Lectio 3

Postquam dionysius determinavit de antiquo dierum, hic determinat de aevo et tempore; et primo dicit de quo est intentio; secundo, exequitur propositum; ibi: etenim...p dicit ergo primo quod necessarium est considerare ex sacris Scripturis naturam temporis et aevi; ubi considerandum est quod aevum hic pro aeterno accipit.

Deinde, cum dicit: etenim...

Determinat naturam aevi et temporis; et circa hoc, duo facit: primo, exponit significationem aevi et temporis; secundo, quomodo aevum et tempus rebus conveniant; ibi: oportet...p circa primum, tria facit: primo, ostendit quot modis dicitur aevum; secundo, quid proprie sit aevum et tempus; ibi: secundum quod...; tertio, ostendit quomodo unumquodque ponatur pro alio; ibi: est autem...p ponit ergo primo quatuor acceptiones aevi sive aeterni: primo enim vere et proprie dicuntur aeterna ea quae sunt ingenita, idest quae non habent causam, ut ea quae de deo dicuntur. Non tamen Scriptura ubique accipit sic aeternum, sed aliquando ea quae sunt incorruptibilia, quia numquam esse desinunt; et immortalia, quia numquam desinunt vivere; et invariabilia, quia non variantur de forma in formam vel de quantitate in quantitatem; et semper existentia eodem modo, quae semper in eadem habitudine se habent, sicut Angeli, de quibus in psalm. 23 dicitur: elevamini portae aeternales; et illud psalm. 75: illuminans tu mirabiliter a montibus aeternis et alia huiusmodi.

Tertio modo, signantur nomine aevi vel aeterni, omnia quae sunt antiquissima, licet sint corruptibilia, sicut est illud deuteronomii 33: de pomis collium aeternorum.

Quarto modo, tota congeries nostri temporis appellatur aevum vel aeternum, ut est illud Rom. 16: secundum revelationem mysterii, temporibus aeternis taciti.

Deinde, cum dicit: secundum quod... Ostendit quid proprie dicatur aevum et tempus; et circa hoc, tria facit: primo, ostendit quid proprie sit aevum; secundo, quid proprie sit tempus; ibi: tempus...; tertio, probat per auctoritates Scripturae; ibi: propter quod...p dicit ergo primo quod omnia praemissa signantur nomine aevi, secundum quod aliquid participant de proprietate aevi: nam proprie aevum est quod est antiquum, idest non de novo incepit esse; et quod est invariabile, quia non est mensura motus, sed ipsius esse intransmutabilis; et quod totum secundum totum metitur, per quod differt a tempore: totum enim tempus non mensurat totum secundum se totum, sed secundum diversas sui partes mensurat diversas partes motus: est enim tempus numerus motus secundum prius et posterius. Sed quia esse, quod mensurat aeternitas, non habet prius et posterius cum sit manens et invariabile, et ipsa aeternitas est simplex non habens prius et posterius et sic quidquid mensurat, secundum se totam mensurat.

Deinde, cum dicit: tempus...

Ostendit quid proprie sit tempus; et dicit quod proprie tempus dicitur quod secundum se est mensura generationis et corruptionis et cuiuslibet variationis et omnis diversae habitudinis.

Deinde, cum dicit: propter quod... Confirmat dictam differentiam temporis et aeternitatis per auctoritatem Scripturae quae dicit nos in hac vita transmutabili esse contentos sub tempore et quod tunc participabimus aeternitate, quando consequemur vitam incorruptibilem et semper eodem modo se habentem, prout dicitur Matth. 25 quod ibunt iusti in vitam aeternam; et apostolus dicit II ad Corinthios 4: quae videntur temporalia sunt, quae autem non videntur aeterna.

Deinde, cum dicit: est autem... Ostendit quomodo in sacra Scriptura unum ponitur pro altero; et dicit quod in sacris eloquiis quandoque id quod est temporale, nomine aevi sive aeterni laudatur, ut supra dictum est, sicut dicuntur montes vel colles aeterni propter antiquitatem.

Quandoque autem aeternitas temporali nomine designatur, secundum illud psalm. 101: tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient; quamvis sciamus quod ea quae magis proprie immobiliter existunt, describuntur per aeternitatem, quae autem existunt in generatione et corruptione, describuntur per tempus.

Deinde, cum dicit: oportet autem... Ostendit quomodo res se habeant ad aeternitatem et tempus; et dicit quod ea quae dicuntur in Scripturis aeterna, non oportet arbitrari esse simpliciter et aequaliter simul aeterna deo, qui est ante aeternitatem participatam, sed sequendo intellectum Scripturarum oportet aliqua intelligere esse aeterna secundum certos modos, scilicet, inquantum existunt immutabiliter et sine tempore, sicut sunt huiusmodi angelici spiritus.

Sed illa quae sunt media inter existentia immobiliter et ea quae generantur et corrumpuntur, secundum aliquid participant tempore et secundum aliquid aeternitate, sicut corpora caelestia conveniunt quidem cum superioribus spiritibus, inquantum sunt incorruptibilia secundum substantiam et secundum hoc participant aeternitatem; inquantum autem transmutantur secundum locum, conveniunt cum generabilibus et corruptibilibus, et sic participant tempore.

Sed deum convenit laudare communiter et per aevum et per tempus; quia ipse est causa et temporalium et aeternorum et est supra aeternitatem et tempus, prout aeternitas et tempus intelliguntur participata a creatura; et convenit etiam eum laudare sicut antiquum dierum, prout est prior et superior omni tempore; et quod ipse variat quatuor partes anni et omnia tempora et tamen ipse existit immobiliter ante omnia saecula, inquantum ipse est non solum prior et superior tempore, sed etiam aevo, idest aeternitate prout participatur a creaturis; et sic, regnum eius est regnum omnium saeculorum, tam temporalium quam aeternorum.