Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hac Posterioris Tomi Parte Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hac Posterioris Tomi Parte Continentur.

 Ad Opera Sancti Ambrosii Appendix. Pars prima. Complectens Opera A Benedictinis In Sua Editione Admissa.

 Ad Opera Sancti Ambrosii Appendix. Pars prima. Complectens Opera A Benedictinis In Sua Editione Admissa.

 In Librum Subsequentem Admonitio.

 In Librum Subsequentem Admonitio.

 De XLII Mansionibus Filiorum Israel Tractatus.

 De XLII Mansionibus Filiorum Israel Tractatus.

 ((Commentaria In XIII Epistolas Pauli.))

 In Subsequentia Commentaria Admonitio

 In Subsequentia Commentaria Admonitio

 Commentaria In XIII Epistolas Beati Pauli.

 Commentaria In XIII Epistolas Beati Pauli.

 In Epistolam Ad Romanos.

 In Epistolam Ad Romanos.

 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1.) Paulus servus Christi Jesu. Apud veteres nostros

 (Vers. 2.) Quod ante promiserat. Ut probet ratam Nec enim aliud datum est, nomen sub coelo, in quo oporteat nos salvos fieri

 (Vers. 3.) De filio suo. Dignum fuit, ut quia Deus

 (Vers. 4.) Qui praedestinatus est Filius Dei in virtute secundum spiritum sanctificationis ex resurrectione mortuorum Jesu Christi Domini nostri. Fili

 (Vers. 5.) Per quem accepimus gratiam et apostolatum ad obediendum fidei in omnibus gentibus pro nomine ejus. Post resurrectionem manifestatus Filius

 (Vers. 6.) In quibus estis et vos vocati Jesu Christi. Hoc est, legatione nobis fungentibus in omnibus gentibus pro nomine Jesu Christi, inter quos es

 (Vers. 7.) Omnibus qui sunt Romae, dilectis Dei, vocatis sanctis.

 (Vers. 8.) Primum quidem gratias ago Deo meo per Jesum Christum pro omnibus vobis quia fides vestra annuntiatur in universo mundo. Finita praefatione

 (Vers. 9.) Testis enim mihi est Deus, cui servio in spiritu meo, in Evangelio Filii ejus, quod sine intermissione memoriam vestri facio semper in orat

 (Vers. 10.) Obsecrans si quomodo tandem aliquando prosperum iter habeam in voluntate Dei, veniendi ad vos. Orationis suae pro illis sensum ostendit D

 (Vers. 11.) Desidero enim videre vos, ut gratiam spiritualem vobis administrem ad confirmandos vos. Confirmatio haec tres personas requirit, annuentis

 (Vers. 12.) Id est, simul consolari in vobis per eam quae invicem est, fidem vestram atque meam.

 (Vers. 13.) Non autem arbitror ignorare vos, fratres, quia saepe proposui venire ad vos, et prohibitus sum usque adhuc. Propositum et votum suum osten

 (Vers. 14.) Graecis et Barbaris, sapientibus et insipientibus debitor sum. Debitorem se dicit horum, quos memorat, quia ad hoc missus est, ut omnibus

 (Vers. 15.) Itaque quod in me est, promptus sum, et vobis qui Romae estis, evangelizare. Quamvis se missum praedicare omnibus dicat gentibus, promptum

 (Vers. 16.) Non enim erubesco Evangelium virtus enim Dei est in salutem omni credenti. Hoc dicto illos tangit, a quibus acceperant non rectam fidem,

 (Vers. 17.) Justitia enim Dei revelatur in eo ex fide in fidem. Hoc dicit, quia in illo qui credit, sive Judaeus sit, sive Graecus, justitia Dei revel

 (Vers. 18.) Revelatur enim ira Dei de coelo in omnem impietatem et injustitiam hominum eorum, qui veritatem Dei in injustitia detinent. Sicut enim in

 (Vers. 19.) Quia quod notum est Dei, manifestum est in illis. Notitia Dei manifesta est ex mundi fabrica ut enim Deus, qui natura invisibilis est, et

 (Vers. 20.) Invisibilia enim ejus a creatura mundi per ea quae facta sunt, intellecta conspiciuntur.

 (Vers. 21.) Quoniam cum cognovissent Deum non sicut Deum magnificaverunt, aut gratias egerunt. Usque adeo non ignoraverunt, ut faterentur unum esse p

 (Vers. 22.) Dicentes enim se esse sapientes, stulti facti sunt. Sapientes enim se arbitrantur quia rationes physicas investigasse se putant, scrutant

 (Vers. 23.) Et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis. Sic obcaecatum est cor illorum, ut majestatem i

 (Vers. 24.) Propter quod tradidit illos Deus in desideria cordis illorum, in immunditiam, ut contumeliis afficiant corpora sua in semetipsis. Quoniam,

 (Vers. 25.) Qui commutaverunt veritatem Dei in mendacium, et coluerunt et servierunt creaturae potius quam Creatori, qui est benedictus in saecula. Am

 (Vers. 26.) Propterea tradidit illos Deus in passiones ignominiae. Nam feminae eorum immutaverunt naturalem usum in eum usum qui est contra naturam.

 (Vers. 27.) Similiter autem et masculi, relicto naturali usu feminae, exarserunt in desideriis suis in invicem, masculi in masculos turpitudinem opera

 (Vers. 28.) Et sicut non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea quae non conveniunt. Propter errore

 (Vers. 29, 30.) Repletos, omni iniquitate. Malitia, impudicitia, avaritia, nequitia, plenos invidia, homicidiis, contentione, dolo, malignitate, susur

 (Vers. 31.) Parentibus non obedientes. Quanta autem insolentia arrepti sunt, sine intellectu, sine charitate, Quoniam qui haec agunt, digni sunt morte

 (Vers. 32.) Qui cum justitiam Dei cognovissent, non intellexerunt, quoniam qui haec agunt, digni sunt morte: et non solum faciunt ea, sed etiam consen

 Caput II.

 (Vers. 1.) Quapropter inexcusabilis es, o homo omnis, qui judicas. In quo enim judicas alterum, te ipsum condemnas eadem enim agis, quae judicas.

 (Vers. 2.) Scimus autem quoniam judicium Dei est secundum veritatem in eos, qui talia agunt. Hoc est, non ignoramus Deum judicaturum de his in veritat

 (Vers. 3.) Existimas autem hoc, o homo, qui judicas de iis, qui talia agunt, et facis ea quia tu effugies judicium Dei? Qui solem suum oriri facit su

 (Vers. 4.) An divitias bonitatis ejus, et patientiae, et longanimitatis contemnis, ignorans quoniam bonitas Dei ad poenitentiam te provocat?

 (Vers. 5, 6.) Secundum duritiam autem tuam, et impoenitens cor thesaurizas tibi iram in die irae, et revelationis justi judicii Dei, qui reddet unicui

 (Vers. 7.) Iis qui secundum patientiam boni operis, gloriam et honorem, et incorruptionem, quaerentibus vitam aeternam. gloriam et honorem. Et incorru

 (Vers. 8.) Iis vero qui ex contentione, et qui diffidunt veritati, obediunt autem iniquitati, ira et indignatio, tribulatio et angustia, hoc est itera

 (Vers. 9.) Super omnem animam hominis operantis malum. In hoc opere non solum facta significat, sed et perfidiae professionem. De incredulo enim dicit

 (Vers. 10.) Gloria autem et honor et pax omni operanti bonum, Judaeo primum, et Graeco. Quomodo incredulis tria poenalia posuit, sic et fidelibus tria

 (Vers. 11.) Non enim personarum acceptio est apud Deum. Quoniam ostendit Judaeum sive Graecum non despici a Deo, si tamen credat in Christum, sed

 (Vers. 12.) Quicumque enim sine Lege peccaverunt, sine Lege et peribunt. Quomodo potest sine lege peccari, cum omnes simul subditi simus legi naturali

 (Vers. 13.) Non enim auditores Legis justi sunt apud Deum, sed factores Legis justificabuntur. Hoc dicit, quia non hi justi sunt qui audiunt Legem, se

 39 (Vers. 14.) Cum enim gentes quae Legem non habent, naturaliter quae Legis sunt, faciunt. Vobis enim dico gentibus

 (Vers. 15.) Hi legem non habentes, ipsi sibi sunt lex, qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis. Idem sensus est quia dum natura duce credu

 (Vers. 16.) Et inter se cogitationibus invicem accusantibus, aut etiam defendentibus in die, qua judicabit Deus occulta hominum, secundum Evangelium m

 (Vers. 17.) Si autem tu Judaeus cognominaris. Cognomen Judaei est, quia ex praerogativa parentum est, ut dicantur Israelitae. Et tamen si totum velimu

 (Vers. 18.) Et requiescis in Lege, et gloriaris in Deo, et nosti voluntatem ejus, et probas utiliora, instructus per Legem. Non magnum valde videri vu

 (Vers. 19, 20.) Confidisque te ipsum ducem esse caecorum, lumen eorum qui in tenebris sunt, eruditorem insipientium, magistrum infantium, habentem for

 (Vers. 21.) Qui ergo alium doces, te ipsum non doces. Hoc est, tu qui gentiles arguis quod sine Lege et Deo sint, te ipsum non arguis: diffidens enim

 (Vers. 22.) Qui praedicas non furandum, furaris

 (Vers. 23.) Qui in Lege gloriaris, per praevaricationem Legis Deum inhonoras. 41 Praevaricator Legis es, quando sensum Legis, qui de incarnatione et d

 (Vers. 24.) Nomen enim Dei per vos blasphematur inter gentes, sicut scriptum est Qui me recipit, non me recipit, sed eum qui me misit

 (Vers. 25.) Circumcisio quidem prodest, si Legem observes.

 (Vers. 26.) Si igitur praeputium justitias Legis custodiat, nonne praeputium illis in circumcisionem reputabitur? Justitia Legis fides est christiana,

 (Vers. 27.) Et judicabit quod ex natura est praeputium, Legem perficiens, te, qui per litteram et circumcisionem praevaricator es Legis. Credens genti

 (Vers. 28, 29.) Non enim qui in manifesto, Judaeus est neque quae palam in carne, est circumcisio: sed qui in occulto, Judaeus est et circumcisio co

 Caput III.

 (Vers. 1 et 2.) Quid enim amplius est Judaeo, aut quae utilitas circumcisionis? Multum per omnem modum. Primum quidem quia credita sunt illis eloquia

 (Vers. 3.) Quid enim si quidam illorum non crediderunt? Numquid incredulitas illorum fidem Dei evacuabit? Absit.

 (Vers. 4.) Est enim Deus verax, omnis autem homo mendax, sicut scriptum est: Ut justificeris in sermonibus tuis, et vincas cum judicaris

 (Vers. 5 et 6.) Si autem injustitia nostra Dei justitiam commendat, quid dicemus? Numquid iniquus Deus, qui infert iram (secundum hominem dico) absit.

 (Vers. 7.) Si enim veritas Dei in meo mendacio abundavit in gloriam ipsius, quid adhuc et ego tamquam peccator judicor? Manifestum est, quia si ad glo

 (Vers. 8.) Et non, sicut blasphemamur, et sicut aiunt nos quidam dicere, faciamus mala, ut veniant bona?

 (Vers. 9.) Quid ergo? praecellimus eos? Nequaquam. Causati enim sumus Judaeos et Graecos omnes sub peccato esse.

 (Vers. 10.) Sicut scriptum est, quia non est justus quisquam (Psal. XIII, 4 et seq.) . Ab injustitia coepit mala opera eorum enumerare, et partim pejo

 (Vers. 11 et 12.) Deinde adjecit: Non est intelligens.

 (Vers. 13.) Sepulcrum patens est guttur eorum. Jam malis mancipati bonos, si posset fieri, devorare volebant ut sicut sepulcrum patet ad recipienda c

 (Vers. 14.) Quorum os maledictione et amaritudine plenum est. Manifestum est quia contra bonos mali semper maledicta et amara proponunt, in convicium

 (Vers. 15.) Veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem. Hoc de nece prophetarum dixit, quos occiderunt impigre, ad bonum segnes, ad parricidium velo

 (Vers. 16.) Contritio et infelicitas in viis eorum.

 (Vers. 17.) Non est timor Dei ante oculos eorum. Quoniam hujusmodi sine sensu sunt, Dei timorem non habent: Initium enim sapientiae timor Domini, Non

 (Vers. 18.) Scimus autem quoniam quaecumque Lex loquitur, iis qui in lege sunt, loquitur. Manifestum est quia hos increpat Lex, qui et primum non cred

 (Vers. 19.) Ut omne os obstruatur, et subditus fiat omnis mundus Deo. Hoc dicit, quia Judaeis in peccatis constrictis omnis mundus subditus fit Deo.

 (Vers. 20.) Quoniam quidem non justificabitur ex operibus Legis omnis caro coram Deo. Non ideo minime justificatos homines asserit apud Deum quia leg

 (Vers. 21.) Nunc vero sine lege justitia Dei manifestata est, testimonium 46 habens a lege et prophetis.

 (Vers. 22.) Justitia autem Dei per fidem Jesu Christi. per fidem Jesu Christi,

 (Vers. 23.) Non enim est distinctio omnes enim peccaverunt, et egent gloria Dei. Quia dixerat super omnes Judaeos et Graecos Dei Omnes enim, peccaver

 (Vers. 24) . Justificati gratis per gratiam ipsius. Justificati sunt gratis, quia nihil operantes, neque vicem reddentes, sola fide justificati sunt d

 (Vers. 25.) Quem proposuit Deus propitiatorem fidei. Hoc dicit quia in Christo proposuit Deus, id est, disposuit propitium se futurum humano generi, s

 (Vers. 26.) Ad ostensionem justitiae suae, hoc est, ut promissum suum palam faceret, quo nos a peccatis

 (Vers. 27.) Ubi est ergo gloriatio tua? Exclusa est. Per quam legem? factorum? Non, sed per legem fidei.

 (Vers. 28.) Arbitramur enim justificari hominem per fidem sine operibus legis. Gentilem dicit hominem pro certo haberi, quod justificetur credens, nul

 (Vers. 29.) An Judaeorum Deus tantum? nonne et gentium? Immo et gentium.

 (Vers. 30.) Quoniam quidem unus Deus, qui justificavit circumcisionem ex fide et praeputium per fidem.

 (Vers. 31.) Legem ergo evacuamus per fidem? Absit: sed legem statuimus. Non utique lex exinanitur per fidem, sed adimpletur firmatur enim status ejus

 Caput IV.

 (Vers. 1.) Quid ergo dicemus invenisse Abraham patrem nostrum secundum carnem? Postquam ostendit non posse per opera legis quemquam justificari apud D

 (Vers. 2.) Si enim Abraham ex operibus Legis justificatus est, habet gloriam, sed non apud Deum. Hoc

 (Vers. 3.) Quid enim dicit Scriptura? Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad justitiam

 (Vers. 4.) Ei autem qui operatur, merces non imputatur secundum gratiam, sed secundum debitum. Qui autem contemnunt, ipsi sibi damnationem adquirunt

 (Vers. 5.) Ei vero qui non operatur, Credenti autem in eum, qui justificat impium, reputatur fides ejus ad justitiam.

 (Vers. 6.) Sicut et David dicit. Hoc ipsum munit exemplo prophetae. Beatitudinem hominis, cui Deus accepto fert justitiam sine operibus. Multi justi e

 (Vers. 7 et 8.) Beati quorum remissae sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata. Beatus vir cui non imputavit Dominus peccatum (Psal. XXXI, 1 et

 (Vers. 9.) Beatitudo ergo haec in circumcisione tantum manet, an et in praeputio? Id est, numquid beatitudo ista Abrahae tantum filiis concessa est, a

 (Vers. 10 et 11.) Quomodo ergo reputata est? cum in circumcisione esset, an in praeputio? Non in circumcisione, sed in praeputio. Et signum accepit ci

 (Vers. 12.) Et sit pater circumcisionis non solum eorum qui ex circumcisione sunt, sed et eorum qui sequuntur vestigia fidei, quae est in praeputio pa

 (Vers. 13.) Non enim per legem promissio Abrahae aut semini ejus, ut haeres esset mundi, sed per justitiam fidei. Manifestum est, quia neque adhuc Lex

 (Vers. 14.) Si enim qui ex lege, hi sunt haeredes, id est, si ii qui ex lege vel sub lege sunt, haeredes ex lege sunt, Evacuata est fides, abolita est

 (Vers. 15.) Lex enim iram operatur. Ut penitus ostendat non posse justificari hominem per legem apud Deum, neque promissionem per legem fieri potuisse

 (Vers. 16.) Ideo ex fide, ut secundum gratiam firma sit promissio omni semini. Firma esse non potest

 (Vers. 17) . Qui est pater omnium nostrum, sicut scriptum est: Quia patrem multarum gentium posui te (Gen. XVII, 4) . Confirmavit exemplo Legis Abraha

 (Vers. 18.) Qui contra spem in spem credidit (Gen.

 (Vers. 19-22.) Et non infirmatus est fide: nec consideravit corpus suum jam emortuum, cum jam fere centum esset annorum, et emortuam vulvam Sarae. In

 (Vers. 23-25.) Non autem scriptum est tantum propter ipsum solum, quia reputatum est illi ad justitiam (Gen. XV, 4) : sed et propter nos, quibus reput

 Caput V.

 (Vers. 1.) Justificati igitur ex fide, pacem habeamus ad Deum per Dominum nostrum Jesum Christum.

 (Vers. 2.) Per quem et accessum habemus per fidem in gratiam istam in qua stamus, et gloriamur in spe gloriae filiorum Dei. Manifestum est per Christ

 (Vers. 3.) Non solum autem, sed et gloriamur in tribulationibus nostris. Quoniam per tribulationes oportet nos intrare in regnum Dei (Act. XIV, 21) ,

 (Vers. 4.) Patientia autem probationem. Manifestum est quia patientia, si talis fuerit qualem diximus, firma videbitur probatio.

 (Vers. 5.) Spes autem non confundit quia charitas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis. Spes non confundit,

 (Vers. 6 et 7.) Ut quid enim Christus, cum adhuc peccatores essemus, secundum tempus pro impiis mortuus est? Vix enim pro justo quis moritur nam pro

 (Vers. 8.) Commendat autem suam charitatem Deus in nobis.

 (Vers. 9.) Quoniam si cum adhuc peccatores essemus, Christus pro nobis mortuus est, multo magis justificati nunc in sanguine ipsius, salvi erimus ab i

 (Vers. 10.) Si enim cum inimici essemus, reconciliati sumus Deo per mortem Filii ejus, multo magis reconciliati salvi erimus in vita ipsius. Manifestu

 (Vers. 11.) Non solum autem hoc, sed et gloriamur in Deo per Dominum nostrum Jesum Christum, per quem nunc reconciliationem accepimus. Ut honorificent

 (Vers. 12.) Propterea sicut per unum hominem peccatum in hunc mundum intravit, et per peccatum mors sic in omnes homines mors pertransiit, in quo omn

 (Vers. 13.) Usque ad legem enim peccatum erat in hoc mundo: peccatum autem non imputabatur, cum lex non esset. In Adam omnes dicit peccasse, sicut sup

 (Vers. 14.) Sed regnavit mors ab Adam usque ad Moysen. Quoniam non imputabatur peccatum, antequam lex daretur per Moysen, sicut dixi ipsa usurpationi

 (Vers. 15.) Sed non sicut delictum, ita et donum. Propter quod enim formam esse dixit unius Christi unum Adam ne et causam Adae talem significasse pu

 (Vers. 16.) Et non sicut per unum peccatum, ita et donum: nam judicium quidem ex uno in condemnationem, donum autem ex multis delictis in justificatio

 (Vers. 17.) Si enim unius delicto mors regnavit per unum, multo magis abundantiam gratiae et donationis et justitiae accipientes, in vita regnabunt pe

 (Vers. 18.) Igitur sicut per unius delictum in omnes homines in condemnationem sic et per unius justitiam in omnes homines in justificationem vitae:

 (Vers. 19.) Sicut enim per inobedientiam unius hominis peccatores constituti sunt plures: ita et per unius obedientiam justi constituentur multi. Quos

 (Vers. 20.) Lex autem subintravit, ut abundaret delictum. Lex, in adjutorium data est

 (Vers. 21.) Ut quemadmodum regnavit peccatum in mortem, ita et gratia regnet per justitiam in vitam aeternam per Jesum Christum Dominum nostrum.

 Caput VI.

 (Vers. 1.) Quid ergo dicemus? Permanebimus in peccato, ut gratia abundet? Absit. Hoc est, numquid semper peccandum est, ut donum Dei abundet, tegens n

 (Vers. 2.) Qui enim mortui sumus peccato, quomodo adhuc vivemus in illo? Hoc dicit, quoniam viventes

 (Vers. 3.) An ignoratis quia quicumque baptizati sumus in Christo Jesu, in morte ejus baptizati sumus? Hoc dicit, ut sciamus baptizatos nos jam non de

 (Vers. 4.) Consepulti enim sumus cum illo per baptismum in mortem ut quemadmodum Christus resurrexit a mortuis per virtutem Patris, ita et nos in nov

 (Vers. 5.) Si enim complantati sumus similitudini mortis ejus, simul et resurrectionis erimus. Scimus quia cum apparuerit, similes ei erimus

 (Vers. 6 et 7.) Scientes hoc quia vetus homo noster simul crucifixus est, ut destruatur corpus peccati, ut ultra non serviamus peccato. Multa innectit

 (Vers. 8.) Si autem mortui sumus cum Christo, credimus quod etiam simul vivemus cum illo (Galat. V, 24) . Manifestum est hos qui carnem crucifixerunt,

 (Vers. 9 et 10.) Scientes quod Christus resurgens ex mortuis, jam non moritur, mors illi ultra non dominabitur. Quod enim mortuus est peccato, mortuus

 (Vers. 11.) Ita et vos existimate vos mortuos quidem esse peccato, viventes autem Deo in Christo Jesu Domino nostro. Sic loquitur, ut doceat non alite

 (Vers. 12.) Non ergo regnet peccatum in vestro mortali corpore, ut obediatis concupiscentiis ejus. Mortale corpus est ex causa praevaricationis Adae,

 (Vers. 13.) Sed neque exhibeatis membra vestra arma iniquitatis peccato. membra vestra

 (Vers. 14.) Peccatum autem vestri jam non dominabitur non enim sub Lege estis, sed sub gratia. Si secundum praecepta quae dat, ambulemus, peccatum no

 (Vers. 15.) Quid ergo? peccabimus, quia non sumus sub Lege, sed sub gratia? Absit.

 (Vers. 16.) Nescitis quia cui exhibetis vos servos ad obediendum, servi estis ejus, cui obedistis, sive peccati in mortem, sive obeditionis ad justiti

 (Vers. 17, 18.) Gratias autem Deo, quod cum fuissetis servi peccati, obedistis ex corde in eam formam doctrinae, in qua traditi estis. Credentes autem

 (Vers. 19.) Humanum dico propter infirmitatem carnis vestrae. Dum infirmitatem carnis memorat, minus se significat exigere ab homine, quam dignum est

 (Vers. 20 et 21.) Cum enim servi essetis peccati, liberi fuistis justitiae. Quem enim fructum habuistis tunc in illis, in quibus nunc erubescitis? Nam

 (Vers. 22.) Nunc vero liberati a peccato, servi autem facti Deo, habetis fructum vestrum in sanctificationem, finem vero vitam aeternam. Hoc est, si a

 (Vers. 23.) Nam merces peccati mors est.

 Caput VII.

 (Vers. 1.) An ignoratis, fratres, scientibus enim legem loquor. Ut animos eorum firmet in doctrina divina, exemplo humanae legis utitur ut iterum per

 (Vers. 2.) Nam quae sub viro est mulier, vivente viro, alligata est legi viri. Haec lex de Evangelio est, non ex Moyse, neque ex justitia terrena. Ali

 (Vers. 3.) Quod si mortuus fuerit vir ejus, liberata est a lege viri ut non sit adultera, si juncta fuerit alteri viro. Sublati a Lege, accepta remis

 (Vers. 4.) Itaque, fratres mei, et vos mortificati estis Legi per corpus Christi. Quoniam Salvator noster corpus suum diabolo crucifigere permisit, sc

 (Vers. 5.) Cum enim essemus in carne. Cum in carne sit, est enim in corpore, negat se esse in carne quia hic dicitur esse in carne, qui aliquid sequi

 (Vers. 6.) Nunc autem soluti sumus a Lege mortis, in qua detinebamur.

 (Vers. 7.) Quid ergo dicemus? Lex peccatum est? Absit. Quoniam legem mortis hanc dicit, et erutos nos ab ea gratulatur, et in illa Deo servire negat

 (Vers. 8.) Occasione ergo accepta, peccatum per mandatum operatum est in me omnem concupiscentiam. Omnem dicens concupiscentiam, cuncta peccata signif

 (Vers. 9.) Ego autem vivebam sine Lege aliquando. Quid est sine Lege, cum Lex semper fuerit, sicut

 (Vers. 10.) Ego autem mortuus sum.

 (Vers. 11.) Nam peccatum, occasione accepta per mandatum, seduxit me, et per illud occidit. Peccatum hoc loco diabolum intellige, qui auctor peccati e

 (Vers. 12.) Itaque Lex quidem sancta, et mandatum sanctum, et justum, et bonum. Ut nihil adversae suspicionis remaneret in Lege, sic illam commendat,

 (Vers. 13.) Quod ergo bonum est, mihi mors est? Absit.

 (Vers. 14.) Scimus enim quod Lex spiritalis est. Quoniam scientibus Legem loquitur, ideo ait: Scimus quia Lex spiritalis est

 (Vers. 15.) Quod enim operor, non intelligo. Non intelligit quod operatur, quia videt aliud se per Legem scire, et aliud agere. Non enim quod volo, ho

 (Vers. 16.) Si autem quod odi, illud facio, consentio Legi. Probat Legem recte prohibere, quando invitum se hoc facere, quod lex vetat, profitetur: et

 (Vers. 17.) Nunc autem jam non ego operor illud, sed quod inhabitat in me peccatum. Quoniam lege videt prohiberi quod agit, et consentit non debere fi

 (Vers. 18.) Scio enim quod non inhabitat in me, hoc est, in carne mea, bonum. Non dicit, sicut quibusdam videtur, carnem malam: sed quod habitat in ca

 (Vers. 19.) Non enim quod volo, facio bonum: sed quod nolo malum, hoc ago. Saepe repetit, ut dilucidet. Hoc ergo est, quod supra dictum est, quia ut c

 (Vers. 20.) Si autem quod nolo, hoc facio jam non ego operor illud, sed quod habitat in me peccatum.

 (Vers. 21.) Invenio igitur Legem volenti mihi facere bonum, quia inest mihi malum. Legem Moysi asserit voluntati suae dare consensum contra peccatum q

 (Vers. 22.) Condelector enim Legi Dei secundum interiorem hominem. Animum his oblectari dicit, quae a Lege traduntur: hic est interior homo quia non

 (Vers. 23.) Video autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et captivum me ducentem in legem peccati quae est in membris meis. Du

 (Vers. 24, 25.) Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum. Infelicem hominem dicit, q

 Caput VIII.

 (Vers. 1, 2.) Nihil ergo nunc damnationis est iis, qui sunt in Christo Jesu, qui non secundum carnem ambulant. Verum est, quia nulla damnatio est horu

 (Vers. 3.) Quoniam quod impossibile erat Legis, in quo infirmabatur per carnem, Deus Filium suum mittens in similitudinem carnis peccati, de peccato d

 (Vers. 4.) Ut justificatio Legis impleretur in nobis, qui non secundum carnem ambulamus, sed secundum spiritum. Ideo damnatum dicit peccatum, ut imple

 (Vers. 5.) Qui enim secundum carnem sunt, quae carnis sunt sapiunt.

 (Vers. 6.) Nam prudentia carnis mors est.

 (Vers. 7.) Quoniam sapientia carnis inimica est Deo legi enim Dei non est subjecta, nec enim potest. Non carnem dixit inimicam, sed sapientiam carnis

 (Vers. 8, 9.) Qui enim in carne sunt, Deo placere non possunt. Sapientes mundi in carne sunt,

 (Vers. 10.) Corpus quidem mortuum est propter peccatum, spiritus vera vita propter justificationem. Corpus Anima quae peccat, ipsa morietur Videbit om

 73 (Vers. 11.) Quod si Spiritus ejus, qui suscitavit Jesum a mortuis, habitat in vobis qui suscitavit Jesum a mortuis, vivificabit et mortalia corpor

 (Vers. 12.) Igitur, fratres, debitores sumus non carni, ut secundum carnem vivamus. Rectum et manifestum est, non nos adinventioni Adae, qui carnalite

 (Vers. 13.) Si enim secundum carnem vixeritis, moriemini. Nihil verius, quia si secundum Adam vixerimus, moriemur Adam enim praevaricans vendidit se

 (Vers. 14.) Quicumque enim Spiritu Dei aguntur, hi filii sunt Dei. Vos de patre diabolo estis

 (Vers. 15.) Non enim accepistis spiritum servitutis iterum in timore. Hoc dicit, quia accepto Spiritu sancto, a timore malorum actuum exuti sumus ut

 (Vers. 16.) Ipse Spiritus reddit testimonium spiritui nostro, quod sumus filii Dei. Abba, Abba, pater.

 (Vers. 17.) Si autem filii, et haeredes: haeredes quidem Dei, cohaeredes autem Christi. Cum Deus pater nullo modo mortuus possit dici, Christus autem

 (Vers. 18.) Existimo ergo quod non sint condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. Exhortatio haec ad superiora

 (Vers. 19.) Nam exspectatio creaturae revelationem filiorum Dei exspectat.

 (Vers. 20.) Vanitati enim creatura subjecta est non voluntaria. In Domini et creatoris potestate posita creatura, non utique sponte subjecta est vanit

 (Vers. 21.) Sed propter eum qui subjecit illam in spe. Quae spes sit, statim subjecit, dicens: Quoniam et ipsa creatura liberabitur a servitute corrup

 (Vers. 22.) Scimus enim quod omnis creatura ingemiscit et parturit usque adhuc. Parturire dolere est.

 (Vers. 23.) Non solum autem illa, sed et nos qui receptaculum Spiritus habemus, nos ipsi intra nosmet ipsos ingemiscimus, exspectantes redemptionem co

 (Vers. 24.) Spe enim salvati sumus. Hoc dicit, quia sperando quod promisit Deus in Christo, nobis meritum fecimus, ut liberemur. Ergo in spe liberati

 (Vers. 25.) Nam quod videt quis, quid sperat? Sed si quod non videmus, speramus, per patientiam exspectamus. Dubium non est ea sperari, quae non viden

 (Vers. 26.) Similiter autem et spiritus adjuvat infirmitatem nostrae orationis. Quoniam superius ingemiscere

 (Vers. 27.) Qui autem scrutatur corda, scit quid desideret Spiritus, quia secundum Deum postulat pro sanctis. Manifestum est quia Deo, cui nihil tacit

 (Vers. 28.) Scimus autem quoniam diligentibus Deum omnia procedunt in bonum, iis qui secundum propositum vocati sunt sancti. Hoc dicit, quia diligente

 (Vers. 29.) Nam quos praescivit.

 (Vers. 30.) Quos autem praedestinavit, illos et vocavit. Vocare est cogitantem de fide adjuvare, aut compungere eum, quem sciat audire. Et quos vocavi

 (Vers. 31.) Quid ergo dicemus ad haec? Si Deus pro nobis, quis contra nos? Manifestum est, quia Deo nobis testimonium perhibente, quis est qui audeat

 (Vers. 32.) Qui proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum.

 (Vers. 33.) Quis accusabit adversus electos Dei? Neminem audere nec posse judicium et praescientiam Dei in nobis retractare apertum est. Quis est enim

 (Vers. 34.) Et quis erit, qui condemnet? Christus qui mortuus est, immo qui et resurrexit, et est in dextera Dei, qui etiam interpellat pro nobis. Deu

 (Vers. 35.) Quis nos separabit a charitate Christi? Hoc est, quis nos avertere poterit a dilectione Christi, qui nobis tam magna et innumera praestiti

 (Vers. 36, 37.) An angustia? an persecutio? an fames? an nuditas? an periculum? an gladius (sicut scriptum est, quia propter te morte afficimur tota d

 (Vers. 38, 39.) Confido enim quia neque mors. Confidentia haec de sponsione Christi est, qua promisit in tribulatione adjuvare sibi dicatam fidem. Neq

 Caput IX.

 (Vers. 1-3.) Veritatem dico in Christo Jesu, non mentior, testimonium mihi perhibente conscientia mea in Spiritu sancto, quia tristitia est mihi magna

 (Vers. 4.) Quorum adoptio est filiorum. Juste se dolere probat, quando praedicat laudem generis eorum quia olim filii adoptati, affectum et gratiam D

 (Vers. 5.) Et gloria, et testamenta, et legislatio, et obsequium, et promissa, quorum Patres, et ex quibus Christus secundum carnem, qui est super omn

 (Vers. 6.) Non autem excidit verbum Dei. Non excidit In Isaac vocabitur tibi semen

 (Vers. 7.) Neque omnes qui sunt ex Israel, hi sunt Israelitae neque quia semen sunt Abrahae, omnes filii: sed in Isaac vocabitur tibi semen. in semin

 (Vers. 8.) Id est, non qui filii carnis, hi sunt filii Dei: sed qui filii promissionis sunt, aestimantur in semine.

 (Vers. 9.) Promissionis enim verbum hoc est: Ad hoc tempus veniam, et habebit Sara filium. Hoc in Genesi habetur, quod praefiguratum in Christo est, u

 (Vers. 10.) Non solum autem haec, id est, Sarra, sed et Rebecca ex uno concubitu habens Isaac patris nostri.

 (Vers. 11-13.) Nam cum nondum nati fuissent, aut aliquid egissent bonum vel malum ut secundum electionem propositum Dei maneret, non ex operibus, sed

 (Vers. 14.) Quid ergo dicemus? Numquid iniquitas apud Deum? Absit. Quia enim unum diligit, et alterum odit, subinfert: 82 Numquid iniquitas apud Deum

 (Vers. 15.) Moysi enim dicit: Miserebor cui misertus ero: et misericordiam praestabo, cui misericordiam praestitero. Ergo misericordia, miserebor, eju

 (Vers. 16.) Igitur non volentis neque currentis, sed miserentis est Dei. Recte, quia non in voluntate petentis, sed in dantis arbitrio debet esse, quo

 (Vers. 17.) Dicit enim Scriptura (Exod. IX, 16) Pharaoni: Quia in hoc ipsum te servavi, ut ostendam in te virtutem meam, et ut nuntietur nomen meum in

 (Vers. 18.) Igitur cui vult miseretur, et quem vult indurat. Dicis itaque mihi. Ex persona contradicentis loquitur, qui quasi putet Deum, neglecta jus

 (Vers. 19.) Quid adhuc quaeritur? Voluntati enim ejus quis resistit?

 (Vers. 20.) O homo, tu quis es, qui respondeas Deo! Magna est, inquit, indignitas et praesumptio, hominem respondere Deo in adversis, iniquum justo, m

 (Vers. 21.) An non habet potestatem figulus luti ex eadem massa facere aliud quidem vas in honorem, aliud vero ad contumeliam? Manifestum est vasa ali

 (Vers. 22.) Quod si volens Deus ostendere iram, et manifestare potentiam suam, sustinuit in multa patientia in vasis irae praeparatis in interitum. Ip

 (Vers. 23.) Et ut ostenderet divitias gloriae suae in vasis misericordiae, quae praeparavit ad gloriam. Patientia et longanimitas Dei ipsa est, quae s

 (Vers. 24.) Quos et vocavit nos, non solum ex Judaeis, sed etiam ex gentibus. Hos quos vocavit, praeparavit ad gloriam, sive eos qui prope erant, sive

 (Vers. 25, 26.) Sicut in Osee dicit: Vocabo non plebem meam, plebem meam et non dilectam, dilectam. Et erit in loco, ubi vocabuntur non plebs mea ib

 (Vers. 27.) Esaias autem clamat pro Israel. Hoc dicit, quia Esaias clamat pro iis, qui credunt in Christum Ecce vere Israelita, in quo dolus non est

 (Vers. 28.) Verbum enim consummans et brevians in aequitate quia verbum breviatum faciet Dominus super terram. Salvari hos promittit, quos reliquos d

 (Vers. 29, 30.) Et sicut praedixit Esaias: Nisi Dominus sabaoth reliquisset nobis semen, sicut Sodoma fuissemus, et sicut Gomorrha similes fuissemus (

 (Vers. 31.) Nam Israel sectando Legem justitiae, in Legem justitiae non pervenit. Perfectio Legis fides est, quam gentes apprehendentes, totam Legem i

 (Vers. 32.) Quare? Quia non ex fide, sed quasi ex operibus: Spernentes enim fidem quae, sicut dixi, perfectio Legis est, ex operibus Legis justificari

 (Vers. 33.) Offenderunt in lapidem offensionis, sicut scriptum est: Ecce pono in Sion lapidem offensionis, et petram scandali et qui crediderit in il

 Caput X.

