SERMO XXXVIII.

TERTIUM IN NATIVITATE

B. MARIAE.

Orietur stella ex Jacob, Num. XXIV, 17.

Notandum est, quod stella illa, cujus ortum ille Gentilis vir Balaam pronuntiavit, est Beata Virgo Maria. Propter quod duo principaliter sunt hic notanda:

"

I. Quare B. Virgo stellae comparetur ? II. Cui stellae convenientius adaptetur ?

I.

De primo nota : Beata Maria stellae comparatur propter sex stellarum proprietates, qua? concurrunt in ipsa.

1. Primo igitur, sicut per stellas nox illuminatur, ita etiam per Beatam Virginem tota Ecclesia est illustrata. Unde quilibet Christianus debet dicere de Beata Virgine hoc quod dicitur, Sap. vii, 10 : Super salutem et speciem dilexi eam, id est, Mariam, et proposui pro luce habere illam : quoniam inexstinguibile est lumen illius. Multum diligenda est Beata Virgo a quolibet Christiano,propter hoc, quod est inexstinguibile lumen ejus. Numquam enim aliquis in tantum peccat, si vult per veram poenitentiam recurrere ad ipsam, quin ipsa sit statim quasi lucerna pedibus suis, et reducat eum in viam salutis aeternae.

2. Secundo,in stellarum natura magnae esse Virgo munditiae indicatur. Etenim B. Virgo mundissima? natura? fuit, unde dicitur de ea,Sap. VII, 24 et 25 : Attingit ubique propter suam munditiam. Vapor

est enim virtutis Dei, et emanatio quaedam est claritatis omnipotentis Dei sincera : et ideo nihil inquinatum in eam incurrit. Vere dicitur, quod munditia Beatas Virginis attingit ubique. Attigit "enim Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum. Patrem attigit ex sinu suo accipiens Filium suum unigenitum. Filium attigit, eumdem recipiens in uterum suum. Attigit et Spiritum sanctum, quem habuit in divinae conceptionis adjutorium. Et vere B. Virgo Maria munda fuit. Fuit enim claritatis omnipotentis Dei sincera emanatio. Ipsa ab initio, et ante saecula ' emanavit a Deo, quia ad hoc ut fieret mater Filii Dei, prasdestinata fuit ab aeterno : et ideo nihil coinquinatum potuit intrare in illam. Decuit enim ut illa quas futura erat mater Dei, sancta esset et immaculata. Quod autem Beata Virgo ab esterno praeordinata fuerit in matrem Dei, ipsa protestatur,Proverb. VIII, 22 et 23, ubi dicitur : Dominus possedit me in initio viarum suarum, antequam quidquam faceret a principio. Ab esterno ordinata sum.

3. Tertio, qualibet stella major est quam esse videatur : ita etiam Beata Virgo, licet magni meriti esset apud Deum per humilitatem, tamen parva erat apud semetipsam. Unde legitur,Luc. i, 28, quod cum Angelus dixisset: Ave gratia plena, Dominus tecum: ipsa haec audiens suadente humilitate turbata est. Quasi diceret : Ego non sum digna quod sim vel dicar gratia plena, et quod Dominus sit mecum, et quia appeller inter mulieres benedicta. Hinc etiam cum Angelus postmodum insinuaret ei, quod conceptura et paritura esset Dei Filium : ipsa tamen ab humilitate sua non recessit. Sed cum Angelus omnem legationem suam adimplesset, respondit ei, dicens : Ecce ancilla Domini. Non dicit : Ecce sponsa Patris, ecce mater Filii, ecce sacrarium Spiritus sancti. Quod si dixisset, mentita non fuisset. Debemus etiam et nos imitari humilitatem Beatae Mariae, ut videlicet per humilitatem parvi simus in oculis nostris, et sic magni erimus in oculis Dei. Unde dixit Samuel ad Saulem, I Reg. xv, 17 : Nonne cum parvulus esses in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es ? unxitque te Dominus in regem super Israel 1 Quasi diceret: Olim cum parvulus eras in oculis tuis, magnus fuisti in oculis Domini. Nunc autem cum magnus es in oculis tuis, parvus es in oculis Domini : propter quod etiam subjungit : Abjecit te Dominus ne sis rex .

