Appendix 43

Nihilominus verior nobis sententia negans videtur, quam summi defendunt canonistae exponentes Cap. 1. Si qui De clericis Coniug. quod huiusmodi est tenoris: Si qui clericorum infra subdiaconatum acceperint uxores, ipsos ad relinquenda beneficia ecclesiastica et retinendas uxores districtione ecclesiastica compellatis. Sed si in subdiaconatu et aliis superioribus ordinibus uxores accepisse no- scuntur: eos uxores dimittere, et poenitentiam agere de commisso, per suspensionis et excommunicationis sententiam compellere pro- curetis.

Hic docent canonistae Alexandrum III in hoc capite distinguere, clericos minores et maiores ; primos mandat compelli ad relinquenda beneficia quia vacare intelliguntur ipso iure ceu dicitur in Glossa; secundos cogi ad dimittendas uxores poena suspensionis, quae poena nullo pacto applicari potuisset, si beneficia ipso iure vacassent.

Profecto clericus in sacris matrimonium attentans ipso iure pri- vatus esset beneficio, vel quia statum incompatibilem assumpsit, vel ob poenam delicti ; ast primum dici non potest, quia matrimonium est irritum; non alterum, quia poena ista nullibi statuta reperitur. Neque paritatem adducas a clericis minoribus, nam isti reapse contrahunt matrimonium: clerici vero maiores illud tantum attentant, ideoque ut primi, statum non mutant.

Ex his responsionem concludentissimam habes rationibus con- trariae sententiae, quatenus nempe, clericus maior velle non potuit statum mutare, nec suo tacite renunciare beneficio, cum probe nosceret matrimonium esse nullum. Quo vero ad bigamiam simili- tudinariam haec tunc contrahitur cum copula carnalis secuta fuerit Cap. 1 et 2 qui cleric. vel vovent. Cap. 4 De Clerk, con.

Haec omnia valent cum matrimonium attentatum fuit servando omnes Ecclesiae solemnitates, ita ut eius validitati nihil aliud obstet quam sacer ordo: quanto magis igitur valere dicenda sunt quoad clericum qui contrahit matrimonium civile, quod ob clandestinita- tem nec figuram habet matrimonii? Si clericus excommunicatus beneficii fructus ipso iure non amittit, quia nullibi id sancitum est ; quomodo vis beneficium ipso iure amittere clericum, qui delictum certe commisit, sed cui neque excommunicatio neque alia ulla poena reperitur adnexa? Hic quoque sumus in odiosis, idcirco stricta inter- pretatio adhibenda, neque poenae inducendae, quas expresse lex non decrevit. Contra hos criminosos procedant Ordinarii ad trami- tes sacrorum canonum, et si minime expediat eosdem in Ecclesia Dei beneficia habere, ad ea dimittenda per sententiam compelli poterunt.

Ex hactenus dictis evidenter patet, nostram esse sententiam, in casu supra exposito Petrum neque excommunicationem incurrisse neque ipso iure beneficium amisisse. Sed cave, benigne lector, ne ex hoc deducas nos tamquam falsam aut iniustam incusare S. Congre-