 (Vers. 1, 2.) Fratres, voluntas quidem cordis mei, et obsecratio fit ad Deum pro illis in salutem testimonium enim perhibeo illis, quod aemulationem

 (Vers. 3.) Ignorantes enim Dei justitiam, et suam quaerentes constituere, justitiae Dei non sunt subjecti. Scio, fratres, quia per ignorantiam gessist

 (Vers. 4.) Finis enim Legis Christus ad justitiam omni credenti. Hoc dicit, quia perfectionem Legis habet, qui credit in Christum. Cum enim nullus jus

 (Vers. 5.) Moyses enim scribit justitiam quae ex Lege est, quia qui fecerit ea homo, vivet in eis (Levit. XVIII, 5) . Hoc dicit, quia justitia legis M

 (Vers. 6, 7.) Quae autem ex fide est justitia, sic dicit: Ne dixeris in corde tuo: Quis ascendit in coelum Hoc est Christum deducere. Aut quis descend

 (Vers. 8.) Sed quid dicit Scriptura? Prope est verbum in ore tuo, et in corde tuo (Deut. XXX, 14) . Hoc scriptum est in Deuteronomio, quia non est lon

 (Vers. 9, 10.) Hoc est verbum fidei, quod praedicamus. Nullum opus dicit Legis, sed solam fidem dandam in causa Christi. Quia si confitearis in ore tu

 (Vers. 11.) Dicit enim Scriptura per Esaiam: Omnis qui credit in illum, non confundetur (Esai. XXVIII, 16) . Dum enim examen coeperit fieri omnium rer

 (Vers. 12.) Non enim est distinctio Judaei, et Graeci. Generaliter omnes aut confundi propter diffidentiam dicit, aut sublimari causa credulitatis qu

 (Vers. 13.) Omnis enim quicumque invocaverit nomen Domini, salvus erit. Nomen mihi Dominus est quicumque invocaverit nomen Domini salvus erit. Quicumq

 (Vers. 14.) Quomodo ergo invocabunt, in quem non crediderunt? Aut quomodo credent ei, quem non audierunt? Quomodo autem audient sine praedicante?

 (Vers. 15.) Aut quomodo praedicabunt, nisi mittantur? Neque istud recipit quaestionem quia non erunt veri apostoli, nisi a Christo mittantur, nec pot

 (Vers. 16.) Sed non omnes obediunt Evangelio. Verum est, quia quamvis illustretur mundus splendore Lux in tenebris lucet, et tenebrae eam non comprehe

 (Vers. 17, 18.) Ergo fides ex auditu, auditus autem per verbum Christi. Manifestum est, quia nisi dicatur aliquid, nec audiri potest, nec credi. Sed d

 (Vers. 19.) Sed dico: Numquid Israel non cognovit? Hoc est, cognovitne? quia per supradicta testimonia genus Israel incredulitatis causa arguit, cum d

 (Vers. 20.) Esaias audet, et dicit: Palam factus sum non quaerentibus me, et inventus sum inter eos, qui me non interrogabant

 (Vers. 21.) Ad Israel autem quia dicit: Tota die expandi manus meas ad populum non credentem, et contradicentem (Ibid., 2) . Hic Israel carnalis est,

 Caput XI.

 (Vers. 1.) Dico igitur: Numquid repulit Deus haereditatem suam? Absit. Quia populum Israel incredulum ostendit, tunc ne omnem Israel dixisse diffident

 (Vers. 2.) Non repulit Deus plebem suam, quam praescivit. Hoc est, quod dicit Salvator: Pater, quos dedisti mihi, custodivi, et nemo ex his periit, ni

 (Vers. 3, 4.) An nescitis in Elia quid dicit Scriptura, quomodo postulat Deum contra Israel? Domine, prophetas tuos occiderunt, altaria tua effoderunt

 (Vers. 5.) Sic igitur et in hoc tempore reliquiae secundum electionem gratiae, salvae factae sunt. Hoc est, ita, inquit, et nunc hi remanserunt in Leg

 (Vers. 6.) Si autem gratia, jam non ex operibus. Manifestum est quia gratia donum Dei est, non debita merces operibus, sed gratuita ratione, misericor

 (Vers. 7.) Quid ergo? quod quaerebat Israel, hoc non est assecutus electio autem consecuta est? maledictus omnis qui non permanserit in omnibus, quae

 (Vers. 8, 9, 10.) Caeteri vero excaecati sunt, sicut scriptum est hoc subjectum in Esaia legitur: Dedit illis Deus spiritum compunctionis, oculos ut

 (Vers. 11.) Dico ergo: Numquid sic offenderunt, ut caderent? Absit. Hoc dicit, quod supra memoravi, quia non sic diffiderunt, ut numquam jam crederent

 (Vers. 12.) Quod si delictum illorum divitiae sunt mundi, et diminutio eorum divitiae gentium quanto magis plenitudo illorum! 91 Manifestum est quia

 (Vers. 13, 14.) Vobis enim dico gentibus, quamdiu quidem ego sum gentium apostolus, ministerium meum honorificabo, si quo modo aemuler carnem meam, ut

 (Vers. 15.) Si enim amissio eorum reconciliatio est mundi: quae est assumptio, nisi vita ex mortuis?

 (Vers. 16.) Quod si delibatio sancta est, et massa. Manifestum est, quia quod unius substantiae est, unum est: ac per hoc non potest delibatio sancta

 (Vers. 17.) Et si radix sancta, et rami. Immutatis verbis, eadem repetit, ut sensum commendet duobus exemplis. Quod si aliqui ex ramis fracti sunt: Tu

 (Vers. 18.) Noli gloriari adversus ramos, hoc est, noli gaudere in incredulitate illorum displicet enim Deo, si quis exsultet in malis alterius, sicu

 (Vers. 19.) Dicis itaque: Fracti sunt rami, ut ego inserer. Ex persona gentilis credentis loquitur quia exsultandum putat in casu Judaeorum diffident

 (Vers. 20.) Bene, sed in incredulitate fracti sunt

 (Vers. 21.) Si enim Deus naturalibus ramis non pepercit ne forte nec tibi parcat. Verum est, quia si illos, qui praerogativa Patrum

 (Vers. 22.) Vide ergo bonitatem et severitatem Dei: in eos quidem qui ceciderunt, severitatem: in te autem, bonitatem si permanseris in bonitate: ali

 (Vers. 23.) Sed et illi si non permanserint in incredulitate, inserentur potens est enim Deus iterum inserere illos. Ostendit justitiam Dei non in se

 (Vers. 24.) Nam si tu ex naturali excisus es oleastro, et contra naturam insertus es in bonam olivam: quanto magis hi, qui secundum naturam, inserentu

 (Vers. 25, 26.) Nolo enim ignorare vos, fratres, mysterium hoc ut non sitis ipsi vobis sapientes quia obtusio quaedam ex parte Israel facta est, don

 (Vers. 27.) Veniet ex Sion, qui eripiat, et avertat impietatem ab Jacob: et hoc illis a me testamentum, cum abstulero peccata eorum (Esai. LIX, 28) .

 (Vers. 28.) Secundum Evangelium quidem inimici propter vos. Causa incredulitatis 93 inimici sunt Evangelii, ut error et delictum illorum gentibus aper

 (Vers. 29.) Sine poenitentia enim sunt dona et vocatio Dei. Verum est, quia gratia Dei in baptismate non quaerit gemitum, aut planctum, aut opus aliqu

 (Vers. 30, 31.) Sicut enim et vos aliquando non credidistis Deo, nunc autem misericordiam consecuti estis propter illorum diffidentiam: ita et isti nu

 (Vers. 32.) Conclusit enim Deus omnia in incredulitate, ut omnium misereatur.

 (Vers. 33.) O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei! Quam inscrutabilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ipsius! Excelsum et immens

 (Vers. 34, 35.) Quis enim cognovit sensum Domini? aut quis consiliarius illi fuit? aut quis prior dedit illi, et retribuetur ei (Esai. XL, 13) ? Hoc i

 (Vers. 36.) Quoniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia: ipsi gloria. Qua ratione sensus et consilium Dei investigari non potest, declaravit:

 Caput XII.

 (Vers. 1-3.) Obsecro itaque vos, fratres, per misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora vestra hostiam vivam, sanctam, Deo placentem, rationabile obseq

 (Vers. 4, 5.) Sicut enim in uno corpore multa membra habemus, omnia autem membra non eadem habent officia ita multi unum corpus sumus in Christo, sin

 (Vers. 6.) Habentes autem donationes Dei diversas secundum gratiam, quae data est nobis.

 (Vers. 7.) Sive ministerium in ministrando.

 (Vers. 8.) Sive qui exhortatur in exhortando. Et hunc eodem modo in eo ipso,

 (Vers. 9.) Dilectio sine simulatione. Praeceptum novum do vobis, ut diligatis invicem

 (Vers. 10, 11.) Odientes malum, adhaerentes bono, fraternitatis amore invicem benigni, honore mutuo praevenientes. Non magnum dicit evitare malum, nis

 (Vers. 12.) Spe gaudentes. Postquam dixit: Tempori servientes, Spe gaudentes

 (Vers. 13.) Memoriis sanctorum communicantes Manifestum est quia qui preces suas exaudiri vult aemulus debet esse vitae sanctorum cum imitatur enim,

 (Vers. 14.) Hospitalitatem sectantes. Imitator et amator sanctorum hospitalitatem sectatur exemplis sancti Abrahae, et Loth viri justi.

 97 (Vers. 15.) Gaudere cum gaudentibus, flere cum flentibus. Hoc est, quod alio loco dicit: Si quid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra: e

 (Vers. 16.) Idipsum invicem sentientes. Hoc est, quod dictum est, compati debere in fratris tribulatione, Considerans te ipsum, ne et tu tenteris. Alt

 (Vers. 17.) Nemini malum pro malo reddentes. Hoc est, quod Dominus dicit: Nisi abundaverit justitia vestra plusquam scribarum et pharisaeorum, non int

 (Vers. 18.) Si fieri potest, quod ex vobis est, cum omnibus hominibus pacem habentes. Omnes vult pacificos esse, Cum iis qui oderunt pacem, eram pacif

 (Vers. 19.) Non vosmet ipsos defendentes, charissimi, sed date locum irae. Ut pacis foedera servari possint, ab ira dissimulandum monet, maxime quonia

 (Vers. 20.) Si esurierit inimicus tuus, ciba illum: si sitit, potum da illi hoc enim faciens, carbones ignis congeres super caput ejus

 (Vers. 21.) Noli vinci a malo, sed vince in bono malum. Haec interpretatio Apostoli est cohortantis, ne vicem reddamus inimicis, sicut dictum est. Mul

 Caput XIII.

 (Vers. 1.) Omnibus potestatibus sublimioribus subditi estote non est enim potestas, nisi a Deo.

 (Vers. 2.) Itaque qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit. Hoc 99 contra illos est, qui per potentiam fortes sunt, aut qui ab aliquo deprehen

 (Vers. 3.) Nam qui principantur, non sunt timori bonis operibus, sed malis. Vis autem non timere potestatem? Bonum facito, et habebis laudem ex illa.

 (Vers. 4.) Dei enim minister est tibi in bonum. Manifestum est ideo rectores datos, ne malum fiat. Si autem malefeceris, time non enim sine causa gla

 (Vers. 5.) Ideoque subditi estote, non solum propter iram, sed etiam propter conscientiam.

 (Vers. 6.) Nam Idcirco tributa penditis ministri enim Dei sunt, in hoc ipsum servientes. Ideo dicit Dei est enim, regnum, et cui vult, dabit illud Re

 (Vers. 7.) Reddite ergo omnibus debita. Reddi vult ab omnibus debita quia et potentes sunt debitores minoribus, ut respondeant meritis illorum. Cui t

 (Vers. 8, 9.) Nemini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligatis. Pacem vult nos habere, si fieri potest, cum omnibus, dilectionem vero

 (Vers. 10.) Dilectio proximi malum non operatur plenitudo enim Legis est dilectio. Malum non operatur, quia bona est dilectio, Plenitudo Legis est di

 (Vers. 11.) Et hoc scientes tempus, quoniam hora est jam nos de somno surgere. Tempus esse dicit, quo ad meritum proficere debeamus. Hoc est, de somno

 (Vers. 12.) Nox praecessit, dies autem appropinquavit. Noctem veterem hominem significavit, qui per baptismum innovatus est. Hunc praecessisse dicit q

 (Vers. 13.) Sicut in die honeste ambulemus.

 Caput XIV.

 (Vers. 1.) Infirmum autem in fide assumite, non in disceptatione cogitationum. Quoniam ex Judaeis erant, qui Romanos

 (Vers. 2.) Alius enim credit edere omnia. Hic fiducia lectionis non dubitat omnia edenda, quae data sunt humanis usibus. Legit enim in Genesi omnia bo

 (Vers. 3.) Itaque qui edit, non edentem non spernat: et qui non edit, edentem non judicet. Quia voluntatis est edere, aut non edere ac per hoc quaest

 (Vers. 4.) Tu quis es, qui judicas alienum servum? Suo domino aut stat, aut cadit. Manifestum est servum non debere conservi voluntatem judicare, cui

 (Vers. 5.) Nam alius quidem judicat diem inter diem: hoc est, alicui placet interpositis diebus edere. Nam sunt quidam,

 (Vers. 6.) Qui sapit diem, Domino sapit. Et qui edit, Domino edit. Et qui non edit, Domino non edit, et gratias agit Deo.

 (Vers. 7.) Nemo enim nostrum sibi vivit, et nemo sibi moritur. Sibi 102 viveret aliquis, si non ageret sub Lege: at qui freno Legis gubernatur, non si

 (Vers. 8.) Sive enim vivimus, Domino vivimus sive morimur, Domino morimur. Sive ergo vivimus, sive morimur, Domini sumus.

 (Vers. 9.) In hoc enim Christus mortuus est, et resurrexit ut et mortuorum et vivorum dominetur. Per Christum Dominum facta est creatura, quae per pe

 (Vers. 10.) Tu autem quid judicas fratrem tuum in non edendo? aut tu quare spernis fratrem tuum in edendo? Omnes enim stabimus ante tribunal Christi.

 (Vers. 11.) Scriptum est enim: Vivo ego, dicit Dominus, quia mihi flectetur omne genu, et confitebitur omnis lingua Deo (Esai. XLV, 24) . Hoc in Esaia

 (Vers. 12.) Itaque unusquisque nostrum pro se rationem reddet Deo.

 (Vers. 13.) Non ergo amplius invicem judicemus, Sed in hoc judicate magis, ne ponatis offendiculum fratri, vel scandalum.

 (Vers. 14.) Scio et confido in Domino quia nihil commune per ipsum. Manifestum est quia Salvatoris beneficio omnia munda sunt, qui de sub jugo Legis e

 (Vers. 15.) Nam si propter escam frater tuus contristatur, jam non secundum charitatem ambulas. In alia epistola dicit: Esca ventri, et venter escis

 (Vers. 16.) Non ergo blasphemetur bonum nostrum. Hoc est, doctrina Dominica, cum sit bona et salutaris, non debet per rem frivolam blasphemari blasph

 (Vers. 17.) Non est enim regnum Dei esca et potus. Manifestum est quia nemo per escam placet Deo aut displicet. Sed justitia, et pax, et gaudium in Sp

 (Vers. 18.) Qui enim in hoc servit Christo placet Deo, et probatus est hominibus. Quoniam Christus nos redemit, ideo ait: Qui in hoc servit Christo, p

 (Vers. 19.) Itaque quae pacis sunt, sectemur: et quae aedificationis sunt, invicem custodiamus. Quoniam disceptatio discordiam parit, ideoque ut pacif

 (Vers. 20.) Noli propter escam solvere opus Dei. Homo opus Dei est per creationem, et iterum opus Dei est, dum reformatur per regenerationem. Et esca

 (Vers. 21.) Bonum est non edere carnem, et non bibere vinum. Cum de sola carne ageretur, adjecit et potum ut confoveat eos, qui ab his abstinent, per

 (Vers. 22.) Tu fidem habes penes temetipsum: habe coram Deo. Hoc est,

 (Vers. 23.) Qui autem discernit, si ederit, damnatus est. Verum est, quia qui judicat non edendum, et edit, damnatus est ipse enim se damnat, Quia no

 Caput XV.

 (Vers. 1.) Debemus autem nos, firmiores, infirmitates invalidiorum portare. Recte ait, debemus

 (Vers. 2.) Et non nobismetipsis placere, hoc est, non quod nobis prosit et placeat vindicare, sed et quod fratri quia invicem curam nostri agere debe

 (Vers. 3.) Nam et Christus non sibi placuit, sed sicut scriptum est: Detractiones exprobrantium te ceciderunt super me. Salvatorem non sibimetipsi dic

 (Vers. 4-6.) Quaecumque enim scripta sunt, ad nostram confirmationem scripta sunt ut per patientiam et exhortationem Scripturarum, spem habeamus. qua

 (Vers. 7.) Propter quod assumite alterutrum, sicut et Christus assumpsit vos in honorem Dei (Esai. LVI, 4) . Sic assumpti sumus a Christo, dum infirmi

 (Vers. 8.) Dico enim Christum Jesum ministrum fuisse circumcisionis pro veritate Dei, in hoc ut confirmaret promissiones Patrum. Originem commendat Ju

 (Vers. 9.) Gentes autem super misericordiam honorare Deum. Quia enim his nulla promissio erat, quasi indigni per solam misericordiam assumpti sunt ad

 (Vers. 10, 11.) Et iterum dicit: Laetamini gentes cum plebe ejus, Et iterum: Laudate, omnes gentes, Dominum, et magnificate eum, omnes populi. Forsita

 (Vers. 12.) Et rursus Esaias dicit: Erit radix Jesse et qui surgit regere gentes, in eum gentes sperabunt (Esai. XI, 10) . Ut majorem fiduciam gentib

 (Vers. 13, 14.) Deus autem spei repleat vos omni gaudio et pace in credendo ut abundetis in spe et virtute Spiritus sancti. Certus sum autem, fratres

 (Vers. 15, 16.) Audacius autem scripsi vobis, fratres, ex parte, tamquam in memoriam vos reducens, propter gratiam quae data est mihi a Deo ut sim mi

 (Vers. 17-19.) Habeo igitur gloriam in Christo ad Deum non enim audeo aliquid loqui eorum, quae per me non efficit Christus in obedientiam gentium ve

 (Vers. 20.) Ita ut ab Hierusalem in circuitu usque Illyricum repleverim Evangelium Dei, et Filii ejus Christi. Sic autem praedicavi Evangelium, non ub

 (Vers. 21.) Sed sicut scriptum est: Quia quibus non est annuntiatum de eo, videbunt: et qui non audierunt, intelligent: in Esaia habetur (Esai. LII, 1

 (Vers. 22-24.) Propter quod impediebar plurimum venire ad vos. Nunc vero ulterius locum non habens in his regionibus, cupiditatem autem habens veniend

 (Vers. 25, 26.) Nunc vero proficiscar in Hierusalem ministrare sanctis probaverunt enim Macedonia et Achaia collationem aliquam facere in pauperes sa

 (Vers. 27.) Debitores enim sunt eorum quoniam si spiritualium eorum participes factae sunt gentes, debent et in carnalibus ministrare eis. Quippe cum

 (Vers. 28, 29.) Hoc igitur cum consummavero, et assignavero eis fructum hunc, proficiscar per vos in Hispaniam. Scio enim quoniam veniens ad vos, in a

 (Vers. 30, 31.) Obsecro ergo vos, fratres, per Dominum nostrum Jesum Christum, et per charitatem Spiritus sancti ut sollicitudinem impartiamini mihi

 (Vers. 32.) Ut et munerum meorum ministratio accepta fiat in Hierosolyma sanctis ut veniam ad vos cum gaudio per voluntatem Jesu Christi, et refriger

 (Vers. 33.) Deus autem pacis sit cum omnibus vobis. Amen. Deus pacis Pacem meam do vobis, pacem relinquo vobis Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus us

 Caput XVI.

 (Vers. 1, 2.) Commendo autem vobis Phoeben sororem nostram, quae est ministra Ecclesiae apud Cenchres ut eam suscipiatis in Domino digne sanctis: et

 (Vers. 3-6.) Salutate Aquilam et Priscillam adjutores meos in Christo Jesu, qui pro anima mea suas cervices supposuerunt, quibus non solum ego gratias

 (Vers. 7.) Salutate Andronicum et Juliam cognatos et concaptivos meos, qui sunt insignes in apostolis, qui ante me fuerunt in Christo Jesu. Ecce Eliza

 (Vers. 8.) Salutate Ampliatum dilectum meum in Christo.

 (Vers. 9.) Salutate Urbanum adjutorem meum in Christo. Stachyn quoque dilectum meum.

 (Vers. 10.) Salutate Appellem probatum in Christo. Hunc Appellem non quasi amicum suum, aut participem operis salutat: sed propter quod tentationibus

 (Vers. 11.) Salutate eos, qui sunt ex Aristobuli domo. Aristobulus iste congregator fuisse intelligitur fratrum in Christo: cujus factum sic probat, u

 (Vers. 12.) Salutate Tryphaenam et Tryphosam, quae laborant in Domino. Has uno honore dignas declarat in Christo.

 (Vers. 13.) Salutate Rufum electum in Domino, et matrem ejus et meam. Ideo istum Rufum praeposuit matri propter electionem administrationis gratiae De

 (Vers. 14.) Salutate Asyncletum, Phlegontem, Herman, Patrobam, Hermen, et qui cum eis sunt, fratres.

 (Vers. 15.) Salutate Philologum, et Juliam, et Nereum, et sororem ejus Olympiadem, et omnes qui cum eis sunt, sanctos.

 (Vers. 16.) Salutate invicem in osculo sancto. Omnes quibus scribit, et quos nominat, jubet salutare se invicem in osculo sancto, id est, in pace Chri

 (Vers. 17-19) . Oro autem vos, fratres, ut observetis eos, qui dissensiones et offendicula praeter disciplinam, quam vos didicistis, faciunt et decli

 (Vers. 20.) Deus autem pacis conteret satanam sub pedibus vestris velociter

 (Vers. 21.) Salutat vos Timotheus consors laborum meorum, et Lucius, et Jason, et Sosipater cognati mei. Timotheus consors laborum ejus est quasi coep

 (Vers. 22.) Saluto vos ego Tertius, qui hanc epistolam scripsi in Domino. Tertius nomine, non numero: hic est scriba epistolae, cui concessit suo nomi

 (Vers. 23) . Salutat vos Caius hospes meus et universae Ecclesiae. Salutant vos omnes Ecclesiae Christi Salutant vos universae Ecclesiae, salutant v

 (Vers. 24.) Salutat vos Erastus dispensator civitatis, et Quartus frater. Dispensator civitatis est quasi curator, qui, dictante justitia, gubernabat

 (Vers. 25-27.) Ei autem qui potest vos stabilire secundum Evangelium meum, et praedicationem Jesu Christi, secundum revelationem mysterii, quod tempor

 (Vers. 28.) Gratia Domini nostri Jesu Christi cum omnibus vobis. Et ecce, ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi. Amen

 In Epistolam B. Pauli Ad Corinthios Primam.

 In Epistolam B. Pauli Ad Corinthios Primam.

 Caput Primum.

 (Vers. 1.) Paulus vocatus apostolus Christi Jesu per voluntatatem Dei. Ad Romanos aliter coepit quia altera causa est: his vero apostolum se esse Chr

 (Vers. 2.) Et Sosthenes frater. Etiam istum sua commendat societate. 112 Ecclesiae Dei, quae est Corinthi, sanctificatis in Christo Jesu. Sanctificati

 (Vers. 3.) Gratia vobis et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo. Ne, quia dixerat: Qui invocant nomen Domini nostri Jesu Christi

 (Vers. 4.) Gratias ago Deo meo semper pro vobis. Quamquam omnibus in Ecclesia scribat, sed ita significat, cum aliquando corripit, aliquando laudat, u

 (Vers. 5.) Quia in omnibus ditati estis in ipso, in omni verbo, et in omni scientia. Hoc significat, quia in accepta gratia, et in verbo veritatis doc

 113 (Vers. 6.) Sicut testimonium Christi confirmatum est in vobis. Testimonium Christi confirmatum est in his quia roborati in fide, nihil de hominib

 (Vers. 7.) Ita ut vobis in nullo desit aliqua gratia, exspectantibus revelationem Domini nostri Jesu Christi. Manifestum est hunc exspectare diem judi

 (Vers. 8.) Qui et confirmabit vos usque ad finem sine crimine in adventu Domini nostri Jesu Christi. Alacri animo confisus de spe illorum securus est

 (Vers. 9.) Fidelis est Deus, per quem vocati estis, in societatem filii ejus Jesu Christi Domini nostri.

 (Vers. 10.) Obsecro autem vos, fratres, per nomen Domini nostri Jesu Christi, ut id ipsum dicatis omnes. Omnes nunc orat, ut unum sentiant, hoc utique

 (Vers. 11.) Perlatum est enim mihi de vobis, fratres, ab iis qui sunt Chloes, quod contentiones inter vos sint. Quamvis eversi fuerant, tamen fratres

 (Vers. 12.) . Hoc autem dico, quod unusquisque vestrum dicit: Ego quidem sum Pauli, ego autem Apollo, ego vero Cephae, ego autem Christi. Errorem oste

 (Vers. 13.) Divisus est Christus. Divisum dicit Christum quia gloriam ejus homines sibi partiti sunt. Sicut haeretici, qui se aut Photinianos, aut Ar

 (Vers. 14-16.) Gratias ago Deo, quod neminem vestrum baptizavi, nisi Crispum et Caium ne quis dicat quod in nomine meo baptizavi. Baptizavi autem et

 (Vers. 17.) Non enim misit me Christus baptizare, sed evangelizare. Quoniam majus est evangelizare,

 (Vers. 18.) Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est. Manifestum est, quia quibus crux Christi stultitia est, in perditione sunt,

 (Vers. 19.) His autem qui salvi fiunt, virtus Dei est. Non est obscurum quia iis, qui credunt, Dei virtus est credunt enim non infirmitatem esse cruc

 (Vers. 20.) Ubi sapiens? ubi scriba? ubi conquisitor hujus saeculi? His dictis tam in Judaeos quam in gentiles invehitur quia et Judaeorum scribae et

 (Vers. 21.) Nam quoniam in sapientia Dei non cognovit mundus per sapientiam Deum, placuit Deo per stultitiam praedicationis salvos facere credentes. N

 (Vers. 22.) Quoniam Judaei signa petunt, et Graeci sapientiam quaerunt. Judaei signa petunt quia non diffidunt potuisse fieri, sed an factum sit, qua

 (Vers. 23.) Nos autem praedicamus Christum crucifixum, Judaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam. Gentibus autem stultitia

 116 (Vers. 25.) Ipsis vero vocatis Judaeis atque Graecis Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam. Suadente virtute, quae potior verbis est, credentes

 (Vers. 26.) Intuemini enim, fratres, vocationem vestram quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles. Manifestum e

 (Vers. 27.) Sed stulta mundi elegit Deus, ut confundat sapientes.

 (Vers. 28.) Et ignobilia hujus mundi, et contemptibilia elegit Deus, et ea quae non sunt, ut ea quae sunt destrueret.

 (Vers. 29.) Ut non glorietur omnis caro in conspectu ejus.

 (Vers. 30.) Ex ipso enim vos estis in Christo Jesu. Ex ipso, id est, ex Deo, qui est omnipotens, esse nos in fide Christi Dei enim propositum est, ut

 (Vers. 31.) Qui factus est sapientiae nobis a Deo, et justitia, et sanctificatio, et redemptio. Ad confirmationem credentium, Christum Dei voluntate d

 Caput II.

 (Vers. 1, 2.) Et ego cum venissem ad vos, fratres, veni non cum eminentia sermonis aut sapientiae praedicans vobis mysterium Dei. Neque enim judicavi

 (Vers. 3.) Et ego in infirmitate, et timore, et tremore multo fui apud vos. Christum enim in stultitia humanae sapientiae praedicans, odium sibi et pe

 (Vers. 4.) Et sermo meus, et praedicatio mea non in persuasione humanae sapientiae. Ostendit non se ut hominum favorem acquireret, humanae sapientiae

 (Vers. 5, 6.) Ut fides vestra non sit in sapientia hominum, sed in virtute 118 Dei sapientiam autem loquimur inter perfectos

 (Vers. 7.) Sed loquimur Dei sapientiam in mysterio, quae abscondita est. Occultum sensum manifestare se missum testatur, quem neque principes, neque p

 (Vers. 8.) Quam nemo principum hujus saeculi cognovit si enim cognovissent, numquam Dominum majestatis crucifixissent. Principes hujus saeculi non so

 (Vers. 9.) Sed sicut scriptum est: Quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quae praeparavit Deus diligentibus eum. Hoc

 (Vers. 10.) Nobis vero revelavit Deus per Spiritum suum. Et quia principes saeculi hoc ignorabant, Deus

 (Vers. 11.) Quis enim scit hominum ea, quae sunt hominis, nisi spiritus hominis, qui in ipso est? Et spiritus ejus reversus est ad illam

 (Vers. 12.) Nos non autem spiritum hujus mundi accepimus sed Spiritum qui ex Deo est. Hinc scimus quia Spiritum, qui de Deo est, accepimus, quia mund

 (Vers. 13, 14.) Quae et loquimur. Ut hinc manifestum sit scire nos quae a Deo nobis donata sunt quia haec et loquimur, ut et alii discant per doctrin

 (Vers. 15.) Spiritalis vero dijudicat omnia, et ipse a nemine judicatur. Quoniam vera ratio spiritualium est, id est, credentium hoc enim quis nuncup

 (Vers. 16.) Quis enim cognovit sensum Domini? quis instruxit eum (Esai. XL, 13) ? Sensus Dei est, quod haec spiritaliter jussit fieri, per quae mundi

 Caput III.

 (Vers. 1.) Et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritalibus, sed quasi carnalibus. Nunc his loquitur, qui propterea quod saeculi adhuc volupt

 (Vers. 2.) Nondum enim poteratis. Ostendit aperte non illos debuisse audire, quae confirmatis dicenda sunt.

 121 (Vers. 3.) Cum enim in vobis aemulationes et contentiones sint, nonne carnales estis, et secundum hominem ambulatis? Indignitatis causam ostendit

 (Vers. 4.) Cum enim quis dicat: Ego sum Pauli alius autem: Ego Apollo nonne homines estis? Sicut enim gloriantes in Deo, et de ipso omnem Ego dixi,

 (Vers. 5.) Quid igitur est Apollo? Quid vero Paulus? Ministri ejus, cui credidistis. Ut quia ministri sunt, spes in his non sit, sed in Deo, cujus min

 (Vers. 6.) Ego plantavi, Apollo rigavit, sed Deus incrementum dedit. Plantare est evangelizare, et ad fidem attrahere: rigare vero, baptizare solemnib

 (Vers. 7.) Itaque neque qui plantat, est aliquid neque qui rigat: sed qui incrementum dat Deus. Et plantata enim solent emori, et rigata ad effectum

 (Vers. 8.) Qui enim plantat, et qui rigat, unum sunt. Unum sunt, Unusquisque autem propriam mercedem accipiet secundum suum laborem.

 (Vers. 9.) Dei enim sumus operis participes: Dei cultura, Dei aedificatio estis.

 (Vers. 10.) Secundum gratiam Dei, quae data est mihi, ut sapiens architectus fundamentum posui. Gratiam sibi datam dicit, ut dignus esset praedicare E

 (Vers. 11.) Fundamentum enim aliud nemo potest ponere praeter id quod positum est, quod 122 est Christus Jesus.

 (Vers. 12.) Si quis autem superaedificat supra fundamentum hoc, aurum, argentum, lapides pretiosos. Lapides pretiosi sunt, quos non corrumpit ignis. T

 (Vers. 13.) Qui facit hoc opus, manifestus erit dies enim declarabit, quia in igne revelabitur. Hoc est, mala doctrina in igne omnibus apparebit nun

 (Vers. 14.) Si cujus opus manserit, quod superaedificaverit mercedem accipiet. Cum enim nihil in illo sordis inventum fuerit pravae doctrinae, ut in

 (Vers. 15.) Si cujus opus arserit, detrimentum patietur. Opus quod ardere dicitur, mala doctrina est, quae interibit. Cuncta enim mala peribunt, sicut

 (Vers. 16.) Nescitis quia templum Dei estis, et Spiritus Dei habitat in vobis? Templum Dei nos esse dicit, ut Deum in nobis habitare sciamus in templ

 (Vers. 17.) Si quis templum Dei violaverit, disperdet eum Deus, templum enim Dei sanctum est, quod estis vos. Haec idcirco praemisit, ut illos compung

 (Vers. 18.) Nemo se seducat: Si quis videtur sapiens esse inter vos in hoc saeculo stultus fiat, ut sit sapiens.

 (Vers. 19.) Sapientia enim hujus mundi stultitia est apud Deum.

 (Vers. 20.) Scriptum est enim: Reprehendens sapientes in astutia eorum. Et iterum: Dominus novit cogitationes sapientium, quoniam vanae sunt.

 (Vers. 21.) Itaque nemo glorietur in homine. Quoniam enim humanae cogitationes et consilia improvida

 (Vers. 22.) Omnia namque vestra sunt, sive Paulus, sive Apollo, sive Cephas, sive mundus, sive vita, sive mors, sive praesentia, sive futura: omnia ve

 (Vers. 23.) Vos autem Christi: ut quomodo haec judicio nostro concessa sunt et subjecta, ita et nos Christo subjiciamur quippe cum per ipsum esse coe

 Caput IV.

 (Vers. 1.) Ita nos existimet homo, ut ministros Christi, et dispensatores mysteriorum Dei. Hoc significavit, quia minus de illo sentiebant aliqui Cori

 (Vers. 2.) Hic jam quaeritur inter dispensatores, ut fidelis quis inveniatur. Hoc quod dicit, non solum ad pseudoapostolorum personam pertinet sed et

 (Vers. 3.) Mihi autem pro minimo est, ut a vobis dijudicer, aut ab humano die. Aut ab humano die, Nisi abundaverit justitia vestra plusquam scribarum

 (Vers. 4.) Sed neque me ipsum judico nihil quidem mihi conscius sum. Apertum est quia conscientiam puram habens sollicitus de se non erat. Sed non in

 (Vers. 5.) Itaque nolite ante tempus judicare, donec veniat Dominus. Monet illos ne judicent, cum judicandi sint, et habeant duplex peccatum, sicut ai

 (Vers. 6.) Haec autem, fratres, transfiguravi in me, et Apollo propter vos ut in nobis discatis, ne supra quod scriptum est, unus pro uno infletur ad

 (Vers. 7.) Nam quis te discernit? Id est, sunt aliqui, qui amplius accipientes in baptismate aut in doctrina, caeteros dicant minus consecutos. Hoc ii

 (Vers. 8.) Jam saturati estis, jam divites facti estis, sine nobis regnatis.

 (Vers. 9) . Puto enim quod Deus nos apostolos novissimos ostendit, quasi morti destinatos. Hoc ideo personae suae deputat, quia semper in necessitate

 (Vers. 10.) Nos stulti propter Christum. Verum est quia amantes Christum, stulti sunt mundo. Vos autem prudentes in Christo.

 (Vers. 11, 12.) Usque ad hanc horam et esurimus, et sitimus, et nudi sumus, et colaphizamur, et instabiles sumus, et laboramus operantes manibus nostr

 (Vers. 13.) Maledicimur et benedicimus: Persecutionem patimur et sustinemus Blasphemamur et obsecramus:

 (Vers. 14.) Non ut confundam vos, haec scribo: hoc est, non ut ruborem vobis faciam, haec scribo, sed ut corrigatis. Sed quasi filios meos charissimos

 (Vers. 15.) Si enim decem millia paedagogorum habueritis in Christo, sed non multos patres. Nam in Christo Jesu per Evangelium ego vos genui. His dict

 (Vers. 16.) . Obsecro ergo vos, imitatores mei estote. O benevolentiam sancti Apostoli, qui obsecrat filios, ut imitentur patrem, hoc est, sponte roga

 (Vers. 17.) Ideo misi ad vos Timotheum, qui est filius meus charissimus et fidelis in Domino.