4. Quarto, ex ordinato motu stellarum dulcis harmonia suscitatur, licet a nobis non audiatur. Ita etiam B. Virgo dulcem harmoniam devotas laudis effudit in aures Domini, quando gratias egit ei super beneficiis ab eo susceptis. Ait enim : Magnificat anima mea Dominum. Et exsultavit spiritus meus, et caetera quas sequuntur . Similiter et nos pro singulis beneficiis a Deo susceptis,debemus ei referre magnificas laudes et devotas gratiarum actiones, et sic dulcem harmoniam suscitabimus auribus suas benignitatis. Sic enim provocabitur, quod plura nobis misericordiarum suarum munera largietur. Unde monet nos Eccli. xliii, 33 et 34 : Benedicentes Dominum, exaltate illum quantum potestis : major est enim omni laude. Exaltantes eum replemini virtute. Quasi diceret : Si exaltaveritis eum, gratias ei referendo, amplioribus virtutum donis vos adimplebit. Hinc etiam dicit Bernardus : " Disce in agendo " gratias non esse tardus aut segnis : " ingratitudo enim est ventus urens, ex-" siccans fontem misericordias, et rorem " pietatis. "

5. Quinto, stella in effusione radiorum suorum non corrumpitur aut violatur. Sic et B. Virgo in Nativitate Dei Filii non est corrupta : sed quem Virgo concepit, et quem Virgo in utero portavit, hunc etiam Virgo peperit, et post partum inviolata ac semper Virgo permansit. Unde cantatur in Sequentia Laetabundus :

" Sicut sidus radium,

Profert Virgo Filium,

Pari forma.

Non est lassum radio

Sidus, nec est Filio

Virgo laesa. "

Nos etiam cavere debemus, ne diabolus fidem nostram corrumpat. Unde dicit Apostolus, II ad Corinth. XI, 3 : Timeo autem,ne sicut serpens Evam seduxit astutia sua, ita corrumpantur sensus vestri, et excidant a simplicitate, scilicet, fide, quae est in Christo. Multorum hodie fides corrupta est, et maxime mulierum, in quibus per incantationes et sortilegia, et praestigia, ac medicamina multifaria, in quibus confidunt, simplicitas et puritas Christianae fidei plus etiam quam dici potest, est corrupta. Ipsas enim cum sint filia? Eva? matrem suam imitantes, fidem suam per multa etiam incredibilia corrumpi permittunt. Ne etiam diabolus animas nostras per peccata corrumpat, mandata Domini custodire debemus. Unde dicitur, Sap. VI, 19 et 20 : Custoditio legum, consummatio incorruptionis est : incorruptio autem facit esse proximum Deo.

6. Sexto, stella coelo inseparabiliter est infixa, nec ab eo separatur. Sic etiam Beata Virgo in omnibus persecutionibus, qua? advenerunt filio, non separavit se ab ipso. Ipsa quippe magnam paupertatem passa est cum filio apud Bethlehem in diversorio. Unde dicit Luc. II, 6 et 7, quod cum esset in Bethlehem censum capitis sui solutura,impleti sunt dies eius, ut pareret. Et peperit filium suum primogenitum, et pannis eum involvit, et reclinavit in proesepio : quia non erat eislocus in diversorio. Ipsa etiam cum filio passa fuit exsilium septem annis in aegypto. Unde dicitur,Matth. ii, 14 et 15, quod Joseph consurgens, accepit puerum et matrem ejus nocte, et secessit in aegyptum : et erat ibi usque ad obitum Herodis. Nihilominus Beata Virgo dolorem incomparabilem sustinuit cum filio stans sub crucis patibulo. Unde Joannes qui hoc vidit, dicit, XIX, 26 : Cum vidisset Jesus matrem, dicit matri suas : Mulier, ecce filius tuus. Quasi diceret : Vide, attende, et considera, quanta tormenta patitur Filius tuus, et per ha?c verba quodammodo dolores matris augmentavit.

Nos etiam Redemptorem nostrum diligere debemus, ipsique inseparabiliter adhaerere. Unde dicit Apostolus ad Rom. VIII, 35 : Quis separabit nos a charitate Christi ? tribulatio ? an angustia ? an fames ? an nuditas ? an periculum ? an persecutio ? an gladius ?

II.

De secundo nota : Beata Virgo duabus stellis convenientibus assimilatur, videlicet, stella? matutina?, et stella? marina?.

