SUBPARTICULA II.

De partibus imaginis, utrum scilicet memoria, intelligentia, et voluntas sini partes ejus ?

Secundo, Quaeritur de partibus imaginis, quae dicuntur esse memoria, intelligentia, et voluntas.

Et videtur memoria non esse de imagine.

i. Dictum est enim ab Augustino, quod imago inest secundum id quod non est nobis commune cum bestiis: memoria autem nobis communis est cum bestiis, ut dicunt Augustinus et Aristoteles. Dicit enim Augustinus, quod " caprae revertuntur ad caules per memoriam. " Ergo memoria non est pars imaginis.

2. Adhuc, Potentia accipiens cum appendiciis materiae, ut dicit Avicenna, pars animae sensibilis est: differentia determinati temporis appendicia materiae est: ergo potentia accipiens cum differentia determinati temporis, pars animae sensibilis est. Memoria accipit cum differentia praeteriti temporis, sicut dicit Aristoteles in lib. de Memoria et reminiscentia, quod oportet memorantem dividere quae prius vidit. Ergo memoria pars animae sensibilis est. Hujus signum est, quod nullus umquam Philosophus de natura animae tractans posuit memoriam esse partem animae rationalis. Ergo secundum memoriam non attenditur imago.

3. Adhuc, Dicit Avicenna, quod memoria actus reflexivus est in id quod prius per sensum acceptum est: imaginis autem actus ductio directa est in prototypum: ergo memoriae actus non potest esse imaginis actus. Et hoc confirmatur per Augustinum in libro XI Confessionum, sic dicentem: " Memoria est praesens acceptio de praeteritis . "

4, Adhuc, Augustinus dicit, quod si anima mortalis esset et mortis termino clauderetur, non esset imago. Anima autem incorruptibilis non est nisi secundum partem intellectualem, ut dicit Philosophus, et per hoc solum a sensibili et vegetabili separatur sicut incorruptibile a corruptibili. Cum ergo memoria secundum sensitivam insit partem, nul- lius incorruptibilis erit capax. Ergo ad imaginem non refertur: quia dicit Augustinus, quod " homo ad imaginem non est, nisi in his secundum quae incorruptibilium capax est. "

Objicitur etiam de intelligentia.

Et videtur, quod non sit pars imaginis.

1. Dionysius in libro de Divinis nominibus, dividens entia dicit, quod " entia sunt aut rationabilia, aut intellectualia, aut sensibilia, aut simpliciter existentia . " Cum ergo divisio sit per opposita, rationabilia sub intellectualibus non comprehenduntur. Homo autem de numero rationabilium est. Ergo intelligentia non convenit ei.

2. Adhuc, Si est intelligentia, non videtur differre a memoria: potentiae enim distinguuntur per actus, et actus per objecta. Idem est autem nosse quod intelligere, nisi quod nosse dicit in habitu, intelligere autem in actu. Cum ergo, ut dicit Aristoteles in II Ethicorum, iidem sint habitus et actus, ejusdem potentiae est nosse cujus est intelligere. Dicit autem Augustinus, quod " memoriae est nosse, intelligentiae autem intelligere. " Ergo eaedem potentiae sunt memoria et intelligentia, et sic non sunt duae partes imaginis.

Objicitur etiam de voluntate.

Voluntas enim principium operativum est, ut dicunt Gregorius Nyssenus et Damascenus. Dicit autem Augustinus, quod " imago est in potentia cognoscendi. " Ergo voluntas pars imaginis esse non potest.

Adhuc, Videtur quod imago secundum haec tria inesse non possit.

Dicit enim Hilarius in libro de Synodis, quod " imago est rei ad rem coaequandae imaginata et indiscreta similitudo. " Vel, " rei cum re species indifferens. "

Talem autem similitudinem et indifferentiam homo cum Deo habere non potest, nec in parte animae, nec in tota anima. Ergo videtur, quod nec secundum unum, nec secundum duo, nec secundum tria potest esse imago.

Si forte aliquis velit dicere contra hoc quod objectum est de memoria, quod animae rationalis sit quaedam memoria, propter hoc quod dicit Aristoteles in III de Anima, quod " anima est locus specierum, praeter quod non tota, sed intellectus. " Videtur, quod hoc proveniat ex prava intelligentia Aristotelis. Intendit enim Aristoteles ibi dicere, quod sicut in tota natura generatum per formam generantis movetur ad generans, et generans est locus ejus et salvativum generati: sic est in intellectu et sensu et vegetabili. Generans autem intelligibile intellectus agens est: et ideo intelligibile generatum in forma intelligibilis, movetur ad regionem luminis agentis quae est intellectus possibilis: sicut visibile generatum in actu visibilis, statim movetur ad regionem luminis generantis, quae est perspicuum non terminatum sive transparens. Et sicut cibus per digestionem animae vegetativae recipiens formam vegetantis, statim movetur ad regionem vegetabilis quae est natura corporis vitae potentiam habentis. Non ergo dicitur locus a potentia tenendi ut memoria tenet: haec enim potentia tenendi, ut dicit Avicenna, sicco et frigido perficitur: calido autem miscetur et confunditur: humido autem destruitur.

