CAPUT II.

De necessitate hujus institutionis sacramenti.

Necessitas autem institutionis sacramenti quibusdam aliquando venit in dubium.

Potest autem aliquis objicere et dicere, quod cum omnis gratia sacramentalis quantum ad suum substantialem effectum ordinetur contra peccatum, in quo differt gratia sacramentalis a gratia virtutum et donorum, et cum peccatum sufficientem accipiat medicinam ex gratia aliorum sacramentorum, et nihil sit superfluum in numero gratiarum sacramentalium, videtur quod istud superfluit sacramentum. Peccatum enim aut in se, aut in reliquiis consideratur. In se autem consideratur in specie, vel in genere, secundum quod dicimus, quod est originale, vel actuale. Reliquiae autem sunt vel ex paenis in quas ex peccato inci- dimus, quae sunt difficultas faciendi bonum, et pronitas ad malum, sive ex infirmitate, sive ex ignorantia causata, et reliquiae quae sunt remanentiae debilitatis et corruptionis in corpore ex anima. Contra originale autem sufficiens est medicina baptismus. Contra autem pronitatem excipiendam ne ruat in praeceps, sufficiens medicina est matrimonium. Contra autem eamdem pronitatem minuendam, et ad fortitudinem faciendi bonum et standi in bono augendam, sufficiens est medicina confirmatio. Et contra peccatum actuale cum differentiis suis, sufficiens est medicina paenitentia. Et contra reliquias in corpore et anima remanentes ex utroque peccato, sufficiens est medicina extrema unctio. Nec Eucharistia potest esse sacramentum

sicut est sacramentum Ordo : quia hoc est sacramentum constituens in gradu potestatis et dignitatis, quo gradu conferuntur et dispensantur omnia Ecclesiastica sacramenta : et ideo videtur quibusdam illud non esse sacramentum, sed potius inenarrabile donum liberalitatis divinae, quo divina largitas signare voluit ex perceptione praesentium munerum quid in futurum et quam magnum donum exspectare debeamus.

Hoc autem dictum stare, non potest : quia ab omnibus doctoribus Augustino, Hieronymo, Ambrosio, Hilario, et a Graecis, Joanne Chrysostomo, et Basilio, et Gregorio Nazianzeno, computatur Eucharistia inter novae legis sacramenta.

Adhuc autem si Eucharistia sacramentum non esset, non essent septem novae gratiae et legis sacramenta.

Adhuc autem cum in omnibus sacramentis passio et sanguis Christi operentur contra peccati defectum, valde videretur mirabile et nihilominus improbabile, quod in Eucharistia in qua principaliter passio Christi commemoratur et sanguis cum corpore sumitur, non esset aliqua operatio medicinalis contra peccati morbum : et ideo pro certo tenendum est, quod nihil est quod isti dicunt, praecipue cum Glossa, Matth.XXVI, 27, super illud : Et accipiens calicem, gratias egit, dicat quod Christus Patri gratias egit de tanto sacramento.

Ideo dixerunt alii, sicut Praepositivus, et Gulielmus Antisiodorensis, et Stephanus Cantuariensis, et Cantor magnus Parisiensis, quod in veritate Eucharistia sacramentum est principalis dignitatis inter sacramenta. Est tamen etiam donum Dei, sicut ostendimus in secundo hujus partis tractatu i. Et dicunt sicut in prima objectione proponitur, quod gratia sacramentalis substantialiter et principaliter ordinatur in peccati medicinam, vel in se, vel in reliquiis, vel in effectu peccati. Sed dicunt, quod illa divisio quam ponit objectio, insufficiens est : quia praeter illa quae ibi commemorantur, est etiam veniale de genere et specie peccatorum : et dicunt, quod contra illa ordinatur Eucharistia, quae venialia peccata dicuntur. Dicunt etiam hoc probando per signum veritatis in dicto eorum, quod venialia signantur per pulverem pedum, hoc est, affectuum, qui minutus adhaeret nieantibus ad patriam in hoc exsilio. Christus autem ut signaret sacramentum hoc valere contra veniale, ante collationem Eucharistiae lavit pedes discipulorum. Joan. XIII, 10 : Qui lotus est, non indiget nisi ut pedes lavet, hoc est, affectus ad extersionem venialium, sed est mundus totus.

