ab ira. Dicit igitur.: Sint lumbi vestri praecincti et lucernae ardentes in manibus vestris.

Non sitis nati ad manducandum sicut Saraceni, sed sumus nati, ut eamus in societatem Angelorum. Sed non possumus pervenire ad societatem Angelorum, nisi simus strenui; et tu nulla opera strenuitatis facis. Ecce, rex tuus veniet tibi . Sint lumbi vestri praecincti etc.

Tertio dicit Ioannes: Qui post me venturus est ante me factus est, quia venit Christus post Ioannem sicut fulgor meridianus post diluculum matutinum. Aliquando sacra Scriptura comparat Ioannem Baptistam aurorae, aliquando stellae matutinae, aliquando diluculo; Christum autem comparat luci. Dicit Ioannes : In principio erat Verbum etc; postea de Verbo incarnato dicit: Verbum caro factum est; in medio vero dicit: Fuit homomissus a Deo; sequitur: Non erat ille lux etc. Erat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Et Christus dicit: Ego lux in m undum veni. Ille qui est Principium, est luxvera. Ioannes vero est lucerna ardens et lucens ; non erat ille lux. Tamen Christus commendavit eum. Christus dicitur lux vera propter sapientiae praeclaritatem. Istud apparebit in finali iudicio, quando veniet ut lux, sicut in primo adventu venit ut rex. Unde primae ad Corinthios quarto : Nolite ante tempus iudicare, quoadusque veniat Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum et manifestabit consilia cordium; et tunc laus erit unicuique a Deo. Quando cogito de Dei pulcritudine et de mea deformitate, tunc nihil est, quod tantum timeam; timeo, quod aperientur omnes cogitationes meae. Sed quomodo possumus nos aptare ad istam lucem? Certe, collyrio inunge oculos tuos, ut videm .

Collyrium est compunctio poenitentiae. Posuisti forte super oculos tuos lutum, non collyrium; non potes plorare Quidam per quinquaginta annos semper ploravit. Sumus in valle lacrymarum, igitur semper plorare debemus.

Iste igitur, qui post me venturus est, ante me factus est, in quo est omnis gratiae plenitudo, omnis potestatis praerogativa et omnis sapienti ae praeclaritas.

III. Cuius non sum dignus, ut solvam eius corrigiam calceamenti. Beatus Joannes imponit mihi silentium, dabo tamen vobis (aliquid) ad cogitandum, sive occasionem cogitandi. Hic tangit admirabilem assumentis et assumti c opul ationem . Ostendere istam copulationem non est aliud nisi corrigiam calceamenti solvere. Ista docent nos, ut ad sublimia recurramus, dico, secundum nostram possibilitatem.

Verbum aeternum dicitur pes , natura assumta dicitur calceamentum; unio unius cum altero dicitur ligatura, et quare? Dico, quod pes totum portat; ideo Verbum aeternum omnia portat, et illud est scriptum , quod cum sit splendor gloriae et figura substantiae eius portansque omnia verbo virtutis suae.

Calceamentum unitur pedi et est de pellibus mortuorum animalium et significat naturam mortalitatis nostrae, quae Verbo aeterno est unita per assumtionem naturae humanae. Calceamentum tegit pedem, ita natura humana tegit naturam divinam, tamen est extranea a natura divina, sicut calceamentum a pede. Ligatura vero tantae sublimitatis est, quod nonsum dignus solvere, id est explicare istud mysterium . Videte, quare non vult solvere? Dico, quod coniunctio Divinitatis cum humanitate est coniunctio primi cum ultimo , summi cum infimo , scilicet Dei cum terra, et simplicissimi cum compositissimo, quia Verbum aeternum simplicissimum est et natura humana compositissima Quae convenientia inter ista? Solve convenientiam et expone ! Aliqui ligant eam, sed hoc non est magnum, sed solvere est magnum. Primum est invariabile, summum est imminorabile, et simplicissimum est incomponibile Ecce, ligatum est! sed dico, quod Veritas dicit et Ioannes dicit, quod primum unitur ultimo sine sui variatione, summum unitur infimo sine sui minoratione, et simplicissimum unitur compositissimo sine sui compositione. Illud est verissimum, et (huius explicatio) desiderat tractum temporis Dico, quod Deus aeternus est de non principiante principians sine sui variatione, et hoc est per primam operationem, per quam fecit mundum sine sui variatione. Si hoc potest Deus, quare non potest efficere mysterium incarnationis? Hoc enim mysterium factum est sine ulla mutatione facta in Deo. Rogabimus Dominum etc.