CAPUT VIII.

In quo dicitur vera causa quietis terrae in medio universi.

His autem habitis, tempus est ut dicamus veritatem de praemissis. Dicamus ergo quod motus partium terrae et motus totalis terrae qui naturalis est ad medium, et quod illud medium est locus qui est centrum. Surgit tamen quaestio est hoc quod scimus unum subjecto esse medium universi et medium terrae, licet differant in forma et ratione.

Quaeret ergo forte aliquis, ad quod duorum mediorum secundum formam est motus gravium et partium terrae naturalis, utrum scilicet sit ad medium totius, aut ad medium terrae : et hoc est quaerere, quod quando gravia moventur ad medium secundum quod est medium totius, aut secundum quod est medium terrae. Et ad hanc quaestionem solventes dicamus, quod moventur gravia ad ipsum, secundum quod est medium universi, et non secundum quod est medium terrae. Hujus autem signum est quod videmus in corporibus levibus, sicut est ignis : hic enim contrarii motus sunt a gravioribus : ergo idem locus est ex quo moventur levia, ad quem moventur gravia : sed levia ex medio universi moventur ad horizontem qui simpliciter est horizon : ergo gravia moventur ex horizonte ad id quod simpliciter est medium : si autem ignis moveretur ex medio illo secundum quod est medium terrae : tunc si poneretur terram non esse in medio universi simpliciter, non moveretur ignis ad horizontem simpliciter, sed ad horizontem qui poneretur horizon respectu medii terrae : et sic accideret etiam quod motus gravium et levium non esset contrarius a differentiis positionum quae essent contrariae simpliciter, sed essent per comparationem contraria : quae omnia sunt inconvenientia : ergo oportet dicere quod terra movetur ad medium quod simpliciter est medium, et non medium quidem corporis, sed quod est corpus quoddam : medium autem simpliciter est medium universi : ergo motus terrae et aliorum simpliciter gravium est ad medium universi, secundum quod est medium universi. Accidit etiam quod medium universi sit medium terrae secundum subjectum : et hoc est ideo, quia terra movetur ad medium universi, et aequaliter omnes partes ejus intendunt tangere ipsum et locari in ipso: et ideo accidit quod medium terrae, et hoc est sphaerae terrae, sit locatum in universo, et sic unum subjecto efficitur medium utriusque.

Quod autem et hoc verum sit, quod scilicet motus terrae ad undique facit per subjectum medium esse universi et medium terrae, significatur in motum omnium gravium : intelligamus enim superficiem planam secare terram in centro, et significari centrum in circulari superficie illa : et intelligamus motum corporum gravium significari lineis protractis quae signent vias per quas descendunt gravia a circumferentia ad centrum : dico quod lineae illae significantes lineas gravium,non figurantur ad modum

aequidistantium aequalium quae non concurrunt nec per contactum faciunt angulum, imo potentia omnes perpendiculariter descendunt ad centrum, ita quod quaelibet super ipsum in superficie secante ipsum facit duos angulos rectos : ergo descensus omnium illarum est ad unum angulum in centrum conclusum. Si autem haec ita se habent, tunc oportet quod per ipsum descensum gravium fiat, quod gravium medium sit in medio universi et accipiat medium universi pro suo medio : et hoc per accidens efficitur suum medium et medium unum universi secundum subjectum: et quia est in medio, est quieta propter causam quam diximus. Diximus enim quod omne quod movetur, necesse est quod moveatur ab immobili quod non removetur de loco suo : et hoc est clarum in omnibus molibus animalium, sicut declaratum est in octavo Physicorum : hoc modo necesse est quod se habeat id quod simpliciter est medium sphaerae ad ipsum motum sphaerae: et ideo necesse est quod quiescat sphaerae medium. Cum autem hic sit locus gravium, et nullum corporum naturalium moveatur in loco suo naturali, oportet quod id quod ibi locatum est sicut terra, sit quietum. Haec igitur via una quae habetur ex praemissis in octavo Physicorum : et etiam hoc non sufficit, eo quod nimis est remota.

Inducamus ergo causam qua) propria hujus et naturalis, sumens argumentum a corporibus habentibus gravitatem, quae quando saepius projiciuntur superius, recidunt semper ad locum unum : quod non contingeret, si terra moveretur in loco uno, sicut videmus quod quando lapides projiciantur ex navi fortiter jacta impetu fluvii,non cadunt lapides in. locum unum, sed unus cadit juxta alium : et sic procul dubio fieret si projicerentur lapides et terra moveretur, quod non caderent lapides in unum locum, quamvis ex eodem loco projicerentur. Signum enim sensibile quietis terrae in medio, et quod non

movetur medium extra , neque in medio, est et lapidum projcctorum ex loco uno reditus continuus ad locum unum et eumdem.

