BERGOMEN. 75

stator habitationis usum quoad certam partem domus reli- querit fratris sui uxori, Coadiutor renuit cum legataria eam- dem domum habitare. Sed non iure merito, notat parochus, nam uno tantum cubiculo mulieri a testatore assignato, no- vem supersunt cubicula a vice-Parocho libere inhabitanda, quibus proprius patet accessus, quo omnino seiunguntur a mulieris habitatione.

Disceptatio Synoptica

Ex officio animadversum fuit, quaestionem non esse facti, sed iuris; nam quoad facta partes non contendunt, sed in eo lis est : an valere debeat voluntas per testamentum expressa, an alia, quam testator tabulis consignare non ausit, sed ipsis testibus testamentariis non semel aperuit.

Iamvero potius hanc postremam non testamento expres- sam, sed aliter sufficienter manifestatam voluntatem sequen- dam esse non parvi momenti rationes suadent. Siquidem agi- tur de testamento ad causas pias. Atqui exploratissimi iuris est, quod in huiusmodi testamentis nulla requiritur civilis solemnitas ad validitatem, sed duo vel tres testes sufficiunt, attestantes de pia defuncti voluntate, ipsis manifestata ali- quid relinquendi ad causas pias. Ita communiter Doctores interpretantes - Relatum - in Tit. Re Testamentis et ulti- mis volunt. Gury (1-818) testamenta ad causas pias susti^ neri etsi destituta quibuscumque solemnitatibus civilibus probat « Io quia constat ex Iure Canonico Decret, lib. 3, tit. 26, c. 2, etc.; 2° quia piae causae ad Ecclesiam perti- nent eiusque subiacent iurisdictioni : porro Ecclesia libera et immunis est a potestate civili in iis omnibus quae iuris- dictioni suae directe subsunt. Quare a Conc. Trid. sic sta- tutum est: Episcopi etiam ut S. Ap. delegati, in casibus a iure concessis, omnium piarum dispositionum, tam in ul- tima voluntate quam inter vivos sint ejecutores; sess. 23, c. S, de Ref. Ita S. Lig., Less., R o n e , et alii. S. Poeni- tentiaria, pluries interrogata, huic sententiae adhaerendum esse respondit ». Inter recentiores Canonistas Cl. Sancti in