DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS.

Ego quidem non sum adversus Graecos, etc.

0 Timothee, depositum custodi, devitans profanas vocum novitates, et opiniones falsi nominis scientiae, quam qui- quidquid est lege veritatis demonstratum fuerit, clareque constiterit, quidquid aliter se habet,ac veritatem simulat, arguetur etiam aliud esse ab eo quod vere est, et potius esse dissimile et apparens, quam revera existens. Supervacaneum igitur est, ut is qui demonstrat veritatem, adversus hos aut illos dimicet ; quilibet enim affirmat se habere regium numisma, et fortassis habet particulae cujusdam verae fallacem aliquam imaginem ; quam si confutaveris, alius iterum atque alius de eadem dimicabit. At si vera ratio rite fuerit stabilita, caeterisque omnibus irrefragabilis persistat, quidquid cum ea non eodem modo per omnia se habet, id ipsum per se, insuperabili ejus quod omnino verum est stabilitate, dejicitur. Hoc itaque cum, mea quidem sententia, probe nossem, minime dedi operam ut adversus gentiles aliosve dicerem, sed mihi satis est, si mihi donet Deus, ut de veritate primum quidem recte sentiam, ac deinde scite eloquar ut oportet.

dam promittentes, circa fidem exciderunt, I ad Tim. VI, 20 et 21.

In verbis islis exhortatur Apostolus dicit discipulum suum ad tria, scilicet ad custodiendam fidem, quae est thesaurus nobis a Deo commissus et apud nos depositus : ut quantum possumus, custodiamus eam, et in nobis et in aliis, et maximo ad quos pertinet ex officio praelationis. Et hoc notatur in hoc quod dicit, depositum custodi.

Secundo, hortatur ut abstineat a contentiosa disputatione, quae ad nihil valet, nisi ad subversionem audientium : haec enim litigia sunt, profanae vocum novitates : quia sunt praeter Ecclesiae consuetudinem.

Tertio, hortatur ut iis qui sub nomine scientiae fidem impugnant, resistatur, et hoc est quod dicit, et opiniones, etc.

Unde ex verbis istis potest intelligi materia istius epistolae, quam Polycarpo hierarchae, id est, Episcopo, scribit. Hic autem Polycarpus fuit martyr quidam Joannis Evangelistae discipulus, hic familiaris fuit cujusdam Apollophani qui fuerat in philosophia magister Dionysii, qui cum visitaretur a Polycarpo, et praedicaret sibi fidem, arguebat Dionysium, quod scientia quam a Philosophis didicerat, contra Philosophos uteretur : et hoc Polycarpus significavit Dionysio, petens etiam ab eo, ut scriberet aliqua quibus posset trahi ad fidem : et ideo Dionysius rescribit per hanc epistolam, in qua fidem custodire principaliter intendit, excusando se a contentione sibi imposita et invitando illum ad fidem ex propriis disciplinis ejus.

Unde dividitur in duas partes. In prima negat contentionem sibi impositam. In secunda ex oppositione contra se facta, invehitur contra alios Philosophos, et maxime contra Apollophanem, trahendo eum ad fidem, ibi (sig. 2), Tu autem dicis improperare mihi, etc.

Prima dividitur in duas. In prima ponit quod intendit. In secunda ostendit rationem ejus, ibi, Sufficere arbitror, etc.

Primo ergo dicitur, quod ipse non intendis ad contradicendum neque Philosophis nequo aliis a fide errantibus sicut idololatrae, qui etiam irridentur a Philosopho in tertio Metaphysicorum. Unde deridet opinionem Platonis, quia similis est sermoni fingentium Deos esse. Graecos autem appellat Dionysius Philosophos : et quamvis philosophia fuerit primo apud eos et aegyptios, cum tamen fuerit apud eos secundum multos errores, apud Graecos fuit primo correcta, a quibus exercitia correcta in omnes alias nationes translata sunt.

Deinde ostendit rationem sui dicti, et primo ponit rationem, secundo conclu- dit propositum, ibi, Igitur haec quidem (ut arbitror), etc.

Circa primum duo facit. Primo dicit, quod sufficit veritatem dicere et cognoscere. Secundo ostendit, quod superfluum est niti contendere contra errorem singulorum, ibi, Superfluum igitur est, etc.

Ratio ergo sua prima talis est. In cognitione alicujus rei non sunt inquirenda, nisi ut ponatur veritas, et reprehendatur falsitas, et detegatur apparentia ejus quod non est verum : sed haec duo ultima sufficienter habentur ex primo. Quia si verum demonstraretur, quidquid sit illud, secundum legem veritatis, id est, secundum propria principia, recte, ut principia debito modo ordinentur, in conclusiones, et existat purum ab omni suspicione contrarii, qualis est in opinionibus, simul etiam hic reprehendetur omne quod aliter habet, id est, falsum, et quod veritatem similat, id est, apparens, esse alterum a vero, quantum ad falsum, et esse dissimile et magis apparens illud, scilicet verum, quam existens : similitudo enim ad veritatem c ausa est apparentiae.

Deinde concludit .partim ex dictis, et partim ex dicendis, quod superfluum est contra diversos errores contendere : motus enim ille superfluus est si aliter in illum finem deveniatur sufficienter : per ostensionem autem veritatis sufficienter depellentur omnes errores, ut ostensum est, ad quod per contentiones non potest deveniri. Et hoc probat per exemplum : sicut si aliquis haberet unum numisma, in quo esset imago regalis, et vellet redarguere aliquem quod haberet falsum numisma, in quo esset aliqua pars verae imaginis (quia alias non esset imago deceptiva) quamvis tamen convinceret, insurgeret alius qui haberet aliquam aliam partem, et oporteret iterum cum eo contendere, et hoc numquam haberet finem : sed ostenso quod suum numisma verum esset, ostenderetur quod omnia alia falsa essent. Similiter cum omne verum sit

imago veritatis, sententia vera habet perfectam imaginem : apparentes autem et falsae habent aliquid imaginis per aliquam apparentiam, alioquin non deciperent : et quia infinitis modis contingit errare a veritate, nusquam disputando contra singulos, omnes poterunt comprehendi : sed hoc optime fit per unam veritatem fundatam, per quam omnes errores manifestantur : ergo superfluum est insistere contentione contra singulos errores.

Deinde concludit propositum, et dicit, quod ipsemet cognoscens ea quae dicta sunt, non studuit ut contradiceret Graecis aut aliis : sed hoc reputat sibi sufficere si veritatem primo sciat, et postmodum dicat aliis, sicut oportet, et hoc a Deo sibi dari petit, et dicit, sicut arbitror, causa humilitatis, non propter dubitationem. Unde dicit Philosophus in secundo Caeli et Mundi, quod hoc fuit causa erroris Philosophorum, quod non studebant ad inveniendum veritatem, sed ad contradicendum aliis : et hoc sibi sufficere putabant, si deducebant quaestionem ad hoc, quod non posset eis resisti : et ideo non videtur, de quibusdam (quorum tota ratio et intentio est ut contradicant dictis aliorum, quidquid sit illud) quod ad veritatem, quam non conquirunt, umquam attingant: sed detinentur in quibusdam apparentibus.