CAPUT III.

De tempore institutionis hujus sacramenti.

Videndum est post haec de tempore institutionis hujus sacramenti.

Dicunt enim quidam mysteria Dei irridentes, quod si hoc sacramentum inmedicinam morbi quem ex inedia incurrit homo, institutum est, tunc statim facto peccato debuit a principio mundi institui. Hi autem illusores sunt, et non advertunt, quod etiam in cibo corporali non semper est hora comedendi. Oportet enim in hora comedendi tria attendere. Unum quidem ex abstinentia praecedenti desiderium famis. Secundum autem, quod in corpore consumptus sit malus chymus, si ille in corpore est per cibum male ante comestum. Tertium autem est hora illa qua etiam virtute caelesti juvantur vires corporis ad cibi sumptionem et profectum.

Unde antequam cibus iste daretur, oportuit quod desiderium famis in ipsum excitaretur, et quod sentiret homo, quod sine isto edulio reparari nonpoterat. Et ideo quamdiu per bona naturae in naturali lege refici praesumpsit, cibus iste non parabatur, et quamdiu per bona legis factorum refici putabat, non parabatur cibus, sed significabatur tam in lege naturae, quam in lege Moysi. In lege quidem naturae per panes Angelorum, quos Abraham fecit . In lege autem Moysi per panes propositionum . Quando autem famem sensit, et vidit, quod aliunde refici non potuit, tunc sub lege gratiae iste cibus paratus fuit. Et hoc est quod sub typo humani generis dixit filius prodigus, Luc. xv, 17 et 18 : Quanti mercenarii in domo patris mei abundant panibus ! ego autem hic fame pereo ! Surgam, et ibo ad patrem meum, et dicam ei, etc. Thren. IV, 4 : Parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis. Thren. II, 12 : Matribus suis dixerunt: Ubi est triticum et vinum ? cum deficerent quasi vulnerati in plateis civitatis, cum exhalarent animas suas in sinu matrum suarum, scilicet propter sterilitatem et tempestatem famis.

Hoc ergo sensu fame excitata in hominibus statim parabatur iste cibus : fastidientibus enim non debebat ingeri, etc.

Similiter autem sicut dicit secunda causa : quia chymus valde malus creatus erat in homine ex comestione vetiti, qui nullo modo fuit tenendus in corpore cum cibo sancto : et ideo expediebat, quod ille prius per longam abstinentiam consumeretur : et tunc demum cibus sanitatis praepararetur. Oportuit ergo, quod expulsiva et evacuativa homo sumeret antequam cibus iste praepararetur : haec autem evacuativa fuerunt legis austeritas, et prophetiae exhortatio : et tunc demum expulso malo chymo, qui ex vetito creatus fuerat, cibus gratiae perfectae sanitatis parabatur. Eccli. XXXI, 25 : Si coactus fueris in edendo multum, surge e medio, evome, et refrigerabit te, et non adduces corpori tuo infirmitatem. Ideo

dicitur, Proverb. XXX 1 : Verba Congregantis, filii Vomentis. Quia pro certo per confessionem et antidotum paenitentiae fellei humores sunt evomendi antequam salutaris cibus exhibeatur. Et ideo oportuit differri hunc cibum usque dum felleus humor et pestiferas chymus ex gustu vetiti contractus, sentiretur per infirmitatem, et medicina requireretur, et tunc vomeretur : et tunc evacuato ab illis, cibus homini pararetur et exhiberetur. Et haec est secunda causa.

