In Evangelium Secundum Lucam

 PROOEMIUM BEATI LUCAE IN EVANGELIUM SUUM.

 CAPUT I.

 IN CAPUT I LUCAE

 Sequitur:

 Ecce opportunitas ex opere. Et sequitur, ponens opportunitatem ex tempore dicens :

 Sequitur de loci opportunitate, cum dicit :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur laetissimus auditus:

 Sequitur congratulationis modus, cum dicit :

 Sequitur de sanctitatis istius Praecursoris progressu.

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de effectu cum dicit:

 Et ideo sequitur signum duplex, naturae, et gratiae.

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 CAPUT II.

 IN CAPUT II LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de re annuntiata :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Sequitur de effectu.

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur finis, cum dicitur :

 Sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT III.

 IN CAPUT III LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de missi obedientia :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 His igitur de causis baptizari voluit Dominus. Sequitur :

 CAPUT IV.

 IN CAPUT IV LUCAE

 Sequitur de auctoritate, cum dicit : Evangelizare, etc.

 Sequitur :

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 CAPUT V.

 IN CAPUT V LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT VI.

 IN CAPUT VI LUCAE

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Unde sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Unde sequitur:

 CAPUT VII.

 IN CAPUT VII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT VIII.

 IN CAPUT VIII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Unde sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur.

 Sequitur :

 CAPUT IX.

 IN CAPUT IX LUCAE

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Dicit igitur tangendo tria : discubitum, ordinem discumbentium, et numerum satiatorum.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur : Et ecce.

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT X.

 IN CAPUT X LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de officiis Marthae.

 CAPUT XI.

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XII.

 IN CAPUT XII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo : Sint lumbi vestri praecincti.

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIII.

 IN CAPUT XIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequi?ur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIV.

 IN CAPUT XIV LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur tertium :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT XV.

 IN CAPUT XV LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur : Et dixit.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo horum :

 CAPUT XVI.

 IN CAPUT XVI LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XVII.

 IN CAPUT XVII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur illis :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequilur.

 Dicit igitur :

 CAPUT XVIII.

 IN CAPUT XVIII LUCAE .

 Dicit igitur :

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIX.

 IN CAPUT XIX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur : Et ait illi dominus ejus, benigne suscipiens eum :

 CAPUT XX.

 IN CAPUT XX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXI.

 Dicit igitur:

 CAPUT XXII.

 IN CAPUT XXII LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur :

 Et ideo sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIII.

 IN CAPUT XXIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur : Ducebantur autem, cum amara necessitate tracti. Thren. v,

 Dicit igitur de primo : Jesus autem, omnia haec mala et vituperia perpessus, dicebat,

 Dicit igitur : Et stabat minaciter populus spectans,

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIV

 IN CAPUT XXIV LUCAE

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur: Et ipsi adorantes. Matth.

Sequitur de effectu.

Est autem triplex effectus : admirationis quidem in omnibus, pudicae sapientiae in Virgine matre, et gratiarum actionis in pastoribus.

De admiratione quidem in omnibus dicit : " Et omnes qui audierunt, " quae ab Angelo cantata sunt, " mirati sunt, " non dicentes : Quis, putas, puer iste erit : ? Sed dicentes : Qualis est hic, quia ventis imperat, et mari, et caelis, et Angelis, et venti et mare obediunt ei ? Caeli enim enarrant gloriam ejus. Isa. xxv, I : Domine Deus meus es tu, exaltabo te, et confitebor nomini tuo : quoniam fecisti mirabilia. Psal. XCVII, I : Cantate Domino canticum novum, quia mirabilia fecit.

" Mirati sunt " etiam " de his quae dicta erant a pastoribus ad ipsos. " Ex hoc intelligitur secundum aliquos, quod etiam Angelus aliis quam pastoribus nuntiavit, et quod illi mirati sunt de consonantia Angelorum et pastorum. Mirati sunt enim simplicitatem pastorum quae fingere nescit, talia mirabilia nuntiare.

Haec enim simplicitas magis est idonea ad testificandum. I Paralip. XXIX, 17 : Scio, Deus meus, quod probes corda, et simplicitatem diligas. Proverb, III, 32 : Cum simplicibus sermocinatio ejus. Sapient, I, 1 et 2 : Sentite de Domino in bonitate, et in simplicitate cordis quaerite illum : quoniam invenitur ab his qui non tentant illum, apparet autem eis qui fidem habent in illum.

" Maria autem conservabat omnia verba haec, conferens in corde suo. "

Ecce secundus effectus de pudica sapientia Beatae Virginis.

Et dicit duo : retentionem eorum quae dicebantur de Filio, et collationem. Et haec duo praesupponunt sibi alia duo, quorum est doctrina suscepta ab alio, et humilis auditus ab alio aliquid divinum narrante. Tria exiguntur ad sapientiam, vel quatuor ista quae dicta sunt: quorum prima duo in Virgine supponuntur : alia autem duo dicuntur in littera : quorum auditus est primum, de quo dicitur, Eccli. XXXII, 9 : Audi tacens, et pro reverentia accedet tibi bona gratia. Primum enim oportet addiscentem credere. Et ideo Beata Virgo, primum salutante et evangelizante Angelo, tacuit. Si autem quaerit audiens, cum reverentia et humilitate debet quaerere intellectum ejus quem audit. Eccli. XXXII, 12 : Audi tacens simul et quaerens. Et ita fecit Virgo Beata, quaerendo modum dicens : Quomodo fiet istud quoniam virum non cognosco ? Proverb. I, 8 : Audiens sapiens sapientior erit, et intelligens gubernacula possidebit.

