76 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

dignissimam, sed etiam illam comprobat, aeque mirabilem, con-

cordiam, quam supra diximus Ecclesiae cum christiana familia

intercedere, ut affirmari vere queat, Ecclesiam et familiam unum

quoddam christianae educationis perfugium et quasi sacrarium

habendas esse.

Quod autem novae progenies omnibus iis artibus ac disciplinis

instruendae essent quibus civilis convictus proficit ac florescit, et

sola ad id familia minime sufficeret, propterea publica gymnasia

ortum habuerunt, primum tamen - diligenter a t tendi te - Eccle-

siae familiaeque in unum conspirantium opera, multo autem post,

reipublicae. Quapropter litterarum sedes ac scholae, si, ad histo-

riae fidem, earum originem inspiciamus, natura sua tamquam

subsidium ac fere complementum Ecclesiae simul et familiae

exstiterunt; consequens igitur est, publicas scholas non solum

familiae atque Ecclesiae repugnare non posse, sed etiam cum utra-

que, quantum res patitur, congruere oportere, ita nempe ut tria

haec - schola, familia, Ecclesia - unum fere christianae institu-

tionis sacrarium efficere videantur, nisi velimus scholam a suo

plane proposito aberrare et in adolescentium pestem atque perni-

ciem converti,

Quod utique aperte professus est vel laicus vir ille, ob sua de

iuventutis institutione scripta tantis ornatus laudibus - quam-

quam ea ipsa haud omnino commendari queunt, cum corruptam

de libertate doctrinam redoleant -, qui illud protulit: « schola,

nisi templum est, spelunca est »; idemque alio loco: «Quando in

puerorum educationem cum litterarum studia, tum doctrinae,

quae ad religionem et ad domesticam civilemque societatem spe-

ctant, non una conspirant, homines miseri atque inepti exsistunt » . 1

Inde necessario consequitur, per scholas, quas neutras vel

laicas nuncupant, omne fundamentum christianae educationis

disiici atque everti, utpote a quibus religio omnino removeatur;

quae ceterum scholae nullo modo nisi specie neutrae erunt, cum

religioni plane infensae reapse aut sint aut futurae sint.

1 Nie. TOMMASEO, Pensieri sull'educazione, Parte I, 3, 6.