Lectio 1

Postquam dionysius determinavit de existente, hic determinat de vita, quia processio vitae est minus communis quam processio ipsius esse et circa hoc duo facit: primo, proponit quomodo nomine vitae ostenditur in deo causalitas omnis vitae; secundo, manifestat divinae vitae causalitatem; ibi: et quidem...p dicit ergo primo quod de his quae pertinent ad ens, dictum est diffusius et diligentius in aliis libris: fecit enim multos libros quos non habemus. Sed nunc laudandus est deus per hoc quod dicitur: vita aeterna, secundum illud I ioannis 5: hic est verus deus et vita aeterna, sicut ex qua est ipsa per se vita, idest ipsa vita communis et omnis vita particularis et ab ipsa divina vita disseminatur, idest distribuitur vivere ad omnia quae participant vitam, quocumque modo secundum proprietatem uniuscuiusque, quasi diceret quod deus dicitur vita aeterna inquantum est causa communis et particularis vitae et omnium viventium.

Deinde, cum dicit: et quidem...

Manifestat causalitatem divinae vitae; et circa hoc tria facit: primo, manifestat universalem causalitatem dei respectu vitae; secundo, ostendit causalitatem eius respectu cuiuslibet proprietatis vivendi; ibi: et dat quidem...; tertio, ostendit qualis sit comparatio cuiuslibet vitae ad primam vitam; ibi: et sive...p circa primum, tria facit: primo, manifestat causalitatem dei respectu supremae vitae quae est Angelorum; secundo, respectu vitae communis; ibi: et sicut in existente...; tertio, quantum ad vitam infimam; ibi: ex ipsa...p circa primum, considerandum est quod illa proprie dicuntur viventia in corporalibus quae habent motum ex seipsis, non ab aliquo extrinseco mota, sicut animalia et plantae. Et quia quaelibet operatio quodammodo est motus, quaecumque habent operationem ex seipsis, non ab aliis exterioribus acta vel mota ad agendum, haec dicuntur viventia. Et quia operatio rei consequitur existentiam eius, in nomine vitae duo intelliguntur, scilicet: ipsum esse viventis, et ut tale sit quod ei competat per se operari propter hoc quod operatio vel motus viventis inest ei per seipsum.

Quantum ergo ad primum horum dicit quod ex ipsa divina vita, sicut ex primo activo principio, et propter ipsam, sicut propter finem, non solum esse, sed et consistere habet vita et immortalitas Angelorum, immortaliter viventium.

Quantum vero ad secundum dicit quod existentia vitae est ipsa incorruptibilitas sempiterni motus angelici, idest operationis Angelorum in perpetuum durantis. Et quia semper vivere et operari possunt, possunt dici immortales; sed hoc ipsum quod sunt immortales et in perpetuum vivunt, non habent a seipsis, sed a prima causa quae est effectiva et conservativa omnis vitae. Illud autem proprie et vere est immortale, quod non indiget aliquo extrinseco ad id quod semper vivat, sed habet semper vivere ex seipso et sic solus deus dicitur immortalis, secundum illud I timoth. I: regi saeculorum immortali et invisibili, soli deo, honor et gloria.

Deinde, cum dicit: et sicut in existente... Manifestat divinam causalitatem respectu vitae communis; et dicit quod, sicut dictum est supra quod ipsum ens primum est aevum, idest mensura et causa eius quod est per se esse, idest ipsius esse communis, ita hic dicendum est quod divina vita, quae est supereminenter vivens est causa factiva et conservativa ipsius per se vitae, idest vitae communis; et per consequens, omnis vita particularis et omnis motus vitalis et omne principium cuiuscumque vitae, procedit a vita divina quae est super omnem vitam.

Deinde, cum dicit: ex ipsa...

Manifestat divinam causalitatem respectu vitae inferioris et dicit quod ex vita divina, habent incorruptibiliter vivere etiam animae humanae et ex vita divina sunt ea animalia quae vivunt vita sensitiva, et omnes plantae quae habent vitam secundum ultimam resonantiam, idest secundum extremam et infimam participationem vitae, quia vita ultra plantas non procedit. Destructa autem vita participata in creaturis, destruitur omnis vita, secundum doctrinam sacrae Scripturae, ubi dicitur psalm. 103: auferes spiritum eorum et deficient et in pulverem suum revertentur.

Sed inquantum ea quae per infirmitatem naturae deficiunt a participatione vitae, iterato convertuntur ad vitam, iterum fiunt animalia vel qualitercumque viventia, ut patet in plantis et animalibus ex putrefactione generatis; et propter hoc, ibid.

Subditur: emitte spiritum tuum et creabuntur et renovabis faciem terrae.

Deinde, cum dicit: et dat quidem... Manifestat causalitatem divinae vitae, quantum ad proprietates cuiuslibet vitae; et hoc, propter quosdam qui dicebant quod deus est communis causa vitae, tamen particulares proprietates vivendi sunt ex causis propriis, per quas effectus causae communis determinatur ad proprias species; et circa hoc, tria facit: primo, ostendit causalitatem divinae vitae quantum ad proprietates vivendi, quae sunt in supremis viventibus, scilicet in Angelis et in Daemonibus; secundo, quantum ad proprietates vivendi quae sunt in hominibus; ibi: dans autem...

Tertio, quantum ad proprietates vivendi quae sunt in infimis viventibus, scilicet animalibus et plantis; ibi: ex ipsa...p dicit ergo primo quod deus non solum dat vitae communi quod sit vita, sed etiam cuilibet particulari vitae dat quod sit proprie illud quod competit ei secundum naturam; sicut supercoelestibus vitis Angelorum, quantum quidem ad esse viventium, dat immortalem vitam: primo quidem immaterialem quia non habent vitam adiunctam materiae; secundo, vitam deiformem quia ex hoc ipso conformantur divinae vitae, quod absque materia vivunt; tertio sequitur quod habeant vitam invariabilem quia subiectum variationis et motus est materia.

Quantum etiam ad operationem vitae, ponit tria contraria his quae sunt in nobis. In nobis enim operatio intellectualis, primo quidem infirma est ad comprehensionem veritatis et contra hoc dicit quod habent motum, idest operationem intellectualem fortem; secundo, operatio intellectualis in nobis potest perverti in falsam opinionem et contra hoc dicit quod habent motum indeclinabilem; tertio, operatio intellectualis in nobis non potest esse continua quia non possumus semper et continue meditari; et contra hoc dicit quod habent motum sempiternum.

Et quia ipsae proprietates manifeste apparent in Angelis beatis, ne aliquis a causalitate divinae vitae velit excludere Daemonum vitam, subiungit quod vita divina superextenditur per modum influentiae et causalitatis, et abundantia suae bonitatis, etiam ad Daemonum vitam, quae non posset ab alia causa conservari nisi a divina vita, ex qua habet quod sit vita et permaneat conservata in esse.