Tertium est conservare dicta : et hoc dicitur in littera cum dicitur : " Maria autem conservabat omnia verba haec, conferens in corde suo. " Unde signata est, Exod, XVI, 33, ubi dicit Dominus ad Moysen : Sume vas unum, et mitte ibiMan, quantum potest capere gomor : et repone coram Domino ad servandum in generationes vestras. Vas enim parvulum, cor humile Beatae Virginis, in quo ponitur manna Verbi Dei increati et creati: quantum potest capere gomor, hoc est, ad sufficientiam Ecclesiae : ut reponatur coram Domino in contemplatione, et reservetur in generationes vestras : ut ex hoc Apostoli, Evangelistae, et tota simul Ecclesia instruantur. Econtra de corde stulti dicitur, Eccli. XXI, 17 : Cor fatui quasi vas confractum, et omnem sapientiam non tenebit. Hic etiam non recipit nec audit : et ita omnia desunt ei. Etenim non recipit stultus verba prudentiae, nisi ea dixeris quae versantur in corde suo. Nec est mirum quod non recipit, quia neque audit. Eccli. XI, 18: Verbum sapiens quodcumque audierit scius laudabit, et ad se adjiciet : audivit luxuriosus, et displicebit illi, et projiciet illud post dorsum suum. Aggaei, I, 6 : Qui mercedes congregavit, misit eas in sacculum pertusum.

Quartum autem quod in littera continetur est bona collatio retentorum. Et hoc est quod dicit :

" Conferens in corde suo. "

Collatio autem est ad hoc quod sciatur, quid ex collectis per certam conclusionem eliciatur: sicut legitur de ea quod cogitabat qualis esset ita salutatio . Cogitare enim est cor agitare. Et hoc est quod in spiritualibus bonis et intellectualibus Dominus praecipit servis suis, dicens, Luc. XIX, 13 : Negotiamini dum venio. Haec enim quatuor faciunt sapientem : bonus et humilis auditus, auditorum bona receptio, receptorum bona retentio, et retentorum bona collatio. Contulit autem ea, quae receperat per auditum, eis quae legerat in libris. Legerat enim virginem concepturam, Isa. VII, 14 : Ecce virgo concipiet. Legerat virgi- nero illam esse futuram de stirpe Davidica, lsa. XI, 1 : Egredietur virga de radice Jesse. Legerat etiam in Nazareth futurum fore conceptum, secundum aliam translationem Isaiae : Quoniam Nazaraeus vocabitur. Legerat David factam esse promissionem, Psal. CXXXI, 11 : De fructu ventris tui ponam super sedem tuam. Legerat etiam in Bethlehem nasciturum, Mich. v, 2 : Tu, Bethlehem, etc. Haec omnia contulit ad ea quae in ipsa facta sunt. Scivit enim se virginem, et Gabrielem dixisse : Ecce concipies in utero, et pares filium . Scivit se esse de stirpe Davidica, scivit quod in Nazareth concepit, scivit quod in Bethlehem peperit, scivit etiam quod omnia dicta concurrent et aedificabatur ad fidem. Non protulit autem, non minus ore quam corpore pudica. Secreta enim est: et quae noverat nulli divulgat, sed tacito corde scrutans, congruum tempus quo Deus velit haec revelare, reverenter exspectat. Adhuc autem in fine ejusdem Glossae dicitur sic : " Si Maria a pastoribus discit, debemus a sacerdotibus discere : si Maria ante praeceptum Apostoli tacet, debemus post praeceptum Apostoli magis doceri quam docere. " Praeceptum autem Apostoli est, I ad Corinth, XIX, 34, et I ad Timoth, ii, 12, sicut patet ex superioribus : ubi dicit Apostolus, quod mulieri in Ecclesia docere non permittitur. Sequitur de tertio effectu :

" Et reversi sunt pastores glorificantes et laudantes Deum in omnibus quae audierant et viderant, sicut dictum est ad illos. "

Et dicit hic tria : pastorum a contemplatione Verbi facti ad gregum curam reversionem, et eorumdem de visis et auditis gratiarum actionem, et dictorum cum visis plenam concordiam.

Dicit ergo : " Et reversi sunt pastores. " Pastorum reversio significat regressum pastorum a contemplatione ad actionem, quae est in cura subditorum. Ad Philip, I, 24 : Permanere in carne, necessarium propter vos. Act. xx, 28 : Attendite vobis, et universo gregi, in quo vos posuit Spiritus sanctus Episcopos regere Ecclesiam Dei, quam acquisivit sanguine suo.

" Glorificantes et laudantes Deum. " Gratiarum est actio, lsa. li, 3 : Gaudium et laetitia invenietur in ea, gratiarum actio, et vox laudis. Glorificatio autem est de his quae sibi soli debentur : laus autem de virtute quae aliis est communis. Apocal, VII, 12 : Benedictio, et claritas, et sapientia, et gratiarum actio, honor, et virtus, et fortitudo Deo nostro in saecula saeculorum.

" In omnibus quae audierant, " voce angelica, " et viderant, " per experimentum. Psal. xlvii, 9 : Sicut audivimus, sic vidimus in civitate Domini. III Reg. x, 7 : Major est sapientia et opera tua quam rumor quem audivi.

Et concordia dicti ad factum : " Sicut dictum est ad illos. " III Reg. x, 7 : Non credebam narrantibus mihi, donec ipsa veni, et vidi oculis meis, et probavi quod media pars mihi nuntiata non fuerit.