IN CAPUT III LUCAE

ENARRATIO.

" Anno autem quintodecimo imperii Tiberii Caesaris, procurante Pontio Pilato Judaeam, tetrarcha autem Galilaeae Herode,Philippo autem,fratre ejus, tetrarcha Ituraeae et Trachonitidis regionis, et Lysania Abilinae tetrarcha,

Sub principibus sacerdotum Anna et Caipha. "

Missis his decem et octo annis, venit hic Lucas ad trigesimum annum Salvatoris : quia illa aetas apta est auctoritati docentis. Unde et David trigesimo aetatis suae, regni suscepit gubernacula. II Reg. v, 4 : Filius tringinta annorum erat David, cum regnare coepisset. Similiter autem et Ezechiel in hac aetate exorsus est prophetare. Ezechiel. 1,1: Et factum est in trigesimo anno, etc. In hac enim aetate cessat incrementum corporis, et quieverunt passiones cordis residente complexione, aetas robusta et valida est ad implendum id, quod sermo doctrinae praecipit. Et ideo infantilia et juvcnilia facta transivit. Quae licet bona fuerunt in Domino et Praecursore, tamen ne formam daret juvenibus et pueris docendi, et magna attentandi, omnia haec transit. I ad Corinth. xiii, 11 : Quando factus sum vir, evacuavi quae erant parvuli.

Sicut autem in praecedentibus descripsit Christi generationem, et gratia ipsius induxit Praecursoris generationem, ita nunc regenerationem describit Redemptoris, et sicut inductivum praemittit baptismum Joannis. Et ideo habet partes duas, sicut patet ex dictis. De baptismo autem Joannis scribens, facit tria. De- terminat enim tempus, doctrinam, et Joannis finem per incarcerationem : quae per ordinem continentur in littera.

Tempus autem determinat, sicut dicit Gregorius, a principibus reipublicae, et a Pontificibus.

Principes etiam reipublicae commemorans, determinat monarcham omnibus imperantem, tetrarchas Judaeae, et praesidem loco unius tetrarchae regentem.

De monarcha quidem dicit :

" Anno autem quintodecimo. "

Sicut modo consuetum est, quod Papae scribunt in datis litterarum publicarum annum pontificatus sui, ita tunc scripserunt Imperatores, et adhuc scribunt. Et iste annus fuit quintodecimus imperii " Tiberii Caesaris, " qui Augusto, sub quo natus est Dominus, in imperio successit.

Statim autem fecit mentionem de praeside, dicens : " Procurante Pontio Pilato, " quia ex haereditate non habuit, sed tantum ex parte Imperatoris ibi rempublicam procuravit ad tempus, ut Imperator voluit. Dicuntur ante istum alii quatuor praesides Judaeam post amotum regem ante Pilatum procurasse. Primus scilicet, Pompinius (alias, Pompeius), secundus Marcus, tertius Atricus rufus, quartus Nallus, cui quintus successit Pilatus, vocatus Pontius ab eventu : quia devicit Pontum insulam, et Romano eam subjecit imperio.

Dicitur autem hic : " Judaeam. " Et hic stricte dicta est Judaea ubi sors duarum tribuum : quod primo regnum Judaeae dicebatur : quia alii adhuc obtinebant tres partes regni duodecim tribuum, sicut statim patebit.

" Tetrarcha. "

Attende, quod Herodes Ascalonita, sub quo natus est Dominus, totum regnum Judaeorum et Idumaeorum obtinuerat : et regnavit in eo triginta septem annis. Habuit autem quatuor uxores, primam Dosidem, ex qua genuit filium quemdam Antipatrem : quem propter hoc, quod insurrexit in patrem in libidine dominandi, adhuc vivens interfecit. Secundam habuit Mariannam, ex qua genuit duos filios, scilicet, Alexandrum et Aristobolum, quos pro simili ambi-: tione ambos occidit adhuc vivens. Et tertiam habuit quamdam Machariani nomine, ex qua genuit Archelaum. Quidam tamen dicut Archelaum filium fuisse Mariannae, sed hunc remansisse vivum, fratribus suis interfectis. Quartam habuit uxorem Cleopatram, ex qua genuit duos filios, Herodem Antipam, et Philippum. Mortuo autem Herode, filii coram Imperatore litigabant de successione in regnum. Archelaus enim dixit sibi deberi regnum, et propter aetatem, et propter secundum testamentum quod condiderat pater, in quo scripsit eum debere succedere. Herodes autem Antipas e contra dicebat testamentum a patre fuisse conditum, cum non esset mentis compos, et ideo sibi deberi voto primae scripturae, in quo scripserat pater eum debere succedere. Imperator autem more Romanorum, illis litigantibus, regnum ad se traxit, et in quatuor principatus totum regnum divisit. Et horum duos dedit Archelao, scilicet, Judaeam et Idumaeam. Tertium autem Galilaeam dedit Herodi Antipae. Quartum vero, scilicet Ituraeam et Trachouitidem, dedit Philippo. Quod igitur dicitur Archelaus regnare in Judaea pro Herode, patre suo , intelligendum quod hoc erat in lite, quando sua praesumptione regnavit : et non quod quiete totum regum patris habuit : sed se tempore litis regem scripsit. Archelaus autem propter tyrannidem quam exercuit, post nonum annum sui regni, a regno per Imperatorem est amotus, et in exsilium Lugdunum damnatus, et ibi mortuus. Et tunc praesides sunt instituti, quorum Pontius Pilatus (ut dictum est) fuit quintus.

