Cap. VIII.

De exercitio gratiae respectu diligendorum.

De diligendis autem haec tenenda sunt, quod licet omnia opera divina sint valde bona , qu atuor tamen proprie sunt ex caritate diligenda, scilicet Deus aeternus, quod nos sumus, proximus noster et corpus nostrum.

In quorum dilectione servandus est ordo et modus, ut Deus diligatur primo et super omnia et propter se: secundo, quod nos sumus sub Deo et pro Deo: tertio, proximus noster, sicut et nos: quarto, corpus nostrum infra nos et infra proximum tanquam bonum minus praecipuum.

Ad hoc autem exsequendum datur unus caritatis habitus et duplex mandatum, in quo pendet universitas Legis et Prophetarum , non solum quantum ad vetus testamentum, verum etiam quantum ad novum.

Ratio autem ad intelligentiam praedictorum haec est: quia primum principium, hoc ipso quod primum, est summum: et hoc ipso quod summum, est summe bonum: et hoc ipso quod summe bonum, est summe beatum et summe bealilicativum: et hoc ipso quod summe beatificativum, est ipso summe fruendum; et hoc ipso quod est eo summe fruendum, summe est ei inhaerendum per amorem et in eo quiescendum tanquam in fine . Quoniam ergo amor rectus et ordinatus, qui caritas appellatur, principaliter fertur in illud bonum, quo fruitur et in quo quiescit; et ipsum est ratio diligendi : hinc est, quod illud praecipue diligit tanquam beatificativum, et cetera per consequens, quae per illud idonea sunt beatificari. Quoniam igitur nobiscum ad beatitudinem natus est proximus pervenire: natum est etiam pervenire et corpus nostrum tanquam beatificabile cum spiritu: hinc est, quod quatuor tantum ex caritate diligenda esse dicuntur, scilicet Deus et proximus, spiritus noster et corpus nostrum.

Rursus, quoniam Deus est supra nos tanquam bonum supremum, spiritus noster intra nos tanquam bonum intrinsecum, et proximus noster iuxta nos tanquam bonum cognatum, corpus vero nostrum infra nos tanquam bonum subiectum: hinc est, quod hic debet servari ordo in diligendo, ut primo Deus diligatur super omnia et propter se ipsum; secundo, spiritus noster sub Deo supra omne bonum caducum: tertio, proximus noster iuxta nos ad consimile bonum: quarto, corpus nostrum infra nos sicut bonum infimum: et in eodem gradu contineri debet corpus proximi, quia utrumque tenet rationem inferioris boni respectu spiritus nostri.

Postremo, quia amor est pondus mentis et origo omnis affectionis mentalis, qui de facili reflectitur in se et difficulter tendit in proximum et difficilius elevatur in Deum: hinc est, quod licet quatuor sint diligenda ex caritate, duplex tamen datur mandatum: unum, quod dirigit in Deum, aliud, quod dirigit in proximum.

Et quia omnia praecepta vel ad Deum referuntur, vel ad proximum, tanquam in finem, et in illud quod est ad finem ; hinc est, quod in his duobus mandatis clauditur collectio mandatorum et comprehensio omnium Scripturarum. Et caritas ipsa est radix, forma et finis virtutum, iungens omnes cum ultimo fine et ligans omnia ad invicem simul et ordinate ; ideo ipsa est pondus inclinationis ordinatae et vinculum colligationis perfecte , ordinem quidem servans respectu diligendorum diversorum quantum ad affectum pariter et effectum, unitatem autem habens in habitu quantum ad unum finem et unum principale dilectum, quod est ratio diligendi respectu omnium aliorum, quae per amoris vinculum nata sunt colligari in unum Christum quantum ad caput et corpus, quod universitatem in se continet salvandorum. Quae mutas nunc inchoatur in via, sed consummatur in aeterna gloria, iuxta quod Dominus orat , ut sint unum, sicut et nos unum sumus: et ego in eis, et tu in me, ut sint consummati in unum: qua unitate consummata per vinculum caritatis, erit Deus omnia in omnibus aeternitate certa et pace perfecta, eruntque omnia per amorem communia communione ordinata et ordinatione connexa et connexione indissolubiliter alligata.