 (Vers. 18.) Tamquam non venturus essem ad vos, sic inflati sunt quidam. Indignabantur quidam Corinthiorum, quia non ibat ad illos, non desiderio, sed

 (Vers. 19.) Veniam autem cito ad vos, si Dominus permiserit.

 (Vers. 20.) Nec enim in sermone est regnum Dei, sed in virtute. Ut sicut regnum Dei non splendore verborum commendatur, sed virtute signorum, ita et h

 (Vers. 21.) Quid vultis? In virga veniam ad vos, an in charitate et spiritu mansuetudinis? Terroris verba infert, ut pudorem passi, qui inflati erant,

 Caput V.

 (Vers. 1.) Omnino auditur inter vos fornicatio, et talis fornicatio, qualis nec inter gentes. Ut quam grave sit istud 127 peccatum ostenderet, nec ab

 (Vers. 2.) Et vos inflati estis, et non magis luctum habuistis.

 (Vers. 3-5,) Ego quidem absens corpore, praesens autem spiritu: id est, absens facie, praesens autem auctoritate spiritus, qui nusquam abest. Jam judi

 (Vers. 6.) Bona est gloriatio vestra?

 128 (Vers. 7.) Expurgate vetus fermentum, ut sitis nova conspersio. Hoc duplici genere accipiendum est, quia est et fermentum humana doctrina, dicente

 (Vers. 8.) Itaque festa celebremus, non in fermento veteri. Hoc est laetitiam habentes renovationis, facta vetera fugiamus, immunditiam omnem abjicien

 (Vers. 9, 10) . Scripsi vobis in epistola, ne commisceamini fornicariis. Scripsisse se significat prius, ubi commonet illos, ne jungerent se malae vit

 (Vers. 11.) Nunc autem scripsi vobis, ne commisceamini. Si is qui frater nominatur inter vos, est fornicator, aut avarus, aut idolis serviens, aut mal

 (Vers. 12.) Quo enim mihi de his, qui foris sunt judicare? Verum est quia perfidos episcopus non potest judicare: cum fratre autem in quo vitia haec r

 (Vers. 13.) Nonne de iis qui intus sunt, vos judicatis? Judicat quis, dum discernit cui fratri adhaereat, quem arguat, quem devitet, Nam eos qui foris

 Caput VI.

 (Vers. 1.) Audet aliquis vestrum adversus alterum habens negotium, judicari apud iniquos, et non apud sanctos?

 (Vers. 2.) Aut ignoratis quoniam sancti hunc mundum judicabunt. Nihil otiose dicit Apostolus ideo enim hunc mundum dixit, ut ostendat et alterum qui

 (Vers. 3.) Nescitis quoniam angelos judicabimus? Addidit plus, dicendo: angelos judicabimus,

 (Vers. 4, 5.) Saecularia igitur judicia si habueritis, contemptibiles qui sunt in Ecclesia, illos ad judicandum constituite. Ad reverentiam vestram di

 (Vers. 6.) Sed frater cum fratre judicio contendit, et hoc apud infideles. Manifestum est quia infideles aut arbitros, ut assolet fieri, postulatos si

 130 (Vers. 7.) Jam quidem omnino delictum in vobis est, quod judicia habetis inter vos. Peccatum esse significat, quia frater cum fratre litigat, cum

 (Vers. 8.) Quare non magis injuriam accipitis? quare non magis fraudem? Sed vos injuriam facitis, et fraudatis: et hoc fratribus.

 (Vers. 9, 10.) An nescitis, quia iniqui regnum Dei non possidebunt? Hoc dicto ostendit illos non nescios Nolite errare nam neque fornicarii, neque id

 (Vers. 11.) Et hoc quidem fuistis. Ne omnibus hoc ascribere videretur, aut certe omnes ab his criminibus immunes faceret, si taceret (prohibuisse enim

 (Vers. 12.) Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt. Omnia mihi licent, Non licet tibi habere uxorem fratris tui Non licet accipere panem filiorum,

 (Vers. 13.) Esca ventri, et venter escis, Deus autem et hunc et has destruet. Destructio ventris est, cum edendi cessat officium: escae vero destructi

 (Vers. 14.) Deus vero et Dominum suscitavit, et nos suscitabit per virtutem suam. Idem sensus est, quem exemplo voluit Dominicae resurrectionis firmar

 (Vers. 15.) Nescitis quoniam corpora vestra membra sunt Christi? Corpora nostra membra Christi sunt, sed in novum hominem, qui secundum Deum creatus e

 (Vers. 16.) An nescitis, quia qui adhaeret meretrici, unum corpus fit? Hoc dicit, quia qui contaminationi se admiscet, unum fit cum eo, cui se admisce

 (Vers. 17.) Qui autem adhaeret Domino, unus spiritus est. Quoniam in bene agentibus Spiritus Dei est communis cum Deo et hominibus.

 (Vers. 18.) Fugite fornicationem. Omne peccatum quodcumque fecerit homo, extra corpus est.

 (Vers. 19.) An nescitis quia corpora vestra templum est Spiritus sancti, qui in vobis est quem habetis a Deo? Superius (I Cor. III, 16) templum Dei di

 (Vers. 20.) Et non estis vestri empti enim estis pretio magno. Manifestum est quia qui emptus est, non est sui arbitrii, sed ejus a quo empus est, ut

 Caput VII.

 (Vers. 1.) De iis autem quae scripsistis mihi bonum est homini mulierem non tangere. Pravis sensibus pseudo-apostolorum exagitati, qui nuptias per hyp

 (Vers. 2.) Tamen propter fornicationem, hoc est, ne quid contra legem admittatur, cum quando quod lex non prohibet, vitatur unusquisque uxorem suam h

 (Vers. 3, 4.) Uxori vir debitum reddat, similiter autem et uxor viro. Invicem sibi subjici illos in hac causa ut quia unum corpus sunt, una eorum sit

 (Vers. 5.) Nolite fraudare invicem. Hoc dicit, Nisi ex consensu ad tempus Ut vacetis orationi.

 (Vers. 6, 7.) Hoc autem dico secundum indulgentiam non secundum imperium. Manifestum est ideo hoc illum dare consilium, ut fornicationem excludat, non

 (Vers. 8.) Dico autem non nuptis et viduis, bonum est illis, si sic permaneant, sicut et ego. Non diceret, bonum est innuptis, ut sint, sicut et ego

 (Vers. 9.) Quod si se non continent, nubant.

 (Vers. 10, 11.) Iis autem qui matrimonio juncti sunt, denuntio non ego, sed Dominus. Postquam innuptis et viduis locutus est, hos alloquitur, qui matr

 (Vers. 12.) . Nam caeteris ego dico, non Dominus. Hoc dixit, ut ostendat quid proprio ore Dominus jussit et quid hujus auctoritati concessit quia et

 134 (Vers. 13.) Si quis frater uxorem habet infidelem, et haec consentit habitare cum illo, non dimittat illam. Et si qua mulier habet virum infidelem

 (Vers. 14.) Sanctificatus est enim vir infidelis per uxorem fidelem, et sanctificata est mulier infidelis ex viro fideli.

 (Vers. 15.) Quod si infidelis discedit, discedat.

 (Vers. 16.) Quid enim scis, mulier, si virum salvum facies? aut unde scis, vir, si uxorem salvam facies? Hoc dicit, quia forte possunt credere,

 (Vers. 17.) Nisi unicuique sicut divisit Deus. Divisit

 (Vers. 18.) Circumcisus aliquis vocatus est? Non adducat praeputium. In praeputio quis vocatus est? Non circumcidatur.

 (Vers. 19.) Circumcisio nihil est, et praeputium nihil est. Manifestum est, quia nec obest, nec prodest. Sed observatio mandatorum Dei,

 (Vers. 20, 21.) Unusquisque in ea vocatione, in qua vocatus est, in ipsa permaneat. Servus vocatus es? Non sit tibi curae: sed et si potes liber fieri

 (Vers. 22.) Qui enim in Domino vocatus est servus, libertus est Domini. Ereptus enim a peccatis, quae vere servos probant, libertus fit hic enim omni

 (Vers. 23.) Pretio empti estis, nolite fieri servi hominum. Verum est, quia tam caro empti sumus, ut

 (Vers. 24.) Unusquisque frater, in quo vocatus est, in eo maneat apud Deum. Hoc est, quod supra dixit, quod ut plene commendet, reiterat.

 (Vers. 25.) De virginibus autem praeceptum Domini non habeo. De quibus autem scripsistis mihi, Consilium autem do, tamquam misericordiam consecutus a

 (Vers. 26.) Existimo ergo hoc bonum esse propter praesentem necessitatem quia optimum est homini sic esse. Bonum dicit esse virginem permanere. Et ut

 (Vers. 27.) Vinctus es uxori? Ne quaesieris solutionem. Haec remediorum consilia sunt dicit enim non debere quemquam absolvi ab uxore, nisi causa for

 (Vers. 28.) Si autem acceperis uxorem, non peccasti. Non utique peccat, quia quod concessum est, facit. Si vero contempserit, meritum sibi collocat et

 (Vers. 29.) Hoc itaque dico, fratres, tempus breviatum est, et reliquum est. Breviatum tempus et reliquum dicens, finem mundo imminere significavit: s

 (Vers. 30.) Et qui flent, tamquam non flentes scientes enim in proximo finem mundi mox consolationem eorum futuram, qui pro Dei justitia forte premun

 137 (Vers. 31.) Et qui utuntur hoc saeculo, tamquam non utantur: id est, ut non praesumant de usu hoc quia cito peribit, corruente mundo. Praeterit e

 (Vers. 32.) Volo vos sine sollicitudine esse. Diminuta enim sollicitudine saeculi, in Dei rebus propensius vigilatur. Quomodo autem sine sollicitudine

 (Vers. 33.) Qui autem cum uxore est, sollicitus est quae sunt hujus mundi, quomodo placeat uxori. Cura enim uxoris et filiorum cogitatio mundi est: na

 (Vers. 34.) Nam quae non est nupta, sollicita est de iis quae Domini sunt, ut sit sancta et corpore et spiritu: id est, animo dum enim spe coelestium

 (Vers. 35.) Hoc autem ad vestram ipsorum utilitatem dico non ut laqueum vobis injiciam: sed ad id quod honestum est. Quoniam quibusdam asperum et gra

 (Vers. 36.) Si quis autem turpem se viderit supra virginem suam, si sit ultra pubertatem, et sic oportet fieri quod vult faciat, non peccat, si nubat

 (Vers. 37.) Nam qui statuit in corde suo firmus, non habens necessitatem, potestatem autem habet de sua voluntate, et hoc decrevit in suo corde, serva

 (Vers. 38.) Ita et qui nuptum dat virginem suam, bene facit. Bene facit, quia licet, quod facit. Et qui non dat nuptum, melius facit.

 (Vers. 39.) Mulier vincta est lege, quamdiu vivit vir ejus. Haec idcirco prosequitur, ut doceat quia mulier, etiamsi a viro fuerit ejecta, nubendi lic

 (Vers. 40.) Beatior autem erit, si sic permanserit, secundum meum consilium. nubat, Puto enim et ego Spiritum Dei habeo

 Caput VIII.

 (Vers. 1.) De his autem quae idolis immolantur, scimus quia omnes scientiam habemus. Nunc de scientia locuturus est: quae sit scientia, non statim dic

 (Vers. 3.) Si vero quis diligit Deum, hic cognitus est ab eo. Hic diligit Deum, qui charitatis causa scientiam mitigat ut prosit fratri, pro quo Chri

 (Vers. 4.) De cibis igitur simulacris immolatorum. Scimus quia nihil est simulacrum, et quia nemo Deus, nisi unus.

 (Vers. 5.) Licet sint qui dicantur dii et domini, sive in coelo, sive in terra. A paganis enim et sol et luna et caetera sidera dii coelestes dicuntur

 (Vers. 6.) Nobis tamen unus Deus Pater, ex quo omnia, et nos in illo. Omnia enim ex illo quaeque sunt, ubicumque sunt. Cum autem dicit: Et nos in illo

 (Vers. 7.) Sed non in omnibus est scientia. Id est, non omnes norunt credentes mysterium Dei unius ideo quidam putant ex iis qui credunt aliquid numi

 (Vers. 8.) Esca autem nos non commendat Deo. Verum est, quia non ideo Deo placebimus, si omnia ederimus: aut offendemus si aliqua contempserimus. Nequ

 (Vers. 9.) Videte tamen ne forte licentia vestra offensio fiat infirmis. Hoc est, ne quia licere vobis edere carnem de sacrificio dicitis, per id quod

 (Vers. 10.) Si enim quis viderit eum, qui habet scientiam in idolio recumbentem, nonne conscientia ejus, cum sit infirma, aedificabitur ad manducandum

 140 (Vers. 11.) Et peribit, qui infirmus est in tua scientia frater, pro quo Christus est mortuus? In tua scientia:

 (Vers. 12.) Sic autem peccantes in fratres, et percutientes conscientiam illorum infirmam, in Christo peccatis. Quando enim charitatis non aemuli sunt

 (Vers. 13.) Propter quod si esca scandalizat fratrem meum, non edam carnem in aeternum, ne fratrem scandalizem.

 Caput IX.

 (Vers. 1.) Non sum apostolus? non sum liber? nonne Jesum Dominum nostrum vidi? Cum negare videtur, confirmat iratus enim loquitur. Apostolum Ego ad g

 (Vers. 2.) Etsi aliis non sum apostolus, verumtamen vobis sum Nam signaculum apostolatus mei vos estis in Domino

 (Vers. 3.) Mea defensio apud eos, qui me interrogant, haec est. Nunc incipit agere causam, quam superius praemisit dicens: Omnia mihi licent, sed ego

 (Vers. 4, 5.) Numquid non habemus potestatem manducandi et bibendi? Hoc est quod dixerat: Omnia mihi licent. Numquid non habemus potestatem mulierem c

 (Vers. 6.) Aut solus ego et Barnabas non habemus potestatem haec operandi? operandi

 (Vers. 7, 8.) Quis militat stipendiis suis umquam? Quis plantat vineam, et de fructu ejus non edit? Quis pascit gregem ovium, et de lacte earum non pe

 (Vers. 9.) In Lege enim (Deut. XXV, 4) scriptum est: Non alligabis os bovis triturantis. Numquid de bobus cura est Deo? Non parcam civitati, in qua ha

 (Vers. 10.) Aut potius, inquit, propter nos dicit: propter nos enim scriptum est. Quoniam qui in spe arat et triturat, debet spei suae fructum percipe

 (Vers. 11.) Si nos vobis spiritalia seminavimus, magnum est, si nos vestra carnalia metamus?

 (Vers. 12.) Si alii potestate vestra utuntur, nonne magis nos? Si enim ii qui per Evangelium patres

 (Vers. 13.) Nescitis quoniam qui in sacrariis operantur, de sacrario vivunt: et qui altario deserviunt, de altario participantur? In sacrariis legem g

 (Vers. 14.) Ita et Dominus Jesus ordinavit eos, qui Evangelium annuntiant, de Evangelio vivere. Non ergo Deus per Moysen gentilium formam secutus est:

 (Vers. 15.) Ego autem nullo horum usus sum. Postquam multis modis ostendit licere accipere, sibi tamen non opus esse obest enim accipere a peccantibu

 (Vers. 16.) Nam si evangelizem, non est mihi gloriatio necessitas enim mihi incumbit. Cum feceritis quae dico vobis, dicite: Servi inutiles sumus: qu

 142 (Vers. 17.) Nam si volens hoc ago, mercedem habeo. Si autem invitus, dispensatio mihi credita est.

 (Vers. 18.) Quae ergo erit mea merces? Ut Evangelium annuntians, sine sumptu efficiam Evangelium ut non abutar potestate mea in Evangelio, Repressa v

 (Vers. 19.) Nam cum liber sim ex omnibus, omnium me servum feci, ut plures lucrifaciam. Liber ex omnibus est, cum nulli in adulatione tradidit Evangel

 (Vers. 20.) Et factus sum Judaeis tamquam Judaeus, ut Judaeos lucrifacerem.

 (Vers. 21.) Iis qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem (cum ipse non sim sub Lege) ut eos qui sub Lege sunt, lucrifacerem. Ii qui sub Lege sunt Samar

 (Vers. 22.) Factus sum infirmis infirmus, ut infirmos lucrifacerem. Infirmus factus est, dum propter fratres infirmos a licitis abstinet ne illis sca

 (Vers. 23.) Omnia autem facio propter Evangelium, ut particeps ejus fiam. Hoc est, omnia supradicta

 (Vers. 24.) Nescitis quoniam qui in stadio currunt, omnes quidem currunt, unus autem accipit palmam? Nunc aliud vult exponere: itaque hoc exemplo oste

 (Vers. 25.) Omnis autem qui in agone contendit ab omnibus se abstinet: ab his omnibus quae vitanda eadem tradit disciplina, cum sciant unum coronandum

 (Vers. 26.) Sic curro, non quasi in incertum. Magna spe currere se profitetur, certum habens quid sit promissum. Sic pugna, non quasi aerem caedens.

 Caput X.

 (Vers. 1, 2.) Nolo enim vos ignorare, fratres, quia patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes mare transierunt, et omnes in Moyse baptizati sunt

 (Vers. 3, 4.) Et omnes eamdem escam spiritalem ederunt, et omnes eumdem potum spiritalem biberunt bibebant enim de sequente eos spiritali petra: petr

 (Vers. 5.) Sed non in pluribus eorum bene sensit Deus. Ideo hoc dixit, quia acceptum beneficium non intellexerunt. Prostrati enim sunt in deserto

 (Vers. 6, 7.) Haec autem in figura nostri facta sunt, ut non simus desiderantes mala, sicut et illi desideraverunt. Is sensus et ratio est, quam supra

 (Vers. 8.) Neque fornicemur, sicut quidam illorum fornicati sunt, et ceciderunt una die viginti tria millia hominum (Num. XXV, 1) . Hoc illis retribut

 (Vers. 9.) Neque tentemus Christum, sicut quidam eorum tentaverunt, et a serpentibus perierunt. Detrahentes de Deo Christum tentasse dicuntur quia Ch

 (Vers. 10.) Neque murmuraveritis, sicut quidam ex ipsis murmuraverunt (Num. XIV, 1) . Murmurare est falso ad invicem de praepositis et rectoribus quer

 (Vers. 11.) Haec autem omnia in figura contingebant illis scripta sunt vero ad correptionem nostram, in quos fines saeculorum devenerunt. Fines saecu

 (Vers. 12.) Propterea et qui se putat stare, videat ne cadat. Hoc ad eos loquitur, qui praesumentes de scientia, qua licitum est omnia edere, infirmis

 (Vers. 13.) Tentatio vos non apprehendat, nisi humana. Ac per hoc detrahentes Apostolo, Dominum tentare videntur quia et tunc cum Moysi detraherent,

 (Vers. 14.) Quapropter, charissimi, fugite ab idolorum cultura. Hortatur etiam nunc, ut abstineant se ab omni societate idololatriae, ut non solum spe

 (Vers. 15.) Quasi prudentes, vos, judicate quod dico. Exempla subjicit, ut facilius suadeat quia cui verba satis non faciunt, solent exempla suadere.

 (Vers. 16, 17.) Calix benedictionis quem benedicimus, nonne communicatio sanguinis Domini est? Panis quem frangimus, nonne communicatio corporis Domin

 (Vers. 18.) Videte Israel secundum carnem: hoc est, discite, homines videntes Deum, quemadmodum se habent carnalia, id est, idololatria. Nonne qui edu

 (Vers. 19, 20.) Quid ergo dico, quia simulacro immolatum aliquid est? Non quia simulacrum est aliquid sed quae sacrificant, daemoniis immolant.

 (Vers. 21.) Non potestis calicem Domini bibere, et calicem daemoniorum non potestis mensae Domini communicare, et mensae daemoniorum. Sicut et Dominu

 (Vers. 22.) Aut aemulamur Dominum Jesum? Numquid fortiores illo sumus? Vix fit ut humilis zeletur potentem scit enim non sibi competere, in quo illi

 (Vers. 23.) Omnia mihi licent, sed non omnia aedificant. Idem sensus est, quia licet omnia edere: sed quod idolis immolatur, non aedificat quia scand

 (Vers. 24.) Nemo quod suum est, quaerat, sed quod alterius. Non quaerens quod mihi utile est, sed quod multis.

 (Vers. 25, 26.) Omne quod in macello venit edite, nihil interrogantes propter conscientiam Domini est enim terra et plenitudo ejus. Omnia licent, Omn

 (Vers. 27.) Si quis vocat vos ex infidelibus ad coenam, et itis omne quod appositum vobis fuerit, edite, nihil disquirentes.

 (Vers. 28, 29.) Si vero aliquis dixerit: Hoc immolatitium est, nolite manducare propter illum, qui indicavit, et propter conscientiam. Conscientiam au

 (Vers. 30.) Si ergo gratiae particeps sum, quid blasphemor pro quo ego gratias ago? Id est, si ego gratiae Dei communico quia in ipsius nomine edo: q

 (Vers. 31.) Sive igitur editis, sive bibitis, sive quid facitis, omnia in gloriam Dei. Per haec subjecta declaravit in idolio edere, quavis licet cons

 (Vers. 32.) Sine offensione estote Judaeis et Graecis, et Ecclesiae Dei. Sic temperandam conversationem nostram docet, ut nullus in ea scandalum patia

 (Vers. 33.) Sicut ego omnibus per omnia placeo, non quaerens quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. Omnibus per omnia placere est sine

 Caput XI.

 (Vers. 1.) Imitatores mei estote, sicut et ego Christi. Humanum est quod dicit, ut imitatores ejus simus, qui a Deo nobis magister indultus est. Si en

 (Vers. 2.) Laudo autem vos, fratres, quod omnia mea memoria retinetis, et quomodo ubique trado, traditiones meas tenetis. Postquam mores et conversati

 (Vers. 3.) Volo vos scire quia omnis viri caput Christus est. Ad auctoritatem retulit quia homo a Deo quidem, sed per Christum. Caput autem mulieris

 (Vers. 4.) Omnis vir orans aut prophetans velato capite deturpat caput suum. Orare dicit deprecari: prophetare autem adventum fore Domini voce symboli

 (Vers. 5, 6, 7.) Omnis autem mulier orans aut prophetans non velato capite, confundit caput suum unum est enim atque idipsum, ut decalvetur. Si autem

 (Vers. 8, 9, 10.) Non est enim vir ex muliere, sed mulier ex viro: etenim non est creatus vir propter mulierem, sed mulier propter virum. Propterea de

 (Vers. 11.) Verumtamen neque mulier sine viro, neque vir sine muliere in Domino. in Domino,

 (Vers. 12.) Nam sicut mulier de viro ita et vir per mulierem. Hoc firmavit, quod dixit quia ambo unum sunt in natura, atque origo mulieris vir est,

 (Vers. 13.) Vos ipsi judicate: decetne mulierem non velatam orare Deum? Hinc est unde superius illis per ironiam succenset, dicens: Laudo quia omnia m

 (Vers. 14, 15) . Nec ipsa natura docet vos quia vir quidem, si comam habuerit, ignominia est illi? Hoc secundum Legem locutus est prohibet enim virum

 (Vers. 16.) Si quis autem videtur contentiosus esse, nos talem consuetudinem non habemus, neque Ecclesia Dei. Post rationem redditam, ut contentiosos

 (Vers. 17.) Hoc autem praecipio, non laudans quod non in melius, sed in deterius convenitis.

 (Vers. 18, 19.) Primum enim. Primum Convenientibus vobis in Ecclesiam, audio dissensiones esse, et partim credo. Oportet enim et haereses esse, ut et

 (Vers. 20, 21, 22.) Convenientibus igitur vobis in unum, jam non est Dominicam coenam manducare. Unusquisque enim vestrum propriam coenam praesumit in

 (Vers. 23, 24, 25.) Ego enim accepi a Domino, quod et tradidi vobis, quoniam Dominus Jesus in qua nocte tradebatur, accepit panem, et gratias agens, f

 (Vers. 26.) Quotiescumque enim comederitis panem hunc, et de poculo biberitis, mortem Domini annuntiabitis, donec veniat. Quia enim morte Domini liber

 (Vers. 27.) Itaque quicumque ederit panem hunc, aut biberit calicem Domini indigne Domino, reus erit corporis et sanguinis Domini.

 (Vers. 28, 29.) Probet autem se homo, et sic de pane illo edat, et de poculo bibat. Qui enim manducat et bibit indigne, judicium sibi ipsi manducat et

 (Vers. 30.) Ideo multi in vobis invalidi et aegroti. Et dormiunt multi. Ut verum probaret quia examen futurum est accipientium corpus Domini, jam hic

 (Vers. 31, 32.) Quod si nosmet ipsos discerneremus, non utique judicaremur. Dum judicamur autem, a Domino corripimur ut non cum hoc mundo damnemur. N

 (Vers. 33, 34.) Itaque, fratres, cum convenitis ad manducandum, invicem exspectate. Si quis esurit, domi manducet. Ad invicem exspectandum dicit, ut m

 Caput XII.

 (Vers. 1, 2.) De spiritalibus autem nolo vos ignorare, fratres. Scitis quia gentes eratis, simulacrorum forma euntes, prout ducebamini. Spiritalia ill

 (Vers. 3.) Propter quod notum vobis facio, quod nemo in Spiritu Dei loquens, dicit anathema Jesu: et nemo potest dicere Dominum Jesum, nisi in Spiritu

 (Vers. 4.) Divisiones vero gratiarum sunt. Non hoc humanis meritis vult ascribi, sed gratiae Dei ad honorificentiam Neque qui plantat est aliquid, neq

 (Vers. 5, 6.) Idem autem Spiritus. Et divisiones ministeriorum sunt. Idem vero Dominus. Et divisiones operationum sunt. Idem autem Deus, qui operatur

 (Vers. 7.) Unicuique autem datur manifestatio Spiritus ad utilitatem. Hoc est, donum accipit, ut divinis retinaculis vitam suam gubernans, et sibi et

 (Vers. 8.) Cuidam enim datur per Spiritum sermo sapientiae. Id est, datur illi prudentia non ex litteris, sed corusco Spiritus sancti igne ut cor hab

 (Vers. 9, 10.) Alii fides in eodem Spiritu. Hoc dicit, ut fidei profitendae ac vindicandae, pressa verecundia, accipiat facultatem. Alii operatio virt

 (Vers. 11.) Omnia autem haec operatur unus atque idem Spiritus, dividens unicuique prout vult. Quod superius trium personarum dicit, nunc per unum Spi

 (Vers. 12, 13.) Sicut enim corpus unum est, et membra habet multa: omnia autem membra ex uno corpore, cum sint multa, unum sunt corpus ita et Christu

 (Vers. 14.) Nam et corpus non est unum membrum, sed multa. Hoc dicens,

 (Vers. 15.) Si dixerit pes: Quia non sum manus, non sum de corpore num propterea non est de corpore? Hoc est, non posse eum, qui infirmus videtur

 (Vers. 16.) Si dixerit auricula: Quia non sum oculus, non sum de corpore num propterea non est de corpore? Non debere dicit illum, qui paulo inferior

 (Vers. 17.) Si totum corpus oculus, ubi est auditus? Si totum auditus, ubi est odoratus? Id est, si omnes unius essent officii et operis, quomodo impl

 (Vers. 18.) Nunc autem Deus posuit membra, unumquodque in corpore sicut voluit. Voluntatem Dei, quia provida et rationabilis est, membra dicit

 (Vers. 19.) Si autem fuissent omnia unum membrum, ubi corpus? Manifestum est quia si omnes fuissent unius dignitatis, non dicerentur membra, neque cor

 (Vers. 20.) Nunc autem multa quidem membra, unum autem corpus. Hoc dicit, quia multa membra,

 (Vers. 21.) Non potest autem dicere oculus manui: Opera tua non indigeo. Hoc est, non potest dicere potior inferiori: Non mihi opus es quia oculus qu

 (Vers. 22.) Sed multo magis quae videntur membra corporis infirmiora esse, necessariora sunt. Manifestum est, quia quamvis aliquis dignitate sublimis

 (Vers. 23.) Et quae putamus ignobiliora esse membra corporis, his abundantiorem honorem circumdamus. Similis est sensus, quia qui putantur sine dignit

 (Vers. 24.) Quae autem honesta sunt nostra, nullius egent. Apertum est quia caput non eget, neque facies,

 (Vers. 25.) Sed Deus temperavit corpus, ei cui deerat, abundantiorem tribuendo honorem ut non sit schisma in corpore, sed pro invicem sollicita sint

 (Vers. 26.) Et si quid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra. Hoc de membris corporis carnis ambiguum non est quia si oculus, aut pes, vel

 (Vers. 27.) Vos autem estis corpus Christi, et membra de membro.

 (Vers. 28.) Et quosdam posuit Deus in Ecclesia primum quidem apostolos. Caput itaque in Ecclesia apostolos posuit, qui legati Christi sunt, sicut dici

 (Vers. 29.) Numquid omnes apostoli? Verum est, quia in Ecclesia Numquid omnes prophetae? Numquid omnes doctores?

 (Vers. 30.) Numquid omnes virtutes? Hic potest habere virtutem, cui dat Deus daemonia ejicere. Num omnes gratiam habent curationum? Numquid omnes ling

 (Vers. 31.) Aemulamini charismata meliora. Hoc mox in subjectis absolvit. Et adhuc magis excellentiorem viam vobis demonstro. Multi mihi dicent in ill

 Caput XIII.

 (Vers. 1.) Si linguis hominum loquar, et angelorum, charitatem autem non habeam, unum sum velut aeramentum resonans, aut cymbalum tinniens. Magna utiq

 (Vers. 2.) Et si habuero prophetiam, et noverim omnia mysteria, et omnem scientiam charitatem autem non habeam, nihil mihi prodest. Non nobis, Domine

 (Vers. 3.) Et si erogavero omnem substantiam meam. Apertum est quia si omnis substantia impendatur, nihil proficit, charitate neglecta Et si tradider

 (Vers. 4-8.) Charitas magnanima est, jucunda est. Charitas non aemulatur, non inflatur, non perperam agit, non ambitiosa est, non quaerit quae sua sun

 (Vers. 9, 10.) Sive prophetiae evacuabuntur, sive linguae cessabunt, sive scientia evacuabitur. Ex parte enim cognoscimus, et ex parte prophetamus: cu

 (Vers. 11.) Cum essem parvulus, quasi parvulus loquebar, quasi parvulus sapiebam, quasi parvulus cogitabam: at ubi factus sum vir, ea quae parvuli era

 (Vers. 12.) Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc vero facie ad faciem. Apertum est nunc imagines videri per fidem, tunc res 156 ipsas. Modo sc

 (Vers. 13.) Manent autem nunc fides, spes, charitas, tria haec: major autem horum est charitas. Ex hoc cognoscimus, charitatem ejus quia ipse pro nob

 Caput XIV.

 (Vers. 1.) Sectamini charitatem, aemulamini spiritalia: magis autem ut prophetetis. Post charitatem Scire legem, sensus est optimi

 (Vers. 2.) Nam qui loquitur lingua, non hominibus loquitur, sed Deo nemo enim audit, spiritu autem loquitur mysteria. Hoc est quod dicit, quia qui lo

 (Vers. 3.) Qui enim prophetat, hominibus loquitur ad aedificationem, et exhortationem, et consolationem aedificatur enim, quando quaestionum solution

 (Vers. 4.) Qui loquitur lingua, se ipsum aedificat: qui vero prophetat, Ecclesiam aedificat. Per id enim, quod forte solus scit, quod loquitur, se sol

 (Vers. 5.) Volo autem vos omnes loqui linguis: magis autem ut prophetetis. Non poterat prohibere loqui linguis, qui superius donum istud dicit esse Sp

 (Vers. 6.) Nunc autem, fratres, si venero ad vos linguis loquens, quid vobis prodero, nisi loquar vobis aut in revelatione, aut in notitia, aut in pro

 (Vers. 7, 8.) Tamen quae sine anima sunt vocem dantia, sive tibia, sive cithara, si distinctionem sonitus non dederunt, quomodo cognoscetur quod per t

 (Vers. 9.) Ita et vos per linguam nisi significantem sermonem dederitis, quomodo scietur quid loquimini? Eritis enim in aera loquentes Nam multa, ut

 (Vers. 10, 11.) Si ergo nesciero virtutem vocis, ero ei cui loquor, barbarus: et is qui loquitur, mihi barbarus. Non utique id studendum monet, ut inv

 157 (Vers. 12.) Sic et vos, quoniam aemulatores estis spirituum, ad aedificationem Ecclesiae quaerite, ut prophetetis.

 (Vers. 13.) Ideo qui loquitur lingua, oret ut interpretetur. Eum qui linguis loqui desiderat, monet orare debere, ut accipiat donum interpretandi ut

 (Vers. 14.) Nam si oravero lingua, spiritus meus orat, mens autem mea sine fructu est.

 (Vers. 15.) Quid est ergo? Orabo spiritu, orabo et mente: psalmum dicam spiritu, psalmum dicam et mente. Hoc dicit, quia cum quis hac lingua loquitur,

 (Vers. 16.) Caeterum si benedixeris spiritu hoc est, si laudem Dei lingua loquaris ignota audientibus: Quis supplet locum idiotae? Quomodo dicit amen

 (Vers. 17.) Nam quidem bene gratias agis. De eo dicit, qui cognita sibi loquitur, quia scit quid dicat. Sed alius non aedificatur.

 (Vers. 18.) Gratias ago Deo meo, quod omnium vestrum lingua loquor. Quoniam superius linguis loqui donum esse dixit Spiritus sancti, ideo ad Deum refe

 (Vers. 19.) Sed in Ecclesia, inquit, volo quinque verba loqui per Legem, ut et alios aedificem, quam decem millia verborum in lingua. Mihi autem absit

 (Vers. 20.) Fratres, nolite pueri effici sensibus: sed malitia parvuli estote ut sensibus perfecti sitis. Perfectos illos vult esse,

 (Vers. 21.) In Lege enim scriptum est: Quia in aliis linguis, et in labiis aliis loquar populo huic, et nec sic me audient, dicit Dominus (Esai. XXVII

 (Vers. 22.) Itaque linguae in signum sunt. Hoc est, velamine incognitae linguae obscurati sunt sermones Non utique iis qui credunt, sed non credentibu

 (Vers. 23.) Si convenerit universa Ecclesia in unum, et loquantur omnes linguis, introeant autem infideles et idiotae nonne dicent quia insanitis? Ma

 (Vers. 24, 25.) Si autem omnes prophetent, intret autem aliquis infidelis, vel idiota increpatur ab omnibus, redarguitur ab omnibus, occulta cordis e

 (Vers. 26.) Quid est igitur fratres? Cum convenitis, unusquisque vestrum canticum habet: Doctrinam habet: Revelationem habet: Linguam habet Interpret

 (Vers. 27.) Si lingua quis loquitur, per duos, aut ut multum, tres et particulatim ut unus interpretetur. Hoc est, duo aut tres non plus linguis loqu

 (Vers. 28.) Quod si non fuerit interpres, taceat in Ecclesia: sibi autem loquatur et Deo hoc est, intra se tacite oret, aut loquatur Deo, qui audit m

 159 (Vers. 29.) Prophetae autem duo vel tres loquantur, et alii examinent, vel interrogent. Ipsum modum tenuit dicendo: Duo vel tres loquantur

 (Vers. 30.) Quod si alii revelatum fuerit sedenti, prior taceat: id est, permittat potior inferiori, ut si potest dicat: nec aegre ferat quia potest

 (Vers. 31.) Potestis enim per singulos prophetare ut omnes discant, et omnes exhortentur. Haec traditio Synagogae est, quam nos vult sectari quia ch

 (Vers. 32.) Et spiritus prophetarum prophetis subjectus est. Quia enim unus atque idem Spiritus est, qui tam prophetis futura dicentibus, quam iis qui

 (Vers. 33.) Non est enim dissensionis auctor, sed pacis. Quia ergo pacis auctor est, dicente Salvatore: Pacem meam do vobis, pacem relinquo vobis Sicu

 (Vers. 34.) Mulieres vestrae in Ecclesia taceant. Non enim permittitur illis loqui, sed esse in silentio, sicut et Lex dicit. Ad virum tuum conversio

 (Vers. 35.) Si quid autem discere volunt, domi viros suos interrogent turpe est enim mulieribus in Ecclesia loqui. Turpe est, quia contra disciplinam

 (Vers. 36.) An a vobis verbum Dei profectum est, aut in vos solus devenit? Arguentis verba sunt sic enim inflati erant, quasi ipsis promissa fuisset

 (Vers. 37.) Si quis existimatur propheta esse, aut spiritalis, cognoscat quae scribo vobis, quia Domini sunt mandata.

