Cap. V.

De ramificatione gratiae in habitus donorum.

De ramificatione autem gratiae in habitus donorum haec tenenda sunt, quod licet plurima sint dona gratiae gratis datae, et generaliter omnes habitus divinitus dati dona Dei non absurde diei possint: specialiter tamen et appropriate septem sunt dona Spiritus sancti, quae enumerat et nominat Isaias , loquens de flore, qui processit de radice Iesse, id est Christo, de quo dicit, quod requiescet super eum Spiritus Domini, spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini. In hac autem enumeratione descendendo procedit a summo et combinando, ut simul ostendatur donorum distinctio, connexio, origo et ordo.

Ratio autem ad intelligentiam praedictorum haec est: quia, cum principium reparativum per summam liberalitatem non tantum det gratiam ad rectificandum contra obliquitates vitiorum per habitus virtutum, verum etiam ad expediendum contra impedimenta symptomatum per habitus donorum; ideo plurificari debent dona gratuita, secundum quod necessarium est ad expeditionis sufficientiam. Quoniam igitur anima nostra indiget septiformiter expediri; hinc est, quod ex septiformi causa necesse est Spiritus sancti dona esse septiformia. Indiget namque expediri contra viliorum obliquitates, quantum ad wn" naturales et quoad superadditas virtutes, in patiendo, in agendo, in contemplando et utroque modo.

Primo igitur, propter vitiorum obliquitates expeditissime repellendas septem sunt dona Spiritus sancti, utpote Umor contra superbiam: pietas contra invidiam: scientia contra iram, quae quasi est quaedam insania ; fortitudo contra accidiam, quae mentem reddit ad bona invalidam: consilium contra avaritiam: intellectus contra gulam, et sapientia contra luxuriam.

Secundo, propter expediendas vires naturales Spiritus sancti dona debent esse septem. Nam irascibilis indiget expediri ad bona tam in prosperis quam in adversis: in prosperis expeditur per timorem, in adversis per fortitudinem. Concupiscibilis indiget expediri quantum ad affectionem respectu proximi, et hoc fit per pietatem: et quantum ad affectum respectu Dei, et hoc fit per gustum sapientiae. Rationalis vero indiget expediri in veritatis speculatione, electione et exsecutione: per donum intellectus expeditur ad verum speculandum, per donum consilii ad verum eligendum, per donum scientiae ad electum exsequendum: per donum enim scientiae recte conversamur in medio nationis pravae et perversae .

Tertio, propter expedienda septem virtutum officia septem debent esse Spiritus sancti dona. Nam timor expedit ad temperantiam, timor enim carnes configit ;pietas ad veram iustitiam: scientia ad prudentiam: fortitudo ad fortitudinem seu patientiam: consilium ad spem: intellectus ad fidem; sapientia ad caritatem. Unde sicut " caritas est mater et consummatio omnium virtutum ", sic sapientia donorum, ita ut vere dicat Sapiens : Venerunt mihi omnia bona pariter cum illa et innumerabilis honestas per manus illius.

Quarto, propter expeditionem in patiendo conformiter ad Christum septem sunt habitus donorum. Christum autem ad patiendum movit paterna voluntas, humana necessitas et virtutis strenuitas. Divina quidem voluntas movit, ut cognita per intellectum, ut amata per sapientiam, ut in reverentia habita per timorem. Movit etiam nostra necessitas, ad quam cognoscendam necessaria est scientia, ad quam miserandam superadditur pietas. Movit nihilominus virtutis strenuitas, ut provida in eligendo per consilium, ut vigorosa in perferendo per fortitudinem. Et sic dona debent esse septem.

Quinto, propter expeditionem in agendo septem dona dantur a Spiritu sancto. Nam ad actionem expeditam necesse habemus expediri ad declinandum

a malo, quod fit per timorati. Necesse etiam habemus expediri ad proficiendum in bono duplici: vel necessitatis, vel supererogationis. Circa primum expedimur per scientiam et pietatem, ita quod unum est dirigens, et aliud exsequens; circa secundum, per consilium dirigens et per fortitudinem exsequentem. Necesse etiam habemus quiescere in optimo, et hoc quantum ad intellectum veri et quantum ad affectum honi; primum fit per donum intellectus, secundum per donum sapientiae, in quo est quies.

Sexto, ad expeditionem in contemplando dona Spiritus sancti sunt in septenario numero. Nam ad vitam hierarchicam et contemplativam necessarium est animam purgari, illuminari et perfici . Purgari autem oportet a concupiscentia, a malitia, ab ignorantia, ab infirmitate seu impotentia: primum facit timor, secundum pietas, tertium scientia, quartum fortitudo. Illuminari autem indigemus in operibus reparationis et primariae conditionis: primum dat consilium, secundum intellectus. Perfici autem habemus per accessum ad summum, quod consistit in uno, et hoc per donum sapientiae; et sic arcanum contemplationis a lato consummatur quasi in cubito .

Septimo denique, ad expeditionem in actione et contemplatione septem debent esse dona Spiritus sancti. Nam contemplativa propter conversionem ad Trinitatem tria debet habere dona expedientia: quantum ad reverentiam maiestatis, timorem: quantum ad intelligentiam veritatis, intellectum: quantum ad saporem seu gustum bonitatis, sapientiam . Activa vero, quae versatur in agendis et sustinendis, debet habere quatuor, scilicet pietatem ad agendum et fortitudinem ad sustinendum: et directiva harum duarum, scilicet scientiam et consilium. Unde quia ad expeditionem necessaria est directio, ideo fit donorum combinatio: et plura sunt dona ad intellectum spectantia, quia lux cognitionis vehementer expedit ad dirigendos pedes in viam rectam .