I. Primo itaque comparatur stella? matutina?. Unde dicitur Eccli. l, 6 et 7 : Quasi stella matutina in medio nebulas, sic ipsa effulsit in templo Dei. Dissipavit enim Beata Virgo in ortu suo nebulam tristitia?, quae obtexerat omnes fideles adventum Christi cum magno desiderio praestolantes. Omnes enim illi, quibus revelatum fuit in spiritu, quod illa qua? erat Mater Dei futura, jam esset nata, mirabiliter nimirum poterant exsultare. Unde etiam Ecclesia filios suos hodie invitat ad gaudium.ita canens : " Cum ju-" cunditate Nativitatem Beata? Mariae ce-" lebremus, ut ipsa pro nobis intercedat " ad Dominum Jesum Christum. "

Et nota, quod Beata Virgo stella? matutina?, qua? alio nomine Venus vel Lu- citer appellatur, propter quinque comparatur.

1. Primo enim, sicut Lucifer diem et ortum solis immediate praecedit: ita et Beata Virgo Maria Dei Filium, qui verus est dies et sol aeternus, corporali introitu praecessit in mundum, imo et ipsa verum diem et solem aeternum, id est, Dei Filium profugatis tenebris perduxit in hunc mundum : propter quod cantamus de ea: " Felix namque es sacra Virgo Maria, et " omni laude dignissima : quia ex te orat tus est sol justitiae, Christus Deus no " ster. " De die etiam, quem haec stella produxit in orbem, dicitur in Psal. lxxxiii, 11 : Melior est dies una in atriis tuis, super millia. In atriis quippe militantis Ecclesiae solus Christus melior est, quam sint multa millia aliorum justorum. Unde et sponsa in Cant. v, 10, dicit quod ex millibus est electus.

2. Secundo, sicut stella matutina, id est, Venus calida et humida : sic et Beata Virgo fideliter invocata confert calorem pulchrae dilectionis. De primo dicitur Eccli. XXIV, 24 : Ego, inquit, mater pulchrae dilectionis. De secundo dicit ibidem, XXIV, 41 et 42 : Ego sicut aquaeductus exivi de paradiso : dixi : Rigabo hortum meum plantationum, et inebriabo prati mei fructum. Hortus plantationum est S. Ecclesia, in qua plantae fidelium hominum sunt plantata?. Has autem plantas, ut eo melius proficiant, irrigat aquis gratiarum, quas excipiens a Christo transmittit omnibus fideliter ipsam invocantibus. Et etiam quandoque tam copiose transmittit aquam devotionis in corda suorum amicorum, quod inebriantur, id est, quod omnium miseriarum suarum ad tempus penitus obliviscuntur. Utinam illa pia Virgo sic nos aliquando inebriare dignetur I

3. Tertio, sicut Lucifer semper solem comitatur, et tunc quando solem sequitur, Vesperus appellatur : ita et Beata Virgo vestigia filii degentis in carne continuo sequebatur ; ipsum quoque non reliquit, cum ascendisset in coelum. Unde dicit Hieronymus in quodam tractatu de Assumptione Beatas Marias : " Si Chri-" stus ab omnibus est amandus,et ex toto " corde, et ex tota anima, atque ex tota " virtute quaerendus : maxime tamen ab " ea ardentius, cujus et Dominus erat et " filius. Fortasse ergo prae? nimio amore " in loco, quo sepultus dicitur, interdum " eam habitasse credimus, quatenus amor " piis pasceretur obtutibus. Sic namque " locus habitationis ejus medius est hinc " inde constitutus, ut adire possit ascen-" sionis ejus vestigia, et locum sepultura? " ac resurrectionis, seu omnia in quibus " passus est, loca invisere, non quod jam " viventem quaereret cum mortuis, sed " ut suis consolaretur adspectibus. Hoc " quippe agit impatiens amor, ut quem " desiderat, semper invenire se credat. "

4. Quarto, sicut Lucifer, id est, stella matutina plus fulget inter omnia sidera : sic etiam Beata Maria plus rutilat in gloria, quam aliquis Angelus, vel etiam aliquis Sanctus, unde dicitur de ea, Sap. VII, 29 : Est haec speciosior sole, et super omnem dispositionem stellarum, luci comparata invenitur prior. Solis igitur et omnium astrorum subccelestium splendorem excedit claritas Virginis intemerata?, imo dicit Bernardus, quod " ipsa " coelestis patria clarius rutilat virginea " lampadis irradiata fulgore." Ipse etiam Lucifer in suo splendore colorem habet gaudentem : ita etiam B. Maria omnes exhilarat, qui eam intueri merentur.