 (Vers. 38.) Si quis autem ignorat, ignorabitur. Recte, quia qui nescit Domini esse, quae loquitur Apostolus, et ipse a Domino ignorabitur in die judic

 (Vers. 39.) Propter quod, fratres, aemulationem habete prophetandi. Dicite iis qui non recte ambulant in viis meis: Fratres nostri estis vos

 (Vers. 40.) Omnia autem honeste et secundum ordinem fiant hoc est, secundum ordinem supradictum. Honeste autem illud fit,

 Caput XV.

 (Vers. 1, 2.) Notum autem vobis facio, fratres, quia Evangelium quod praedicavi vobis, quod et accepistis, in quo et statis, per quod et salvi efficie

 (Vers. 3.) Tradidi enim vobis in primis, quoniam Christus mortuus est pro peccatis nostris secundum Scripturas. Ut ovis ad immolandum ductus est Quoni

 (Vers. 4.) Et quia sepultus est. Nulli dubium mortuum sepultum esse, sicut dicit Esaias propheta: Et dabo malos pro sepultura ejus

 (Vers. 5.) Et quia visus est Cephae: id est, Petro. Hoc etiam Postea illis undecim

 (Vers. 6.) Deinde apparuit plus quam quingentis fratribus simul. Hoc sua fide loquitur. Ex quibus plures manent usque adhuc, quidam autem dormierunt.

 (Vers. 7.) Deinde apparuit Jacobo. Singulariter Jacobo apparuit, sicut et Petro: quod ideo puto factum, ut multifaria apparentia fidem resurrectionis

 (Vers. 8) Novissime autem omnium quasi abortivo visus est et mihi Apparuit illi primum in coelo, post oranti in templo (Act. IX, 4 XXII, 17) . Aborti

 (Vers. 9, 10.) Ego enim sum minimus omnium apostolorum. Qui non sum dignus vocari apostolus quoniam persecutus sum Ecclesiam Dei. Gratia autem Dei su

 (Vers. 11.) Sive igitur ego, sive illi, sic praedicamus, et ita credidistis. Hoc est, quod supra significavit, quia non inferiorem gratiam in praedica

 (Vers. 12, 13, 14.) Si autem Christus praedicatur, quod ex mortuis resurrexit quomodo dicunt quidam inter vos, quoniam resurrectio mortuorum non est?

 (Vers. 15.) Invenimur autem et falsi testes Dei quia testimonium diximus adversus Deum, quod suscitaverit Christum, quem non suscitavit. Qui asserit

 (Vers. 16, 17.) Nam si mortui non resurgunt, neque Christus resurrexit. Quod si Christus non resurrexit, vana est fides vestra adhuc enim estis in pe

 (Vers. 18.) Ergo et qui dormierunt in Christo, perierunt. Addit ad terrorem, quia charorum suorum excessum

 (Vers. 19.) Si in hac vita tantum in Christo sperantes sumus, miserabiliores sumus omnibus hominibus.

 (Vers. 20, 21.) Nunc autem Christus resurrexit a mortuis, initium dormientium quoniam quidem per hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum.

 (Vers. 22.) Sicut enim in Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omnes vivificabuntur.

 (Vers. 23.) Unusquisque autem in suo ordine. Nunc ordinem resurrectionis vult exponere, ne ideo putarent Initium Christus. Si passibilis Christus, si

 (Vers. 24, 25, 26.) Deinde finis, cum tradiderit regnum Deo et Patri, cum destituerit omnem principatum et omnem potestatem, et omnem virtutem, et omn

 (Vers. 27, 28.) Cum autem dicat: Omnia subjecta sunt ei, nimirum praeter eum, qui subjecit ei omnia. Cum autem subjecta illi fuerint omnia tunc et ip

 (Vers. 29.) Alioquin quid facient, qui baptizantur pro mortuis, si omnino mortui non resurgunt? Ut quid et baptizantur pro illis? In tantum ratam et s

 164 (Vers. 30, 31.) Ut quid et nos periclitamur omni hora? Quotidie morior pro gloria vestra, quam habeo in Domino. Dicendo: Ut quid et nos periclitam

 (Vers. 32.) Si secundum hominem ad bestias pugnavi Ephesi, quid mihi prodest, si mortui non resurgunt? Hoc est, si secundum humanum sensum (qui videns

 (Vers. 33.) Nolite seduci, corrumpunt mores bonos colloquia mala. Significat confabulatione malorum hominum

 (Vers. 34.) Vigilate, justi estote, et nolite peccare. Vigilandum monet, ne circumventione pravi sensus capti, et a fide abducti depraventur, mortuoru

 (Vers. 35.) Sed dicet aliquis: Quemadmodum resurgent mortui? Quove corpore venient? Hos dixit ignorantiam Dei habere, quorum depravatae sententiae ver

 (Vers. 36.) Stulte, tu quod seminas, non vivificatur, nisi prius moriatur?

 (Vers. 37, 38.) Et quid seminas? Non corpus quod futurum est, seminas: sed nudum granum, ut puta tritici, aut alicujus caeterorum: Deus autem 165 illi

 (Vers. 39.) Non omnis caro, eadem caro: sed alia quidem hominis, alia vero pecoris: alia caro volatilium, alia caro piscium.

 (Vers. 40.) Et corpora coelestia, et corpora terrestria, sed alia quidem coelestium gloria, alia autem terrestrium. Coelestia corpora sunt resurgentiu

 (Vers. 41.) Alia claritas solis, alia claritas lunae, et alia claritas stellarum stella enim ab stella differt in claritate. Tunc justi fulgebunt sic

 (Vers. 42.) Ita erit et resurrectio mortuorum. Exempla dat, ut non sit dubium resurrectionem mortuorum futuram ut accepta ratione, nemo ambigat. Semi

 (Vers. 43.) Seminatur in ignominia, surget in gloria. In ignominia seminatur quia dum in tetrico ponitur, fit fetidum, et scatet vermibus: surget aut

 (Vers. 44.) Seminatur corpus animale, surget corpus spiritale. Si est corpus animale, est et spiritale. Animale corpus est, dum cibis sustentatur, ut

 (Vers. 45.) Factus est primus homo Adam in animam viventem. Hoc in Genesi dictum est (Gen. II, 7) quia accepto spiritu flatus Dei, factus est homo in

 (Vers. 46.) Sed non prius quod spiritale est quia animale ex Adam, spiritale vero per Christum et resurrectionem mortuorum.

 (Vers. 47, 48.) Primus homo de terra terrenus, secundus homo de coelo coelestis: qualis terrenus, tales et terreni et qualis coelestis, tales et coel

 (Vers. 49.) Igitur sicut portavimus imaginem illius terreni, portemus et imaginem hujus coelestis: hoc est, sicut formam habuimus mortalitatis per pec

 (Vers. 50.) Hoc autem dico, fratres, quia caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt. Carnem perfidiam vult intelligi, sanguinem turpem et luxur

 (Vers. 51.) Ecce mysterium vobis dico, omnes quidem resurgemus Sed non omnes immutabimur.

 (Vers. 52.) In momento, in ictu oculi, id est, cito, sine aliqua mora. In novissima tuba novissima, Vidi Michael et angelos ejus in coelo pugnantes a

 (Vers. 53.) Oportet enim corruptibile hoc induere incorruptionem, et mortale hoc induere immortalitatem. et mortui resurgent incorrupti, Qui non credi

 (Vers. 54, 55.) Cum autem mortale hoc induerit immortalitatem, tunc fiet sermo, qui scriptus est: Absorpta est mors in victoria. Ubi est, mors, victor

 (Vers. 56.) Aculeus autem mortis peccatum est. Aculeum auctoritatem significat, quia mors per peccatum auctoritatem accepit, quasi peccatum non esset,

 (Vers. 57.) Deo autem gratias, qui dedit nobis victoriam per Dominum nostrum Jesum Christum. Triumphum Salvatoris in nobis dicit profuisse quae enim

 (Vers. 58.) Itaque, fratres mei dilecti, stabiles estote et immobiles, abundantes in opere semper, scientes quod labor vester non est inanis in Domino

 168 Caput XV.

 (Vers. 1, 2.) De collectis autem, quae fiunt in sanctos, sicut ordinavi Ecclesiae Galatiae, ita et vos facite. Per unam sabbati unusquisque vestrum ap

 (Vers. 3.) Cum autem venero, quos probaveritis per epistolas, hos mittam perferre gratiam vestram in Jerusalem.

 (Vers. 4.) Quod si dignum fuerit, ut ego quoque eam mecum ibunt. Hoc dicit, si fuerit copiosa collectio, posse etiam seire dignum enim est, et sic op

 (Vers. 5, 6.) Veniam autem ad vos, cum Macedoniam transiero: apud vos autem forsitan remanebo, aut etiam hyemabo ut me deducatis quocumque iero. Post

 (Vers. 7.) Nolo enim vos modo in transitu videre. Sciens multa se habere, quae ageret cum illis, non vult illos per transitum videre, et ne contristar

 (Vers. 8, 9.) Permanebo autem Ephesi usque ad Pentecosten ostium enim mihi magnum apertum est et operosum, et adversarii multi. Qua causa remansisset

 (Vers. 10-12.) Si autem venerit Timotheus, videte ut sine timore sit apud vos opus enim Domini, sicut et ego, operatur. Ergo ne quis illum spernat. Q

 (Vers. 13, 14.) Vigilate, state in fide, viriliter agite, corroboramini: omnia vestra in charitate fiant. Vigilate, ait, ne circumveniantur in fide. V

 (Vers. 15, 16.) Obsecro autem vos, fratres, nostis domum Stephanae et Fortunati, quoniam sunt initium Achaiae, et in ministerium sanctorum ordinaverun

 (Vers. 17, 18.) Gaudeo autem in praesentia Stephanae, et Fortunati, et Achaici quoniam id quod vobis deerat, ipsi suppleverunt. Refecerunt enim et me

 (Vers. 19.) Salutant vos Ecclesiae Asiae. Salutant vos in Domino Aquila et Priscilla cum domestica sua Ecclesia.

 (Vers. 20.) Salutant vos fratres omnes. Relevat animos illorum, quando omnes hos memores horum ipsorum ostendit. Salutate invicem in osculo sancto.

 (Vers. 21.) Salutatio mea manu Pauli. Se in epistola ista subscripsisse ostendit, et quae verba sint subscriptionis, subjecit dicens:

 (Vers. 22.) Si quis non amat Dominum Jesum Christum, sit anathema maranatha, quod interpretatur: Si quis Dominum Jesum, qui venit, non amat, abscidatu

 (Vers. 23, 24.) Gratia Domini nostri Jesu Christi vobiscum. Charitas mea cum omnibus vobis, in Christo Jesu. Ideo talem subscriptionem posuit propter

 In Epistolam B. Pauli Ad Corinthios Secundam.

 In Epistolam B. Pauli Ad Corinthios Secundam.

 Caput Primum.

 (Vers. 1.) Paulus apostolus Jesu Christi. Jam securus de his confidenter se apostolum Domini praedicat. In prima enim epistola vocatum se apostolum, d

 170 (Vers. 2.) Gratia vobis et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo.

 (Vers. 3.) Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu Christi. Semper in omni epistola mysterii ordinem tradit de Deo Patre locuturus, et de dono eju

 (Vers. 4.) Qui consolatur nos in omni pressura nostra. Hoc est, quod dixit: Deus omnis consolationis, qui adest in omni pressura ut possimus et nos c

 (Vers. 5.) Quoniam sicut abundant passiones Christi in nobis, sic per Christum abundat etiam consolatio nostra. Manifestum est quia pro quo patimur, i

 (Vers. 6, 7.) Sive autem pressuram patimur pro vestra exhortatione et salute: sive exhortationem consequimur pro vestra exhortatione, quae operatur pe

 (Vers. 8.) Non enim volumus vos ignorare, fratres, de pressura, quae nobis facta est in Asia quia supra modum gravati fuimus supra vires, ita ut desp

 (Vers. 9.) Quin et ipsi in nobis responsum mortis accepimus ut non essemus fidentes in nobis, sed in Deo, qui suscitat mortuos. Tantam insolentiam in

 (Vers. 10, 11.) Qui de tantis mortibus liberavit nos, et liberat: in quem speravimus, quia et liberabit, accedente pro nobis etiam vestra oratione ut

 (Vers. 12.) Gloria enim nostra haec est testimonium conscientiae nostrae. Hoc dicit, quia de conscientia sua Quia in simplicitate et sinceritate, non

 (Vers. 13.) Non enim alia scribimus vobis, quam quae legistis et cognoscitis. Ea se dicit scribere, quae non solum litteris cernerent, sed et operibus

 (Vers. 14.) Spero autem quod usque ad finem cognoscetis, sicut et cognovistis non ex parte, quia gloria vestra sumus, sicut et vos nostra, in die Domi

 (Vers. 15, 16.) Et hac fiducia volueram prius venire ad vos, ut secundam gratiam haberetis: et per vos transirem in Macedoniam, et iterum a Macedonia

 (Vers. 17.) Hoc ergo cogitans, numquid levitate usus sum? aut numquid quae cogito secundum carnem cogito ut sit apud me, Est, est, non, non? Quoniam

 (Vers. 18.) Fidelis autem Deus, quia sermo noster apud vos non est. Est et non. Hoc est quod dicit et ad Galatas: Si quae destruxi, haec eadem aedific

 (Vers. 19.) Dei enim Filius Jesus Christus, qui in vobis est, qui per nos praedicatus est, per me et Silvanum et Timotheum, non fuit, Est et non: sed

 (Vers. 20.) Quotquot enim promissiones Dei sunt, sunt in illo: et per ipsum amen Deo ad gloriam per nos. Manifestum est quia semper in Deo veritas est

 (Vers. 21, 22.) Qui autem confirmat nos vobiscum, Christus Dominus est et qui unxit nos, Deus: qui et signavit nos, et dedit pignus Spiritum in cordi

 Caput II.

 (Vers. 1.) Decrevi autem hoc apud me, ne iterum in tristitia venirem ad vos. Apertum est quia ideo noluit ire, ne forte corripiens paucos, multos cont

 (Vers. 2.) Si enim ego contristo vos, et quis est qui me laetificet, nisi qui contristatur ex me?

 (Vers. 3.) Ideo et scripsi hoc ipsum, ne cum venissem, tristitiam haberem, a quibus oportuerat me gaudere: certum habens, quia meum gaudium omnium ves

 (Vers. 4.) Nam ex multa pressura et angustia cordis scripsi vobis per multas lacrymas, non ut contristemini, sed ut cognoscatis quam charitatem habeam

 (Vers. 5.) 174 Si quis autem contristavit me, non me contristavit, sed ex parte ut non onerem vos omnes. Omnes hos quos hic dicit ex parte,

 (Vers. 6, 7.) Satis est ei qui talis est, objurgatio haec, quae fit a pluribus. Magnum dolorem utique patietur, qui delictum suum videt pluribus horre

 (Vers. 8, 9.) Propter quod obsecro vos, ut confirmetis in illum charitatem: nam ad hoc scripsi, ut probarem an in omnibus obedientes sitis. Quantum da

 (Vers. 10.) Si cui autem quid donastis, et ego. Manifestum est quia quod jubet fieri, ipse facit: nec potest hoc abnuere, quod etiam obsecrans ut fiat

 (Vers. 11.) Ne possideamur a satana non enim ignoramus astutias ejus. Nolo mortem morientis, quantum ut revertatur, et vivat Convertatur, et replanta

 (Vers. 12, 13.) Cum autem venissem Troadem propter Evangelium Christi, et ostium mihi apertum esset in Domino, non habui requiem spiritui meo, eo quod

 (Vers. 14.) Deo autem gratias, qui semper triumphat per nos in Christo Jesu. Hoc est Deum per apostolos

 (Vers. 15.) Et odorem notitiae suae manifestare per nos in omni loco quia Christi bonus odor sumus Deo in his, qui salvi fiunt, et in his qui pereunt

 (Vers. 16.) Aliis quidem sumus odor mortis in mortem. Hoc dicit, quia incredulis praedicatio crucis Christi odor mortis est audientes enim verbum Dei

 (Vers. 17.) Et ad haec quis idoneus? Non enim sumus sicut plurimi adulterantes verbum Dei: sed ex sinceritate, sicut ex Deo coram Deo in Christo loqui

 176 Caput III.

 (Vers. 1.) Incipimus iterum nosmetipsos commendare. Quoniam pseudoapostolos notat, Numquid indigemus, sicut quidam, commendatitiis epistolis ad vos, a

 (Vers. 2.) Epistola nostra vos estis, scripta in cordibus nostris. Epistola Apostoli salutis indicium est. Recte ergo ait quod salus Corinthiorum in c

 (Vers. 3.) Quae cognoscitur et legitur ab omnibus hominibus: manifestati quia estis epistola Christi, ministrata a nobis. Apertum est quia cum dicuntu

 (Vers. 4.) Fiduciam autem talem habemus per Christum ad Deum. Fiduciam autem talem habemus ad Deum per Christum.

 (Vers. 5, 6.) Non quod sufficientes simus aestimare aliquid a nobis, tamquam a nobis sit: sed sufficientia nostra ex Deo est, qui et idoneos nos fecit

 (Vers. 7, 8.) Quod si administratio mortis litteris formata in lapidibus, fuit in gloria ita ut non possent intueri filii Israel in faciem Moysi, pro

 (Vers. 9.) Si enim in administratione damnationis est gloria, multo magis abundabit administratio justitiae in gloria. Hoc dicit, quia amplius est don

 (Vers. 10.) Nec enim gloriosum factum est id, quod glorificatum est in hac parte, propter excellentem gloriam.

 (Vers. 11.) Si enim quod evacuatur, fuit in gloria, multo magis quod permanet, in gloria est. Non negat gloriam fuisse in lege, vel in vultu Moysi, se

 (Vers. 12.) Habentes igitur talem spem, multa fiducia utamur. Spem habere nos dicit videndi gloriam, non talem qualis fuit in vultu Moysi: sed eam qua

 (Vers. 13.) Et non sicut Moyses ponebat velamen super faciem suam, ne intuerentur filii Israel in faciem ejus, quod evacuatur. Et non sicut Moyses pon

 (Vers. 14.) Sed obtusi sunt sensus eorum usque in hodiernum diem. Tamdiu obtusos dicit, quamdiu non

 178 (Vers. 15.) Sed usque in hodiernum diem, cum legitur Moyses velamen est positum supra cor eorum.

 (Vers. 16.) Cum autem conversus fuerit ad Dominum, auferetur velamen. Converti ad Dominum, hoc est, credere in Christum ut agnoscens Dominum, veniam

 (Vers. 17.) Dominus autem spiritus est. Ubi autem Spiritus Domini, ibi libertas. Quoniam Deus Spiritus est, per Christum legem dedit Spiritus: non lit

 (Vers. 18.) Nos itaque omnes, revelata facie gloriam Domini speculantes, ad eamdem imaginem formamur a gloria in gloriam, sicut a Domini Spiritu. Scim

 Caput IV.

 (Vers. 1.) Quare habentes hanc administrationem, prout misericordiam consecuti sumus, non deficiamus. Multa fiducia utamur

 (Vers. 2.) Sed renuntiamus occultis dedecoris. Non ambulantes in astutia, neque adulterantes verbum Dei. Sed in manifestatione veritatis commendantes

 (Vers. 3.) Sed et si adhuc opertum est Evangelium nostrum, in his qui pereunt. Verum est, quia increduli non vident, perfidia obcaecante, splendorem v

 (Vers. 4.) In quibus Deus saeculi hujus obcaecavit sensus infidelium ut non pervideant lumen Evangelii majestatis Christi, qui est imago Dei. Obcaeca

 (Vers. 5.) Nec enim nos ipsos praedicamus, sed Christum Jesum Dominum nostrum. Nos autem servos vestros propter Jesum. Ego sum in medio vestrum non ut

 (Vers. 6.) Quia Deus qui dixit de tenebris lumen fulgere, illuxit in cordibus nostris ad illuminationem cognitionis gloriae Dei in facie Christi Jesu.

 (Vers. 7.) Habentes autem thesaurum hunc in vasis fictilibus ut excellentia sit virtutis Dei, et non ex nobis.

 (Vers. 8.) In omnibus pressuram passi, sed non coangustati. Nunc ostendit propter quod idonei erant praedicatores quia semper illis in necessitate ad

 (Vers. 9.) Persecutionem passi, sed non derelicti. Verum est, Dejecti, sed non perimus:

 (Vers. 10.) Semper mortem Domini Jesu in corpore nostro circumferentes 180 ut et vita Jesu in corpore nostro manifestetur. Cum infirmor, tunc potens

 (Vers. 11.) Si ergo nos qui vivimus, in mortem tradimur propter Jesum ut et vita Jesu palam fiat in hac mortali carne nostra.

 (Vers. 12.) Itaque mors quidem in nobis operatur, vita vero in vobis. Hoc dicit, quia pro salute eorum morti subjiciebantur gentibus enim praedicante

 (Vers. 13.) Habentes autem eumdem spiritum fidei: hoc est, communem Secundum quod scriptum est: Credidi, propter quod locutus sum et nos credimus, pr

 (Vers. 14, 15.) Omnia enim propter vos, ut gratia abundans, per multorum gratiarum actionem abundet ad gloriam Dei.

 (Vers. 16.) Quapropter non deficimus. Et licet si exterior homo noster corrumpitur sed interior renovatur de die in diem.

 (Vers. 17.) Id enim quod in praesenti est momentaneum et leve pressurae nostrae, supra modum in sublimitate aeternum gloriae pondus operatur in nobis.

 (Vers. 18.) Non contemplantibus quae videntur sed quae non videntur quae enim videntur, temporalia sunt: quae vero non cernuntur, aeterna sunt.

 Caput V.

 (Vers. 1.) Scimus autem quia si terrestris domus nostra hujus habitationis dissolvatur, quia aedificationem ex Deo habemus, domum non manufactam, aete

 (Vers. 2, 3.) Etenim in hoc ingemiscimus habitaculo nostro, quod de coelo est, superindui cupientes siquidem induti, non nudi inveniamur. Propterea d

 (Vers. 4.) Nam cum sumus in hoc corpore, ingemiscimus gravati eo quod nolumus exui, sed superindui absorbeatur mortale hoc a vita.

 (Vers. 5.) Qui autem perficit nos in hoc ipsum, Deus est: qui etiam dedit nobis pignus Spiritum.

 (Vers. 6, 7.) Fidentes igitur semper, et scientes quia inhabitantes in 182 hoc corpore, peregrinamur a Domino per fidem enim ambulamus, non per speci

 (Vers. 8.) Audemus ergo et consentimus magis peregrinari a corpore, et praesentes esse ad Deum. Recte ait, audemus

 (Vers. 9.) Et ideo contendimus sive praesentes, sive peregrinantes placere illi.

 (Vers. 10.) Omnes enim nos manifestari oportet ante tribunal Christi ut recipiat unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bona, sive mala.

 (Vers. 11.) Scientes igitur, timorem Domini hominibus suademus: Deo autem manifesti sumus. Quoniam ergo judicium Dei futurum est per Christum ad singu

 (Vers. 12.) Non iterum nos commendamus vobis. Sed occasionem damus vobis gloriandi de nobis ut aliquid habeatis adversus eos, qui in facie gloriantur

 (Vers. 13.) Sive enim mente excedimus, Deo: sive sanum sapimus, vobis. Hoc dicit,

 (Vers. 14.) Charitas enim Christi urget nos, hoc judicantes, quod si unus pro omnibus mortuus est. Quoniam Christus diligens genus humanum, ut eos red

 (Vers. 15.) Ergo omnes mortui sunt, et pro omnibus mortuus est Christus, ut et qui vivunt, jam non sibi vivant, sed ei qui pro ipsis mortuus est, et r

 (Vers. 16.) Itaque nos neminem ex hoc tempore novimus secundum carnem. Et si cognovimus secundum carnem Christum, nunc jam non novimus. Verum est, qui

 (Vers. 17.) Quare si qua est in Christo nova creatura, vetera transierunt, et ecce omnia facta sunt nova. Manifestum est quia per Christum renovata su

 (Vers. 18.) Omnia autem ex Deo. Quamvis Christus nos redemerit, omnia tamen ex Deo quia ab ipso est omnis paternitas (Ephes. III, 15) : ideoque neces

 (Vers. 19, 20, 21.) Qui reconciliavit nos sibi per Christum, et dedit nobis ministerium reconciliationis quoniam quidem Deus erat in Christo, mundum

 (Vers. 22.) Eum qui non noverat peccatum, pro nobis peccatum fecit. Deum dicit Patrem peccatum fecisse Filium suum Christum, eum utique qui peccatum n

 Caput VI.

 (Vers. 1.) Adjuvantes autem et obsecramus, ne in vacuum gratiam Dei recipiatis. Duplici genere Apostolus

 (Vers. 2.) In tempore accepto exaudivi te, et in die salutis adjuvi te (Esai. LIX, 8) : hoc scriptum est in Esaia propheta. Praedestinatam docet grati

 (Vers. 3.) Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis nemini dantes ullam offensionem, ne vituperetur ministerium nostrum. Tempus adesse di

 (Vers. 4.) Sed in omnibus commendemus nosmetipsos ut Dei ministros. Dei ministri sine adulatione docent, ut ei cujus ministri sunt, placeant, non sicu

 (Vers. 5.) In plagis. A Judaeis et gentibus caesus frequenter, non tacuit gratiam Christi. In carceribus. In perturbationibus. In laboribus. In vigili

 (Vers. 6.) In castilate. Castitatem sive corporis, sive Evangelii vindicans, non paucos fecit inimicos. In scientia. In magnanimitate. Mihi mundus cru

 (Vers. 7.) In verbo veritatis. Verbum veritatis erat in ejus doctrina quia non aliud tradebat, quam a Domino acceperat. In virtute Dei. Per arma just

 (Vers. 8.) Per gloriam et ignobilitatem. His qui Evangelium Dei gloriam aestimabant, manifeste integrum se et fidelem praedicatorem dicit. Simili modo

 (Vers. 9.) Ut morientes, et ecce vivimus. Odio illos habentes, quotidie putabant non evadere minas iniquitatis: Quasi tentati, sed morti non traditi.

 (Vers. 10.) Ut tristes, semper autem gaudentes. Verum est, Ut pauperes, multos autem ditantes. Ut nihil habentes, omnia autem possidentes.

 (Vers. 11.) Os nostrum patet ad vos, o Corinthii. Hoc libertatis causa loquitur, et purae conscientiae male enim sibi conscia mens loqui trepidat, se

 (Vers. 12, 13.) Non angustiamini in nobis, angustiamini autem in visceribus vestris, eamdem habentes mercedis retributionem. Hoc dicit, quia non obera

 (Vers. 14.) Sicut filiis dico, dilatamini et vos, et nolite jugum ducere cum infidelibus. Ad bonam conversationem et spem eos hortatur ut fidentes et

 (Vers. 15, 16.) Quae enim participatio justitiae cum iniquitate? aut quae societas lumini cum tenebris? quaeve consensio Christi cum Belial? aut quae

 (Vers. 17, 18.) Sicut dixit Deus (Levit. XXVI, 12) : Quoniam inhabitabo in illis, et inter eos ambulabo, et ero illorum Deus, et ipsi erunt mihi popul

 Caput VII.

 (Vers. 1.) Haec ergo habentes promissa, charissimi, mundemus nosmetipsos ab omni inquinamento carnis, perficientes sanctitatem Spiritus in timore Dei.

 (Vers. 2.) Capaces estote nostri. Nemini nocuimus, neminem gravavimus, neminem circumvenimus.

 (Vers. 3.) Non ad condemnationem vestri hoc dico. Hoc est, non vos abjicio, sed ut corrigatis moneo qui enim aliquem condemnat, non illi dimittit. Pr

 (Vers. 4.) Multa mihi fiducia apud vos, multa mihi gloriatio de vobis: repletus sum consolatione, superabundo gaudio in omni pressura nostra. Fiducia

 (Vers. 5.) Etenim cum venissemus in Macedoniam, nullam requiem habuit caro nostra. Nullam, requiem habuit caro nostra

 (Vers. 6.) Sed qui consolatur humiles Deus, consolatus est nos in adventu Titi.

 (Vers. 7.) Et non solum, ait, in adventu ejus, sed etiam in consolatione, qua consolatus est ipse in vobis. Annuntians nobis vestrum desiderium. Vestr

 (Vers. 8.) Ita ut magis gauderem unde etsi contristavi vos in epistola, non me poenitet. Manifestum est non debere poeniteri ex hac re, quam secutus

 (Vers. 9.) Et si poeniteret, video quod epistola illa, etsi ad horam contristavit vos, nunc gaudeo. quia si me poeniteret, quia vos contristavi, Non q

 (Vers. 10.) Quae enim secundum Deum est tristitia, poenitentiam ad salutem stabilem operatur. Manifestum est quod qui tristis est, quia peccavit, secu

 (Vers. 11.) Ecce enim hoc ipsum secundum Deum contristari quantam in vobis perficit sollicitudinem. Sed excusationem. Sed timorem. Sed desiderium. Sed

 (Vers. 12.) Igitur et si scripsi vobis, non propter eum qui inique versatus est. Inique versatum dicit illum, qui incestum admiserat: nec non etiam ho

 (Vers. 13.) Ideo et consolationem accepimus. Accepisse se, ac per hoc et dare dicit consolationem. Accepit autem, In consolatione autem nostra, magis

 (Vers. 14.) Quoniam in quibuscumque de vobis gloriatus sum, non sum confusus. Antequam pergeret Titus ad Corinthios, audivit ab eis, id est, ab Aposto

 (Vers. 15.) Et viscera illius abundantius in vobis sunt. Animum et affectum Titi dicit esse in eis quia vidit profectum illorum sancti enim animus i

 (Vers. 16.) Gaudeo quod in omnibus confido in vobis. Non solum in bona voluntate eorum laetatus est, sed et in operibus bonis, quibus quae peccaverant

 Caput VIII.

 (Vers. 1, 2.) Notam autem vobis facimus, fratres, gratiam Dei, quae data est in Ecclesiis Macedoniae, quod in multa probatione pressurae abundat gaudi

 (Vers. 3.) Quia testimonio illis sum, quod pro viribus, et supra vires voluntarii fuerunt. Quantum dignum fuit, et Deo placitum, qui vires illorum sci

 (Vers. 4.) Cum multis precibus orantes suscipi in gratiam et communionem ministerii, quod fit in sanctos. Tam simpliciter et devoto animo obtulisse il

 (Vers. 5.) Et non ut speravimus quin immo semetipsos primum dederunt Deo, deinde nobis per voluntatem Dei.

 (Vers. 6.) Ita ut rogaremus Titum, quod quemadmodum coepit, ita consumet in vos etiam gratiam istam.

 191 (Vers. 7.) Vos autem quemadmodum in omnibus abundatis fide, et sermone, et scientia, et omni sollicitudine, et insuper illa quae ex nobis et vobis

 (Vers. 8.) Non secundum imperium dico, sed propter aliorum sollicitudinem, et vestrae charitatis bonum animum comprobans. Manifestum est quia non impe

 (Vers. 9.) Nostis enim gratiam Domini nostri Jesu-Christi quia propter vos pauper factus est, cum dives esset ut illius inopia vos divites essetis. E

 (Vers. 10, 11.) Et consilium in hoc do hoc enim vobis utile est, qui non tantum facere, sed et velle coepistis ab anno priore: nunc ergo etiam facere

 (Vers. 12.) Si enim voluntas prompta est, secundum facultatem acceptabilis est, non secundum quod non habet. Quoniam Corinthii ad hoc opus ministerii

 (Vers. 13, 14.) Non enim ut aliis refrigerium sit, vobis autem angustia. Sed ex aequalitate in hoc tempore. Diliges, proximum tuum sicut te ipsum Ecce

 (Vers. 15.) Qui multum habuit non abundavit: et qui modicum, non minoravit. Hoc in Exodo legitur (Exod. XVI, 18) . Plus enim sancti habent in spe futu

 (Vers. 16, 17.) Gratias autem Deo, qui dedit hanc ipsam sollicitudinem pro vobis in corde Titi, quoniam consolationem quidem accepit. Cum sit autem so

 (Vers. 18, 19.) Misimus autem cum illo fratrem nostrum, cujus laus est in Evangelio per omnes Ecclesias: non solum autem, sed etiam ordinatus est ab E

 (Vers. 20.) Devitantes hoc, ne quis nos vituperet in hac plenitudine, quae ministratur a nobis. Quoniam de ministerio agebatur, ideo hoc subjecit ne

 (Vers. 21.) Providemus enim bona non solum coram Deo, verum etiam coram hominibus. Providet bona coram Deo, dum quod jubet Deus circa ministerium sanc

 (Vers. 22, 23.) Misimus autem cum illis et fratrem nostrum, quem probavimus in multis saepe sollicitum esse, nunc vero multo sollicitiorem, multa fidu

 (Vers. 24.) Ostentationem ergo charitatis vestrae, et nostrae pro vobis exsultationis demonstrate in ipsis in facie Ecclesiarum.

 Caput IX.

 (Vers. 1, 2.) Nam de ministerio quod fit in sanctos, supervacuum est mihi scribere vobis scio enim promptam voluntatem vestram, pro qua de vobis glor

 (Vers. 3.) Misi autem fratres ne gloria nostra, qua vos praeferimus, inanis fiat in hac parte ut quemadmodum dixi, parati sitis. Hos fratres memorat

 (Vers. 4.) Ne cum venerint mecum Macedones, et invenerint vos imparatos, erubescamus nos, ut non dicam omnes vos, in hac parte.

 (Vers. 5.) Necessarium ergo existimavi rogare fratres, ut praecederent ad vos, et praepararent promissam benedictionem hanc vestram paratam esse: sed

 (Vers. 6, 7.) Hoc autem dico: quia qui parce seminat, parce et metet. Qui autem in benedictione seminat de benedictione et metet. Unusquisque secundum

 (Vers. 8.) Potens est Deus omnem gratiam abundare facere in vobis. 194 Dei potentiam adesse illis exoptat, ut sicut in emendandis vitiis et doctrinae

 (Vers. 9.) Sicut scriptum est: Dispersit, dedit pauperibus, justitia ejus manet in aeternum.

 (Vers. 10, 11.) Qui autem subministrat semen seminanti: et panem ad edendum ministrabit: et multiplicabit semen vestrum, et amplificabit fructum justi

 (Vers. 12, 13.) Quae operatur per nos gratiarum actionem Deo. Quoniam ministerium officii hujus non solum supplet ea, quae desunt sanctis: sed et abun

 Caput X.

 (Vers. 1.) Ipse autem ego Paulus obsecro vos per mansuetudinem et modestiam Christi, qui ad faciem quidem humilis sum in vobis: absens vero confido in

 (Vers. 2.) Rogo autem ut non praesens audeam per eam fiduciam, qua existimor audere in quosdam, qui arbitrantur nos secundum carnem ambulare. Idem sen

 (Vers. 3.) Nam in carne ambulantes, non secundum carnem militamus. Hoc est, in corpore positi spiritaliter vivimus spiritaliter enim vivit, qui facit

 (Vers. 4.) Arma enim militiae nostrae non carnalia sunt, sed fortia Deo. Ideo fortia, quia incorrupta omnia enim carnalia corrupta sunt. Arma ergo id

 (Vers. 5.) Ad destructionem munitionum, cogitationes destruentes, et omnem altitudinem extollentem se adversus cognitionem Dei. Arma spiritalia fides

 (Vers. 6.) Et parati in omnibus vindicare omnem inobedientiam, cum impleta fuerit obauditio vestra.

 (Vers. 7.) Quae secundum faciem sunt, videte. Nunc vult eos quae palam sunt, considerare, id est, ea quae dicturus est quia sunt aperta dijudicare. D

 (Vers. 8.) Nam etsi aliquid amplius gloriatus fuero de potestate nostra, quam dedit nobis Dominus in aedificationem, non in destructionem-vestri, non

 (Vers. 9.) Ut autem non existimemur quasi terrere vos per epistolas. Ille potest videri terrere per epistolas, qui neque auctoritatis alicujus est, ne

 (Vers. 10, 11.) Quia epistolae quidem graves et fortes sunt, praesentia autem corporis infirma, et sermo contemptibilis. Hoc aestimet qui ejusmodi est

 (Vers. 12.) Non enim audemus conjungere aut comparare nos ipsos quibusdam, qui se ipsos commendant.

