Cap. I.

De ratione, qua Verbum Dei debuit incarnari vel decuit.

Postquam aliqua praedicta sunt de Trinitate Dei, de creatura mundi et de corruptela peccati: restat nunc aliqua breviter dicere de incarnatione Verbi, per quod quidem Verbum incarnatum facta est salus et reparatio generis humani, non quia aliter Deus non potuerit humanum genus salvare vel liberare, sed quia nullus alius modus erat ita congruus et conveniens ipsi reparatori et reparabili et reparationi .

Ratio antem ad intelligentiam praedictorum haec est: quia, cum principium effectivum rerum non potuerit nec decuerit esse nisi Deam; et non minus sit res conditas reparare quam in esse producere , sicut non minus est bene esse quam simpliciter esse: decentissimum fuit, rerum principium reparativum esse Deum summum, ut, sicut omnia creaverat Deus per Verbum increatum, sic omnia curaret per Verbum incarnatum . Quoniam ergo Deus omnia fecit potenter, sapienter et optime seu benevolenter: decuit, ut sic repararet, quod suam potentiam, sapientiam et benevolentiam ostenderet. Quid autem potentius quam coniungere extrema summe distantia in unam personam ? Quid sapientius et congruentius, quam quod ad perfectionem totius universi fieret coniunctio primi et ultimi, Verbi scilicet Dei, quod est omnium principium, et humanae naturae, quae fuit ultima omnium creaturarum? Quid beneuolentius, quam quod Dominus propter servi salutem accipiat formam serui ?

Immo hoc tantae benignitatis est, ut nihil clementius, nihil benignius, nihil amicabilus cogitari possit. - Convenientissimus ergo erat hic modus Deo reparatori propter commendandam divinam potentiam, sapientiam et benevolentiam.

Rursus, quia homo, cadens in culpam, averteret se et recesserat a principio potentissimo, sapientissimo et benevolentissimo; ideo corruerat in in-firmitalem, ignorantiam et malignitatem, ac per hoc de spirituali effectus est carnalis, animalis et sensualis; et ideo ineptus erat ad divinam virtutem imitandam, ad lucem cognoscendam, ad bonitatem diligendam. Ad hoc igitur, quod homo ab isto statu repararetur, congruentissimum fuit, ut ei condescenderet primum principium, reddendo se illi noscibile, amabile et imitabile. Et quia homo carnalis, animalis et sensualis non noverat nec amabat nec sequebatur nisi sibi proportionalia et consimilia: ideo ad eripiendum hominem de hoc statu Verbum caro factum est , ut ab homine, qui caro erat, et cognosci posset et amari et imitari ac per hoc et homo Deum cognoscens et amans et imitans remediaretur a morbo peccati.

Postremo, quia homo perfecte reparari non poterat, nisi recuperaret mentis innocentiam, Dei amicitiam et suam excellentiam, qua soli Deo suberat; et hoc non poterat fieri nisi per Deum in forma servi: ideo congruum fuit, Verbum incarnari.

Excellentiam namque recuperare non poterat, nisi reparator esset Deus: quia, si mera creatura, tunc homo esset illi merae creaturae subiectas, et sic non recuperaret statum excellentiae . - Amicitiam quoque Dei recuperare non poterat nisi per mediatorem convenientem, qui manum posset ponere in utrumque et utrique parti conformis esset et utrique amicus, et ideo, sicut similis Deo per Divinitatem, sic similis homini per humanitatem.

Innocentiam vero mentis recuperare non poterat, nisi dimissa culpa: quam dimittere non decebat divinam iustitiam nisi per satisfactionem condignam; et quia satisfacere non poterat nisi Deus pro toto humano genere, nec debebat nisi homo, qui peccaverat: ideo congruentissimum fuit, humanum genus reparari per Deumhominem natum de genere Adae.

Quoniam ergo excellentia recuperari non poterat nisi per reparatorem excellentissimum, nec amicitia reformari poterat nisi per mediatorem amicabilissimum, nec innocentia reacquiri poterat nisi per satisfactorem sufficientissimum ; excellentissimus autem reparator non est, nisi sit Deus: amicabilissimus mediator non est, nisi sit homo: sufficientissimus satisfactor non est, nisi sit Deus pariter et homo: congruentissima fuit nostrae reparationi incarnatio Verbi, ut, sicut genus humanum in esse exierat per Verbum increatum et in culpam ceciderat deserendo Verbum inspiratum: sic a culpa resurgeret per Verbum incarnatum.