Adhuc tertia causa est, quod non erat parandus cibus donec virtute caelesti natura ad sumendum cibum juvaretur : quamdiu enim sol in meridie ascendit, calorem naturalem de intimis evocat ad exteriora, et relinquitur locus digestionis frigidus et destitutus : et ideo quando post meridiem quando frigus incipit obrepere membris exterioribus, ex subtractione caloris luminis solis, tunc calor revertitur ad interiora, et spiritus confortant locum digestionis, et secundum naturam sumendus est cibus. Unde etiam Petrus, Act. II, 15, arguit Apostolos esse sobrios ex hora tertia diei dicens : Non enim, sicut vos aestimatis, hi ebrii sunt, cum sit hora diei tertia : quia in tertia sol ascendit, et calorem de medullis corporis ad exteriora ducit, et nutrimentum jam digestum secum trahit ad nutrimentum membrorum : et tunc fluxus nutrimenti ad membra non est impediendus per alterius cibi sumptionem : sed quando praecedens cibus membris per calorem et motum solis invectus est, tunc alius cibus sumendus est : non est autem invectus quamdiu sol et calor ascendunt secundum naturam : quia motus ascensionis luminis et caloris solis, motus est evocativus nutrimenti ad organa exteriora : et ideo post occasum solis a meridie sumendus est cibus secundum naturam motus caelestis, sicut dicunt boni medici, qui vim naturae et calorem ad caelestem referunt circulum.

Et similiter est in die mundi, quod antequam sol inclinaret a meridie, hoc est, in fine mundi, non erat parandus cibus salutaris : tunc enim in vespera mundi paratus jam membris vacuis ingeritur cibus salutaris : et tunc avide appetitur et salubriter accipitur : et tunc Dominus noster cibum salutatem paravit : et ideo caena Domini dicitur, et non prandium : quia in fine mundi parata haec caena aliam se sequentem non habebit. Matth. xxii, 2, dicitur, quod simile factum est regnum caelorum homini regi, qui fecit nuptias filio suo. Luc. XIV, 16 : Homo quidam fecit caenam magnam, etc. Apocal. iii, 20 : Si quis aperuerit mihi januam, intrabo ad illum, et caenabo cum : illo, et ipse mecum. Et ideo etiam iste cibus dicitur caena, Joan. XIII, 4 et 5 : Surgit a caena, et ponit vestimenta sua, hoc est, corporis indumenta,... et caepit lavare pedes discipulorum. Hoc etiam signatum est, Matth. XXVI, 20, et Marc. XIV, 18, ubi dicitur, quod vespere facto discubuit cum duodecim: quia licet statim post meridiem sit pro certo quantum ad motum caeli comedendum, tamen adhuc salubre est abstinere usque ad vesperum, donec fumi praecedentis cibi consumantur, et nutrimentum bene membris uniatur. Et ideo sapientes comedunt post meridiem parum ante vesperam : quia tunc statim residet cibus in locum digestionis, et calor subducto exteriori radio solis recedit ab exterioribus corporis, et obrepente frigore in exterioribus corporis calor interior in loco digestionis concluditur, et frigiditas exterior inducit somnum, in quo cibus fortiter digeratur, et sic digestus in aurora solis calore redeunte iterum membris nutriendis per motum solis invehatur. Et ideo mane comedentes reprehenduntur : quia rem committunt innaturalem et stultam, quae est contra rationem. Eccle. x, 16 : Vae tibi terra, cujus rex puer est, et cujus principes mane comedunt, scilicet non ad necessitatem, sed ad ebrietatem. Isa. v, 11 : Vae qui consurgitis mane ad ebrieta-tem sectandam, et potandum usque ad vesperam, ut vino aestuetis ! Dominus ergo ea quae sunt naturae volens conformare his quae sunt gratiae, voluit in vespera mundi cibum suum parare, ut per hoc infrugalis homo disceret abstinentiam, et qualiter se per abstinentiam parare deberet ad cibum salutarem. Et hoc signans dicit Apostolus, I ad Corinth. XI, 18 et seq. : Primum quidem convenientibus vobis in ecclesiam,... jam non est Dominicam caenam manducare: unusquisque enim suam caenam praesumit ad manducandum. Et alius quidem esurit, alius autem ebrius est. Non enim expe-

dit nec est honestum crapulam saturitatis hesternae eructare super caenam Domini, sed cum desiderio famis exinanito corpore ad caenam Domini accedere : sic enim ut dicitur, Matth.V, (i : Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, hoc est, hanc plenae justitiae caenam : quoniam ipsi saturabuntur.

His ergo tribus de causis tempus institutioni congruum fuit finis mundi, quando sol jam coepit vergere ad occasum. Sic enim dicitur, Eccle. III, 1 : Omnia tempus habent, et suis spatiis transeunt universa, etc.