Lectio 4

Glossa. Postquam dominus confutavit Pharisaeos et sadducaeos tentantes, hic ostenditur quomodo satisfecit Scribae quaerenti; unde dicitur et accessit unus de Scribis qui audierat illos conquirentes, et videns quod bene illis responderit, interrogavit eum quod esset primum omnium mandatum.

Hieronymus. Quae est haec quaestio problematis quod est commune omnibus peritis in lege, nisi quod diversa in exodo et levitico et deuteronomio ordinantur mandata? unde non unum, sed duo intulit mandata, quibus quasi duobus uberibus super pectus sponsae elevatis nostra alitur infantia; et ideo subditur primum omnium mandatum est: audi, Israel, dominus deus tuus deus unus est. Primum omnium mandatum dicit; hoc est quod ante omnia debemus in corde singuli quasi unicum pietatis fundamentum locare, idest cognitio atque confessio divinae unitatis cum executione bonae operationis, quae in dilectione dei et proximi perficitur; unde subdit et diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota mente tua, et ex tota virtute tua: hoc est primum mandatum. Theophylactus.

Attende qualiter omnes animae vires enumeravit. Est enim virtus animae animalis, quam expedit in dicendo ex tota anima tua, ad quam pertinet ira et desiderium; quae omnia tribui vult divino amori. Est et alia vis quae dicitur naturalis, ad quam pertinet nutritiva et augmentativa; et ista est etiam danda domino tota; propter quod dicit ex toto corde. Est et alia vis rationalis, quam mentem vocat; et ista etiam est danda deo tota. Glossa.

Quod autem subdit et ex tota fortitudine, ad vires corporales referri potest.

Sequitur secundum autem simile est huic: diliges proximum tuum sicut teipsum.

Theophylactus. Propter hoc dicit esse simile, quia haec duo mandata alternatim sunt sibi consona, et reciproce convertuntur: nam qui diligit deum, diligit et facturam suam. Principale autem factorum eius est homo: unde qui diligit deum, diligere debet omnes homines; qui vero diligit proximum, qui multoties dat causam scandali, multo magis eum debet diligere qui semper praestat beneficia; et ideo propter cohaerentiam horum mandatorum subdit maius horum aliud mandatum non est.

Sequitur et ait illi Scriba: bene, magister, in veritate dixisti. Beda. Ostendit ex hoc quod dicit maius est omnibus holocautomatibus et sacrificiis, gravem saepe inter Scribas et Pharisaeos quaestionem esse versatam, quod esset mandatum primum sive maximum divinae legis; quibusdam videlicet hostias et sacrificia laudantibus; aliis vero fidei et dilectionis opera praeferentibus eo quod plurimi patrum ante legem ex fide tantum, quae per dilectionem operatur, placerent deo. In hac sententia Scriba iste se fuisse declarat.

Sequitur iesus autem videns quod sapienter respondisset, dixit illi: non longe es a regno dei. Theophylactus. In quo non eum esse perfectum testatur: non enim dixit: intra regnum caelorum es; sed non longe es a regno dei. Beda. Ideo autem non fit longe a regno dei, quia sententiae illius quae novi testamenti et evangelicae perfectionis est propria, fautor extitisse probatus est. Augustinus de cons. Evang..

Nec moveat quod matthaeus dicit tentantem fuisse, a quo dominus interrogatus est: fieri enim potest ut quamvis tentans accesserit, domini tamen responsione correctus sit; aut certe ipsam tentationem non accipiamus malam, tamquam decipere volentis inimicum, sed cautam potius, tamquam experiri amplius volentis ignotum. Hieronymus. Vel non est longe qui venit callide: longior namque est ignorantia a regno dei quam scientia; unde supra sadducaeis: erratis, inquit, nescientes Scripturas neque virtutem dei.

Sequitur et nemo audebat iam eum interrogare, quia enim in sermonibus confutati sunt, ultra non interrogant, sed apertissime comprehensum Romanae tradunt potestati. Ex quo intelligimus venena invidiae posse quidem superari, sed difficile conquiescere.