64 Matrimonii

etat de impotentia et vitio interno et invisibili, sub sensu non cadente, et quae nulla extrinseca probatione recognosci vel probari possit, ut patet ex littera textus in Cap. Laudabilem eod. tit., ibi : « Si frigiditas prius probari non possit ». In hoc causa unica sibimetipsi testis est sola uxor in experimento thalami nuptialis ; illa enim semper virum accusavit de vitio interno nempe de imperfecta et flaccida erectione, numquam vero de vitio externo et visibili.

Ad evincendam impotentiam ex vitio interno sufficit ere- ctio vel diminuta vel non permanens Zacchia lib. j, tit. i, quaest, j, n. -22 : « Aut quod etiamsi tantisper erigatur, mini- mum temporis in erectione perdurat, sed confestim elanguescit ».

Rota, decis. 1 1 , lib. 4 ad ornat. Cardinal, de Luca, tom. 2, n. II, ibi : « Dum talis erectio non est sufficiens et permanens ; sed instantánea, languida et in totum flaccescens » et n. 14:

« Etenim aliqualis umbra erectionis... non excludit perpetui-

tatem, 7ieque evidentiam impedimenti, cum talis erectio non est sufficiens et permanens, sed instantánea, languida et in totum

ßaccescens, haec autem dicitur evidens impotentia ».

Romani periti ad hoc deputati in vitio interno constitue- runt impotentiam Nicolai praefatam sequentes doctrinam, cum concluserat : agitur de impotentia nei'vea et dinamica quae probe uniri potest cum normali corporis statu.

Et ideo quamvis primi Medici ab Episcopo deputati retu- lerint mulierem non esse virginem, tamen virginitas amitti potuit non ex consummatione matrimonii, sed ex violentia digitorum mariti, cuius causa constat mulierem morbum con- traxisse. Igitur matrimonium de quo agitur facile nullum renun- tiatur, quia consummatum non fuit ex impotentia nérvea seu dinamica Nicolai, quaeque a Romanis peritis perpetua iudicata fuit et nunc aucta propter aetatem. Quapropter ex sententia Sperell. decis. 1 4 1 , n. 35, concludi potest : « At si apparebit impedimentum Viri esse perpetuum et incurabile, tunc sine dila-

tione ferri poterit sententia super matrimonii dissolutione.

Attamen ut tutius procedatur, ait Canonista, concedi pos-