ARTICULUS II.

De comparatione cognitionis per gratiam ad comparationem cognitionis per naturam.

Secundo, Quaeritur de comparatione cognitionis per gratiam ad cognitionem per naturam.

Videtur autem, quod non sit comparatio: eo quod fides excedit in infinitum.

1. Ea enim quae supra rationem sunt, et rationem excellunt et incomparabilia sunt his quae sunt sub ratione. Quae autem fidei sunt, supra rationem sunt, ut dicit Dionysius in Ecclesiastica hierarchia, cap. de resurrectione: quae de naturali cognitione sunt, sub ratione sunt. Ergo incomparabilis est cognitio per fidem ad cognitionem per naturam.

2. Adhuc, in cognitione per fidem innitimur non apparentibus et divinis propter se et super omnia: in cognitione autem naturali innitimur divinis propter aliud et non propter se, et super omnia: ergo incomparabilia sunt media: et sic sequitur, quod cognitiones incomparabiles sunt, quia media incomparabilia sunt.

3. Adhuc, In cognitione fidei fides est argumentum probans non probatum: in cognitione naturali fides est habitus probati, non probantis: probans autem non probatum, et probatum non probans sunt incomparabilia: cognitio ergo per fidem, et cognitio per naturam, sunt incomparabiles.

4. Adhuc, Quod certificat per informationem et ut natura, magis certificat quam id quod per modum artis: quia dicit Aristoteles in II Ethicorum, quod " virtus arte certior est, eo quod magis imitatur naturam. " Fides autem per informationem certificat: cognitio autem naturalis per modum artis: incomparabiliter ergo certior est fides, quam cognitio naturalis.

5. Adhuc, Augustinus super illud Genesis, i, 7: Divisit aquas quae erant super firmamentum, dicit, quod " major est scripturae hujus auctoritas, quam omnis humani ingenii perspicacitas. " Certificatio autem fidei per auctoritatem est: quia dicit Augustinus, quod " credere debemus auctoritati, quod intelligimus rationi, quod opinamur errori. "

In contrarium est:

Certius enim est illud quod videtur in lumine, et de quo cognoscitur quia est, et quid est, et propter quid est: quam illud quod videtur in tenebris, et de quo non cognoscitur nisi quia est, et quid est infinite, et quid non est. Per cognitionem autem naturalem ad minus creatura cognoscitur in lumine suorum principiorum et cognoscitur quia est, et propter quid est: de Deo autem non est cognitio nisi in tenebris, et quia est, et quid est non nisi infinite. Videtur ergo, quod per naturalem rationem certius cognoscatur aliquid, quam per fidem.

Ulterius quaeritur, Si cognitio naturalis aliquid valet ad fidem ?

Et videtur, quod nocet.

1. Dicit enim Gregorius, quod " fides non habet meritum, cui humana ratio praebet experimentum: " ergo evacuat cognitio per rationes naturales meritum fidei.

2. Videtur etiam, quod inutilis sit: per dictum enim Augustinus super Genesim patet, quod nihil est certius fide:

incertius autem ad probationem certioris inducere, inutile est.

In contrarium hujus est quod dicit Richardus in libro de Trinitate : " Credo sino dubio cuicumque quod necesse est esse, non tantum probabilia, imo etiam necessaria argumenta non deesse. " Credenda autem necesse est esse. Ergo ad credenda sunt rationes probabiles et necessariae, quas utile est propter studium investigare.

Solutio. Certitudo multiplex est. Est enim certitudo simpliciter et certitudo quoad nos: et certitudo quoad nos duplex, scilicet certitudo inclinantis ad actum, et certitudo rationis quasi arguentis. Et quaelibet istarum certitudinum ducit ad alterum minus certum. Certitudine ergo simpliciter nihil est adeo certum sicut Deus et divina. Ut enim dicit Augustinus in libro Soliloquiorum, " Deus in seipso est sol fulgens, splendens per virtutem, et fidem, et per scientiam, consilium, intellectum, et sapientiam donatam in cordibus credentium. " Unde ad Corinth, iv, 6: Deus, qui dixit de tenebris lumen splendescere, ipse illuxit in cordibus nostris, ad illuminationem, scientiae. Hoc modo certissima cognitionum est cognitio divinorum facie ad faciem, et sub illa cognitio per fidem, infima vero cognitio per naturalem rationem. Est enim haec cognitio per certissimum secundum seipsum. Certitudo autem quae est quoad nos, ex notioribus est quoad nos, secundum quod animales sumus enutriti sensibus, ut dicit Augustinus. Et hoc modo nihil prohibet cognitionem per naturales rationes esse certissimam, et post hoc cognitionem fidei, et minime certam eam quae est facie ad faciem. Iterum certitudine informationis mentis vel conscientiae, certior est fides et cognitio quae per fidem est, quam aliqua cognitio quae est per naturales rationes, quae non nisi per modum persuasionis aliquid ostendit de credito sive de divinis. Et hoc modo certissima est cognitio per gustum, sicut fit in raptu: et sub illa cognitio fidei, infima vero per rationem naturalem.

His habitis, facile solvere est objecta. Patet enim jam solutio ad quinque prima. Illa enim quatuor prima procedunt ex eo quod certificat ex notiori simpliciter, et quoad hoc verum est quod concluditur in omnibus eis. Quintum autem procedit ex eo quod notificat ex notiori per informationem, et quoad hoc verum concludit.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod hoc procedit de cognitione quae est ex prioribus quoad nos, et per modum persuasionis, non informationis: et hoc modo verum concludit.

Ad id quod ulterius quaeritur, satis bene responderunt antiqui Praepositivus et Gulielmus Altisiodorensis. Tres enim rationes assignaverunt propter quas bonum est quaerere rationes credendorum. Una est ut melius cognoscatur creditum. Melius enim cognoscitur, quod duabus viis cognoscitur, quam quod una: et sic quod fide et ratione cognoscitur, melius cognoscitur quam quod cognoscitur fide sola. Secunda est propter inductionem simplicium ad fidem, qui facilius inducuntur per rationem persuasivam. Ad Roman, x, 7: Fides ex auditu, auditus autem per verbum Christi, Tertia est propter contradictionem infidelium convincendam, qui non possunt convinci nisi per rationem, ut dicit Augustinus, quod cum talibus verbis et rationibus litigandum est: quia scripturam non recipiunt, I Petr, iii, 15: Parati semper ad satisfactionem omni poscenti vos rationem de ea quae in vobis est, fide et spe. Propter has rationes dicit Psalmus civ, 4: Quaerite Dominum, et confirmamini: quaerite faciem ejus semper.

Ad gregorium dicendum, quod si aliquis inniteretur credito propter rationem, tunc evacuaretur fidei meritum: sed quia hoc non est: sed si innititur credito pro- pter se, et rationem quaerit ad adminiculum, non evacuatur fidei meritum.

Ad aliud dicendum, quod non est inutile quaerere rationem: quia licet fides ex certioribus sit secundum se, tamen quoad nos utilis est ratio adminiculans.

Ad dictum Richardi dicendum est, quod nihil prohibet ad quodlibet creditum rationes esse necessarias: sed illae divinae sunt et nobis Ignotae, et ideo inquiri non possunt.