PARTICULA III.

An vestigium sit in omni creatura ?

Tertio quaeritur, An sit vestigium in omni creatura ?

Et videtur, quod non.

1. Quaedam enim creata sunt imago: imago autem et vestigium ex diverso dividunt hoc commune, similitudo Dei in creatura: ergo videtur, quod in his quae sunt ad imaginem, non sit vestigium, cum tamen sint creata quaedam.

2. Adhuc, Ambrosius in libro Hexameron dicit, quod " lucis natura non est in pondere, numero, et mensura, sicut aliorum creatorum . "

3. Adhuc, Bernardus in libro de Diligendo Deum: " Causa diligendi Deum Deus est, modus sine modo diligere. " Potissimum ergo creatum quod est charitas, non habet modum: ergo non habet vestigium.

In contrarium hujus est quod dicit Augustinus in libro de Natura boni, quod " ubi haec tria magna sunt, magnum bonum est: ubi parva, parvum: ubi nulla, nullum. "

Et gratia hujus ulterius quaeritur, Si intensionem et remissionem suscipiunt, sicut videtur dicere Augustinus. Cum enim in essentialibus fundentur, et penes essentialia non est intensio et remissio, videtur quod ista intensionem et remissionem non recipiant.

Juxta idem quaeritur de eorum ordine, Utrum scilicet secundum sit ex primo, et tertium ex secundo et primo, sicut videtur Filius ex Patre, Spiritus sanctus ex utroque ?

Adhuc quaeritur, Cum modus, species, et ordo, quaedam creata sunt, utrum modi sit modus species et ordo, et speciei sit modus species et ordo, et ordinis similiter ? Si enim hoc concedatur: tunc modi erit modus, et speciei species, ordinis ordo, et hoc abibit in infinitum, quod est impossibile.

Solutio. Dicendum, quod haec in omni creato inveniuntur, quod creatum est terminus actus creantis vel secundum fieri vel secundum esse.

Ad illiud autem quod primo objicitur, dicendum, quod imago ut est res terminata per actum creantis, in se habet vestigium. Et quando dicitur similitudo Dei per imaginem et vestigium, non datur divisio per oppositas res, sed per oppositos modos et rationes: per hoc scilicet, quod imago est similitudo perfectior, vestigium autem imperfectior.

Ad aliud dicendum, quod lucem est considerare dupliciter, scilicet secundum quod res est constituta per actum creantis: et sic sunt in ea tria quae sunt de vestigio. Consideratur etiam secundum potentiam emittendi radios et reflectendi et illuminandi: et sic non est in aliquo numero certo, vel pondere, vel mensura, quae sunt numeras, pondus, et mensura alicujus corporeae naturae.

Ad aliud dicendum, quod modus charitatis est sine modo creato et finito: eo quod diligibile est infinitum: modum tamen habet, quia infinite diligere est modus ejus: et ideo determinatur per infinitum, quod est super omnia diligere.

Ad id quod objicitur in contrarium, concedendum est. Sed magnum dicitur per accessum similitudinis ad primum bonum, parvam per distantiam, nullum per privationem.

Ad id quod quaeritur ulterius, dicendum quod ubi intensio est in eo quod participatur univoce, tenet objectio: ubi autem est intensio fundata in eo quod participatur per anologiam, objectio non valet. Intellectualis enim natura essentialis est Angelo et homini: et tamen Angelus intellectualior est homine. Et sic est de bono creato: participatur enim a creatis per analogiam, ut dicit Dionysius: et ideo in uno est majus, et in altero minus.

Ad aliud quod ulterius quaeritur de ordine, dicendum quod haec procul dubio ordinata sunt, ut dicit objectio. Bonum enim quod constituitur ex his, constituitur ut totum potestativum, quod in parte habet similitudinem cum toto universali, et in parte cum toto integrali. Cum toto universali convenit, in quantum per essentiam est in qualibet parte: bonum enim est modus, et bonum est species, et bonum est ordo. Cum toto autem integrali convenit, in quantum per partem suae potestatis est in uno, et per aliam partem est in alio, et per tertiam in tertio, et per totum suae potestatis non est nisi in omnibus simul et in nullo sigillatim. Et hoc modo secundum procedit de primo ut actus de potentia, et tertium procedit de duobus simul: et in tertio supponitur secundum et primum, quia non est ordo nisi habentis speciem et modum: et in secundo supponitur primum, quia non est species nisi ejus quod habet modum. Et sic modus attribuitur Patri, in quo est principium totius processionis personarum: species Filio, in quo est processus Spiritus sancti: ordo Spiritui sancto, in quo stat processio. Unitas autem substantiae in qua sunt haec tria, respondet unitati essentiae divinae in tribus personis.

Ad ultimum dicendum, quod modi creati non est modus, nec speciei species, nec ordinis ordo: et ideo non procedit objectio. Sed sicut dicit Augustinus, quod Deus et sapientia divina et bonitas per potentiam est modus increatus, omni rei modum praefigens: per sapientiam est species, omni rei speciem praebens: per bonitatem est ordo, omnem rem ad finem producens. Et sic non abibitur in infinitum: statur enim in primis increatis. et divinis attributis.