5. Quinto, sicut in circulo Veneris, teste Martiano, omnes dicuntur consistere voluptates : ita etiam B. Maria in circulo intemerati uteri sui illum qui est voluptas et gaudium omnium beatorum, novem mensibus continuit et hospitata fuit. Unde cantatur in Reg. : " Continet " in gremio coelum terramque regentem " Virgo Dei genitrix. " In circulo etiam illo, in quem translata est B. Virgo,consistit ille qui est fons omnium voluptatum, et qui torrente voluptatis sua? potat electos. Est enim B. Virgo super omnes Angelorum ordines exaltata, sicut de ea confidenter canit Ecclesia, positusque est thronus ejus juxta thronum serenissima Filii sui Jesu Christi. Unde dicit Hieronymus : " Etsi in domo Patris mansio-" nes multa sunt, credimus splendidio-" rem mansionem matri Filium prmsti-" tisse. "

II. De secundo nota : Dicitur etiam Beata Maria stella marina, hoc testatur universa Ecclesia quae sic canit in quadam Sequentia : " Ave praelara maris " stella in luce, etc. " Canit etiam in hymno : " Ave maris stella, etc. " Comparatur autem stellas maris ad minus propter duo. Primo quia per eam omnis nauta dirigitur. Secundo, quia acui in tempestatibus mirabiliter invenitur similis.

1. Primo enim, sicut versus stellam illam, quae stella maris vocatur, semper nautae portum et viam considerant navigandi : sic etiam B. Virgo nobis in mari hujus mundi constitutis ostendit viam navigandi et portum coeli. Unde et ipsa dicit in Eccli. XXIV, 26 : Transite ad me omnes qui concupiscitis me, et a generationibus meis implemini. Haec stella invitat nos ad bonum hospitium : promittit enim nobis, quod nos per generationem suam, id est, per dilectum Filium Jesum Christum omni gaudio nos implebit. Ostendit nobis etiam haec stella viam quae ducit ad portam paradisi, ita dicens in Psal. XXXIII, 12 : Venite filii, audite me : timorem Domini docebo vos. Quasi diceret : Haec est via ad portam paradisi timor Domini. Unde dicit Eccli. I, 12 et 13 : Timor Domini delectabit cor, et dabit laetitiam, et gaudium, et longitudinem dierum. Timenti Dominum bene erit in extremis.

2. Secundo nota, quod legitur de stella maris, quod videlicet in tempestate, quando coelum nubibus est obvolutum, et non potest videri stella maris : tunc nautas acum accipientes projiciunt in pelvim, in qua est aqua : accipiunt etiam magnetem, per quem acus jacens in pelvi circumducitur et circumagitatur. Acu vero sic circumducta subtrahunt magnetem, et tunc acus acumine suo dirigit se contra stellam maris, et sic nautas propendunt quorsum sita sit stella maris, et sequuntur eam. Haec optime possunt exponi de Virgine Maria.

Nota igitur, quod tunc verissime tempestas est in anima, et tunc coelum nubibus obducitur, cum per peccata et Dei et Beatas Virginis gratia a miseris peccatoribus amittitur. Quid autem faciendum est peccatoribus, ut recuperent gratiam matris misericordias ? Certe necesse est ut accipiant acum, per quam poenitentia figuratur : quia per poenitentiam, sicut per acum vestis innocentiae quae per peccatum dirupta est, resuitur et reparatur. Haec autem acus, videlicet contritio, vel poenitentia debet in corde per magnetem circumduci. Per magnetem vero timor aeternae damnationis et divinas severitatis intelligitur. Iste enim timor trahit ad se ferrum, id est, ferreos peccatores. Subducto vero hoc lapide, id est., alleviato timore per spem venias convertit se acus, id est, poenitentia ad matrem misericordias, id est, peccator fiducialiter incipit poenitentiam agere, pro eo quod credit et sperat Mariam matrem misericordias poenitentem non abjicere, imo paratam esse pro reis semper intercedere. Poenitentiam igitur agentes ductu hujus stellas, id est, ducatu Virginis propitiae perveniunt ad portas salutis aeternae.

Rogemus ergo, charissimi, hanc gloriosam stellam, ut nobis in praesentis exsilii peregrinatione constitutis, sic radios suas pietatis transmittat, ut radiorum ipsius ducatu quilibet nostrum in patriam perpetuas felicitatis perveniat. Quod nobis, etc.