Haec autem opinio sicut et prima non est vera : quamvis enim venialia remittantur in perceptione Eucharistiae, tamen non est contra ea substantialiter et principali operatione ordinatum, sicut etiam remittuntur in baptismo et in aliis sacramentis, quamvis contra ea non sint essentiali et principali operatione ordinata. Oportet autem, quod aliquod unum sit in peccato, contra quod istud sacramentum principaliter ordinetur, et quod per alia sacramenta non efficiatur principali operatione.

Adhuc autem veniale peccatum non est peccatum simpliciter, sed potius quaedam ad peccatum dispositio : quia cum dicitur veniale peccatum, est ibi oppositio in adjecto : quia peccatum secundum sui perfectam rationem dicit defectum boni in actione, reatu et accusatione dignum : veniale autem privat reatum et accusationem : quia veniale est, cujus reatus nullus est, et accusatio non debet attendi: igitur veniale non est simpliciter morbus : et sic contra illum non debet aliqua una et essentialis medicina ordinari. Sed sicut est non pec- catum simpliciter, sed dispositio ad peccatum, ita non unum, sed multa habet remedia in contrarium disponentia, sicut est aqua benedicta, tunsio pectoris, confessio communis in Prima, et ante Missam, et in Completorio, benedictio Episcopalis, et hujusmodi : non est ergo aliquod speciale remedium contra hoc ordinatum.

Haec igitur considerando dicimus, quod in veritate Eucharistia est sacramentum, et est contra peccatum in sua gratia quam substantialiter principaliter confert ordinatum : sed non est ordinatum contra veniale peccatum, sicut valde theologice probant rationes inductae. Sed dicimus cum objectione prima, quod omnis gratia sacramentalis contra peccatum vel aliquid quod est in peccato, est ordinata : et bene concedimus, quod contra originale ordinatur baptismus : et si alia peccata remittuntur in baptismo, hoc est ex consequenti, et non ex ordine sacramenti, Consequens autem vocamus quod dicit Ambrosius, quia impium est a Deo dimidiam sperare veniam. Et ideo cum gratia datur contra originale, ex ratione gratiae est, quod nullum peccatum in anima cum gratia remaneat : et ideo omnia peccata delet tam originale qnam actuale : sed hoc non est sacramento, sed ex ratione gratiae gratum facientis, quae secum non dimittit esse peccatum mortale in anima. Gratiam autem gratum facientem confert baptismus.

Bene etiam concedimus, quod paenitentia per eumdem modum etiam ordinatur contra actuale. Reliquiae autem quae relinquuntur ex peccato, sunt secundum primam divisionem duplices. Una autem pars reliquiarum facit ad malum pronitatem, sive ex impotentia boni, sive ex ignorantia, sive etiam ex libidine ad malum. Alia autem pars reliquiarum est ex longo defectu boni. Ex

prima autem parte reliquiarum duo incurrit homo incommoda, quorum unum est, ut dicit Augustinus , concupiscentia ruitura in praeceps, nisi in actum prolapsa, aliqua honestate excipiatur. Et contra hanc ordinatur medicina matrimonii : quia concupiscentia ruitura in praeceps, in actum concubitus progressa, excipitur honestate nuptiarum, vel fide thori, vel signo sacramenti, vel spe prolis, vel duobus his aut certe tribus excusata. Si autem concupiscentia non progreditur in actum, tunc duobus modis attenditur: aut enim consideratur in ipsa pronitate sola ad malum et difficultate ad bonum, et sic contra ipsam est medicina confirmationis : aut consideratur secundum id quod relinquitur in viribus animae et membris corporis, scilicet impedimentum gratiae et gloriae, quod est mala dispositio impediens utrumque, et sic contra reliquias illas extrema unctio ordinatur. Si autem considerentur reliquiae secundum defectum boni, cujus longus defectus inediam inducit boni naturalis secundum destitutionem sui in seipso, sicut longus defectus cibi inducit inediam et defectum boni corporis in seipso, sic contra reliquias peccati ordinatur sacramentum Eucharistiae per modum medicinae : dicit enim Augustinus, quod fames et sitis infirmitates sunt, contra quas infirmitates sumenda sunt alimenta quemadmodum medicamenta : et sicut hic dicitur de fame et siti corporalibus, ita intelligendum est de fame et siti spiritualibus. Amos, VIII, 11 : Mittam famem in terram : non famem panis, neque sitim aquae, sed audiendi verbum Domini. Et sic inedia edulii spiritualis cibi et sitis destitutionem et inediam inducunt spiritualis vitae et principiorum ejus, quae inedia causatur ex peccato : et contra hanc substantiali operatione ordinatur cibus sacramenti Eucharistiae, sicut in praemissis in tertio hujus ope- ris tractatu per multa est probatum . Et ex hoc etiam patet solutio objectionis quae facta est ad hoc quod Eucharistia non sit sacramentum.