 (Vers. 13.) Sed ipsi in nobis nosmetipsos mensurantes, et comparantes nosmetipsos nobis, non immensum gloriabimur: sed secundum mensuram regulae, quam

 (Vers. 14.) Non enim quasi non pertingentes usque ad vos, superextendimus nos: hoc est,

 (Vers. 15.) Nam usque ad vos pervenimus in Evangelio Christi, non in immensum gloriantes in alienis laboribus. In Christo enim per Evangilium ego vos

 (Vers. 16.) In vobis magnificari secundum regulam nostram in abundantia, et ut etiam in regionibus, quae ultra vos sunt, evangelizem. Laetior de fide

 (Vers. 17.) Qui autem gloriatur, in Domino glorietur. Hoc dicto significavit ipsam confidentiam et gloriam Domino dandam, cujus gratia est ut qui in

 (Vers. 18.) Non enim qui se ipsum commendat, et probatus est: sed quem Dominus commendat. Verum est, quia illum Dominus commendat, et ille probatus

 Caput XI.

 (Vers. 1.) Utinam sustineretis pusillum imprudentiam meam! sed et patimini me. Incipiens vera de se ipso narrare, 198 insipientem se dicit quia ad la

 (Vers. 2.) Zelans enim vos Dei zelo paravi enim vos uni viro virginem castam assignare Christo. Hi sunt, qui cum mulieribus non sunt coinquinati vir

 (Vers. 3.) Timeo autem, ne sicut serpens Evam seduxit astutia sua, sic sensus vestri corrumpantur a castitate, quae est in Christo Jesu.

 (Vers. 4.) Nam si is qui venit, alium Christum praedicat, quem non praedicavimus: aut alium Spiritum accipitis, quem non accepistis: aut aliud Evangel

 (Vers. 5.) Existimo enim me in nullo inferiorem fuisse iis, qui valde sunt apostoli. Non vult gratiam Dei inferiorem in se videri quia similiter docu

 (Vers. 6.) Sed et si imperitus sermone sum, non tamen scientia. 199 Hoc non ad apostolos pertinet quia non erant eloquentes, ut pote sine litteris, p

 (Vers. 7.) Aut numquid peccatum feci, me ipsum humilians, ut vos exaltemini quoniam gratis Evangelium Dei praedicavi in vobis. Quoniam inflati erant,

 (Vers. 8.) Alias Ecclesias exspoliavi, accepto stipendio ad ministerium vestrum. Et cum apud vos essem, et egerem, nulli gravis fui. Onerat eos osten

 (Vers. 9.) Et cum apud vos essem, et egerem, nulli gravis fui. In tantum eis proficere voluit, ut egestatem suam consolaretur propter eorum salutem. P

 (Vers. 10.) Et in omnibus sine onere vestro me ipsum servavi, et servabo. In eo semper se permansurum dicit, ut sic se corrigant, propter pseudoaposto

 (Vers. 11.) Quare? Quia non diligo vos? Deus scit. Reddita ratione etiam Dei scientiam testem dat dilectionis suae, quam habebat erga eos quia non id

 (Vers. 12.) Quod autem facio, et facturus sum ut amputem occasionem eorum, qui volunt occasionem, ut in eo quod gloriantur, inveniantur, sicut et nos

 (Vers. 13.) Hujusmodi enim pseudoapostoli sunt operarii, subdoli, transfigurantes se in apostolos Christi. Subdoli sunt, quia avaritiae causa, non rel

 (Vers. 14.) Nec utique mirum, ipse enim satanas transfiguratur velut Angelus luminis. Manifestum est quia frequenter multos fallit Satanas, ostendens

 (Vers. 15.) Non ergo magnum, si et ministri ejus transfigurantur, sicut ministri justitiae. Ministri justitiae apostoli sunt, quorum se hi socios ment

 (Vers. 16.) Iterum dico ne quis existimet me insipientem, alioquin velut insipientem accipite me ut et ego modicum aliquid glorier. Supra (Cap. II, v

 (Vers. 17.) Quod loquor, non loquor secundum Deum. Secundum Deum non loquitur quia ad carnis tumorem haec pertinent, nec de inflatione apud Sed quasi

 (Vers. 18.) Quia multi gloriantur secundum carnem, et ego gloriabor. Hoc dicit, quoniam aliqui ex Judaeis credentes praesumebant sibi, quod essent fil

 (Vers. 19, 20.) Libenter enim sustinetis, insipientes, cum sitis ipsi sapientes. Sustinetis enim, si quis vos in servitutem redigit. Si quis devorat.

 (Vers. 21.) Secundum ignobilitatem dico. Ignobilitatem dicit hoc, quod supra ait: Et ego gloriabor secundum carnem Quasi nos infirmi fuerimus in hac p

 (Vers. 23.) Ministri Christi sunt, et ego velut insipiens dico, plus ego. Vera de se dicens, insipientem se pronuntiat, ut intelligatur coactus in lau

 (Vers. 24.) A Judaeis quinquies quadraginta, una minus accepi.

 (Vers. 25.) Ter virgis caesus sum. Hoc a gentibus passus est. Semel lapidatus sum. Ter naufragium feci. Nocte et die in profundo maris fui. Ita ut des

 (Vers. 26.) In itineribus saepe. Nunc alia memorat pericula, ut terra marique pro Christo vexatum se secundum carnem ostendat. Periculis, fluminum. Pe

 (Vers. 27.) In labore et molestia. Et molestia, In vigiliis multis. In fame et siti In jejuniis saepe. In frigore et nuditate.

 (Vers. 28.) Praeter illa quae extrinsecus sunt instantia mea, quotidiana sollicitudo omnium Ecclesiarum. Sollicitudo haec, quam dicit quotidianam,

 (Vers. 29.) Quis infirmatur, et ego non infirmor? Compati se dicit omnibus, et condolere eo affectu, Quis scandalizatur, et ego non uror?

 (Vers. 30.) Si gloriari oportet, in iis quae infirmitatis meae sunt, gloriabor. Hoc dicit quia si gloriandum est christiano, in humilitate gloriandum

 (Vers. 31.) Pater Deus et Domini nostri Jesu Christi qui est benedictus in saecula, scit quod non mentior. Deum

 (Vers. 32, 33.) Damasci princeps gentis Arethae regis custodiebat civitatem Damascenorum, ut me comprehenderet: et per fenestram in sporta demissus su

 Caput XII.

 (Vers. 1.) Si gloriari oportet, sed non opus est mihi.

 (Vers. 2.) Veniam autem ad visiones et revelationes Domini. Nunc ostensurus est, quo sublatus est: ut proinde quanta et qualia sint, quae illi ostensa

 (Vers. 3, 4, 5.) Et scio talem hominem, sive in corpore, sive extra corpus, nescio, Deus scit, quia raptus est in paradisum, et audivit arcana verba,

 (Vers. 6.) Nam et si voluero gloriari, non ero stultus nam veritatem dicam. Hoc dicit, quia si meritum suum profiteatur, quod habet apud Deum, non er

 205 (Vers. 7.) Et ne sublimitate revelationum extollar, datus est mihi stimulus carnis, angelus Satanae, ut me colaphiset, ne extollar.

 (Vers. 8, 9.) Propter hoc ter Dominum rogavi, ut discederet a me et ait mihi: Sufficit tibi gratia mea nam virtus in infirmitate perficitur. Nam qui

 (Vers. 10.) Quapropter placeo mihi in infirmitatibus, in contumeliis cum enim infirmor, tunc potens sum.

 (Vers. 11.) Factus sum insipiens, vos me coegistis. Compulsum se dicit, ut quid esset, ostenderet. Et non utique stultus est, qui de se vera locutus e

 (Vers. 12.) Et si nihil sum, signa tamen apostoli facta sunt in vobis in omni patientia, signis, et prodigiis, et virtutibus. Sic se humiliat, ut erig

 (Vers. 13.) Quid est enim quod minus habuistis caeteris Ecclesiis, nisi quod ego ipse non gravavi vos? Donate mihi hanc injuriam. Adhuc per humilitate

 (Vers. 14.) Ecce tertio hoc paratus sum venire ad vos, et non vos gravabo. Ne forte hoc inter initia fecisse putaretur ad commendationem suam, post au

 (Vers. 15.) Ego vero libentissime impendam et super impendam, et ipse impendar pro animabus vestris. Nunc aperte affectum et charitatem, quam circa eo

 (Vers. 16.) Sed esto, ego vos non gravavi sed ut astutus dolo vos cepi. Omnia quae possent ex adverso proponi, non tacet, ut se purget per omnia qui

 (Vers. 17.) Num per aliquem eorum, quos misi ad vos, circumveni vos? Hoc est, quod dicit, quia quos misit, non illis hoc intimarunt, ut si vellent, pa

 (Vers. 18.) Rogavi Titum, et misi cum illo fratrem. Numquid avarus in vos fuit Titus? Nonne eodem spiritu ambulavimus? nonne iisdem vestigiis? Apertum

 (Vers. 19.) Iterum putatis quod excusemus nos apud vos? Coram Deo in Christo loquimur: omnia autem, charissimi, pro vestra aedificatione.

 (Vers. 20.) Timeo enim, ne cum venero, non quales volo, inveniam vos. Quoniam non omnes adhuc quos in prima epistola corripuit emendaverant se, in qui

 (Vers. 21.) Ne iterum cum venero, humiliet me Deus apud vos, et lugeam multos ex iis, qui ante peccaverunt, et non egerunt poenitentiam super immundit

 Caput XIII.

 (Vers. 1.) Tertium hoc venio ad vos. Superius praeparatum se dixit, nunc jam venturum significat. In ore duorum vel trium testium stabit omne verbum.

 (Vers. 2.) Praedixi enim et praedico, ut praesens secundo adventu, et absens nunc scribo iis, qui ante peccaverunt, et caeteris omnibus, quia si vener

 (Vers. 3.) Quomodo probationem quaeritis ejus, qui in me loquitur Christus? Probationem quaerunt Christi loquentis in Apostolo, dum praeceptis non obe

 (Vers. 4.) Nam etsi crucifixus est ex infirmitate nostra, sed vivit ex virtute Dei. Verum est, quia propter peccata nostra crucifixus est Christus ut

 (Vers. 5.) Vos ipsos tentate, si estis in fide: ipsi vos probate. Invicem ut se fratres discutiant, praecipit sollicitiores fiunt enim, si secum invi

 (Vers. 6.) Spero autem cognituros vos quia non sumus reprobi. Provocat eos ad scientiam fidei, et rectae vitae. Cum enim coeperint scire apostoli sui

 (Vers. 7.) Oro autem Deum, ne quidquam mali faciatis: non ut nos probati appareamus, sed ut vos quod bonum est, faciatis: nos autem, ut quasi reprobi

 (Vers. 8.) Non enim possumus aliquid adversus veritatem, sed pro veritate. Hoc dicit, quia potestas non est data contra veritatem, ut arguant bene viv

 (Vers. 9.) Gaudemus enim, cum nos infirmamur vos autem fortes estis. Hoc est infirmari, non exercere potestatem: hos autem optat fortes esse ut bene

 (Vers. 10.) Idcirco haec absens scribo, ut non praesens durius agam. Apertum est quia ideo absens commonet, Secundum potestatem quam Dominus dedit mih

 (Vers. 11.) De caetero, fratres, gaudete, perfecti estote, consolationem percipite, idem sapite, in pace agite et Deus pacis et dilectionis erit vobi

 In Epistolam Beati Pauli Ad Galatas.

 In Epistolam Beati Pauli Ad Galatas.

 209 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1.) Paulus apostolus non ab hominibus, neque per hominem, sed per Jesum Christum, et Deum Patrem, qui suscitavit eum a mortuis. Apostolum se no

 (Vers. 2.) Et qui mecum sunt omnes fratres, Ecclesiae Galatiae. Postquam auctoritatem suam commendavit, adhuc auget ad causam ut caeteros qui secum e

 (Vers. 3.) Gratia vobis et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo. Quia Dominus est Filius hominis etiam sabbati

 (Vers. 4.) Qui dedit semetipsum pro peccatis nostris. Ut liberaret nos de praesenti saeculo maligno.

 (Vers. 5.) Secundum voluntatem Dei et Patris nostri, cui gloria in saecula saeculorum. Amen. Ut firmum sit et plenum auctoritate, quod dicit quia Chri

 (Vers. 6.) Miror quod sic tam cito transferimini ab eo, qui vocavit vos per gratiam Christi in aliud Evangelium. Evangelium bonum nuntium est, ac per

 (Vers. 7.) Quod non est aliud, nisi aliqui sunt, qui conturbant vos, et volunt convertere Evangelium Christi.

 (Vers. 8, 9.) Sed et si vos, aut angelus de coelo evangelizaverit vobis, praeterquam quod evangelizavimus, anathema sit, sicut praediximus, et nunc it

 (Vers. 10.) Modo enim hominibus satisfacio, aut Deo? hoc est, numquid hominibus satisfacio, suadendo vobis reverti ad gratiam Christi, an Deo? Non hom

 (Vers. 11, 12.) Notum autem vobis facio, fratres, Evangelium, quod praedicatum est a me, quia non est secundum hominem neque enim ego ab homine accep

 (Vers. 13.) Audistis enim conversationem meam aliquando in Judaismo, quia supra modum persequebar Ecclesiam Dei, et expugnabam eam, et proficiebam in

 (Vers. 15, 16.) Cum autem placuit ei, qui me segregavit de utero matris meae, et vocavit per gratiam suam revelare Filium suum in me, ut evangelizarem

 (Vers. 17.) Neque veni Hierosolymam ad praecessores meos apostolos, sed abii in Arabiam, et iterun regressus sum Damascum. Non fuisse dicit necessitat

 (Vers. 18.) Deinde post annos tres ascendi Hierosolymam videre Petrum, et mansi apud eum dies quindecim.

 (Vers. 19.) Iterum reversus sum Damascum, alium autem ex apostolis vidi neminem, nisi Jacobum fratrem Domini. Quia nec fratres ejus, adhuc credebant i

 (Vers. 20.) Quae autem scribo vobis, ecce coram Deo, quia non mentior. Quo ad commendationem ejus pertinet locuturus, testem Deum dat, quia ita se hab

 (Vers. 21-24.) Deinde veni in regiones Syriae et Ciliciae. Eram autem ignotus facie Ecclesiis Judaeae, quae erant in Christo: solummodo audiebant, qui

 Caput II.

 (Vers. 1, 2.) Deinde post annos quatuordecim iterum ascendi Hierosolymam cum Barnaba, assumpto et Tito. Ascendi autem secundum revelationem: et exposu

 (Vers. 3.) Sed neque Titus, qui mecum erat, Titus, qui mecum erat

 (Vers. 4, 5.) Propter subintroductos autem falsos fratres, qui subintraverunt explorare libertatem nostram, quam habemus in Christo Jesu, ut nos in se

 (Vers. 6.) Ab his vero qui existimantur aliquid esse, quales aliquando fuerunt, nihil mea interest, Deus personam hominis non accipit. Hoc significat,

 (Vers. 7, 8.) Sed e contra, cum vidissent quod creditum est mihi Evangelium praeputii, sicut Petro circumcisionis qui enim operatus est Petro in apos

 (Vers. 9, 10.) Et scientes gratiam Dei, quae data est mihi, Petrus et Jacobus et Joannes, qui videbantur columnae esse, dextras dederunt mihi et Barna

 (Vers. 11.) Cum autem venisset Petrus Antiochiam, in faciem illi restiti quia reprehensus erat. Post concordiam societatis, et honorificentiam primat

 (Vers. 12, 13.) Prius enim quam venissent quidam a Jacobo, cum gentibus edebat: cum autem venissent, subtrahebat et segregabat se, timens eos qui eran

 (Vers. 14.) Sed cum vidissem quod non recta via incederent ad veritatem Evangelii, dixi Petro coram omnibus. Ideo in solum Petrum invehitur, ut in eo

 (Vers. 15, 16.) Nos natura Judaei, et non ex gentibus peccatores. Scientes autem quia non justificatur homo ex operibus Legis, nisi per fidem Jesu Chr

 (Vers. 17.) Si autem quaerentes justificari in Christo, invenimur et ipsi peccatores num ergo Christus peccati minister est? Absit. absit,

 (Vers. 18.) Si enim quae destruxi, haec iterum reaedifico, praevaricatorem me constituo. Absolutum est

 (Vers. 19.) Ego enim per Legem Legi mortuus sum, ut Deo vivam. Christo confixus sum cruci.

 (Vers. 20.) Vivo autem, jam non ego, sed vivit, qui in me est, Christus. Non est ambiguum, in eo qui per fidem liberatur a morte, Christum vivere mor

 (Vers. 21.) Si enim per Legem justitia, ergo Christus gratis mortuus est.

 Caput III.

 (Vers. 1.) O insensati Galatae! quis vos fascinavit? Irascentis cum miraculo verba sunt quia sic fuerant depravati, ut nec se agnoscerent circumvento

 (Vers. 2.) Hoc solum volo discere a vobis: Ex operibus Legis Spiritum accepistis, an ex auditu fidei? Sic sine intellectu estis? Adhuc cum stomacho lo

 (Vers. 3.) Incipientes spiritu, nunc carne consummamini?

 (Vers. 4, 5.) Tanta passi estis sine causa, si tamen sine causa. Multa eos passos pro fide significat ab infidelibus tunc enim qui credebant, caeteri

 (Vers. 6.) Sicut scriptum est (Gen. XV, 6) : Credidit Abraham Deo, et aestimatum est ei ad justitiam.

 (Vers. 7.) Cognoscitis ergo quia qui ex fide sunt, hi sunt filii Abrahae?

 (Vers. 8.) Providens autem Scriptura quia ex fide justificat gentes Deus, praenuntiavit Abrahae: Quia benedicentur in te omnes gentes (Gen. XII, 3) .

 (Vers. 9, 10.) Ergo qui ex fide sunt, benedicuntur cum fideli Abraham quotquot enim ex operibus Legis sunt, sub maledicto sunt.

 (Vers. 12.) Quod autem in Lege nemo justificatur apud Deum, manifestum est quia justus ex fide vivit Lex autem non est ex fide, sed qui fecerit ea, v

 (Vers. 13.) Christus nos redemit de maledicto Legis, factus pro nobis maledictum. Quoniam nemo poterat implere Legem, rei erant omnes maledicto Legis,

 (Vers. 14.) Ut in gentibus benedictio Abrahae fieret per Christum Jesum: et benedictionem Spiritus accipiamus per fidem. Tolletur a vobis regnum Dei,

 (Vers. 15.) Fratres, secundum hominem dico. Hoc Hominis testamentum, confirmatum tamen, nemo irritum facit, aut superordinat.

 (Vers. 16.) Abrahae dictae sunt promissiones, et semini ejus. Non dicit: Et seminibus, quasi in multis sed quasi in uno: Et semini tuo, quod est Chri

 (Vers. 17.) Hoc autem dico, Testamentum confirmatum a Deo in Christo, quae post quadringentos et triginta annos facta est Lex, non infirmata ad evacua

 (Vers. 19.) Quid ergo Lex factorum posita est, donec veniret semen, cui promissum est? Disposita per angelos in manu Mediatoris. Ecce mitto angelum me

 (Vers. 20.) Mediator autem unius non est. Sine dubio mediator, hoc est, arbiter non est unius, sed duorum cum enim duo populi invicem adversus se dim

 (Vers. 21.) Lex igitur adversus promissa Dei? Absit. Prophetam vobis excitabit Deus de fratribus vestris Etenim si data esset Lex, quae posset vivific

 (Vers. 22.) Sed conclusit Scriptura omnia sub peccato, ut promissio ex fide Jesu Christi daretur credentibus. Hunc sensum et ad Romanos posuit, dicens

 (Vers. 23.) Prius enim quam veniret fides, sub Lege custodiebamur, conclusi in eamdem fidem, quae incipiebat revelari. Hoc est, quod dicit, quia anteq

 (Vers. 24.) Itaque Lex paedagogus noster fuit in Christo Jesu, ut ex fide justificaremur. Idem sensus est, quia sub cura Legis eramus, donec veniret C

 (Vers. 25, 26.) Veniente autem fide, jam non sub paedagogo sumus omnes enim filii Dei estis per fidem, quae est in Christo Jesu. Sub paedagogo qui ag

 (Vers. 27.) Quotquot enim in Christo baptizati estis, Christum induistis. Hoc dicit, quia credentes dum immutantur, Christum induunt quando hoc appel

 (Vers. 28.) Non est Judaeus, neque Graecus: non est servus, neque liber: non est masculus, neque femina omnes enim vos unum estis in Christo Jesu.

 (Vers. 29.) Si ergo vos omnes unum estis in Christo Jesu, ergo Abrahae semen estis, secundum promissionem haeredes.

 Caput IV.

 (Vers. 1, 2.) Dico autem quod quamdiu haeres parvulus est, nihil differt a servo, cum sit dominus omnium sed sub curatoribus et actoribus est usque a

 (Vers. 3.) Ita et nos cum essemus parvuli, sub elementis hujus mundi eramus subjecti. In elementis neomenias significat et sabbatum neomeniae enim su

 (Vers. 4, 5.) At ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum factum ex muliere, factum sub Lege ut eos qui sub Lege erant, redimeret ut fil

 (Vers. 6.) Quoniam autem estis filii Dei, misit Deus spiritum Filii sui in corda nostra, clamantem: Abba, Pater. Ab his coepit, quibus et scribit, dic

 (Vers. 7.) Itaque tam non est servus, sed filius. Non est servus, quia sublatus est a potestate Legis, socius factus benedictionis proprii Filii Dei.

 (Vers. 8.) Sed tunc quidem ignorantes Deum, iis qui natura non sunt Dii, serviebatis. Quoniam prius Domine, numquid gentem ignorantem perdes

 (Vers. 9.) Nunc autem cognoscentes Deum, immo vero cogniti a Deo, quomodo iterum convertimini ad infirma et egena elementa, quibus denuo servire vulti

 (Vers. 10.) Dies observatis, et menses, et tempora, et annos. Quae elementa dixerit, nunc declarat. Diem sol facit, menses cursus lunae: tempora vero

 (Vers. 11.) Timeo vos ne frustra laboraverim in vobis. Timeo ne sine causa laboraverim in vobis

 (Vers. 12.) Estote sicut ego quia et ego sicut vos. Hoc dicit, ut dent operam corrigendi ea quia non est impossibile ut sint sicut ipse quia et ips

 (Vers. 13, 14.) Scitis quia per infirmitatem carnis evangelizavi vobis jam pridem: et tentationem vestram in carne mea non sprevistis, neque respuisti

 (Vers. 15.) Quae ergo erat beatitudo vestra? Testis enim sum vobis quia, si fieri potuisset, oculos vestros eruissetis, et dedissetis mihi.

 (Vers. 16.) Ergo inimicus vobis factus sum, verum dicens vobis? Hoc dicit, quia non potest fieri, ut inimicus, inquit, ego vobis sim, quorum tanta sen

 (Vers. 17.) Aemulantur vos non bene: sed excludere vos volunt, ut eos aemulemini. Invidia Judaeorum subversos eos significat videntes enim sic illos

 (Vers. 18.) Aemulamini autem meliora dona, bonum aemulamini semper, et non solum cum praesens sum apud vos.

 (Vers. 19.) Filioli mei, quos iterum parturio, donec Christus formetur in vobis. Primum per fidem illos genuerat in baptismo, sed quia

 (Vers. 20.) Vellem autem praesens esse nunc apud vos, et mutare vocem meam quia confundor in vobis.

 (Vers. 21, 22.) Dicite mihi, qui sub Lege vultis esse, Legem non legistis? Scriptum est enim quia Abraham duos filios habuerit: unum de ancilla, et un

 (Vers. 23, 24.) Sed is quidem qui de ancilla, secundum carnem natus est: qui autem de libera, per repromissionem quae sunt per allegoriam dicta. Isma

 226 (Vers. 25.) Sina autem mons est in Arabia, qui conjungitur huic, quae nunc est Hierusalem, serviens cum filiis suis. Causam Agar significare dicit

 (Vers. 26.) Illa autem quae sursum est Hierusalem, libera est: quae est mater nostra. Haec, quam matrem nostram dicit, regula est mysterii Dominici, p

 (Vers. 27.) Scriptum est enim: Laetare, sterilis, quae non paris: erumpe et clama, quae non parturis quia multi filii desertae, magis quam ejus, quae

 (Vers. 28.) Vos autem, fratres, secundum Isaac promissionis filii estis. Hoc est non carnis filios esse, sed Dei quia Isaac in typum natus est Filii

 (Vers. 29.) Sed quomodo tunc qui secundum carnem natus fuerat, persequebatur eum, qui secundum spiritum ita et nunc. Non solum Ismael secundum carnem

 (Vers. 30.) Sed quid dicit Scriptura? Ejice ancillam, et filium ejus non enim haeres erit filius ancillae cum filio meo Isaac.

 (Vers. 31.) Itaque non sumus ancillae filii, sed liberae, qua libertate Christus nos liberavit. Fuimus igitur ancillae filii, dum peccatis eramus obno

 Caput V.

 (Vers. 1.) State ergo, et nolite iterum servitutis jugo contineri. Standum monet in accepta gratia, ut non redeuntes ad vetera, amittant donum liberta

 (Vers. 2.) Ecce ego Paulus dico vobis, quia si circumcidamini, Christus vobis nihil proderit. Nunc apertae veritatis et auctoritatis suae vim non tace

 (Vers. 3.) Testificor autem omni homini circumcidenti se, quia debitor est universae Legis faciendae. Possunt aliqui Legem aliquatenus servare, et non

 (Vers. 4.) Evacuati estis a Christo. Quibus nihil prodest Christus, evacuati sunt a Christo erant enim gratia ejus pleni, qua recedente, evacuati sun

 (Vers. 5, 6.) Nos autem spiritu ex fide spem justitiae exspectamus nam in Christo Jesu neque circumcisio quidquam valet, neque praeputium: sed fides,

 (Vers. 7.) Currebatis bene, quis vos impedivit veritati non obedire? Exercitium illorum in opera fidei bonum fuisse testatur, sed nequitia malorum hom

 (Vers. 8.) Suasio vestra non est a Deo, qui vocat vos. Verum est, quia humano consilio haec agebant Judaei, ut mitterent eos sub Legis jugum: non Dei

 (Vers. 9.) Modicum fermentum totam massam corrumpit. Hoc dicit, quia licet quidpiam Legis admiscentes fidei, violant fidem, ne habeat fructum, aut sit

 (Vers. 10.) Ego confido in vobis in Domino, quia nihil aliud sentietis. Qui autem conturbat vos, portabit judicium, quicumque est ille. Qui converti f

 (Vers. 11.) Ego autem, fratres, si circumcisionem praedico, quid adhuc persecutionem patior? Apertum est, quod dicit ideo enim quasi inimicus Judaeis

 (Vers. 12.) Utinam et abscindantur hi, qui vos subvertunt! Tale est hoc, quale et illud ad Corinthios in prima: Qui non, amat Dominum Jesum, sit anath

 (Vers. 13.) Vos enim in libertatem vocati estis, fratres. Tantum ne libertatem in occasionem carni detis. Sed per dilectionem spiritus servite vobis i

 (Vers. 14.) Universa enim Lex in vobis in uno verbo impletur: Diliges proximum tuum sicut te ipsum (Levit. XIX, 18) . Hoc scriptum est in Levitico, qu

 (Vers. 15.) Quod si mordetis invicem, et criminatis videte ne ab invicem consumamini.

 (Vers. 16.) Dico autem, spiritu ambulate, et concupiscentiam carnis non perficietis. Postquam a lege factorum eos prohibuit, in qua sunt praecepta car

 (Vers. 17.) Nam caro concupiscit adversus spiritum, spiritus vero adversus carnem haec enim sibi invicem adversantur, ut non ea quae vultis, faciatis

 (Vers. 18.) Quod si Spiritu ducimini, non estis sub Lege. justo non est lex posita

 (Vers. 19, 20, 21.) Manifesta sunt autem opera carnis, quae sunt adulterium, fornicatio, impuritas, obscenitas, idololatria, veneficia, inimicitiae, c

 (Vers. 22, 23, 24.) Fructus vero Spiritus est charitas, gaudium, pax, longanimitas, benignitas, spes, lenitas, continentia, castitas, bonitas: adversu

 (Vers. 25, 26.) Si vivimus spiritu, spiritu et ambulemus. Non simus inanem gloriam sectantes, invicem provocantes, invicem invidentes. Hoc dicit, quia

 Caput VI.

 (Vers. 1, 2.) Fratres, etsi praeoccupatus fuerit homo ab aliquo delicto, vos qui spiritales estis, instruite hujusmodi in spiritu mansuetudinis, consi

 (Vers. 3, 4.) Si enim quis videtur sibi esse aliquid, cum nihil sit, se ipsum seducit. Opus autem suum probet unusquisque et tunc in semetipso tantum

 (Vers. 5.) Unusquisque enim suam sarcinam portabit. Ad postremum hoc voluit innotescere superbis, quia non coinquinatur quis alieno peccato, dummodo d

 (Vers. 6.) Communicet autem is, qui catechizatur verbo ei qui se catechizat, in omnibus bonis:

 (Vers. 7.) Nolite errare, Deus non deridetur. Nemini dubium est Deo imposturam fieri non posse, sed hoc ab eo unumquemque consequi, quod meretur.

 (Vers. 8.) Quod enim quis seminaverit, hoc et metet. Qui enim seminaverit in carne sua, ex carne metet corruptionem. Hic carnalia vitia, quae in carne

 (Vers. 9.) Bonum autem facientes non deficiamus tempore enim proprio metemus infatigabiles. Hoc dicit, quia qui fortis est ad seminandum, fortis erit

 (Vers. 10.) Ergo dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes. Gentiles tempus habent operandi malum homines enim sine Deo, quomodo possunt operari bo

 (Vers. 11.) Scitote qualibus litteris scripsi vobis mea manu. Ego scripsi mea manu,

 (Vers. 12.) Quicumque volunt placere in carne, hi cogunt vos circumcidi, tantum ne crucis Christi persecutionem patiantur. Ego, non solum ligari, sed

 (Vers. 13.) Neque enim ipsi qui circumcisi sunt, legem custodiunt: sed volunt vos circumcidi, ut in vestra carne glorientur. Tale est hoc, quale et il

 (Vers. 14.) Mihi vero absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est, et ego mundo. Tunc, caesi exierun

 (Vers. 15, 16.) In Christo enim Jesu neque circumcisio quidquam est, neque praeputium sed nova creatura. Et quotquot hanc regulam sequuntur, pax supe

 (Vers. 17.) De caetero nemo mihi molestus sit. Molestias sibi noluit de caetero fieri, ut iterum forte cogeretur scribere: sed jam correctiores illos

 (Vers. 18.) Gratia nostri Domini Jesu Christi cum spiritu vestro, fratres.

 In Epistolam B. Pauli Ad Ephesios.

 In Epistolam B. Pauli Ad Ephesios.

 231 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1.) Paulus apostolus Christi Jesu per voluntatem Dei sanctis omnibus, qui sunt Ephesi et fidelibus in Christo Jesu.

 (Vers. 2.) Gratia vobis et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo. Gratiam Dei cum sanctis dicit esse et fidelibus, quem Patrem nostrum appell

 (Vers. 3.) Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu Christi, qui benedixit nos omni benedictione spiritati, id est, non mundana, sed coelesti bened

 (Vers. 4.) Sicut elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati coram eo in charitate. Quos praesciit et vocavit nos

 (Vers. 5.) Praedestinans nos in adoptionem filiorum per Jesum Christum in ipsum. Hoc dicit decrevisse Deum, ut credentes in Christum adoptarentur in f

 (Vers. 6.) Secundum placitum voluntatis suae in laudem claritatis suae. Qua gratificavit nos in dilecto Filio suo.

 (Vers. 7.) In quo habemus redemptionem per sanguinem ipsius, remissionem peccatorum. Duplicem gratiam flagitat quia et redemit nos sanguine suo, et p

 (Vers. 8.) Secundum divitias gratiae suae, quae sùperabundavit in nobis, in omni sapientia et prudentia. Addit ad gratiam quia post supra memorata be

 (Vers. 9, 10.) Ut notum nobis faciat mysterium voluntatis suae, juxta beneplacitum suum, quod proposuit in eum, in dispensationem 233 adimpletionis te

 (Vers. 11, 12.) In quo et nos sortiti sumus, praedestinati secundum propositum Dei, qui universa creavit secundum consilium voluntatis suae ut simus

 (Vers. 13, 14.) In quo et vos, cum audissetis verbum veritatis Evangelii salutis vestrae, credentes signati estis Spiritu promissionis sancto qui est

 (Vers. 15, 16.) Propterea et ego, audita fide vestra in Domino Jesu, et dilectione in omnes sanctos, non cesso gratias agendo pro vobis, commemoration

 (Vers. 17, 18, 19.) Ut Deus Domini nostri Jesu Christi, Pater claritatis, det vobis spiritum sapientiae et revelationis in agnitione ejus, illuminatos

 (Vers. 20, 21.) Et quae est excelsa magnitudo virtutis ejus in vos, qui creditis, secundum operationem potentiae fortitudinis ejus, quam operatus est

 (Vers. 22, 23.) Et omnia subjecit sub pedibus ejus, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quae est corpus et plenitudo ejus, qui omnia in omnibu

 Caput II.

 (Vers. 1, 2.) Et vos cum essetis mortui delictis et peccatis vestris, in quibus aliquando ambulastis secundum saeculum hujus mundi. Mortuos dicit, qui

 (Vers. 3.) In quibus et nos aliquando conversati sumus in desideriis carnis nostrae, facientes voluntatem carnis et consiliorum ejus: et eramus natura

 (Vers. 4.) Deus autem, qui dives est in misericordia propter multam charitatem suam, qua misertus est nostri. Palam factus sum non quaerentibus me

 (Vers. 5.) Et cum mortui essemus peccatis, convivificavit nos in Christo. A Deo alienati mortui eramus: gratia autem sua revocavit nos, hoc est, vivif

 (Vers. 6.) Cujus gratia salvi facti estis. Huic dono addit et gentes significans

 (Vers. 7.) Et simul suscitavit, et simul consedere fecit in coelestibus in Christo Jesu. Hoc dicit, quod supra memoravi, illic futuros sanctos etiam e

 (Vers. 8.) Ut ostenderet in saeculis supervenientibus superabundantes divitias gratiae suae in bonitate super nos in Christo Jesu. Hoc significat, qui

 (Vers. 9, 10.) Gratia enim salvi facti estis per fidem. Gratia fidei data est, ut credentes salventur. Et hoc non ex vobis Dei enim donum est, non ex

 (Vers. 11, 12.) Memoria retinentes, vos qui aliquando eratis gentes, in carne, qui dicimini praeputium, ab ea quae dicitur circumcisio in carne manufa

 (Vers. 13.) Nunc autem in Christo Jesu vos qui aliquando longe eratis, facti estis prope per sanguinem Christi. Adhuc donum et gratiam Dei commendat,

 (Vers. 14.) Ipse enim est pax nostra, qui fecit utraque unum, et medium parietem maceriae solvens, inimicitias in carne sua. Pacem fecit inter circumc

 (Vers. 15.) Legem mandatorum in decretis evacuans ut duos conderet in seipso, in uno novo homine faciens pacem. Hoc est quod supra summatim memoravi

 (Vers. 16.) Ut exhiberet et reconciliaret ambos in uno corpore Deo per crucem. Sublata inimicitia,

 (Vers. 17, 18.) Interficiens inimicitias in semetipso, et veniens evangelizavit pacem vobis, qui longe, et pacem iis, qui juxta quia per ipsum habemu

 (Vers. 19.) Ergo jam non estis hospites et incolae, sed estis cives sanctorum, et domestici Dei.

 (Vers. 20.) Superaedificati supra fundamentum apostolorum et prophetarum, ipso summo angulari lapide Christo Jesu. Hoc est supra novum et vetus Testam

 237 (Vers. 21, 22.) In quo omnis structura, compacta, crescit in templum sanctum in Domino, in quo et vos coaedificamini in habitaculum Dei in spiritu

 Caput III.

 (Vers. 1.) Hujus rei gratia ego Paulus vinctus Christi Jesu pro vobis fratribus. Quoniam dispositionem divinae clementiae, quae fuerit ante mundum erg

 (Vers. 2, 3, 4.) Si tamen audistis dispensationem gratiae Dei, quae data est nobis in vos. Vult eos scire quia Dei judicio a Christo missus est praedi

 (Vers. 5, 6.) Quod in aliis saeculis non fuit notum filiis hominum, sicut nunc revelatum est sanctis ejus et prophetis in spiritu, gentes esse cohaere

 (Vers. 7.) Per Evangelium ejus factus sum minister secundum donum gratiae Dei, quae data est mihi secundum operationem virtutis ejus. Per praedication

 (Vers. 8.) Mihi omnium sanctorum minimo data est gratia haec. Humiliat se, cum se minimum dicit, sciens humilitatem profectum habere. Nam tantam grati

 (Vers. 9.) Et illuminem omnes, quae dispensatio mysterii absconditi a saeculis in Deo, qui universa creavit. Missum se dicit duplici modo docere gente

 (Vers. 10.) Ut nota fiat Principibus et Potestatibus in coelestibus per Ecclesiam multiformis sapientiae Dei. Tam bene de hoc sensit Deus, ut non solu

 (Vers. 11, 12.) Secundum propositum saeculorum in Christo Jesu Domino nostro, in quo habemus libertatem in confidentia per fidem ipsius. Manifestatum

 (Vers. 13.) Propter quod peto ne deficiatis in tribulationibus meis pro vobis, quae sunt in gloria vestra.

