LITTERAE 69

Ecclesia de potestate eorum qui civitatibus cum imperio prae- sunt, illam imo tuetur ac roborat, dum legibus ab ea manan- tibus sanctionem religionis addit, debitam magistratibus obser- vantiam inter officia a Deo imposita recenset, commonet cives ut a seditione et quavis rei publicae perturbatione abstineant, docet omnes virtutem colere et munia sedulo obire quae cuius- que statui et conditioni cohaerent Est itaque Ecclesia morum magisterium optimum, cuius salutaris disciplina cives praestat probos, honestos, pios in patriam, fideles principibus iisque ad- dictissimus, tales demum qui publici civitatum ordinis stabile firmamentum constituant, iisque vires praebeant invictas ad ar- dua quaeque et praeclara aggredienda facinora. Eapropter rei publicae salubriter utiliterque consulitur quum Ecclesiae sinitur ea uti agendi libertate quam iure vindicat, eique amice via ster- nitur ut late explicare beneficas vires suas, et omnem quo prae- dita est instructum in commune bonum valeat adhibere.

Quae quidem sententia licet ad gentes omnes pertineat, aptissime tamen cadit in Lusitanum populum, penes quem ca- tholicae religionis pars tanta fuit iampridem in fmgendis homi- n u m moribus et ingenio, in fovendis scientiarum, litterarum et artium studiis, in inflammandis animis ad egregia quaeque domi militiaeque gerenda, ita ut videatur quasi parens et altrix divinitus data ad pariendum fovendumque quidquid in ea gente enituit humanitatis, dignitatis et gloriae.

Fusius hac de re vobiscum egimus in memoratis litteris en- cyclicis quas dudum ad Vos dedimus; hoc unum modo prae- stat recolere, religionis vim et virtutem nullum pati interitum, quia ea quae tradit principia doctrinae, Deo auctore, nullis tem- porum locorum ve finibus coërcentur, quippe ad salutem et so- latium pertinent populorum omnium. Quare ea beneficia maxi- ma, et valida praesidia quae alias attulit praenobili genti vestrae potis est adhuc praestare ad eius salutem, prosperitatem et decus . Hoc praesertim tam iniquo tempore, quo tanta est ani- morum infirmitas vel perturbatio ut oppugnentur audacter, ne- d u m in incertum revocentur, summa principia quibus humanae societatis ordo et tranquillitas continetur, nemo est quin intel- ligat quam necesse sit religionis uti praesidio et sanctis quae ab ea traduntur praeceptis ac documentis.

Convenit enimvero inter cordatos omnes honestosque viros nullum certius esse aptiusque remedium adversus mala, quibus