Et quia jam habcmns expressum argumentum quietis terrae, dicimus causam hujus quietis propriam esse et manifestam et patentem ex praemissis : dicimus enim hoc esse ex aptitudine naturali ipsius quae est forma generis, sive gravitatis in terra quae connaturalis est loco tali si ei de aptitudine ejus naturali est incidere ad medium ex quacumque parte horizontis moveatur : sicut aptitudo naturalis ignis est incidere ex medio ad horizonta propter connaturalitatem quam habet ad horizonta : tunc propter contrarietatem, motuum et formarum ignis et terrae non est possibile, quod aliqua partium terrae moveatur sursum ad locum medio contrarium nisi per violentiam : omni enim corpori uni est motus unius simplicis corporis secundum naturam : et ideo motus qui est ex medio in simplici corpore, contrarius est motui. facto ad medium in omnibus partibus corporis : quia motus partium simplicis corporis, non est nisi ex forma totius, quae eadem est in ipsis : eo quod homogenia sunt toti. Si igitur sicut ex sensu videmus non esse possibile alicui partium terrae ut habeat motum naturalem ex medio sursum, tunc manifestum est quod multo dignius est, quod talis motus non est possibilis toti, ex cujus forma pars talem accipit naturam : quia sicut diximus, in simplicibus idem est locus ad quem finaliter movetur pars et totum : eo quod pars non movetur nisi per naturam quae est forma ex natura totius. Si autem hoc est ut diximus, tunc impossibile est quod terra in loco suo moveatur, nisi moveretur ex virtute animali quae est fortior et nobilior quam ipsa sit, sicut videmus in Iocis suis moveri animalia : tunc oportet procul dubio, quod propter istam causam terra sit quieta et fixa in loco suo, qui est medium, cum videamus quod non habeat neque animam, neque intellectum a quo moveatur. Et tunc si nos ex omnibus dictis velimus colligere veram causam immobilitatis terrae, dicemus quidem, quod causa prima est medium universi, quod accipit terra pro loco : et haec causa appropriatur per hoc quod medium quidem est immobile, propter hoc quod est remotissimum a circumferentia : est enim concurrens propter distantiam a motu primo cujus frigiditas constringit partes materiae et inspissat: et quia inspissat, inducit in ea frigiditatem et efficiuntur gravia et immobilia quae sunt ibi : et est haec causa efficiens quietis terrae. Causa autem finalis est, quae in antehabitis dicta est, quod scilicet terra non participat nobilitatem causae primae, nec nobilitatem quae est juxta illam participat per motum, sed potius per quietem: et ideo status et quies omnium est in ipsa : et hoc quidem omnes Philosophi medium ponentes immobile somniaverunt, et exprimere aliquid nesciverunt.

Idem autem quod diximus terram scilicet locatam in medio esse, attestantur geometriae in parte illa geometriae quae de cosmimetra facit rationem et Astronomi intelligamus enim totam sphaeram per centrum secari tribus diametris, quarum una ducatur de polo in polum per centrum, altera de puncto Orientis in punctis Occidentis per idern centrum., tertia vero de angulo medii coeli ad angulum medii terrae per idem centrum : tunc enim necessario istae tres diametri secabunt se in centro ad angulos rectos : nec est possibile ut corpus sphaericum pluribus diametris ad angulos rectos super centrum descriptos secetur : intelligamus ergo terram esse levatam extra diametrum, quae transit per polos, quae

vocatur axis sphaerae, et sit in medio : ergo cum stellae in occasu et ortu sunt ei remotiores, quam in angulo medii coeli, apparebunt stellae viciniores in ortu et occasu quam in angulo medii coeli, quod falsum esse videmus. Si autem terra moveretur in centrum, et non elevaretur extra centrum, et stellae quiescerent, sicut dixit Pythagoras : tunc figurae planetarum semper essent eaedem : sunt enim vere planetarum vocatae figurae radiorum, quibus respiciunt in circulo signorum, et quibus dividunt circulum signorum, quae figurae sunt conjunctio, oppositio, quadratura, et trigona radiatio et sextilis : si enim stellae non moventur ad invicem, aequaliter semper distarent : et ideo istarum nulla esset variatio, cujus videmus oppositum : quia stellam aliquando conjunctam videmus, aliquando opponi eidem, vel ex quadrato ultimi, ex trigono vel sextili respicere eamdem. Ordo autem stellarum demonstrat terram esse quietam et in medio locatam : quia cum ordinata sit luna sub sole, si terra non esset in medio et quieta, non accideret in omnibus partibus circuli signorum in quibus opponitur sol et luna in capite vel cauda draconis : quia terra non operiret loca circuli extra quorum diametrum elevaretur : et hujus videmus contrarium. Accideret autem etiam omnia instrumenta ut astrolabium et armillas Astronomorum esse falsa : quia nunquam posset idem motus per computationes cursus astrorum invenire, qui invenitur per instrumenta ad sensum : quia semper accideret diversitas ex hoc quod terra quartas circulorum non aequaliter respiceret : et ex motu terrae accideret alia diversitas : quorum omnium contrarium probavimus geometrice. Jam ergo determinavimus de superioribus, quorum unum est de loco terrae, et aliud an ipsa est quieta, an mobilis, determinatione sufficienti per rationes facientes fidem de ipsis et docentes per causas veram veritatem.