De opinionibus autem quae inductae sunt, dicimus quod satis per rationes theologicas probatum est, quod illae opiniones non habent per se satis convenientem rationem : et ideo concedimus, quod falsae sunt et sine ratione positae.

Ex omnibus quae dicta sunt, patet, quod necessitas institutionis hujus sacramenti est medicina contra peccatum, et contra defectum peccati quem incurrit homo ex longa abstinentia cibi spiritualis: et contra hunc defectum nullam aliam propriam et singularem vel essentialem medicinam habemus, nisi istam quae per se est cibus spiritualis, sicut in ante habitis dictum est, et sicut dicitur, Isa. lxv, 13 : Servi mei comedent, et vos esurietis: servi mei bibent, et vos sitietis. Et in Psalmo XXII, 5 : Parasti in conspectu meo mensam, adversus eos qui tribulant me. Tribulationes enim nostrae sunt daemones, cibum spiritualem auferentes. Contra quod malum famis et sitis haec mensa paratur.

Hoc etiam signatum est, Tob. VI, 8 et 9, ubi dixit Raphael, qui medicina Dei vocatur, de pisce quem exenterari praeceperat : Cordis ejus particulam si super carbones ponas, fumus ejus extricat omne genus daemoniorum, sive a viro, sive a muliere, ita ut ultra non accedat ad eos. Et fel valet ad ungendos oculos in quibus fuerit albugo, et sanabuntur.

Quamvis enim cor Domini incisum per partes non fuerit, tamen non minima ejus cordis particula est Eucharistia, quam nobis ex tanta cordis sui dedit charitate. Non minima etiam cordis ejus particula est sanguis, qui de latere cordis fluxit. Hae particulae super carbones ponuntur, quando in igne cordis nostri beneficia cordis Dominici nobis impensa recordantur : carbones enim sunt beneficia et judicia charitatis Dei quae nos incendunt : et in his carbonibus fumat per devotionem, ita quod fumum istum daemones sustinere non possunt. Id autem quod sic assum est, reficit ad omnem restaurationem spiritualium in nobis. Exod. XII, 9 : Non comedetis ex eo crudum quid, nec coctum aqua, sed tantum assum igni. Fel autem amaritudo est passionis, in cujus commemorationem hoc sacramentum celebratur, quod pro certo illuminat oculos spirituales lumine gratiae et veritatis, ita quod omnis albugo tollatur in oculis cordis de mundi vanitate contracta. II ad Corinth. iii, 16 et 17 : Cum conversus fuerit ad Dominum, auferetur velamen. Dominus autem spiritus est. Sic ergo hoc sacramentum est institutum in medicinam. Sapient. XVI, 12 : Neque herba, neque malagma sanavit eos : sed tuus, Domine, sermo, qui sanat omnia. Sermo, inquam, in virtute istius sacramenti. Psal. CVI, 20 : Misit verbum suum, et sanavit eos, et eripuit eos de interitionibus eorum. Verbum istud in velamine cibi mittit in omni Missa. Propter quod etiam finita Missa clamat Diaconus : " Ite, Missa est. " Et propter hanc missionem qua hostiam in cibum mittit ad nos, quam et nos sumptam et nos eidem incorporatos remittimus ad eum, missa, nomen Missae accepit. Et de hoc exclamat Psalmista in laudibus, Psal. CX, 4 et 5 : Memoriam fecit mirabilium suorum, misericors et miserator Dominus. Escam dedit timentibus se. Et iterum, Psal. CIII, 27 et 28 : Omnia a te exspectant ut des illis escam in tempore. Dante te illis,: colligent, etc.