 (Vers. 14, 15, 16.) Hujus rei gratia flecto genua mea ad Patrem Domini nostri Jesu Christi, ex quo omnis paternitas in coelis et in terra nominatur u

 (Vers. 17.) In interiore homine Christum habitare per fidem in cordibus vestris. In eo petit eos magis firmari, ut non ambigant, sed magis credant Chr

 (Vers. 18.) Ut in charitate radicati et fundati, possitis comprehendere cum omnibus sanctis quae sit latitudo, et longitudo, et altitudo, et profundum

 (Vers. 19.) Cognoscere quoque supereminentem scientiae charitatem Christi. Ut impleamini in omnem plenitudinem Dei. Ut impleamini in omnem plenitudine

 (Vers. 20, 21.) Ei vero qui potest omnia facere, et superabundantius, quam petimus aut intelligimus, secundum virtutem, quae operatur in nobis: ipsi g

 Caput IV.

 (Vers. 1.) Obsecro itaque vos, fratres, ego vinctus in Domino, ut digne ambuletis vocatione, qua vocati estis. Hortatur eos, ut recte incedentes in pr

 (Vers. 2, 3.) Cum omni humilitate animi et modestia, cum magnanimitate, sufferentes invicem in charitate, sollicite servantes unitatis spiritum in vin

 (Vers. 4.) Unum corpus, et unus spiritus, ita ut vocati estis in una spe vocationis vestrae. Propter pacem et concordiam haec subjecit ut quia unum c

 (Vers. 5, 6.) Unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus et pater omnium, qui super omnes est, et per omnes, et in omnibus nobis. Adhuc unitate

 (Vers. 7.) Unicuique autem nostrum data est gratia secundum mensuram donationis Domini nostri Jesu Christi. Nunc ne, quia diversa in hominibus dona su

 (Vers. 8.) Propter quod dicit Ascendens in altum, captivam duxit captivitatem, dedit dona hominibus. Cum exaltatus fuero a terra, omnia traham ad me

 (Vers. 9.) Quod autem ascendit, quid est, nisi quia etiam descendit prius in inferiora terrae? Verum est quia ideo descendit, 241 ut ascenderet et no

 (Vers. 10.) Qui descendit, ipse est qui et ascendit super omnes coelos, ut impleret omnia. Hoc est, quod dicit Dominus: Nemo ascendit in coelum, nisi

 (Vers. 11, 12.) Et ipse dedit quosdam quidem apostolos, quosdam autem prophetas, alios vero evangelistas, quosdam vero pastores et magistros ad consum

 (Vers. 13) . Donec occurramus omnes in unitatem fidei et agnitionem Filii Dei. Tamdiu dicit manere ordinationem, quamdiu cuncti destinati ad vitam uni

 (Vers. 14.) Ut ultra non simus parvuli, neque fluctuantes, et circumferamur omni vento doctrinae in nequitia hominum, in astutia, ad remedium erroris.

 (Vers. 15.) Veritatem autem facientes in charitate, augeamur in ipso per omnia, qui est caput Christus. Hanc dicit esse veritatem, ut amorem Christi r

 (Vers. 16.) Ex quo totum corpus compactum et connexum per omnem juncturam subministrationis secundum operationem in mensuram uniuscujusque partis, inc

 (Vers. 17, 18.) Hoc ergo dico et testor in Domino, ut non ambuletis, sicut et gentes ambulant in vanitate mentis suae, obscurati intellectu, alienati

 (Vers. 19.) Et caecitatem cordis illorum, qui desperantes, semetipsos tradiderunt impudicitiis in operationem immunditiae omnis, et avaritiae. Gentile

 (Vers. 20, 21.) Vos autem non ita didicistis Christum, si tamen illum audistis, et in illo edocti estis, sicut est veritas in Jesu. Manifestum est chr

 (Vers. 22.) Ut deponatis secundum priorem conversationem veterem hominem, qui corrumpitur secundum desideria erroris. Qui Christum audivit, hoc didici

 (Vers. 23, 24.) Renovamini autem sensu mentis vestrae, et induimini novum hominem, qui secundum Deum creatus est in veritate et justitia.

 (Vers. 25.) Propter quod deposito mendacio, loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo (Zach. VIII, 16) quoniam sumus invicem membra.

 (Vers. 26.) Irascimini et nolite peccare. Quoniam irasci quis non potest prohiberi (quippe cum ira motus sit naturalis, conceptus ex causis, qui solet

 (Vers. 27.) Sol non occidat super iracundiam vestram: nolite locum dare diabolo.

 (Vers. 28.) Qui furabatur, jam non furetur: magis autem laboret, operando manibus quod bonum est ut habeat, unde tribuat necessitatem patientibus.

 (Vers. 29.) Omnis sermo malus de ore vestro non procedat sed si quis bonus ad aedificationem fidei, ut det gratiam audientibus. In Dei servo omnia de

 (Vers. 30.) Et nolite contristare Spiritum sanctum Dei, in quo signati estis in diem redemptionis. Ita gaudium erit in coelo in uno peccatore poeniten

 (Vers. 31.) Omnis amaritudo, et ira, et indignatio, et clamor, et blasphemia auferatur a vobis cum omni malitia. Omnia haec quae perniciem possunt pra

 (Vers. 32.) Estote autem invicem benigni, misericordes, donantes vobis invicem, sicut et Deus in Christo donavit vobis. Exemplo Dei Patris benignos et

 Caput V.

 (Vers. 1.) Estote ergo imitatores Dei, sicut filii charissimi. Hoc est quod supra dixit, quia Dei Patris imitatores esse jubemur hac exhortatione ut

 (Vers. 2.) Et ambulate in dilectione, sicut Christus dilexit nos, et tradidit semetipsum pro nobis hostiam et oblationem Deo in odorem suavitatis. Sic

 (Vers. 3.) Fornicatio autem, et omnis immunditia aut avaritia, nec nominetur inter vos, sicut decet sanctos. Manifesta sunt quae dicit. Quam tamen gra

 (Vers. 4.) Aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas, quae ad rem non pertinent sed magis gratiarum actio. Quoniam quidam solent aliquid turp

 (Vers. 5.) Hoc enim scitote, quod omnis fornicator, aut immundus, aut avarus, quod est idololatria, non habet haereditatem in regno Dei et Christi. Qu

 (Vers. 6, 7.) Nemo vos seducat inanibus verbis propterea enim venit ira Dei in filios diffidentiae. Nolite ergo effici participes eorum. Inanes sermo

 (Vers. 8.) Fuistis enim aliquando tenebrae, nunc autem lux in Domino. Tenebrae ignorantia sunt quia nemo videt in tenebris: ignorantia vero gentilita

 (Vers. 9.) Ut filii lucis ambulate, nam fructus lucis in omni bonitate, et justitia, et veritate est. Hoc dicit ut sic conversentur, ut non immerito f

 (Vers. 10.) Probate quid sit, quid placet Deo. Ex magnificentia sanctitatis et bonitatis perpendi potest, quibus Deus operibus delectetur ipse enim d

 (Vers. 11.) Et nolite communicare operibus infructuosis tenebrarum. Monet ne malorum actibus per consensum polluamur quia sunt infructuosi erga bonum

 (Vers. 12) . Magis autem et objurgate nam quae in occulto ab eis fiunt, turpe est etiam dicere. Non solum alienos vult eos esse a malis actibus, sed

 (Vers. 14.) Propter quod dicit: Surge, qui dormis, et exsurge a mortuis, et continges Christum.

 (Vers. 15, 16.) Videte ergo quomodo caute ambuletis, non ut insipientes, sed ut sapientes, redimentes tempus, quoniam dies mali sunt. Quoniam superius

 (Vers. 17.) Ideo nolite effici imprudentes, sed intelligentes quae sit voluntas Domini. Dominus Jesus paci studendum esse monet. Et vas electionis: Si

 (Vers. 18.) Et nolite inebriari vino, in quo est luxuria. Sobrii possunt habere fiduciam arguendi bona enim conversatio terrorem incutit delinquenti:

 (Vers. 19.) Sed impleamini Spiritu sancto, loquentes vobismetipsis, in psalmis et hymnis, et canticis spiritualibus, cantantes et psallentes in cordib

 (Vers. 20, 21.) Gratias agentes semper pro omnibus in nomine Domini nostri Jesu Christi Deo et Patri, subjecti invicem in timore Christi. 248 Deo grat

 (Vers. 22, 23, 24.) Mulieres viris suis subditae sint, sicut Domino quoniam vir caput est mulieris, sicut et Christus caput est Ecclesiae, ipse salva

 (Vers. 25-28.) Viri, diligite uxores vestras, sicut et Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro ea ut illam sanctificaret, mundans eam

 (Vers. 29.) Nemo enim umquam carnem suam odit, sed nutrit et fovet eam sicut et Christus Ecclesiam. Exemplo Salvatoris viros uxores suas diligere hort

 (Vers. 30.) Quoniam membra sumus corporis ejus, et de carne ipsius, et de ossibus ejus. Hoc spiritaliter intelligendum est ideo enim dixit nos esse m

 (Vers. 31, 32.) Propter hoc relinquet homo patrem et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una (Gen. II, 24) . Ad unitatem commendan

 Caput VI.

 (Vers. 1, 2.) Filii, obaudite parentibus vestris in Domino, hoc enim justum est: Honora patrem tuum et matrem. Lex datur filiis, ut quia parentibus au

 (Vers. 3.) Quod est mandatum primum promissionis, ut et bene sit tibi, et sis longaevus super terram. Promissio haec in Exodo continetur (Exod. XX, 12

 (Vers. 14.) Et vos, patres, nolite ad iracundiam provocare filios vestros: sed educate illos in disciplina et correptione Domini. Ut Lex possit servar

 (Vers. 5.) Servi, obedite dominis carnalibus cum timore et tremore in simplicitate cordis vestri sicut Christo. Quoniam omnium sublimior et sola poten

 (Vers. 6, 7, 8.) Non ad oculum servientes, quasi hominibus placentes: sed ut servi Christi, facientes voluntatem Dei ex animo, cum benignitate servien

 (Vers. 9.) Et vos, domini, eadem facite ad illos, remittentes minas: scientes quod et vester et illorum Dominus est in coelis, et personarum non est a

 (Vers. 10.) De caetero, fratres, confortamini in Domino, et in potentia virtutis ejus.

 250 (Vers. 11, 12.) Induimini vos arma Dei, ut possitis stare adversus nationes. Quoniam non est vobis lucta adversus carnem et sanguinem, sed adversu

 (Vers. 13-17.) Ideo accipite universitatem armorum, ut possitis resistere in die malo, et in omnibus perfecti stare, succincti lumbos vestros in chari

 (Vers. 18, 19, 20.) Per omnem orationem et precem orantes in omni tempore, in spiritu, et in ipsum vigilantes in omni perseverantia et obsecratione pr

 (Vers. 21, 22.) Ut autem sciatis et vos ea, quae circa me sunt quid agam plene notum faciet vobis Tychicus dilectus frater, et fidelis minister in Do

 In Epistolam B. Pauli Ad Philippenses.

 In Epistolam B. Pauli Ad Philippenses.

 251 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1.) Paulus et Timotheus servi Jesu Christi. Apostolum se tacet, quia iis scribit, qui de illo recta sentirent ideo dignitatem suam supprimit,

 (Vers. 2.) Gratia vobis et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo. Manifestum est Deum patrem esse, Christum vero Jesum Dominum nostrum. Numqu

 (Vers. 3, 4, 5.) Ego quidem gratias ago Domino super omni memoria vestri, semper in omni oratione mea pro omnibus vobis cum gaudio orationem faciens,

 252 (Vers. 6, 7.) Confidens in hoc ipsum, quod qui inchoavit in vobis opus bonum, perficiet usque in diem Christi Jesu, sicut est justum mihi haec sen

 (Vers. 8.) Testis enim mihi est Deus, quemadmodum desiderem omnes vos in visceribus Jesu Christi. Deum testatur, ut affectum commendet

 (Vers. 9, 10, 11.) Et hoc oro ut charitas vestra magis magisque abundet in agnitione et omni sensu, ut probetis quae sunt utilia ut sitis sinceri et

 (Vers. 12-17.) Scire autem vos volo, fratres, quod quae ad me pertinent, ad profectum Evangelii venerunt ita ut vincula mea manifesta in Christo fact

 (Vers. 18-21.) Quid enim? Dum tamen quovis modo, sive occasione, sive veritate Christus annuntietur: et in hoc gaudeo, sed etiam et gaudebo. Scio enim

 (Vers. 22-26.) Si ergo vivere in carne, hic mihi fructus est operis: et quid eligam ignoro. Coarctor autem in his duobus, desiderium habens dissolvi,

 (Vers. 27, 28.) Tantum digne Evangelio Christi conversamini. Dignam conversationem vult eos exhibere disciplinae Dominicae ut non poeniteat eum Ut si

 (Vers. 29, 30.) Et hoc a Deo donatum est vobis pro Christo, non solum ut in eum credatis, sed etiam ut pro illo patiamini, idem certamen habentes, qua

 Caput II.

 (Vers. 1-4.) Si qua ergo exhortatio in Christo, si quod solatium charitatis, si qua participatio spiritus, si qua sunt viscera et miserationes, implet

 (Vers. 5, 6.) Hoc enim sentite in vobis, quod et in Christo Jesu, qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se parem Deo. Hoc sentit

 (Vers. 10, 11, 12.) Propter quod et Deus superexaltavit eum, et donavit ei nomen, quod est super omne nomen ut in nomine Jesu omne genu flectatur, co

 (Vers. 12, 13.) Itaque, dilectissimi mihi, sicut semper obedistis, non in praesentia mei tantummodo, sed multo magis nunc in absentia, cum timore et t

 (Vers. 14-18.) Omnia facite sine murmurationibus et haesitationibus, ut sitis irreprehensibiles et simplices, sicut filii Dei, immaculati in medio nat

 (Vers. 19-24.) Spero autem in Domino Jesu Timotheum in brevi me mittere ad vos ut et ego bono animo sim, certior de vobis factus. Neminem enim habeo

 (Vers. 25, 26, 27.) Necessarium vero arbitratus sum Epaphroditum fratrem et commilitonem meum, vestrum autem apostolum, et ministrum operis mei, mitte

 (Vers. 28.) Sollicitus itaque misi eum, ut cum illum videritis, iterum gaudeatis, et ego meliore animo sim. Affectionem mutuam habuisse Epaphroditum e

 (Vers. 29, 30.) Excipite ergo illum in Domino cum omni gaudio, et hujusmodi in honore habete quia propter opus Christi usque ad mortem accessit, in i

 Caput III.

 (Vers. 1.) De reliquo, fratres mei, gaudete in Domino. Eadem scribere vobis mihi quidem non est pigrum, vobis autem necessarium. Ostendit sollicitudin

 (Vers. 2.) Videte canes, videte malos operarios, videte concisionem.

 (Vers. 3, 4.) Nos enim sumus circumcisio, qui spiritu Deo servimus: et gloriamur in Christo Jesu, et non in carne fiduciam habemus quamquam ego habea

 (Vers. 5, 6, 7.) Si quis videtur confidere in carne, ego magis, circumcisus octava die, ex genere Israel, de tribu Benjamin, Hebraeus ex Hebraeis, sec

 (Vers. 8-11.) Verum quidem omnia arbitror damna esse propter eminentiam scientiae Christi Jesu Domini mei, propter quem omnia damna duxi, et arbitror

 (Vers. 12.) Non quod jam acceperim, aut jam justificatus sim, aut jam perfectus sim: sequor autem, si comprehendam, in quo et comprehensus sum a Chris

 (Vers. 13, 14.) Fratres, ego me non arbitror adhuc comprehendisse. Unum autem, quae quidem retro sunt obliviscens, ad ea autem quae ante sunt, extende

 (Vers. 15.) Quotquot ergo perfecti sumus, hoc sentiamus. Et si quid aliter sentitis, id quoque vobis Deus revelabit.

 (Vers. 16.) Verumtamen ad quod pervenimus, ut idem sapiamus, et in eo ambulemus. Ne qua hinc oriretur praesumptio, et putaretur quod a Deo non erat re

 (Vers. 17, 18, 19.) Imitatores mihi estote, fratres, et considerate eos, qui sic ambulant, sicut habetis formam nostram. Vult illos sollicitos esse, n

 (Vers. 20, 21.) Nostra autem conversatio in coelis est unde et Salvatorem exspectamus Dominum nostrum Jesum Christum, qui transfigurabit corpus humil

 Caput IV.

 (Vers. 1.) Itaque, fratres mei charissimi et desideratissimi, gaudium meum et corona, sic state in Domino, dilectissimi. Commonet ut in eadem fide per

 (Vers. 2, 3.) Evodiam rogo, et Syntychen obsecro idem sapere in Domino. Et te rogo etiam, germane compar, adjuva illas, quae laboraverunt mecum in Eva

 (Vers. 4.) Gaudete in Domino semper, iterum dico, gaudete. Laetus Apostolus in operibus et fide eorum, ad cumulandam alacritatem suam exoptat illos in

 (Vers. 5, 6, 7.) Modestia vestra nola sit omnibus hominibus, Dominus prope est. In nullo solliciti sitis: sed per omnia oratione et prece, cum gratiar

 (Vers. 8, 9.) Quod reliquum est, fratres, quaecumque sunt vera, quaecumque magnifica, quaecumque justa, quaecumque sancta, quaecumque amabilia, quaecu

 (Vers. 10.) Gavisus sum autem in Domino magnifice, quod tamdem aliquando refloruistis ad hoc, ut pro me sentiatis, in quo et sentiebatis occupati eni

 (Vers. 11, 12, 13.) Non quasi propter penuriam dico ego enim cognovi in quibus sum sufficiens esse. Scio et abundare, scio et humiliari (ubique et in

 (Vers. 15, 16, 17.) Scitis autem et vos, Philippenses, quia in principio Evangelii, cum profectus sum a Macedonia, nulla mihi Ecclesia communicaverit

 (Vers. 18.) Percepi tamen omnia, et abundo: repletus sum acceptis ab Epaphrodito, quae a vobis missa sunt in odorem bonae suavitatis, hostiam acceptab

 (Vers. 19.) Deus vero meus impleat omne desiderium vestrum secundum divitias suas in gloria in Christo Jesu. Ideo discrevit, dicens: Deus meus

 (Vers. 20.) Deo autem et Patri nostro gloria in saecula saeculorum, amen. Hic non discrevit, sed generaliter Deo et Patri nostro gloria. Si Deus ego s

 (Vers. 21.) Salutate omnem sanctum in Christo Jesu. Sancti estote quoniam ego sanctus sum, Dominus Deus vester

 (Vers. 22.) Salutant vos qui mecum sunt fratres. Salutatio fratrum solatium invicem praestat, quasi imagines enim exhibet divulsorum. Salutant vos omn

 (Vers. 23.) Gratia Domini nostri Jesu Christi cum spiritu vestro, amen. Quoniam de Salvatoris persona quaestiones oriuntur, hic ut soliditatem in eo d

 In Epistolam B. Pauli Ad Colossenses.

 In Epistolam B. Pauli Ad Colossenses.

 263 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1, 2, 3.) Paulus apostolus Christi Jesu per voluntatem Dei, et Timotheus frater, his qui sunt Colossis, sanctis et fidelibus fratribus in Chris

 (Vers. 4, 5, 6.) Gratias agimus Deo et Patri Domini nostri Jesu Christi, semper pro vobis orantes, audita fide vestra in Christo Jesu, et dilectione,

 (Vers. 7, 8.) Et est fructificans et crescens, sicut et in vobis, ex qua die audistis et cognovistis gratiam Dei in veritate, prout didicistis ab Epap

 (Vers. 9, 10.) Idcirco et nos ex qua die audivimus, non cessamus pro vobis orantes et postulantes ut impleamini agnitione voluntatis ejus in omni sap

 (Vers. 11, 12, 13.) Fructificantes et crescentes in agnitionem Dei, in omni virtute robur capientes secundum potentiam gloriae ejus in omnem patientia

 (Vers 14.) In quo habemus redemptionem, et remissionem peccatorum. In hujus Filii sui regnum transtulit nos Deus, per quem nos redemit, et manumisit

 (Vers. 16.) Primogenitus universae creaturae. Ante omnem creaturam, genitum Filium non creatum, testatur ut secerneret nativitatem ejus a creaturae f

 (Vers. 17.) Et ipse est ante omnes. Ante omnes hic est quia hic solus de Deo Patre natus est, de ingenita utique substantia Dei. Haec autem virtute e

 (Vers. 18.) Et ipse est caput corporis Ecclesiae, qui est principium, primogenitus ex mortuis ut fiat in omnibus ipse primatum tenens. Qui est princi

 (Vers. 19.) Quia in ipso complacuit Patri omnem plenitudinem inhabitare. Plenitudo in ipso est et manet quia omnia potest semper, ut nihil exceptum s

 (Vers. 20.) Et per eum reconciliare omnia in ipsum, pacificans per sanguinem crucis ejus, sive quae in coelis sunt, sive quae in terris.

 (Vers. 21, 22.) Et vos quondam alienatos et inimicos consiliorum ejus in operibus iniquis, nunc autem reconciliatos in corpore carnis ejus per mortem,

 (Vers. 23, 24.) Si quidem perseveratis in fide fundati, stabiles et immobiles a spe Evangelii, quod audistis, quod praedicatum est in universa creatur

 (Vers. 25, 26.) Cujus factus sum ego minister secundum dispensationem Dei, quae data est mihi in vos, ad implendum verbum Dei in mysterio, quod abscon

 (Vers. 27, 28.) Nunc vero declaratum est sanctis ejus, quibus voluit Deus demonstrare quae sint divitiae majestatis mysterii Dei in nationibus, quod e

 (Vers. 29.) Monentes omnem hominem, et docentes in omni sapientia, ut exhibeamus omnem hominem perfectum in Christo: in quo laboro, certans secundum o

 267 Caput II.

 (Vers. 1, 2, 3.) Volo enim vos scire, quantam sollicitudinem habeam pro vobis, et pro his qui Laodicaeae sunt, et quotquot non viderunt faciem meam in

 (Vers. 4, 5.) Hoc dico, ut nemo vos circumveniat in subtilitate sermonis. Nam etsi corpore absens sum, spiritu tamen vobiscum sum, gaudens, et videns

 (Vers. 6, 7.) Quemadmodum igitur accepistis Christum Jesum Dominum, in ipso ambulate, radicati et aedificati in ipso, et confirmati fide, sicut et doc

 (Vers. 8, 9.) Videte ne quis vos depraedetur per philosophiam, et inanem fallaciam secundum traditionem hominum, secundum elementa hujus mundi, et non

 (Vers. 10.) Et estis in illo repleti, qui est caput omnis Principatus et Potestatis. Plus significat credentibus dari, quam potest in elementis compre

 (Vers. 11, 12.) In quo et circumcisi estis circumcisione non manufacta, in exspoliationem corporis carnis, in circumcisione Christi, una cum illo sepu

 (Vers. 13, 14, 15.) Et vos cum mortui essetis in delictis, et praeputio carnis vestrae, convivificavit simul cum illo, donans nobis omnia delicta, del

 (Vers. 16, 17.) Nemo igitur judicet vos in cibo, vel in potu, aut in parte diei festi, aut in neomeniis, aut in sabbato: quae sunt umbra futurorum, co

 (Vers. 18, 19.) Nemo vos decipiat, volens in humilitate animi, et superstitione angelorum ea quae videt, extollens se frustra, inflatus mente carnis s

 (Vers. 20.) Si ergo mortui estis cum Christo ab elementis hujus mundi, quid adhuc, velut viventes in hoc mundo decernitis? Omnis qui baptizatur in Chr

 (Vers. 21, 22.) Ne tetigeritis, ne attaminaveritis, ne gustaveritis, ne contrectaveritis, quae sunt omnia in interitum, et corruptionem per abusionem

 (Vers. 23.) Quae sunt rationem quidem habentia sapientiae simulatione religionis, et humilitate animi ad vexationem corporis, non in honore aliquo ad

 Caput III.

 (Vers. 1.) Si enim consurrexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite, ubi Christus est ad dexteram Dei sedens. Hos cum Christo resurrexisse asseri

 (Vers. 2.) Quae sunt sursum, sapite, non ea quae super terram. Supernorum coelorum, qui Aeterni sunt habitacula, nos petere exhortatur: ab his autem o

 (Vers. 3.) Mortui enim estis, et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo. Apud mundi sensum mortuus Christus videtur, et discipuli ejus, cum con

 (Vers. 4.) Cum Christus apparuerit vita vestra, tunc et vos apparebitis cum illo in gloria. Vita nostra Christus est quia legimus in Actis apostoloru

 (Vers. 5.) Mortificate membra vestra, quae sunt super terram, fornicationem, immunditiam, libidinem, concupiscentiam malam, et avaritiam, quae est ido

 (Vers. 6.) Propter quae venit ira Dei. Malorum memoratorum causa venturum dicit judicium Dei ut vindicetur in hos, qui contempto Deo et Lege ejus, in

 (Vers. 7.) In quibus et vos ambulastis aliquando, cum viveretis in illis. Quantum beneficium illis praestiterit gratia Dei per Jesum Christum, non tac

 (Vers. 8-11.) Nunc vero deponite et vos omnia, iram et indignationem animi, malitiam, blasphemiam. Turpiloquium de ore vestro non procedat. Nolite men

 (Vers. 12, 13.) Induimini ergo ut electi Dei, sancti et dilecti, viscera misericordiae, benignitatem, humilitatem, sensus mansuetudinem, longanimitate

 (Vers. 14, 15.) Super haec autem omnia charitatem habete, quod est vinculum unitatis: et pax Dei exsultet in cordibus vestris, in qua et vocati estis

 (Vers. 16.) Verbum Christi habitet in vobis abunde in omni sapientia, docentes et monentes vosmetipsos in psalmis et hymnis, et canticis spiritalibus,

 (Vers. 17.) Et omne quodcumque facitis in verbo aut in opere, omnia in nomine Domini Jesu facite, gratias agentes Deo et Patri per ipsum. Quoniam supr

 (Vers. 18.) Mulieres, subditae estote viris, sicut oportet, in Domino. Ita praecepit mulieres subditas esse debere viris, sicut mandavit Deus, inter c

 (Vers. 19.) Viri, diligite uxores vestras, et nolite amari esse ad illas. Rigorem virilis legis emollit, ne potestate qua praevalet, nimius quis sit i

 (Vers. 20.) Filii, obedite parentibus vestris per omnia hoc enim placet Deo. Non potest aliud placere Deo, quam quod justum et pium est. Tunc enim po

 (Vers. 21.) Patres, nolite ad iram provocare filios vestros, ne pusillo animo fiant. Modestos praecipit patres debere esse filiis, ne coarctati ab eis

 (Vers. 22.) Servi, obaudite per omnia dominis carnalibus, non ad oculum servientes, quasi hominibus placentes, sed in simplicitate cordis timentes Dom

 (Vers. 23, 24, 25.) Quidquid facitis, ex animo operamini, ut Domino et non hominibus: certi quod a Domino recipietis retributionem haereditatis Domini

 Caput IV.

 (Vers. 1.) Domini, quod justum est et aequum servis praebete, scientes quod et vos Dominum habetis in coelis. Maledictus puer Chanaam, servus servorum

 (Vers. 2, 3, 4.) Orationi instate, vigilantes in illa cum gratiarum actione: orantes simul et pro nobis, ut Deus aperiat nobis ostium verbi ad eloquen

 (Vers. 5, 6.) In sapientia ambulate ad eos, qui foris sunt, tempus redimentes. Sermo vester semper in gratia sale sit conditus ut sciatis quomodo opo

 (Vers. 7, 8, 9.) Quae circa me sunt, omnia nota faciet vobis Tychicus dilectus frater, et fidelis minister, et conservus in Domino: quem misi ad vos i

 (Vers. 10, 11.) Salutat vos Aristarchus comes captivitatis meae, et Marcus consobrinus Barnabae (de quo accepistis mandatum, ut si venerit ad vos, exc

 (Vers. 12.) Salutat vos Epaphras, qui est ex vobis, servus Christi. Chariorem illis facit epistolam, quando ei qui ex ipsis est, testimonium reddit. S

 (Vers. 13.) Testimonium enim adhibeo illi quia habet multum laborem pro vobis, et pro iis qui Laodiceae sunt et Hierapoli.

 (Vers. 14.) Salutat vos Lucas medicus charissimus, et Demas. Vere charissimus Apostolo fuit Lucas quia omnia postponens, Apostolum semper secutus est

 (Vers. 15.) Salutate eos qui sunt Laodiceae fratres, et Nympham, et domesticam ejus Ecclesiam. Quoniam simili modo et pro iis qui Laodiceae sunt, soll

 (Vers. 16.) Et cum lecta fuerit apud vos haec epistola, facite ut et in Laodicensium Ecclesia legatur, et vos ut eam quae est Laodicensium, legatis. Q

 (Vers. 17.) Et dicite Archippo: Vide ministerium, quod suscepisti in Domino, ut illud impleas. Praepositum

 (Vers. 18.) Ipsa salutatio mea manu Pauli. Memores estote vinculorum meorum. Gratia Domini nostri Jesu Christi vobiscum. Ut confirmet epistolam manu s

 In Epist. B. Pauli Ad Thessalonicenses Primam.

 In Epist. B. Pauli Ad Thessalonicenses Primam.

 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1.) Paulus, et Silvanus, et Timotheus Ecclesiae Thessalonicensium in Deo Patre nostro, et in Domino Jesu Christo, gratia vobis et pax.

 (Vers. 2, 3.) Gratias agimus Deo semper pro omnibus vobis, memoriam vestri facientes in orationibus nostris, sine intermissione, memores operis fidei

 (Vers. 4, 5.) Scientes, fratres dilecti a Deo, electionem vestram quia Evangelium nostrum non fuit ad vos in verbo solum, sed et in virtute, et in Sp

 (Vers. 6, 7.) Et vos imitatores nostri facti estis, et ipsius Domini, suscipientes verbum in pressura multa cum gaudio Spiritus sancti, ita ut fueriti

 (Vers. 8.) A vobis enim diffamatus est sermo Domini non solum in Macedonia et in Achaia, sed et in omnem locum fides vestra, quae est ad Deum, process

 (Vers. 9, 10.) Ita ut non necesse habeamus nos aliquid eloqui. Ipsi enim de nobis annuntiant, qualem introitum habuerimus ad vos: et quomodo conversi

 278 Caput II.

 (Vers. 1, 2.) Ipsi enim scitis, fratres, introitum nostrum ad vos, quia non inanis fuit: sed ante multa passi, et contumeliis affecti, sicut scitis, i

 (Vers. 3, 4.) Nam exhortatio nostra non ex fallacia, neque ex immunditia, neque in idolo, sed sicut probati sumus a Deo ut crederetur nobis Evangeliu

 (Vers. 5.) Neque enim umquam in verbo adulationis conversati sumus, sicut scitis, neque in occasionem avaritiae. Deus testis est. Nunc aperit quod sup

 (Vers. 6, 7.) Nec quaerentes ex hominibus gloriam, neque a vobis, neque ab aliis cum possemus apud vos oncri esse, ut Christi apostoli.

 (Vers. 8.) Sed fuimus parvuli in medio vestrum, tamquam si nutrix foveat filios suos ita desiderantes vos, cupimus impartiri vobis non solum Evangeli

 (Vers. 9.) Meministis enim, fratres, laborem nostrum et fatigationem, nocte ac die operantes ad hoc, ne quem vestrum gravaremus. Hoc est, quod dicit i

 (Vers. 10, 11, 12.) Praedicavimus vobis Evangelium Dei, vos testes estis, et Deus, quam sancte et juste, et sine querela vobiscum qui creditis, conver

 (Vers. 13.) Ideoque et nos gratias agimus Deo sine intermissione, quod cum accepissetis a nobis verbum auditus Dei, suscepistis illud non ut verbum ho

 (Vers. 14, 15, 16.) Vos enim, fratres, imitatores facti estis Ecclesiarum Dei, quae sunt in Judaea, in Christo Jesu quia eadem passi estis et vos a c

 (Vers. 17, 18.) Nos autem, fratres, desolati a vobis ad tempus horae, facie, non corde, abundantius festinavimus faciem vestram videre in multo deside

 (Vers. 19, 20.) Quae est enim nostra spes, aut gaudium, aut corona gloriae? Nonne vos coram Domino nostro Jesu Christo in adventu ejus? Vos enim estis

 Caput III.

 (Vers. 1-4.) Idcirco jam non amplius tolerantes, optimum duximus ut Athenis soli relinqueremur: et misimus Timotheum fratrem nostrum, et participem op

 (Vers. 5.) Ideo et ego non amplius tolerans, misi ad hoc ut cognoscerem fidem vestram ne quo modo attentaverit vos ille tentator, et inanis fiat labo

 (Vers. 6, 7, 8.) Modo autem cum venisset Timotheus ad nos a vobis, et annuntiasset nobis fidem et charitatem vestram: et quoniam memoriam nostri habet

 (Vers. 9, 10.) Quam enim gratiarum actionem possumus referre Deo de vobis super omni gaudio, quo gaudemus propter vos coram Deo nostro, nocte dieque a

 (Vers. 11.) Ipse vero Deus et Pater noster, et Dominus noster Jesus Christus dirigat viam nostram ad vos. Integro ordine iter suum disponi postulat, p

 (Vers. 12, 13.) Vos autem Dominus multiplicet, et abundare faciat charitate in invicem in vos, et in omnes, sicut et nos in vos ad confirmanda corda v

 Caput IV.

 (Vers. 1.) Quod superest itaque, fratres, rogamus vos et obsecramus in Domino Jesu, ut quemadmodum accepistis a nobis qualiter oporteat vos ambulare,

 (Vers. 2-6.) Scitis enim quae praecepta dederim vobis per Dominum nostrum Jesum. Nam haec est voluntas Dei sanctificatio vestra, abstinere vos a forni

 (Vers. 7, 8.) Non enim vocavit nos Deus in immunditiam, sed in sanctimoniam. Quapropter qui spernit haec, non hominem spernit, sed Deum, qui dedit Spi

 (Vers. 9, 10.) De affectione autem fraternitatis non habemus necessitatem scribendi vobis ipsi enim a Deo edocti estis, ad hoc ut vos invicem diligat

 (Vers. 11.) Hortamur autem vos, fratres, abundare magis et eniti quiescere, et vestrum negotium agere, et operari manibus vestris, sicut vobis praece

 (Vers. 12, 13.) Nolumus autem vos ignorare, fratres, de iis qui dormiunt ne contristemini, sicut et caeteri qui spem non habent. Nam si credimus quod

 (Vers. 14-17.) Hoc enim vobis dicimus in verbo Domini, quia nos qui vivimus, qui subrelicti sumus in adventum Domini, non praeveniemus eos qui dormier

 Caput V.

 (Vers. 1, 2, 3.) De temporibus autem et momentis, fratres, non est necesse vobis scribi ipsi enim diligenter scitis, quia dies Domini, ut fur noctu,

 (Vers. 4, 5.) Vos autem, fratres, non estis in tenebris, ut vos dies ille tamquam fur apprehendat omnes enim vos filii luminis estis et filii diei: n

 (Vers. 6-11.) Igitur non dormiamus, sicut et caeteri, sed vigilemus, et sobrii simus. Hi enim qui dormiunt, nocte dormiunt: et qui inebriantur, nocte

 (Vers. 12, 13.) Rogamus autem vos, fratres, ut cognoscatis eos, qui laborant in vobis, et praesunt vobis in Domino, et monent vos ut illis summum hon

 (Vers. 14-17.) Rogamus vero vos, fratres, corripite inquietos, consolamini pusillanimes, opitulamini infirmis, patientes estote ad omnes. Videte ne qu

 (Vers. 18-22.) Spiritum nolite exstinguere: prophetias nolite spernere. Omnia probate: quod bonum est, tenete: ab omni specie mala abstinete vos. Noli

 (Vers. 23.) Ipse autem Deus pacis sanctificet vos per omnia perfectos ut integer spiritus vester, et anima, et corpus sine querela in adventu Domini

 (Vers. 24, 25.) Fidelis est enim Deus, qui vocavit vos, qui et faciet. Fratres, orate pro nobis.