Et hoc quod Archelaus est amotus factum est quadragesimo nono anno Augusti. Salvator enim natus est quadragesimo secundo anno regni ejus : et delatus in aegyptum, septem annis mansit occulte ibidem : post quos annos statim Archelaus damnatus est: et sic novem annis regnavit. Dicit tamen Reda in Glossa hic, quod decem annis regnavit. Sed hoc est intelligendum, quod de decimo partem regnavit, sed non complevit: et ideo litteris suis non nisi novem inscripsit. Hoc est igitur quod dicit :

" Procurante Pontio Pilato Judaeam, "

Amoto jam Archelao, et aliis praesidibus romanis. " Tetrarcha autem, " hoc est, in quarta parte principante, " Galilaeae, " quae fuit una letrarchiarum, " Herode " Antipa, et magni Herodis Ascalonita filio. " Philippo autem, " alio Herodis filio, " fratre ejus, " Herodis Antipae : cui idem Herodes uxorem abstulit Herodiadem, "tetrarcha, " in quarta principante, " Ituraeae et Trachonitidis regionis, " quae duae provinciae simul junctae valebant unam quartam.

Et " Lysiana. " Istum Lysaniam dicit etiam Reda, antiqui Herodis fuisse filium, quod quidem probabilius est : quia aliter cum filiis Herodis tetrarchiam in haereditatem non accepisset. Tamen et Josephus narrat hunc fuisse filium cujusdam Ptolomaei de Libano, ex quadam Alexandra, sorore Antigoni, filii Aristoboli cujusdam, qui fuit filius cujusdam Alexandri, filii cujusdam Joannis. Sed potest esse, quod fuerant duo Lysaniae unius nominis : unus, de quo dicit Reda, filius Herodis : alter de quo narrat Josephus. Et quocumque modo sit, nulla est vis penitus.

" Abilinae, " hoc est, provinciae sic vocatae.

Haec autem divisio a Deo fieri permis- sa est, ut sciretur, quod Judaea desolanda erat, quae tot principibus divisa subjacebat. Luc. XI, 17 : Omne regnum in seipsum divisum desolabitur : et domus supra domum cadet. Proverb. xxviii, 2 : Propter peccata terrae multi principes ejus. I Machab.I, 10: Imposuerunt omnes sibi diademata,.... et multiplicata sunt mala in terra.

" Sub principibus, "

Et caeteris aliis viginti quatuor exclusis, isti soli ab Imperatore emerant sacerdotium, et unus erat socer alterius : et aliquando ambo tenebant: ita quod unus uno anno, et alter sequenti principaretur: et pecunia donum Dei possederunt : et ideo facti sunt in perditionem .

" Sacerdotum, " qui summum emerant sacerdotium, " Anna et Caipha, " sibi mutuo per matrimonium copulatis: et ideo vacabat de jure sacerdotium, sicut et regnum, in signum quod Christus Rex et Sacerdos, utrumque repararet. Ad Hebr. vii, 1: Hic Melchisedech, rex Salem, sacerdos Dei summi. Et post modicum, v. 3 : Assimilatus autem Filio Dei, manet sacerdos in perpetuum. Psal. CIX, 1 : Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. Illo ergo tempore, cum filii Israel essent sicut oves errantes, non habentes pastorem, congruum fuit ut praedicatio Joannis inciperet, qui eos ad verum dirigeret pastorem. I Petr. ii, 25 : Eratis enim sicut oves errantes: sed conversi estis nunc ad pastorem et Episcopum animarum vestrarum. Hujus autem pastoris Joannes fuit quasi opilio.

Sic ergo dictum sit de tempore, quo praedicandi Joannes sumpsit officium.