Capitulus 48

Quod deus primo et per se solum seipsum cognoscit.

Ex praemissis autem apparet quod deus primo et per se solum seipsum cognoscit.

Illa enim solum res est primo et per se ab intellectu cognita cuius specie intelligit: operatio enim formae quae est operationis principium proportionatur. Sed id quod deus intelligit nihil est aliud quam sua essentia, ut probatum est.

Igitur intellectum ab ipso primo et per se nihil est aliud quam ipsemet.

Adhuc. Impossibile est simul multa primo et per se intelligere: una enim operatio non potest simul multis terminari.

Deus autem seipsum quandoque intelligit, ut probatum est. Si igitur intelligat aliquid aliud quasi primo et per se intellectum, oportet quod intellectus eius mutetur de consideratione sui in considerationem illius. Illud autem est eo ignobilius.

Sic igitur intellectus divinus mutatur in peius. Quod est impossibile.

Amplius. Operationes intellectus distinguuntur penes obiecta. Si igitur deus intelligit se et aliud a se quasi principale obiectum, habebit plures operationes intellectuales.

Ergo vel sua essentia erit in plura divisa: vel aliquam operationem intellectualem habebit quae non est sua substantia.

Quorum utrumque impossibile esse monstratum est. Restat igitur nihil a deo esse cognitum quasi primo et per se intellectum, nisi suam essentiam.

Item. Intellectus, secundum quod est differens a suo intellecto, est in potentia respectu illius. Si igitur aliquid aliud sit intellectum a deo primo et per se, sequetur quod ipse sit in potentia respectu alicuius alterius. Quod est impossibile, ut ex dictis patet.

Praeterea. Intellectum est perfectio intelligentis: secundum enim hoc intellectus perfectus est quod actu intelligit; quod quidem est per hoc quod est unum cum eo quod intelligitur. Si igitur aliquid aliud a deo sit primo intellectum ab ipso, erit aliquid aliud perfectio ipsius, et eo nobilius.

Quod est impossibile.

Amplius. Ex multis intellectis intelligentis scientia integratur. Si igitur sunt multa scita a deo quasi principaliter cognita et per se, sequitur quod scientia dei sit ex multis composita. Et sic vel erit divina essentia composita: vel scientia erit accidens deo. Quorum utrumque impossibile esse ex dictis manifestum est. Relinquitur igitur quod id quod est primo et per se intellectum a deo, nihil est aliud quam sua substantia.

Adhuc. Operatio intellectualis speciem et nobilitatem habet secundum id quod est per se et primo intellectum: cum hoc sit eius obiectum. Si igitur deus aliud a se intelligeret quasi per se et primo intellectum, eius operatio intellectualis speciem et nobilitatem haberet secundum id quod est aliud ab ipso. Hoc autem est impossibile: cum sua operatio sit eius essentia, ut ostensum est. Sic igitur impossibile est quod intellectum a deo primo et per se sit aliud ab ipso.