CAPUT IV.

De solutione eorum paralogismorum qui sunt secundum accentum.

Secundum accentum autem orationes voce tenus (nisi metrica pronuntiatione proferantur) non multum sunt : cum metro enim productae vel correptae, et cum aspiratione et sine aspiratione proferuntur, et aliquando duae dictiones sub uno, et aliquando una sub duobus proferuntur accidentibus : et tunc frequenter secundum accentum fiunt paralogismi : nec etiam in his orationibus quae scribuntur, nisi sicut dictum est, signa accentum super syllabas et dictiones fiant, ut antiquitus fieri consuevit : nec fiunt etiam in his orationibus quae dicuntur voce tenus prosaica prolatione,excepto si quaepaucae fiant, ut hic : justos viros oportet (hoc est, opportunum est) pendere media correpta, hoc est, magis ponderare et aestimare : justos viros non oportet pendere media producta, hoc est, suspendere in occulto vel patibulo. Pendere media producta est pati : pendere autem media correpta non est pati, sed honorem recipere . Quomodo autem solvendum sit quidem tales orationes, palam est quia per distinctionem ejus quod est pendere : non enim idem significat pendere in media syllaba graviter (hoc est, producte) et acute (hoc est, correpte) pronuntiata : et sic diversitas significationis sub una materialiter dictione accepta, est fallaciae et falsitatis causa, qua distincta et adaptata, opponentis solvere est recta solutione paralogismos.

Attende autem, quod non videtur aliquibus esse haec duplicitas : eo quod dictio non est una quae diversis accentibus profertur, et sic sub uno aliquo plura non colliguntur, quod exigitur multiplicibus : et ideo quidam dixerunt, quod in potentiali multiplicitate unitas dictionis vel orationis est ista quae est in mente: cujus signum est ea quae est in voce : et illius signum est quae est in scripto : et ideo dicunt, quod unum sub quo accipiuntur, non est nisi unitas orationis quae est mente : vel si est oratio in voce vel in scripto, non est in ea nisi secundum quod refertur ad mentem. Sed hoc nihil esse probatur, ex hoc quod orationi secundum quod est in mente, non convenit acccntus : unum autem multiplicitatis (in quo ut in uno colliguntur multa) oportet quod sit tale unum quod ad multa referatur, et quod contineat illa in seipso : et hoc nullo modo potest esse mentalis oratio, nec etiam illa quae est in scripto, propter eamdem orationem. - Et ideo tenendum est, quod in priori hujus scientiae libro dictum est, quod scilicet unitas in qua colliguntur multa (quae multiplicitatem faciunt) est unitas materialis quae consistit in dono elementorum et syllabarum, et est unitas dictionum et orationum, in.quam plura colliguntur, et non unitas formalis quae est in modo prolationis. Et ideo dicitur multiplicitas potentialis : quia talis materialis unitas referibilis est ad diversas formas prolationis ut ad sensus refertur diversos.

Utrum autem duplicitas sit multiplicitas quaedam, ita quod duplicitas sit species multiplicitatis, et multiplicitas genus duplicitatis, vanum est et frivolum disputare : quia genera et species et modus

generum et specierum (secundum diversitatem rerum in quibus sunt) diversificantur : aliter enim arguuntur et constituuntur in totis universalibus, et aliter in integralibus : et adhuc in his aliter in discretis, et aliter in continuis, et aliter in potestativis. In substantiis enim secundum rationem totius universalis coaequaevae sunt in genere, et per differentias oppositas exeunt ab illo. In totis autem integralibus non sunt coaequaevae : quia in illis genus educitur et constituitur ex partibus, ut multiplicitas ex duplicitate, triplicitate , quadruplicitate , et sic de aliis : et hoc modo non constituitur genus in substantiis : et ideo etiam non sunt coaequaevae in illo : sed potius per prius est multiplicitas quae major est, et per posterius ea quae est minor, et non incipiunt ex aequo genere praedicatione. Et fere eodem modo est in continuis : quia magis est quantitas corpus quam superficies, et magis superficies quam linea : eo quod per plures rationes quantitatis (hoc est, divisibile in longum, et divisibile in latum, et divisibile in profundum) accipit quantitatis praedicationem : quia, ut dicit Aristoteles, divisibile semper, hoc est, in infinitum. Et fere similiter est in figuris in quibus una generatur ex alia, ut tetragonum ex trigono, et pentagonum ex tetragono, et sic de aliis figuris poligoniis. Et similiter in potestativis : quia in illis secundum Aristotelem in libro de Anima , et in XVI Animalium ex vegetabili producitur sensibile, et est in eo ut trigonum in tetragono : et ex sensibili producitur rationale, et est in ipso. Unde frivolum est et vanum de talibus hoc disputare : quia majoris inquisitionis quam sit praesentis negotii intentio.

Sciendum igitur quod duplicitas est species multiplicitatis , et multiplicitas genus : et sunt talia genera et species, quales habet species, et qualia habet genera continuum vel discretum, in qui- bus una species producitur ex alia, et generatur, ut probatur et in primo et in secundo Arithmeticae Pythagorae : genus autem producitur ex speciebus, et ex aequo participatur ab illis.

Si autem quis dicat, quod multiplicitas potentialis non est multiplicitas : quia quod potentia est tantum, non est. Hoc nihil valet ad praesentem intentionem : quia medium inter simpliciter unum et simpliciter multa, est multiplex : et idem sufficit ad esse multitudinis, quod aliquo modo sit unum et aliquo modo sit multa : propter quod in eo sufficit unitas materialis et potentialis multitudo sive pluralitas. Haec igitur dicta sint de potentiali multiplicitate, quae est in compositione et divisione et accentu.