Solutio. Dicendum quod sicut Augustinus dicit, in memoria et intelligentia et in voluntate est imago, nec plures potest habere potentias, nec pauciores. Ex memoria enim informatur intelligentia: nec aliud est ex quo formetur intelligentia nisi memoria, secundum quod memoria est notitiam rei apud se habere. Nisi enim apud animam sit notitia, non est quo formetur intelligentia. Intelligentia autem extendente se et notitiam accipiente de eo quod veram est in ratione boni et conveniens, statim ex memoria et intelligentia sic extensis formatur appetitus qui est voluntas. Primus enim impetus animae in bonum conveniens est voluntas. Et sic intelligentia ex memoria formatur, sicut ex Patre dante formatur Filius. Et voluntas ex memoria et intelligentia extensis et quasi spirantibus bonum, sicut Spiritus sanctus a Patre et Filio uno principio existentibus spirandi bonum quod est Spiritus sanctus. Et in hoc stat processio.

Ad primum ergo dicendum, quod memoria aequivoce dicitur, ut dicunt Damascenus et Gregorius Nyssenus, ad thesaurum formarum sensibilium. Anima enim rationalis in quantum tertium creatum est a prima causa, et Angelus in quantum secundum est, ex sui natura, hoc est, secundum id quod sunt, perceptiva sunt illuminationum quae sunt a primo, ut dicit Alexander nequam in libro de Motu cordis: et secundum quod sunt perceptiva retentiva, sicut omne perfectibile receptivum est suae perfectionis quando secundum esse perficitur. Et haec est etiam causa, quod haec potentia retentionis quae dicitur memoria, proxima et prima est juxta substantiam animae, et immediate ex substantia exorta, secundum quod substantia dicitur id quod est, et non habet in ordine personarum a quo sit. Propter quod Patri attribuitur, cui proprium est ab alio non esse in ordine personarum.

Ad aliud dicendum, quod sic dicta memoria abstrahit ab omni appendicia materiae, et ab omni differentia temporis: non enim est nisi potentia vel thesaurus tenendi illuminationes et species intelligibiles. Philosophi autem accommodata significatione memoriam non vocaverunt nisi thesaurum formarum sensibilium: et ideo hanc partem. animae sensibilis esse dixerunt.

Ad aliud dicendum, quod memoria

sensibilis non habet nisi actum reflexivum: quia recordatio est prius accepti. Memoria autem quae mentis est, actum paternum habet ex se formandi intelligentiam, qui est actus rectae ductionis in prototypum. Augustinus etiam in libro XI Confessionum, aliter accipit praeteritum, quam Philosophi. Accipit enim praeteritum respectu accipientis, et non prout est conditio recepti. Unde praeteritum dicit secundum ordinem naturae prius habitum: et hoc ex praeteritione sua non praeterit, sed manet praesens. Propter quod utrumque conjungit dicens, quod memoria est acceptio praesens de praeterito, hoc est, de prius habito secundum naturae ordinem. Ad ultimum solvendum est per aequivocationem. Memoria enim praedicto modo dicta incorruptibilis est, et incorruptibilis animae pars prima et proxima, et incorruptibilium capax. Nec hoc est contrarium Philosophis: quia etiam Philosophi dixerunt et maxime Stoici, dignitates disciplinarum et principia semper manere in anima: quod etiam Peripatetici dixerunt, ita quod etiam scire per intellectum dixerunt esse ex tali praeexistenti cognitione.

Ad id quod objicitur de intelligentia, dicendum quod Dionysius vocat intellectualia quae per essentiam, hoc est, per formam essentialem et convertibilem intellectualia sunt. Et hoc modo rationabilia non sunt intellectualia. Et hoc non impedit, quin rationabilia possunt esse intellectualia per participationem et intellectum adeptum sive possessum. Per hoc enim quod anima rationalis per aliquid naturae intellectualis participatum stramentum est luminis intelligentiae, substantialiter adipiscitur et possidet intellectum, et ab essentialibus ejus fluit. Et haec potentia quae intelligentia vocatur, est pars imaginis secunda. Memoria enim immediate fluit ab eo quod est intellectualis anima: intelligentia autem ab eo quod est anima participans intellectualem naturam.

Ad aliud dicendum, quod nosse et intelligere differunt, sicut aptitudo videndi et oculus sive visus. Aptitudo enim videndi formata et perfecta visus est: et sic potentia tenendi notitias formata et distincta ad actualem notitiam, quae est praesens rerum notarum intuitus, et intellectus. Sic enim una potentia radicatur In alia. Per esse autem et per actum distinguuntur.

Ad id quod objicitur de voluntate, dicendum quod voluntas sumitur proprie et communiter. Proprie voluntas est finis: est enim appetitus in fine requiescens: et sic est pars imaginis, secundum quod dictum est, per extensionem memoriae et memorati et intelligibilis. Communiter autem voluntas est motor ad omnia quae sunt ad finem, per quae finis potest adipisci: et sic voluntas est principium operativum, et non est pars imaginis.

Ad id quod objicitur de Hilario, dicendum quod penitus unita et indiscreta similitudo per aequalitatem dicta, non potest esse creati ad increatum, sicut nec secundi ad primum, ut probatur in libro de Causis. Similitudo autem cujuscumque vel exiguae imitationis, ut dicit Magister in Sententiis, libro primo, distinctione tertia, potest esse creati ad increatum.

PARTICULAE PRIMAE