 (Vers. 26.) Salutate fratres omnes in osculo sancto. Sancta oscula sunt in salutatione christiana, caetera carnalia sunt quia quidquid sine Christo f

 (Vers. 27.) Adjuro vos per Dominum, ut legatur epistola haec omnibus fratribus. Astringit eos, ut solliciti sint ad legendam epistolam cunctis fratrib

 (Vers. 28.) Gratia Domini nostri Jesu Christi vobiscum. Sic illos in bonis operibus vult proficere ut gratia Domini nostri Jesu Christi permaneat in

 In Epist. B. Pauli Ad Thessalonicenses Secundam.

 In Epist. B. Pauli Ad Thessalonicenses Secundam.

 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1-3.) Paulus, et Silvanus, et Timotheus Ecclesiae Thessalonicensium in Deo Patre nostro, et in Domino Jesu Christo. Gratia vobis et pax a Deo P

 (Vers. 4, 5.) Ita ut nos ipsi de vobis gloriemur in Ecclesiis Dei pro patientia vestra et fide in omnibus persecutionibus vestris et pressuris, quas s

 (Vers. 6-9.) Siquidem justum est apud Deum retribuere eis, qui vos deprimunt, pressuram: et vobis qui afflictionem sustinetis, requiem nobiscum in rev

 (Vers. 10.) Cum venerit clarificari in sanctis suis, et mirificari in omnibus qui crediderunt quia fidem habuit testimonium nostrum super vos in die

 (Vers. 11, 12.) In quo et oramus semper pro vobis, ut vos dignos habeat vocatione sua Deus noster, et impleat omni placito bonitatis, et opere fidei i

 Caput II.

 (Vers. 1-4.) Rogamus autem vos, fratres, per adventum Domini nostri Jesu Christi, et nostrae congregationis in illum, ne facile moveamini a sensu vest

 (Vers. 5, 6.) Annon meministis quod me adhuc apud vos agente, haec dicebam vobis? Et nunc quid detineat, scitis: ad hoc ut reveletur ille in suo tempo

 (Vers. 7.) Nam mysterium jam operatur iniquitatis, tantum ut qui nunc tenet, teneat, quoadusque de medio fiat. Mysterium iniquitatis a Nerone inceptum

 (Vers. 8, 9.) Et tunc revelabitur ille iniquus, quem Dominus Jesus interficiet spiritu oris sui, et destruet illustratione praesentiae suae: cujus est

 (Vers. 10.) Et in omni fallacia iniquitatis, iis qui pereunt: pro eo quod dilectionem veritatis non susceperunt, ad hoc ut salvi fierent. Iis dicit fa

 (Vers. 11.) Et idcirco mittet illis Deus operationem erroris, in hoc ut credant mendacio quatenus judicentur omnes, qui non crediderunt veritati, sed

 (Vers. 12, 13.) Nos vero debemus gratias agere Deo semper de vobis, fratres dilecti a Domino, quia assumpsit vos Deus a principio ad salutem, in sanct

 (Vers. 14.) Itaque, fratres, state, et tenete traditiones nostras, quas didicistis sive per verbum, sive per epistolam nostram. Ut praescientia Dei ma

 (Vers. 15, 16.) Ipse autem Dominus noster Jesus Christus, et Deus ac Pater noster, qui dilexit nos, et dedit consolationem aeternam, et spem bonam in

 Caput III.

 (Vers. 1, 2.) Quod reliquum est, fratres, orate pro nobis, ut verbum Domini currat et clarificetur, sicut et apud vos, et ut liberemur ab importunis e

 (Vers. 3.) Fidelis autem Deus, qui stabiliet eos, et custodiet a malo. Quoniam Deus fidelibus et bonae vitae hominibus auxilium suum non defuturum in

 (Vers. 4.) Confidimus autem in Domino de vobis, quoniam quae praecepimus, et facitis, et facietis. Propter quod mereri illos, ut Dei defensione totus

 (Vers. 5.) Dominus autem dirigat corda vestra in dilectione Dei, et patientia Christi.

 (Vers. 6.) Denuntiamus autem vobis, fratres, in nomine Domini nostri Jesu Christi, secerni vos ab omni fratre intemperanter ambulante, et non secundum

 (Vers. 7, 8, 9.) Ipsi enim scitis quemadmodum debeatis imitari nos, quoniam non intemperanter viximus inter vos, neque gratis panem edimus a quoquam

 (Vers. 10.) Nam cum essemus apud vos, hoc praecipiebamus vobis, quod si quis non vult operari, nec manducet. Non solum verbis docebat, sed hortabatur

 (Vers. 11.) Audivimus enim quosdam ambulare inter vos intemperanter, nihil operantes, sed curiose agentes Qui otiosi esse desiderant, id agunt quatenu

 (Vers. 12.) His igitur qui hujuscemodi sunt, denuntiamus, et exhortamur in Domino Jesu Christo, ut cum quiete operantes suum panem manducent. Ut eis f

 (Vers. 13, 14, 15.) Vos autem, fratres, nolite deficere in benefaciendo. Quod si quis non obedit verbo nostro per epistolam, hunc notate, et nolite cu

 (Vers. 16.) Ipse autem Deus pacis det vobis pacem semper in omni loco. Dominus sit cum omnibus vobis.

 (Vers. 17.) Ipsa salutatio mea manu Pauli, quod est signum in omni epistola: ita scribo. Propter interpolas et adulteratores Scripturarum semper se ma

 (Vers. 18.) Gratia Domini nostri Jesu Christi cum omnibus vobis. Haec salutatio manu Apostoli conscripta est, qua gratiam Domini nostri Jesu Christi o

 In Epistolam B. Pauli Ad Timotheum Primam.

 In Epistolam B. Pauli Ad Timotheum Primam.

 289 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1, 2.) Paulus apostolus Christi Jesu secundum imperium Dei Salvatoris nostri, et Christi Jesu spei nostrae, Timotheo germano filio in fide. Gra

 (Vers. 3, 4.) Sicut rogavi te subremanere Ephesi, cum irem in Macedoniam, ut denunties quibusdam, ne aliter docerent, neve intendant fabulis et geneal

 (Vers. 5, 6, 7.) Nam finis praecepti est charitas de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta, a quibus quidam aberrantes, conversi sunt in

 (Vers. 8-11.) Scimus autem quia bona est Lex si quis ea legitime utatur, certum habens hoc quod justo lex non est posita, sed injustis et inobsequent

 (Vers. 12, 13, 14.) Et gratias ago ei, qui me confortavit in Christo Jesu Domino nostro, quia fidelem me aestimavit, ponens me in ministerium, quia pr

 (Vers. 15, 16.) Humanus sermo, et omni acceptione dignus, quia Christus 291 Jesus venit in hunc mundum peccatores salvos facere, quorum primus sum ego

 (Vers. 17.) Regi autem saeculorum immortali et invisibili, soli Deo honor et gloria in saecula saeculorum, amen. Quia nemo est bonus, nisi unus Deus B

 (Vers. 18, 19, 20.) Hoc praeceptum commendo tibi, fili Timothee, secundum praecedentes super te prophetias, ut milites in illis bonam militiam, habens

 Caput II.

 (Vers. 1-4.) Exhortare ergo primum omnium fieri deprecationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus, pro regibus, et pro

 (Vers. 5.) Unus enim Deus, et unus mediator Dei et hominum homo Christus Jesus.

 (Vers. 6, 7.) Qui dedit semetipsum redemptionem pro omnibus, cujus testimonium temporibus suis datum est, in quo positus sum ego praedicator et aposto

 (Vers. 8.) Volo itaque orare viros in omni loco, levantes sanctas manus sine ira et disceptatione. Pacificum animum monet in oratione esse debere ut

 (Vers. 9, 10.) Similiter et mulieres in habitu ordinato, cum verecundia et pudicitia, ornantes semetipsas non tortis crinibus, aut auro, aut margariti

 (Vers. 11, 12.) Mulier in silentio discat cum omni subjectione. Nam docere mulieri non permittitur, neque dominari in virum, sed esse in silentio. Non

 (Vers. 13, 14, 15.) Adam enim primus creatus est, deinde Eva: et Adam non est seductus, mulier autem seducta facta est in praevaricatione (Gen. I, 27)

 Caput III.

 (Vers. 1.) Humanus sermo: si quis episcopatum desiderat, bonum opus desiderat. Quoniam episcopum bonae vitae esse oportet, idcirco qui episcopatum cup

 (Vers. 2.) Oportet enim episcopum irreprehensibilem esse. Qualis episcopus debeat esse, describit ut nemo episcopatum appetat nisi fuerit fidus, et q

 (Vers. 3, 4.) Sobrium, pudicum, ornatum, hospitalem, docibilem, non obnoxium vino non verberatorem, sed modestum non litigiosum, non asperum sed do

 (Vers. 5.) Si quis autem domui suae praeesse nescit, quomodo Ecclesiae Dei diligentiam adhibebit? Manifestum est quia tunc potest idoneus rector futur

 (Vers. 6.) Non neophytum, ne in superbiam elatus, in judicium incidat diaboli. Verum est quia rudes in fide solent extolli superbia, maxime si accipia

 (Vers. 7.) Oportet autem et illum testimonium habere bonum ab iis, qui foris sunt. Sensum Dominicum secutus, ait oportere futurum episcopum testimoniu

 (Vers. 8, 9, 10.) Diaconos pari modo pudicos, non bilingues, non vino multo deditos, non turpibus lucris vacantes, habentes mysterium fidei in conscie

 (Vers. 11.) Mulieres similiter pudicas, non studentes discordiae, sed sobrias, fideles in omnibus. Quia sanctum praecipit creari episcopum, adaeque et

 (Vers. 12, 13.) Diacones sint unius uxoris viri, filios bene regentes, et domos proprias qui enim bene ministraverint, gradum bonum sibi acquirunt, e

 (Vers. 14, 15.) Haec tibi scribo, fili Timothee, sperans cito me venire ad te: si autem tardavero, ut scias quemadmodum oporteat te in domo Dei conver

 (Vers. 16.) Et quidem omnium confessione magnum est hujus pietatis mysterium. Nullum fidelium admirari Quod declaratum est in carne, justificatum est

 Caput IV.

 (Vers. 1-5.) Spiritus autem manifesto dicit quia in novissimis temporibus recedent quidam a fide, attendentes spiritus fallaces, ac doctrinas daemonio

 (Vers. 6.) Haec igitur proponens fratribus, bonus eris minister Jesu Christi, enutritus verbis fidei, et bonae doctrinae, quam assecutus es. Quid tam

 (Vers. 7, 8.) Profanas autem et aniles fabulas abnue, exercens temetipsum ad pietatem. Corporalis enim exercitatio ad modicum, pietas vero ad omnia ut

 (Vers. 9, 10.) Fidelis sermo, et omni acceptione dignus. Ad hoc enim laboramus, et persecutiones patimur quia speramus in Deum vivum, qui est salutar

 (Vers. 11, 12.) Praecipe haec, et doce. Nemo juventutem tuam contemnat, sed forma esto fidelium in verbo, in conversatione, in charitate, in fide, et

 (Vers. 13, 14.) Dum venio, attende lectionem, exhortationem, ac doctrinam. Noli negligere gratiam, quae est in te, quae data est tibi per prophetiam,

 (Vers. 15, 16.) Haec meditare, in his esto ut profectus tuus manifestus sit omnibus. Attende tibi et doctrinae, insta in illis. Hoc enim faciendo, et

 Caput V.

 (Vers. 1, 2.) Seniorem ne increpaveris, sed exhortare ut patrem, juniores ut fratres, anus ut matres, adolescentulas ut sorores in omni castitate.

 (Vers. 3.) Viduas honora, quae vere viduae sunt. Has viduas dicit honorandas, quae data opera viduae sunt: quae cum possent nubere, ut meliores essent

 (Vers. 4.) Si qua autem vidua filios vel nepotes habet, discat primum domum suam pie tractare, et mutuam vicem gratiarum reddere parentibus hoc enim

 (Vers. 5.) Nam quae vere vidua est et desolata, sperat in Deo, et instat orationibus noctu dieque. Viduam filios aut nepotes habentem non facile admit

 (Vers. 6.) Nam quae in deliciis est vidua, vivens mortua est.

 (Vers. 7.) Et haec praecipe, ut irreprehensibiles sint. Tantam diligentiam actuum ac morum viduam vult habere, ut reprehendi non possit amota enim a

 (Vers. 8.) Si quis autem suorum, et maxime domesticorum curam non habet, fidem negavit, et est infideli deterior.

 (Vers. 9, 10.) Vidua eligatur annorum non minus sexaginta, quae fuerit unius viri uxor, in operibus bonis testimonium habens, si filios enutrivit, si

 (Vers. 11.) Adolescentulas vero viduas devita cum enim vitam in deliciis egerint, in Christo nubere volunt. Prohibet adolescentulas viduas in hac sus

 (Vers. 12.) Habentes damnationem quia primam fidem irritam fecerunt. 300 Quid maneat tales, ostendit ne facile audeant, quod implere difficile est:

 (Vers. 13.) Simul autem et otiosae discunt circuire: non solum autem otiosae, sed et verbosae, et curiosae, loquentes quae non oportet. Quaedam virgin

 (Vers. 14, 15.) Volo itaque juniores nubere, filios procreare, matres familias esse, nullam occasionem dare adversario maledicti gratia. Jam enim quae

 (Vers. 16.) Si quis fidelis, vel si qua fidelis habet viduas, sufficienter subministret illis ut eorum alimoniis non gravetur Ecclesia, ut veris vidu

 (Vers. 17.) Qui bene praesunt presbyteri, duplici honore habeantur digni: maxime qui laborant in verbo et doctrina.

 (Vers. 18.) Dicit enim Scriptura: Non infrenabis bovem triturantem (Deut. XXV, 4) et: Dignus est operarius mercede sua

 301 (Vers. 19.) Adversum presbyterum accusationem ne receperis.

 (Vers. 20.) Delinquentes autem coram omnibus argue, ut caeteri metum habeant.

 (Vers. 21, 22). Testor coram Deo, et Christo Jesu, et electis angelis ut haec custodias, sine praejudicio nihil faciens in partem aliam declinans. Ma

 (Vers. 23.) Noli adhuc bibere aquam, sed vino modico utere propter stomachum tuum, et crebras tuas infirmitates. Nunc speciale consilium dat, ut se ip

 (Vers. 24, 25.) Quorumdam hominum peccata manifesta sunt, praecedentia ad judicium, quosdam vero et subsequuntur. Pari modo et opera bona manifesta su

 302 Caput VI.

 (Vers. 1.) Quotquot sub jugo sunt servi, dominos suos omni honore dignos arbitrentur ne nomen Domini et doctrina blasphemetur. Servorum obsequiis dom

 (Vers. 2.) Qui vero fideles habent dominos, non contemnant quia fratres sunt: sed magis serviant quia fideles sunt et dilecti qui beneficia percipi

 (Vers. 3.) Haec doce et exhortare. Doctrinam Dominicam manifestari vult, ut obtrectatores videant quia non est quod reprehendantur, in ea: consideran

 (Vers. 4, 5.) Si quis aliter docet, et non acquiescit sanis sermonibus Domini nostri Jesu Christi, et ei quae secundum pietatem est, doctrinae: superb

 (Vers. 6.) Est autem quaestus magnus pietas cum sufficientia.

 (Vers. 7, 8.) Nihil enim intulimus in mundum, verum quia nec auferre possumus quidquam habentes autem alimentum, et quibus tegamur, his contenti simu

 (Vers. 9, 10.) Nam qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem et laqueum, et desideria multa inutilia et nociva, quae demergunt homines in exit

 (Vers. 11.) Tu autem, homo Dei, haec fuge. Abscindere se hominem Dei ab hac hortatur et praecipit, ut et hic securus sit, et in futuro praemiis

 (Vers. 12.) Sequere autem justitiam, pietatem, fidem, charitatem, patientiam, tranquillitatem animi. Certa bonum certamen fidei, aprehende vitam aeter

 (Vers. 13-16.) Praecipio tibi in conspectu Dei, qui vivificat omnia, et Christo Jesu qui testatus est sub Pontio Pilato bonam confessionem: ut serves

 (Vers. 17, 18, 19.) Divitibus hujus saeculi praecipe non superbe sapere, neque sperare in incerto divitiarum, sed in Deo vivo, qui praestat nobis omni

 (Vers. 20, 21.) Timothee, commendatum custodi, devitans profanas vocum novitates, et oppositiones fallacis nominis scientiae, quam quidam promittentes

 In Epistolam B. Pauli Ad Timotheum Secundam.

 In Epistolam B. Pauli Ad Timotheum Secundam.

 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1, 2.) Paulus apostolus Jesu Christi per voluntatem Dei secundum promissionem vitae, quae est in Christo Jesu, Timotheo dilecto filio. Hujus re

 (Vers. 3, 4, 5.) Gratias ago Deo meo, cui servio a proavis in conscientia pura, quod indeficientem habeam tui memoriam in precibus meis, nocte dieque

 (Vers. 6, 7.) Qua de causa admoneo te, ut recrees donum Dei, quod est in te per impositionem manuum mearum non enim dedit nobis Deus spiritum timoris

 (Vers. 8.) Noli itaque erubescere testimonium Domini nostri, neque me vinctum ejus. Constantiam habendam docet, nec trepidari debere in professione. N

 (Vers. 9.) Sed collabora in Evangelio secundum virtutem Dei, qui nos salvos fecit. Et vocavit vocatione sua sancta. Non secundum merita nostra. Sed se

 (Vers. 10.) Nunc vero declarata per illuminationem adventus Salvatoris nostri Jesu Christi. Donum Dei quod ante tempora saecularia latebat in mysterio

 (Vers. 11.) Qui destruxit quidem mortem, illuminavit autem vitam aeternitate per Evangelium, in quo positus sum ego praedicator, et apostolus, et magi

 (Vers. 12.) Quam ob causam et haec patior. Praedicans Dei donum, diabolum patitur inimicum ut pressuras ei exsuscitet, quia populum de faucibus ejus

 (Vers. 13, 14.) Formam habens sanorum verborum, quae a me audisti in fide et dilectione, quae est in Christo Jesu, bonum commendatum custodire per Spi

 (Vers. 15, 16.) Scis enim hoc, quod aversati sunt a me omnes, qui in Asia sunt, ex quibus est Phygelus et Hermogenes. Hi quos memorat, fallacia pleni

 (Vers. 17, 18.) Sed cum essem Romae, sollicite me quaesivit et invenit. Det illi Dominus invenire misericordiam apud Dominum in illa die. Et pluit, Do

 307 Caput II.

 (Vers. 1, 2.) Tu ergo, fili mi, confortare in gratia, quae est in Christo Jesu, et in iis quae audivisti a me per multos testes: haec commenda fidelib

 (Vers. 3, 4.) Labora ut bonus miles Christi Jesu nemo enim militans Deo, obligat se negotiis saecularibus ut placeat ei, cui se probavit. nemo potes

 (Vers. 5.) Etsi certet quis, non coronatur, nisi legitime certaverit.

 (Vers. 6, 7.) Laborantem agricolam oportet primum de fructibus percipere. Intellige quae dico dabit enim tibi Dominus in omnibus intellectum. Tantae

 (Vers. 8, 9.) Memor esto Christum Jesum resurrexisse a mortuis ex semine David secundum Evangelium meum, in quo laboro usque ad vincula, quasi latro,

 (Vers. 10.) Ideo omnia suffero propter electos ut et ipsi salutem consequantur, quae est in Christo Jesu cum gloria coelesti. Ut praedicatione sua sa

 (Vers. 11, 12.) Fidelis sermo si enim commortui sumus, et convivemus: si sustinemus, et conregnabimus. Si negamus, et ille negabit nos. Nescio vos

 (Vers. 13.) Si non credimus, ille fidelis permanet, negare semetipsum non potest. Nemo potest Domino auferre, quod habet. Quis enim illo fortior est,

 (Vers. 14.) Haec admone, contestans coram Domino. Noli verbis pugnare ad nihil enim utile est, nisi ad subversionem audientium.

 (Vers. 15.) Sollicite cura temetipsum, ut probabilem te exhibeas Deo, operarium non impudoratum, recte tractantem verbum veritatis. Quoniam sunt aliqu

 (Vers. 16, 17.) Profanas autem vocum novitates devita plurimum enim proficiunt ad inanitatem, et sermo eorum sicut cancer serpit.

 (Vers. 18.) Ex quibus est Hymenaeus et Philetus, qui deerraverunt a veritate, dicentes resurrectionem jam factam esse, et fidem quorumdam subverterunt

 (Vers. 19.) Firmum autem fundamentum Dei stat, habens signaculum hoc cognovit enim Dominus, qui sunt ipsius: et discedat ab iniquitate omnis, qui nom

 (Vers. 20.) In magna autem domo non solum sunt vasa aurea et argentea, verum et lignea et fictilia: et quaedam quidem in honorem, quaedam vero in cont

 (Vers. 21.) Si quis ergo purgaverit seipsum ab istis, erit vas in honorem sanctificatum, utile Domino, ad omne opus bonum praeparatum. Nunc alia haere

 (Vers. 22.) Juvenilia autem desideria fuge. Juvenilia desideria adversa sunt sunt enim voluptates mundanae, quae omnibus illecebris mancipatae sunt

 (Vers. 23.) Stultas autem et ineruditas quaestiones devita, sciens quia generant lites. Insensatae quaestiones partim infidelium, partim haereticorum

 (Vers. 24, 25, 26.) Servum autem Domini non oportet litigare, sed mitem esse ad omnes, docibilem, patientem, modestum, corrigentem eos, qui diversa se

 Caput III.

 (Vers. 1-5.) Hoc autem scito, quia in novissimis diebus instabunt tempora periculosa erunt enim homines sui tantum amatores, avari, insolentes, super

 (Vers. 6, 7.) Ex his enim sunt, qui irrepunt in domos, et captivas ducunt mulierculas oneratas peccatis, quae ducuntur a variis desideriis, semper dis

 (Vers. 8, 9.) Quemadmodum autem Jannes et Mambres restiterunt Moysi ita et hi resistunt veritati, homines corrupti mente, reprobi circa fidem. Sed no

 (Vers. 10, 11.) Tu vero assecutus es doctrinam meam, institutionem, propositum, fidem, longanimitatem, dilectionem, patientiam, persecutiones, passion

 (Vers. 12, 13.) Qualia mihi facta sunt Antiochiae, Iconio, et Lystris, quales persecutiones sustinui: et ex omnibus liberavit me Dominus. Sed omnes qu

 (Vers. 14, 15.) Tu vero persevera in his, quae didicisti, et quae tibi credita sunt, sciens a quibus didiceris, et quia ab infantia sacras litteras 31

 (Vers. 16, 17.) Omnis Scriptura divinitus inspirata utilis est ad doctrinam, ad correptionem, ad redintegrationem, ad redargutionem, ad eruditionem, q

 Caput IV.

 (Vers. 1, 2. ) Testor coram Deo et Christo Jesu, qui judicaturus est vivos et mortuos, per adventum ipsius, et regnum ejus praedica verbum, insta opp

 (Vers. 6, 7.) Certamen bonum decertavi, cursum consummavi, fidem servavi. Quod reliquum est, reposita est mihi corona justitiae, quam reddet mihi Domi

 (Vers. 9-12.) Sollicitus esto venire ad me quamprimum Demas enim me dereliquit, diligens hoc saeculum, et abiit Thessalonicam, Crescens in Galatiam,

 (Vers. 13.) Penulam quam reliqui Troade apud Carpum, veniens affer tecum, et libros, maxime autem membranas.

 (Vers. 14, 15.) Alexander aerarius multa mala mihi ostendit: reddet illi Dominus secundum opera sua. Quem et tu devita valde enim restitit verbis nos

 (Vers. 16.) In prima mea defensione nemo mihi adfuit sed omnes me dereliquerunt, non illis imputetur. Percutiam pastorem, et dispergentur oves gregis

 (Vers. 17.) Dominus autem mihi astitit, et confortavit me ut per me praedicatio impleretur, et audirent omnes gentes. Propter quod Domini nostri auxi

 (Vers. 18.) Et liberatus sum de ore leonis. Liberabit me Dominus ab omni opere malo, et salvum faciet in regnum suum coeleste: cui gloria in aeternum,

 (Vers. 19, 20, 21.) Saluta Priscillam, et Aquilam, et Onesiphori domum. Erastus remansit Corinthi: Trophimum autem reliqui infirmum Mileti. Sollicitus

 In Epistolam D. Pauli Ad Titum.

 In Epistolam D. Pauli Ad Titum.

 313 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1-4.) Paulus servus Dei, apostolus autem Jesu Christi secundum fidem electorum Dei, et agnitionem veritatis ejus, quae secundum pietatem est in

 (Vers. 5-11.) Hujus rei gratia reliqui te Cretae, ut ea quae desunt, corrigas, et constituas per civitates presbyteros, sicut et ego tibi disposui. Si

 (Vers. 12, 13.) Dixit quidam ex ipsis proprius eorum propheta: Cretenses semper mandaces, malae bestiae, ventres pigri. Testimonium hoc verum est. Qui

 (Vers. 14.) Quam ob causam argue illos dure, ut sani sint in fide, non intendentes judaicis fabulis et mandatis hominum aversantium se a veritate. Qui

 (Vers. 15.) Omnia quidem munda mundis: his vero qui contaminati sunt et sine fide, nihil mundum, sed inquinata est eorum et mens et conscientia. Istos

 (Vers. 16.) Deum profitentur se nosse, factis autem negant quoniam sunt exsecrabiles, inobedientes, et ad omne opus bonum reprobi. Quamvis ad omnes h

 Caput II.

 (Vers. 1) . Tu autem loquere quae decent sanam doctrinam. Haec scit Deum, quae appellatur sana doctrina Dei enim doctrina salutaris est.

 315 (Vers. 2.) Seniores sobrios esse, graves, prudentes, sanos fide, dilectione, patientia. Qui sint sanae doctrinae, ostendit ut minus sobrios, minu

 (Vers. 3, 4, 5.) Anus pari modo in statu religione digno, non criminatrices, non vino multo servientes, bona docentes ut instituant adolescentulas vi

 (Vers. 6, 7, 8.) Juniores similiter hortare continentes esse, per omnia temetipsum praebens exemplum bonorum operum, in doctrina, in integritate, in g

 (Vers. 9, 10,) Servos dominis suis subditos esse in omnibus, optimos, non responsatores, non fraudantes, sed omnem fidem bonam ostendentes ut doctrin

 (Vers. 11, 12.) Illuxit enim gratia Dei Salvatoris nostri omnibus hominibus, erudiens nos, ut abnegata impietate et saecularibus desideriis, temperant

 (Vers. 13, 14, 15.) Exspectantes beatam spem, et adventum gloriae beati Dei, et Salvatoris nostri Jesu Christi, qui dedit semetipsum pro nobis ut red

 Caput III.

 (Vers. 1, 2.) Admone illos principatibus et potestatibus subditos esse, dicto obedire, ad omne opus bonum paratos esse. Quae

 (Vers. 2.) Neminem blasphemare, non litigiosos esse sed modestos, ostendentes omnem mansuetudinem ad omnes homines.

 (Vers. 3.) Nam eramus quondam et nos inconsulti, inobsequentes, errantes, servientes desideriis et voluptatibus variis, in malitia et invidia agentes,

 (Vers. 4-7.) Cum vero bonitas et humanitas illuxit salutaris Dei nostri, non ex operibus justitiae, quae nos fecimus: sed secundum misericordiam suam

 (Vers. 8.) Fidelis sermo: et de his volo te confirmare ut solliciti sint ad effectum bonorum operum ii, qui crediderunt Deo. Haec sunt bona et utilia

 (Vers. 9.) Stultas autem quaestiones, et originum enumerationes, et contentiones, et pugnas Legis devita sunt enim inutiles et vanae. Stultas has qua

 (Vers. 10, 11.) Haereticum hominem post primam correptionem devita, sciens quod perversus est hujusmodi, et delinquit a semetipso damnatus.

 (Vers. 12.) Cum misero ad te Artemam aut Tychicum, festina ad me venire Nicopolim: ibi enim statui hyemare. Post epistolam datam etiam ipsum videre vu

 (Vers. 13, 14.) Zenam legisperitum et Apollo sollicite praemitte ut nihil illis desit: discant autem et nostri bonis operibus praeesse ad usus necess

 (Vers. 15.) Salutant te omnes, qui mecum sunt. Propter compendium simul omnes consalutare significat. Saluta eos, qui nos amant in fide. Gratia Dei cu

 In Epistolam B. Pauli Ad Philemonem.

 In Epistolam B. Pauli Ad Philemonem.

 317 Prologus.

 Caput Primum.

 (Vers. 1, 2, 3.) Paulus vinctus Christi Jesu, et Timotheus frater Philemoni dilecto fratri, et laborum nobis participi, et Appiae sorori charissimae,

 (Vers. 4, 5, 6.) Gratias ago Deo meo, semper mentionem tui faciens in orationibus meis, audiens fidem tuam et charitatem, quam habes in Dominum Jesum,

 (Vers. 7.) Gaudium enim magnum habui et consolationem super charitate tua quia viscera sanctorum requieverunt per te, frater. Manifestum est quia idc

 (Vers. 8, 9.) Quapropter multam fiduciam habens in Christo imperandi tibi, quod ad rem pertinet propter charitatem tamen magis deprecor, cum sis tali

 (Vers. 10-14.) Obsecro te, pro meo filio, quem genui in vinculis, Onesimo quondam tibi inutili, nunc vero tibi mihique perutili, quem remisi ad te. Tu

 (Vers. 15, 16.) Forsitan enim idcirco secessit ad horam, ut in aeternum illum reciperes: non jam velut servum, sed pro servo dilectum fratrem, maxime

 (Vers. 17.) Si ergo habes me socium, assume illum sicut me. Servo sapienti liberi servient

 (Vers. 18, 19.) Si autem aliquid laesit te, aut debitor est, hoc mihi imputa. Nunc excusationem iracundiae convellit ne forte sic laesum se esse ab e

 (Vers. 19.) Ego Paulus scripsi manu mea, ego reddam ut non dicam tibi quod etiam te ipsum mihi debes. Si qua offensa est Onesimi, cautionem suam

 (Vers. 20, 21.) Ita frater, sic ego te fruar in Domino, refove viscera mea in Christo. Fiduciam habens obauditionis tuae, scripsi tibi, sciens quia su

 (Vers. 22.) Simul autem et praepara mihi hospitium spero enim quod per orationes vestras donabor vobis. Ut sollicitiorem illum faciat, et magis obedi

 (Vers. 23, 24.) Salutat te Epaphras concaptivus meus in Christo Jesu: Marcus, Aristarchus, Demas, Lucas, adjutores mei.

 (Vers. 25.) Gratia Domini nostri Jesu Christi cum spiritu vestro, amen.

 In Sequentem Tractatum Admonitio.

 In Sequentem Tractatum Admonitio.

 De Trinitate, Alias In Symbolum Apostolorum, Tractatus.

 De Trinitate, Alias In Symbolum Apostolorum, Tractatus.

 321 Caput Primum.—

 Caput II.—

 Caput III.—

 Caput IV.—

 Caput V.—

 Caput VI.—

 Caput VII.—

 Caput VIII.—

 Caput IX.—

 Caput X.—

 Caput XI.—

 Caput XII.—

 Caput XIII.—

 Caput XIV.—

 Caput XV.—

 Caput XVI.—

 Caput XVII.—

 334 Caput XVIII.—

 Caput XIX.—

 Caput XX.—

 Caput XXI.—

 Caput XXII.—

 Caput XXIII.—

 Caput XXIV.—

 Caput XXV.—

 Caput XXVI.—

 Caput XXVII.—

 Caput XXVIII.—

 Caput XXIX.—

 Caput XXX.—

 Caput XXXI.—

 Caput XXXII.—

 Caput XXXIII.—

 Caput XXXIV.—

 Caput XXXV.—

 In Sequentem Tractatum Admonitio.

 In Sequentem Tractatum Admonitio.

 De Fide Orthodoxa, Contra Arianos, Alias De Filii Divinitate Et Consubstantialitate, Tractatus.

 De Fide Orthodoxa, Contra Arianos, Alias De Filii Divinitate Et Consubstantialitate, Tractatus.

 345 Confessio Fidei.—

 Prologus.—

 Caput Primum.—

 Caput II.—

 Caput III.—

 Caput IV.—

 Caput V.—

 Caput VI.—

 Caput VII.—

 Caput VIII.—

 Conclusio.—

 In Libellum De Dignit. Sacerdotali Admonitio.

 In Libellum De Dignit. Sacerdotali Admonitio.

 De Dignitate Sacerdotali.

 De Dignitate Sacerdotali.

 357 Caput Primum.—

 Caput II.—

 Caput III.—

 Caput IV.—

 Caput V.—

 Caput VI.—

 Caput VII.—

 In Sequentem Libellum Admonitio.

 In Sequentem Libellum Admonitio.

 Ad Virginem Devotam.

 Ad Virginem Devotam.

 365 Caput Primum.—

 366 Caput II.—

 Caput III.—

 In Sermones Hactenus Sub Ambrosii Nomine Evulgatos Admonitio.

 In Sermones Hactenus Sub Ambrosii Nomine Evulgatos Admonitio.

 Index Sermonum Praetermissorum.

 Index Sermonum Praetermissorum.

 Index Sermonum.

 Index Sermonum.

 Sermones Sancto Ambrosio Hactenus Ascripti.

 Sermones Sancto Ambrosio Hactenus Ascripti.

 391 Sermo I. Dominica I Adventus.

 392 Sermo II. De Natali Domini veniente.

 394 Sermo III. In die natalis Domini I.

 Sermo IV. De natali Domini Salvatoris II.

 Sermo V. De natali Domini III.

 Sermo VI. De natali Domini IV.

 Sermo VII. De kalendis Januariis.

 Sermo VIII. De sancta Epiphania I.

 402 Sermo IX. De sancta Epiphania II.

 Sermo X. De sancta Epiphania III.

 Sermo XI. De sancta Epiphania IV.

 406 Sermo XII. De sancta Epiphania V.

 Sermo XIII. Super his verbis Evangelii: Simile est regnum coelorum fermento.

 409 Sermo XIV. Dominica in Septuagesima.

 Sermo XV. Dominica in Sexagesima.

 411 Sermo XVI. Ubi Dominus sabbato manum aridam curavit.

 Sermo XVII. De sancta quadragesima I.

 Sermo XVIII. De sancta Quadragesima II.

 415 Sermo XIX. De sancta Quadragesima III.

 Sermo XX. De sancta Quadragesima IV.

 Sermo XXI. De sancta Quadragesima V.

 Sermo XXII. De sancta Quadragesima VI.

 Sermo XXIII. De sancta Quadragesima VII.

 Sermo XXIV. De Sancta Quadragesima VIII.

 Sermo XXV. De Sancta Quadragesima IX.

 Sermo XXVI. De sancta Quadragesima X.

 Sermo XXVII. De jejunio Domini in deserto, De Quadragesima XI.

 Sermo XXVIII. De sancta Quadragesima XII.

 Sermo XXIX. De sancta Quadragesima XIII.

 432 Sermo XXX. De sancta Quadragesima XIV.

 Sermo XXXI. De sancta Quadragesima XV.

 Sermo XXXII. De sancta Quadragesima XVI.

 Sermo XXXIII. De jejuniis Quadragesimae XVII.

 436 Sermo XXXIV. Dominica Resurrectionis.

 437 Sermo XXXV. De Mysterio Paschae II.

 Sermo XXXVI. In die sancto Pentecostes.

 Sermones De Diversis.

 439 Sermo XXXVII. De Mirabilibus.

 Sermo XXXVIII. De Gratia Baptismi.

 Sermo XXXIX. De Camelo.

 Sermo XL. De jejuniis et eleemosynis.

 Sermo XLI. De eo quod dicit Dominus in Evangelio: Vulpes foveas habent, etc.

 Sermo XLII. Increpatio ad plebem de eo quod scriptum est in Evangelio: Qui habet, dabitur ei et: Cantavimus vobis,

 448 Sermo XLIII. Increpatio ad populum quod Ecclesiam non frequentet.

 Sermo XLIV. Post increpationem allectio ad populum.

 Sermo XLV. De primo Adam et secundo.

 Sermo XLVI. De Salomone.

 Sermo XLVII. In cap. XXX Proverb. de differentia Salomonis et aliorum prophetarum.

 Sermones De Sanctis.

 455 Sermo XLVIII. In festo sanctae Agnetis virginis et martyris.

 Sermo XLIX. In natali Ss. Cantii, Cantiani et Cantianillae.

 Sermo L. In natali sancti Joannis Baptistae.

 Sermo LI. De praerogativa ejusdem S. Joannis Baptistae.

 Sermo LII. De vita ejusdem sancti Joannis Baptistae.

 Sermo LIII. In natali sanctorum apostolorum Petri et Pauli.

 Sermo LIV. De neglecta solemnitate beatorum apostolorum Petri et Pauli.

 Sermo LV. In natali Ss. Nazarii et Celsi martyrum.

 468 Sermo LVI. De Natali sancti Eusebii Vercellensis episcopi.

 Sermo LVII. De Depositione ejusdem sancti Eusebii.

 Sermo LVIII. De sancto Cypriano.

 Sermo LIX. In natali unius Martyris, sive Domini Domitiani.

 Sermo LX. De Natali sanctorum Martyrum.

 Sermo LXI. De Natali Martyrum.

 475 Sermo LXII. De bellico Tumultu, seu pro communi Martyrum.

 Sermo LXIII. De Servo centurionis in Evangelio in dedicatione Basilicae.

 In Epist. Ex Ambrosianarum Numero Segregatas Admonitio.

 In Epist. Ex Ambrosianarum Numero Segregatas Admonitio.

 Epistolae Ex Ambrosianarum Numero Segregatae.

 Epistolae Ex Ambrosianarum Numero Segregatae.

 479 Epistola I.

 Ambrosius episcopus servus Christi virginibus sacris.

 Epistola II (Alias LIII).

 Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino aeternam salutem.

 487 Epistola III (Alias LV).

 Epistola IV (Alias XXIX).

 Ambrosius episcopus Floriano.

 Monitum.

 Monitum.

 Precationes Duae Hactenus Ambrosio Attributae.

 Precationes Duae Hactenus Ambrosio Attributae.

 489 Precatio Prima. In praeparatione ad Missam.

 Precatio Secunda. Item in praeparatione ad Missam.

 In Expositionem Apocalypsis Admonitio.

 In Expositionem Apocalypsis Admonitio.

 Expositio Super Septem Visiones Libri Apocalypsis.

 Expositio Super Septem Visiones Libri Apocalypsis.

 499 De Prima Visione.

 Caput Primum.—

 (Vers. 1.) Apocalypsis Jesu Christi, quam dedit illi Deus. Apocalypsis, revelatio vel manifestatio interpretatur. Quod revelationis donum et Pater Fil

 (Vers. 2.) Qui testimonium perhibuit Verbo Dei. Hic locus aperte demonstrat non ab alio Joanne, sed ab illo qui Evangelium scripsit, hunc librum esse

 (Vers. 3.) Beati qui legunt, et qui audiunt verba prophetiae hujus, et servant ea, quae in ea scripta sunt. Aure audietis, et non intelligetis et vid

 (Vers. 4.) Joannes septem Ecclesiis, quae sunt in Asia. Gratia vobis et pax ab eo, qui est, qui erat, et qui venturus est. Per septem Ecclesias, una E

 (Vers. 5.) Gratia vobis et pax ab eo, qui erat, et qui est, et qui venturus est, et a septem spiritibus, qui in conspectu throni ejus sunt et a Jesu

 (Vers. 6.) Et fecit nos regnum et sacerdotes Deo et Patri. Regnum Dei Ecclesia Dei dicitur: regnum ergo Dei ex hominibus Christus Deus fecit, quando e

 (Vers. 7.) Ecce venit cum nubibus, et videbit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt. Veniet ad judicium cum nubibus, sicut dicit ipse in Evangelio:

 (Vers. 8.) Ego sum, Α et principium et finis. Ego principium, qui et loquor vobis Qui est, et qui erat, et qui venturus est omnipotens.

 (Vers. 9.) Ego Joannes frater vester, et socius in tribulatione, et regno, et patientia in Jesu. Discipulos vocat fratres, quia uno Christi sanguine r

 (Vers. 10.) Fui autem in spiritu in Dominica die. In spiritu se fuisse dicit, quia tanta mysteria, quae sequuntur, non carnalibus, sed spiritalibus oc

 (Vers. 11.) Quod vides, scribe in libro, et mitte septem Ecclesiis, Ephesum et Smyrnam, Pergamum et Thyatiram, Sardis et Philadelphiam et Laodiceam. P

 (Vers. 12.) Et conversus sum, ut viderem vocem, quae loquebatur mecum. Cur tamdiu aversus stetit? Cur non ad primum ictum sermonis aures ejus percutie

 (Vers. 13.) Et conversus, vidi septem candelabra aurea, et in medio septem candelabrorum aureorum similem Filio hominis. Septem candelabra aurea septe

 (Vers. 14, 15.) Sequitur: Vestitum podere, et praecinctum ad mamillas zona aurea: caput vero ejus et capilli erant candidi tamquam lana alba, et tamqu

 (Vers. 17.) Sequitur: Et cum vidissem eum, cecidi ad pedes ejus tamquam mortuus. Ecce Joannes, qui sibi stare videbatur, viso Domino, cecidit tamquam

 (Vers. 18.) Ego sum primus et novissimus. Si primus, cur dixit Arius Filium Dei initium habuisse? Si enim initium habuit, non ipse primus, sed ipse a

 (Vers. 19.) Scribe ergo quae vidisti, et quae sunt, et quae oportet fieri post haec. Hic demonstrat non se de praesentibus et futuris tantummodo: sed

 (Vers. 20.) Mysterium septem stellarum quas vidisti in dextera mea, et septem candelabra aurea. Subauditur quid significent. Quid autem significent, s

 Caput II.—

 (Vers. 1.) Et angelo Ecclesiae Ephesi scribe: Haec dicit qui tenet septem stellas in dextera sua, qui ambulat in medio septem candelabrorum aureorum.

 (Vers. 2.) Scio opera tua. laborem et patientiam tuam, Et non potes sustinere malos Quia non potes sustinere malos, Et tentasti eos, qui se dicunt apo

 (Vers. 3, 4.) Et patientiam habes, et sustinuisti propter nomen meum, et non defecisti: Sed habeo adversum te, quod charitatem tuam primam reliquisti.

 (Vers. 5.) Memento ergo unde excideris. Unde excisus es? De charitate: si de charitate excisus es, de Deo excisus es quia Deus charitas est. Et age p

 (Vers. 6.) Sed hoc habes (videlicet ut candelabrum non moveatur) quia odisti facta nicolaitarum, quae et ego odi.

 (Vers. 7.) Qui habet aures audiendi, audiat quid Spiritus dicat Ecclesiis. Quia cunctis aures habentibus dicit: Qui habet aures audiendi, audiat Vinc

 (Vers. 8, 9.) Et angelo Smyrnae Ecclesiae scribe: Haec dicit primus et novissimus, qui fuit mortuus et vivit: Scio tribulationem tuam, et paupertatem

 (Vers. 10, 11.) Nihil horum timeas, quae passurus es. Praedicuntur ei adversa, ut venientia facilius tolerare posset. Ecce missurus est diabolus ex vo

 (Vers. 12.) Et angelo Pergami Ecclesiae scribe: Haec dicit qui habet romphaeam utraque parte acutam. Per romphaeam judiciaria Domini potestas potest i

 (Vers. 13.) Scio ubi habitas, ubi sedes est satanae: id est, inter illos habitas, qui sessorem habent diabolum. Et tenes nomen meum, et non negasti fi

 (Vers. 14, 15.) Sed habeo adversum te pauca, quia habes illic tenentes doctrinam Balaam, qui docebat Balac mittere scandalum coram filiis Israel ita

 (Vers. 16.) Similiter poenitentiam age. similiter, Poenitentiam age, eo quod charitatem tuam primam reliqueris. Si quominus, veniam tibi cito. Cito, V

 (Vers. 17.) Qui habet aures, audiat quid Spiritus dicat Ecclesiis. Ubicumque haec sententia ponitur, vel in Evangelio, vel in Apocalypsi, sciendum est

 (Vers. 18, 19.) Et angelo Thyatirae Ecclesiae scribe: Haec dicit Filius Dei, qui habet oculos ut flammam ignis, et pedes ejus similes aurichalco. Quid

 (Vers. 20.) Sed habeo adversum te, quia permittis mulierem Jezabel, quae se dicit propheten, docere et seducere servos meos, fornicari, et manducare d

 (Vers. 21.) Et dedi illi tempus, ut poenitentiam ageret, et non vult poenitere a fornicationibus suis. Sicut et beatus Job de impio dicit: Dedit illi

 (Vers. 22, 23.) Ecce mitto eam in lectum, et qui moechantur cum ea, in tribulatione maxima, nisi poenitentiam egerint, et filios ejus interficiam mort

 (Vers. 24.) Vobis autem dico caeteris, qui Thyatyrae estis, quicumque non habent doctrinam hanc, qui non cognoverunt altitudinem satanae, quemadmodum

 (Vers. 25.) Verumtamen id quod habetis, tenete, donec veniam. Ac si diceret: Quia parvuli estis, et lac vobis opus est, non solidus cibus, fidem quam

 (Vers. 26, 27, 28.) Et qui vicerit, et custodierit usque in finem opera mea, dabo ei potestatem super gentes, et reget eas in virga ferrea, et tamquam

 Caput III.—

 (Vers. 1.) Et angelo Sardis Ecclesiae scribe: Haec dicit, qui habet septem spiritus Dei, et septem stellas. Septem spiritus Dei septem sunt dona Spiri

 (Vers. 2.) Esto vigilans, et confirma caetera, quae moritura erant. Vigilat qui semper bona opera exercet: praecipitur ergo huic, ut vigilet, id est,

 (Vers. 3.) In mente ergo habe qualiter acceperis et audieris, et serva, et poenitentiam age: id est, recordare qualiter fidem Christi in baptismate pe

 (Vers. 4.) Sed habes pauca nomina in Sardis, qui non inquinaverunt vestimenta sua. Ecce discipuli pastori negligenti praeponuntur, ut saltem in eorum

 (Vers. 5, 6.) Qui vicerit, sic vestietur vestimentis albis id est, qui per poenitentiam et lacrymas diabolum vicerit, et vitia omnia a se expulerit,

 (Vers. 7.) Et angelo Philadelphiae Ecclesiae scribe: Haec dicit sanctus et verus, qui habet clavem David. Et erit cum dormieris cum patribus tuis, sus

 (Vers. 8.) Scio opera tua: ecce dedi coram te ostium apertum quod nemo potest claudere quia modicam habes virtutem, et servasti verbum meum, et non n

 (Vers. 9.) Ecce dabo de synagoga satanae, qui dicunt se Judaeos esse, et non sunt, sed mentiuntur. Ecce dabo de synagoga satanae,

 (Vers. 10.) Ecce faciam illos ut veniant, et adorent ante pedes tuos, et scient quia dilexi te quoniam servasti verbum patientiae meae: id est, cum c

 (Vers. 11.) Ecce venio cito: tene quod habes, ut nemo accipiat coronam tuam. Tene quod habes, id est, bonum quod habes, usque in finem vitae tuae tene

 (Vers. 12, 13.) Qui vicerit, faciam illum columnam in templo Dei mei, et foras non egredietur amplius Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ec

 (Vers. 14.) Et angelo Laodiceae Ecclesiae scribe: Haec dicit: Amen, testis fidelis et verus. Amen vere, sive fideliter interpretatur: quod est amen, h

 (Vers. 15.) Scio opera tua, quia neque frigidus es, neque calidus. Frigidus non erat quia quamvis opera fidei non haberet, sola fide se justum existi

 (Vers. 16.) Sed quia tepidus es, incipiam te evomere ex ore meo. Aqua tepida si hausta fuecit, fastidium generat ideoque facile rejicitur. In os vero

 (Vers. 17.) Quia dicis quod dives sum, et locupletatus, et nullius egeo. Dives et locupletatus recte dicitur qui omnibus virtutibus plenus, usque ad c

 (Vers. 18.) Suadeo tibi emere a me aurum probatum, ignitum. Per aurum sapientia intelligitur, sicut scriptum est: Thesaurus desiderabilis requiescit i

 (Vers. 19.) Ego quos amo, arguo et castigo. Sicut dicit Scriptura: Quem enim diligit, Dominus corripit: flagellat autem omnem filium, quem recipit

 (Vers. 20.) Aemulare ergo, et poenitentiam age: id est, aemulare bonos, et poenitentiam age eo quod a bonis operibus usque modo torpueris. Ecce sto a

 (Vers. 21.) Qui vicerit, dabo ei potestatem sedere mecum in throno meo sicut et ego vici, et sedi cum Patre meo in throno ejus. Vicit Christus diabol

 De Visione Secunda.

 Caput IV.—

 (Vers. 1.) Post haec vidi ostium apertum in coelo. Per ostium, Christus intelligitur, qui dicit: Ego sum ostium: per me si quis introierit, salvabitur

 (Vers. 2.) Et statim fui in spiritu id est, cum in Christum credere coepi, ex carnali spiritalis effectus sum. Et ecce sedes posita erat in coelo, et

 (Vers. 3.) Et qui sedebat, similis erat aspectui lapidis jaspidis, et sardii. Jaspis viridis coloris est, sardius Perfectus Deus, perfectus homo, ex a

 (Vers. 4) Et in circuitu sedis sedilia vigintiquatuor, et supra thronos vigintiquatuor seniores sedentes, circumamicti vestimentis albis, et in capiti

 (Vers. 5.) Et de throno (id est, de Ecclesia) procedunt fulgura, et voces, et tonitrua. Et septem lampades ardentes ante thronum. Quae sunt septem spi

 (Vers. 6.) Sequitur: Et in conspectu sedis tamquam mare vitreum, simile crystallo. In templo Salomonis mare aeneum fuisse legimus, in quo lavabantur s

 (Vers. 7.) Et animal primum simile leoni, et secundum animal simile vitulo, et tertium animal habens faciem quasi hominis, et quartum animal simile aq

 (Vers. 8.) Et quatuor animalia, singula eorum habebant alas senas, et in circuitu et intus plena sunt oculis. Per senarium numerum qui perfectus est,

 (Vers. 9, 10.) Et cum darent illa animalia gloriam et honorem et benedictionem sedenti super thronum, viventi in saecula saeculorum procedebant vigin

 (Vers. 11.) Quid autem dicant, audiamus: Dignus es, Domine Deus noster, accipere gloriam et honorem et virtutem. Sine me nihil potestis facere Videant

 De Visione Tertia.

 Caput V.—

 (Vers. 1.) Et vidi in dextera sedentis super thronum librum scriptum intus et foris, signatum sigillis septem. De dextera et sigillis quod Dominus ded

 (Vers. 2.) Et vidi Angelum fortem, praedicantem voce magna. Angelus fortis Patres veteris Testamenti significat, qui voce magna praedicaverunt quia C

 (Vers. 3.) Et nemo dignus inventus est neque in coelo, neque in terra, neque subtus terram aperire librum et solvere signacula ejus. Nullus namque Ang

 (Vers. 4.) Et ego flebam multum, quoniam nemo dignus inventus est aperire librum, nec videre eum. Joannes in hoc loco personam gerit eorum, de quibus

 (Vers. 5.) Et unus de senioribus dixit mihi: Ne fleveris. Vicit leo de tribu Juda, 519 radix David, aperire librum, et solvere septem signacula ejus.

 (Vers. 6.) Et vidi in medio throni et quatuor animalium, et seniorum, agnum stantem quasi occisum, habentem cornua septem, et oculos septem, qui sunt

 (Vers. 7.) Et venit, et accepit librum de dextera sedentis super thronum. Superius diximus per sedentem in throno Christum designatum fuisse: sed quia

 (Vers. 8.) Et cum aperuisset librum, quatuor animalia et viginti quatuor seniores ceciderunt coram Agno habentes singuli citharas, et phialas aureas p

 (Vers. 9.) Et cantabant canticum novum dicentes. Populus novus canticum novum cantat: canticum novum canticum est Evangelii. Dignus es, Domine Deus, a

 (Vers. 10.) Et fecisti nos Deo nostro regnum et sacerdotes, et regnabunt super terram. Sacrificium Deo spiritus contribulatus Tu es Sacerdos in aetern

 (Vers. 11, 12.) Et vidi et audivi vocem angelorum multorum in circuitu throni, et seniorum, et quatuor animalium: et erat numerus eorum millia millium

 (Vers. 13.) Et omnem creaturam quae in coelo est, et quae in terra, et quae subtus terram, et quae sunt in mari, et quae in eo sunt, omnes audivi dice

 (Vers. 14.) Et quatuor animalia dicebant: amen. Amen confirmatio sermonis est: quatuor igitur animalia dicunt, amen, cum sancti praedicatores optant a

 Caput VI.—

 (Vers. 1.) Et vidi cum aperuisset Agnus unum de septem signaculis. Apertio primi signaculi, ut supra dictum est, ad ea quae ante diluvium facta sunt,

 (Vers. 2.) Et ecce equus albus, et qui sedebat super eum, habebat arcum et data est ei corona, et exivit vincens, ut vinceret. Equus albus justos qui

 (Vers. 3, 4.) Et cum aperuisset sigillum secundum. Secundi sigilli apertio ad arcae fabricam, et ad justos qui ante Legem fuerunt, pertinet. Ad demons

 (Vers. 5.) Audivi tertium animal dicens: Veni et vide id est, intellige spiritaliter 529 Et ecce equus niger, et qui sedebat super eum, habebat state

 (Vers. 6.) Et audivi vocem in medio quatuor animalium dicentem. Potest per vocem quae facta est in medio quatuor animalium, vox Ecclesiae accipi, Domi

 (Vers. 7.) Sequitur: Et cum aperuisset sigillum quartum. Apertio sigilli quarti ad prophetas pertinet, qui adventum Christi, passionem, et resurrectio

 (Vers. 8.) Sequitur: Et ecce equus pallidus, et qui sedebat super eum, nomen 532 illi mors, et infernus sequebatur eum. Ego sum vita Ignis succensus e

 (Vers. 9.) Et cum aperuisset sigillum quintum. Quinti sigilli apertio, sexti et septimi, sicut jam diximus, ad apertionem novi Testamenti pertinet: et

 (Vers. 10, 11.) Et clamabant voce magna, dicentes: Usquequo, Domine sanctus et verus, non judicas et non vindicas sanguinem nostrum de iis, qui habita

 (Vers. 12.) Et cum aperuisset sigillum sextum. Sigilli sexti apertio ad Judaeorum dejectionem, sicut diximus, et ad gentium vocationem pertinet. Et qu

 (Vers. 13.) Et stellae ceciderunt super terram, sicut ficus mittit grossos suos, cum a vento magno movetur. Per stellas principes sacerdotum designant

 (Vers. 14.) Et coelum recessit, sicut liber involutus. Per coelum vetus Testamentum designatur: liber vero quando involvitur, ejus scriptura ab oculis

 (Vers. 15, 16, 17.) Et reges terrae, et principes, et tribuni, et divites, et fortes, et omnis servus et liber absconderunt se in speluncis, et in pet

 Caput VII.—

 (Vers. 1.) Post haec vidi quatuor angelos stantes super quatuor angulos terrae. Judaeorum dejectione praemissa, nunc qualiter Ecclesia ex gentibus con

 (Vers. 2.) Et vidi alterum angelum descendentem ab ortu solis, habentem signum Dei vivi. Alter angelus Christus est, de quo scriptum est: Et vocabitur

 (Vers. 3.) Et clamavit voce magna quatuor angelis, quibus datum est nocere terrae et mari dicens: Nolite nocere terrae et mari neque arboribus, quoadu

 (Vers. 4.) Et audivi numerum signatorum, centum quadragintaquatuor millia signati ex omni tribu filiorum Israel. Per centum quadragintaquatuor millia

 (Vers. 5-8.) Ex tribu Juda duodecim millia signati: ex tribu Ruben duodecim millia signati: ex tribu Gad duodecim millia signati: ex tribu Aser duodec

 (Vers. 9, 10.) Post haec vidi turbam magnam, quam dinumerare nemo poterat, ex omnibus gentibus, et tribubus, et populis, et linguis stantes ante thron

 (Vers. 11, 12.) Et omnes angeli stabant in circuitu throni, et seniorum, et quatuor animalium, et ceciderunt in medio throni in facies suas, et adorav

 (Vers. 13, 14.) Et respondens unus de senioribus dixit mihi: Ii qui amicti sunt stolis albis, qui sunt et unde venerunt? Et dixi illi: Domine mi, tu s

 (Vers. 15.) Ideo sunt ante thronum Dei, et serviunt ei die ac nocte in templo ejus. Et qui sedet super thronum, habitat super illos.

 (Vers. 16.) Non esurient, neque sitient amplius. Cum Dominus dicat in Evangelio: Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam quoniam ipsi saturabuntur Et

 (Vers. 17.) Quoniam Agnus, qui in medio throni est, reget illos. Regit Deus sanctos suos, cum voluntates eorum ita disponit, ut nihil velle possint, n

 Caput VIII.—

 (Vers. 1.) Et cum aperuisset sigillum septimum. Apertio septimi sigilli ad nativitatem Factum est silentium in coelo quasi media hora.

 (Vers. 2.) Et vidi septem angelos stantes in conspectu Dei, et datae sunt illi septem tubae. Ordo istorum septem angelorum in sequentibus est nam

 (Vers. 3.) Et alius angelus venit, et stetit ante altare, habens thuribulum aureum in manu sua: et data sunt ei incensa multa, ut daret de orationibus

 (Vers. 4.) Unde et sequitur: Et ascendit fumus aromatum de orationibus sanctorum, de manu angeli in conspectu Dei. Per fumum aromatum non solum oratio

 (Vers. 5.) Et accepit angelus thuribulum, et implevit illud de igne altaris, et misit in terram. Et facta sunt fulgura, voces, et tonitrua, et terrae

 De Visione Quarta.

 (Vers. 6) Et septem angeli paraverunt se, ut tubis canerent. Per tubae cantum 536* praedicatio designatur praedicatores quippe sancti ad hoc semper p

 (Vers. 7.) Et primus angelus tuba cecinit. Per primum angelum, sicut jam diximus, praedicatores qui ante Legem fuerunt, designantur. Primus ergo angel

 (Vers. 8.) Et secundus angelus tuba cecinit. Per secundum angelum Moyses et caeteri Legis doctores designantur. Et ecce tamquam mons magnus igne arden

 (Vers. 9.) Et facta est tertia pars maris sanguis, et mortua est tertia pars creaturae, quae habebat animas in mari, et tertia pars navium interiit. O

 (Vers. 10.) Et tertius angelus tuba cecinit, et cecidit de coelo stella ardens tamquam facula. Eamdem significationem habet stella quam et angelus si

 (Vers. 11.) Et nomen stellae dicitur absinthium. Absinthium valde est amarum: per absinthium igitur comminationes prophetarum designantur, quas populo

 (Vers. 12.) Et quartus angelus tuba cecinit. Quartus angelus Christum et apostolos ejus significat. Et percussa est tertia pars solis, et tertia pars

 (Vers. 13.) Et vidi et audivi vocem unius aquilae volantis per medium coelum, dicentis voce magna: Vae, vae, vae, habitantibus in terra a vocibus triu

 Caput IX.—

 (Vers. 1.) Et quintus angelus tuba cecinit. Quintus angelus defensores Ecclesiae orthodoxae fidei designat: tuba cecinerunt, quando pro defensione fid

 (Vers. 2.) Et aperuit puteum abyssi. Stella quae de coelo cecidit, puteum abyssi aperuit quia haeretici ad proferenda mala, quae in cordibus eorum la

 (Vers. 3.) Et de fumo exierunt locustae in terram. De fumo, id est, de doctrina eorum qui haeresiarchae appellati sunt, magna multitudo haereticorum g

 (Vers. 4.) Et praeceptum est illis, ne laederent fenum terrae, neque omne viride, neque omnem arborem. Quod significat fenum terrae, hoc et omne virid

 (Vers. 5.) Et praeceptum est illis, ne occiderent eos. praeceptum est illis, Ne occidas eos, ne quando obliviscantur populi mei

 (Vers. 6.) Et in diebus illis quaerent homines mortem, et non invenient eam: et cupient mori, et fugiet mors ab eis. Haec sententia ad electos pertine

 (Vers. 7.) Et similitudines locustarum similes equis paratis in praelium. Per equos saepe praedicatores sancti designantur, sicut Habacuc propheta in

 (Vers. 8.) Et habebant capillos sicut capillos mulierum. Per capillos qui sine sensu praeciduntur, possumus maximam multitudinem stultorum intelligere

 (Vers. 9.) Et vox alarum earum, sicut vox equorum multorum currentium in bellum. Possumus per alas verba haereticorum intelligere quia sicut alae a t

 (Vers. 10.) Et habebant caudas similes scorpionum, et aculei erant in caudis earum. Isaias propheta dicit quia propheta docens mendacium, cauda est (E

 (Vers. 11.) Et habebant super se regem angelum abyssi, cui nomen Hebraice Abaddon, Graece Apollyon, et Latine habet nomen Exterminans. Certum est omni

 (Vers. 12, 13.) Vae unum abiit, et ecce veniunt adhuc duo vae. Et sextus angelus tuba cecinit. Per sextum angelum martyres designantur: sextus angelus

 (Vers. 14.) Quid autem haec vox sexto angelo dicat, manifestat subdendo: Vade, et solve quatuor angelos, qui alligati sunt in flumine magno Euphrate.

 (Vers. 15.) Unde et sequitur: Et soluti sunt quatuor angeli, qui parati erant in horam, et diem, et mensem, et annum, ut interficerent tertiam partem

 (Vers. 16.) Et numerus equestris exercitus vicies millies dena millia, audivi numerum eorum. Qui designantur per quatuor angelos, ipsi et per equestre

 (Vers. 17.) Et ita vidi equos in visione: et qui sedebant super eos, habebant loricas igneas, et hyacinthinas, et sulphureas. In hoc loco per equos in

 (Vers. 18.) Ab his tribus plagis interfecta est tertia pars hominum id est, multitudo martyrum: per ignem fumum, ac sulphur, quae procedebant de ore

 (Vers. 19.) Potestas enim equorum in ore ipsorum est, et in caudis eorum. Superius capita equorum, ut leonum esse dicuntur: in ore vero leonum dentes

 (Vers. 20, 21.) Et caeteri homines qui non sunt occisi in iis plagis, neque egerunt poenitentiam ab operibus manuum suarum ut non adorarent daemonia

 Caput X.—

 (Vers. 1.) Et vidi alium angelum fortem descendentem de coelo, amictum nube, et iris in capite ejus. Quia superius adversitates Ecclesiae narra verat,

 (Vers. 2.) Et habebat in manu sua libellum apertum. Hic Liber superius septem sigillis signatus fuisse describitur sed de ejus apertione, Domino larg

 (Vers. 3.) Et clamavit, quemadmodum cum leo rugit. Clamavit Christus per legem, sed non quemadmodum cum leo rugit quia in una domo Israel vox quemadm

 (Vers. 4.) Et audivi vocem de coelo dicentem mihi: Signa quae locuta sunt septem tonitrua, et noli ea scribere. Vox de coelo vox est de Ecclesia: scri

 (Vers. 5, 6, 7.) Et angelus quem vidi stantem supra mare et super terram, cum levasset manum suam, et jurasset per viventem in aeternum qui creavit co

 (Vers. 8.) Et vocemquam audivi de coelo iterum loquentem mecum, et dicentem: Vade, et accipe librum de manu angeli stantis supra mare et supra terram.

 (Vers. 9, 10.) Et abii ad angelum, dicens ei ut daret mihi librum. Abierunt apostoli ad Christum, ut ab eo doctrina divinarum Scripturarum instruerent

 (Vers. 11.) Et dixit mihi: Oportet te prophetare iterum populis, et gentibus, et linguis, et regibus multis. Praedicitur ei quod ab exsilio ad praedic

 Caput XI.—

 (Vers. 1.) Et datus est mihi calamus mensurae similis virgae, dicens: Surge, et metire templum Dei, et altare, et adorantes in eo. Per calamum quo ant

 (Vers. 2.) Sequitur: Atrium autem quod est foris, ejice foras, et ne metiaris illud quoniam datum est gentibus. Si foris erat, quomodo foras ejici po

 (Vers. 3, 4.) Et dabo duobus testibus meis, et prophetabunt diebus mille ducentis sexaginta, amicti saccis. Ii sunt duae olivae, et duo candelabra in

 (Vers. 5.) Et si quis voluerit eis nocere, ignis exiet de ore eorum, et devorabit inimicos eorum: et si quis voluerit eos laedere sic oportet eum occi

 (Vers. 6.) Ii habent potestatem claudendi coelum, ut non pluat diebus prophetiae eorum: et habent potestatem super aquas, convertendi eas in sanguinem

 (Vers. 7.) Et cum finierint testimonium suum, bestia quae ascendit de abysso, faciet contra eos bellum, et vincet illos, et occidet eos. Bestia haec A

 (Vers. 8.) Unde et sequitur: Et occidet eos, et jacebunt corpora eorum in platea civitatis magnae, quae vocatur spiritaliter Sodoma et Aegyptus ubi e

 (Vers. 9-12.) Et videbunt de populis, et tribubus, et linguis, et gentibus corpora eorum per tres dies et dimidium, et corpora eorum non sinent poni i

 (Vers. 13.) Et in illa hora factus est terrae motus magnus. Nunc ad initium praedicationis Eliae et Enoch revertitur. Terrae motus, sicut superius jam

 (Vers. 14.) Vae secundum abiit, et ecce vae tertium veniet cito. Vae tertium ad ea mala, quae per Antichristum facturus est diabolus, ad diem judicii

 (Vers. 15.) Et septimus angelus tuba cecinit. Per septimum angelum, sicut diximus, praedicatores sancti qui in fine mundi nascituri sunt, designantur.

 (Vers. 16.) Et viginti quatuor seniores qui in conspectu Dei sedent in sedibus suis, 546 ceciderunt in facies suas, et adoraverunt Deum, dicentes.

 (Vers. 17, 18.) Gratias agimus tibi, Domine Deus omnipotens, qui es, et qui eras sanctus, et qui accepisti virtutem tuam magnam, et regnasti. Et irata

 (Vers. 19.) Et apertum est templum Dei in coelo, et visa est Arca Testamenti ejus in templo ejus. Possumus per templum Dei beatam Mariam intelligere:

 Caput XII.—

 (Vers. 1.) Et signum magnum apparuit in coelo, mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus, et in capite ejus corona stellarum duodecim. Vobis autem

 (Vers. 2.) Et in utero habens, et clamabat in doloribus, et cruciabatur, ut pareret. Quomodo infans in utero coagulatur, humanamque formam accipit atq

 (Vers. 3, 4.) Et visum est aliud signum in coelo: et ecce draco magnus rufus, habens capita septem et cornua decem, et in capitibus suis septem diadem

 (Vers. 5.) Et peperit filium masculum. In quantum hoc ad Dominum nostrum Jesum Christum pertinet, quid necesse fuit dicere filium masculum mulierem pe

 (Vers. 6.) Et mulier fugit in solitudinem, ubi habet locum paratum a Deo, ut ibi pascant illam diebus mille ducentis sexaginta. Solitudinem Christum v

 (Vers. 7.) Et factum est praelium magnum in coelo, Michael et angeli ejus praeliabantur cum dracone. Quia superius nativitatem et praedicationem Chris

 (Vers. 8.) Et non valuerunt, neque locus inventus est eorum amplius in coelo. Non valuit diabolus, neque ministri ejus vincere Christum, nec apostolos

 (Vers. 9.) Et projectus est ille draco magnus, serpens antiquus, qui vocatur diabolus et Satanas, qui seducit universum orbem: et projectus est in ter

 (Vers. 10.) Et audivi vocem magnam de coelo dicentem: Nunc facta est salus et virtus et regnum Dei nostri, et potestas Christi ejus. Vox magna de coel

 (Vers. 11.) Et ipsi vicerunt eum propter sanguinem Agni, et propter verbum testimonii sui. Propter sanguinem Agni vicerunt quia redemptio sanguinis C

 (Vers. 12.) Propterea laetamini coeli, et qui habitatis in eis. Possumus per coelos, et habitatores coelorum diversas Ecclesias intelligere, quae una

 (Vers. 13.) Et postquam vidit draco quod projectus est in terram, persecutus est mulierem, quae peperit masculum. Videns diabolus se maximam multitudi

 (Vers. 14.) Et datae sunt mulieri duae alae aquilae magnae, ut volaret in desertum in locum suum ubi alitur per tempus, et tempora, et dimidium tempo

 (Vers. 15.) Et misit serpens ex ore suo post mulierem aquam tamquam flumen, ut eam faceret trahi a flumine.

 (Vers. 16.) Et adjuvit terra mulierem, et aperuit os suum et suscepit flumen, quod misit serpens ex ore suo. Possumus per terram reprobos intelligere,

 (Vers. 17.) Et iratus est draco in mulierem, et abiit praelium facere cum reliquis de semine ejus, qui custodiunt mandata Dei, et habent testimonium J

 (Vers. 18.) Et stetit super arenam maris. Per arenam maris multitudo reproborum, qui eo tempore futuri sunt, designatur.

 Caput XIII.—

 (Vers. 1.) Et vidi de mari bestiam ascendentem, habentem capita septem et cornua decem et super cornua ejus decem diademata. Haec bestia Antichristum

 (Vers. 2.) Et bestia quam vidi, similis erat pardo, et pedes ejus sicut pedes ursi, et os ejus sicut os leonis erat. Per pardum, qui fertur diversos c

 (Vers. 3.) Et vidi unum de capitibus ejus quasi occisum in mortem, et plaga mortis ejus curata est. Diximus superius per septem capita Antichristi sep

 (Vers. 4.) Et adoraverunt draconem, quia dedit potestatem bestiae: et adoraverunt bestiam, dicentes: Quis similis bestiae, et quis poterit pugnare cum

 (Vers. 5.) Et datum est illi os loquens magna et blasphemias. Datum est, id est, permissum est a Deo ut loquatur magna de semetipso, dicens se esse F

 (Vers. 6.) Et aperuit os suum in blasphemias ad Deum blasphemare nomen ejus, et tabernaculum ejus, et eos qui in coelo habitant. Aperiet namque os suu

 (Vers. 7.) Et datum est illi bellum facere cum sanctis, et vincere illos. Faciet bellum cum sanctis quosdam blandiendo, quosdam terrendo, et ad ultimu

 (Vers. 8.) Et data est ei potestas in omnem tribum, et populum, et linguam, et gentem: et adoraverunt eum omnes, qui habitant terram. In illis diebus

 (Vers. 9.) Nam illud quod sequitur: Si quis habet aures, audiat ubicumque in divinis Scripturis ponitur, obscurum esse quod praecessit, demonstrat: a

 (Vers. 10.) Qui in captivitatem duxerit, in captivitatem vadit: qui in gladio occiderit, oportet eum gladio occidi. Antichristus qui populum christian

 (Vers. 11.) Et vidi aliam bestiam ascendentem de terra, habentem cornua duo similia Agni, et loquebatur sicut draco. Haec bestia aut unum ex discipuli

 (Vers. 12.) Et omnem potestatem prioris bestiae faciebat in conspectu ejus. Quod dicit: in conspectu ejus, Cujus adventus erit secundum operationem Sa

 (Vers. 13.) Et fecit terram, et inhabitantes in ea, adorare bestiam primam, cujus curata est plaga mortis. Et fecit signa magna, ita ut etiam ignem fa

 (Vers. 14.) Et seduxit habitantes terram propter signa, quae data sunt illi facere in conspectu bestiae. Nihil est quod sic seducat simplices quosque,

 (Vers. 15.) Et datum est illi ut daret spiritum imagini bestiae, et ut loquatur imago bestiae. Sed et hoc quosdam magos fecisse audivimus faciebant q

 (Vers. 16.) Et faciet omnes pusillos et magnos, et divites et pauperes, et liberos et servos habere characterem in dextera manu, aut in frontibus suis

 (Vers. 17.) Et ne quis possit vendere, aut emere, nisi qui habuerit characterem nominis bestiae, aut numerum nominis ejus. Scimus humanam vitam non po

 (Vers. 18.) Hic sapientia est. Qui habet intellectum, computet numerum bestiae numerus enim hominis est, et numerus ejus est sexcenti sexaginta sex.

 Caput XIV.—

 (Vers. 1.) Et vidi, et ecce Agnus stabat supra montem Sion. Si diligenter textum lectionis sequentis inspiciamus, haec quae de centum quadraginta quat

 (Vers. 2.) Et audivi vocem de coelo, tamquam vocem aquarum multarum, et tamquam vocem tonitrui magni. Saepe per Joannem praesentis vitae fideles demon

 (Vers. 3.) Et cantabant quasi canticum novum ante sedem, et ante quatuor animalia, et seniores: et nemo poterat dicere canticum, nisi illa centum quad