In Evangelium Secundum Lucam

 PROOEMIUM BEATI LUCAE IN EVANGELIUM SUUM.

 CAPUT I.

 IN CAPUT I LUCAE

 Sequitur:

 Ecce opportunitas ex opere. Et sequitur, ponens opportunitatem ex tempore dicens :

 Sequitur de loci opportunitate, cum dicit :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur laetissimus auditus:

 Sequitur congratulationis modus, cum dicit :

 Sequitur de sanctitatis istius Praecursoris progressu.

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de effectu cum dicit:

 Et ideo sequitur signum duplex, naturae, et gratiae.

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 CAPUT II.

 IN CAPUT II LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de re annuntiata :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Sequitur de effectu.

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur finis, cum dicitur :

 Sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT III.

 IN CAPUT III LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de missi obedientia :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 His igitur de causis baptizari voluit Dominus. Sequitur :

 CAPUT IV.

 IN CAPUT IV LUCAE

 Sequitur de auctoritate, cum dicit : Evangelizare, etc.

 Sequitur :

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 CAPUT V.

 IN CAPUT V LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT VI.

 IN CAPUT VI LUCAE

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Unde sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Unde sequitur:

 CAPUT VII.

 IN CAPUT VII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT VIII.

 IN CAPUT VIII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Unde sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur.

 Sequitur :

 CAPUT IX.

 IN CAPUT IX LUCAE

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Dicit igitur tangendo tria : discubitum, ordinem discumbentium, et numerum satiatorum.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur : Et ecce.

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT X.

 IN CAPUT X LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de officiis Marthae.

 CAPUT XI.

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XII.

 IN CAPUT XII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo : Sint lumbi vestri praecincti.

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIII.

 IN CAPUT XIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequi?ur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIV.

 IN CAPUT XIV LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur tertium :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT XV.

 IN CAPUT XV LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur : Et dixit.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo horum :

 CAPUT XVI.

 IN CAPUT XVI LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XVII.

 IN CAPUT XVII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur illis :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequilur.

 Dicit igitur :

 CAPUT XVIII.

 IN CAPUT XVIII LUCAE .

 Dicit igitur :

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIX.

 IN CAPUT XIX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur : Et ait illi dominus ejus, benigne suscipiens eum :

 CAPUT XX.

 IN CAPUT XX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXI.

 Dicit igitur:

 CAPUT XXII.

 IN CAPUT XXII LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur :

 Et ideo sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIII.

 IN CAPUT XXIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur : Ducebantur autem, cum amara necessitate tracti. Thren. v,

 Dicit igitur de primo : Jesus autem, omnia haec mala et vituperia perpessus, dicebat,

 Dicit igitur : Et stabat minaciter populus spectans,

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIV

 IN CAPUT XXIV LUCAE

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur: Et ipsi adorantes. Matth.

IN CAPUT V LUCAE

ENARRATIO.

" Factum est autem, cum turbae irruerent in eum ut audirent verbum Dei, et ipse stabat secus stagnum Genesareth. "

Constructis ecclesiastici ordinis fundamentis, tangit Lucas ecclesiasticum ordinem in eo penes quem est plenitudo potestatis, et in Episcopis, et Presbyteris : sicut innuit quaedam Glossa super cap. XI.

Et ideo dividitur in tria : in quorum primo tangit ordinem capitis, in quo est summa potestas ad membra : in secundo autem tangit ordinem nobiliorum membrorum, in his qui primi ordinis sunt in Ecclesia, et hoc in sequenti capitulo : in tertio autem tangit ordinem eorum qui secundi ordinis sunt in Ecclesia, sicut Presbyterorum, et hoc incipit cap. XI, infra.

Constructionem autem potestatis ecclesiasticae in capite tangit in hoc capitulo in quinque, penes quinque quae sunt de officio capitis : quorum primum est universalitas potestatis in mundo : secundum est penes usum clavis, et jus oblata recipiendi, et discernendi de lepra et lepra, et mundatione leprae : tertium est penes potestatem ligandi et solvendi a peccato : quartum autem est penes auctoritatem vocandi et constituendi et dispo.

nendi gradus ecclesiasticos, et distinguendi eosdem : quintum autem est penes potestatem dispensandi et remittendi circa eos quos regit. Et haec per ordinem tanguntur in quinque historiis hic introductis, scilicet, de piscium conclusione, de leprosi sanatione et oblatione, de peccatorum in paralytico absolutione, de Matthaei vocatione, de discipulorum dispensatione, contra quam Pharisaei murmurabant. Et haec per ordinem patent in littera.

Ex omnibus autem his scitur quod Lucas in historia non sequitur ordinem temporis, sed inducit omnia, secundum quem modum probant ecclesiasticum ordinem, ut se esse probet vitulum in Dei animalibus.

Prima autem historia in qua construit universalitatem regiminis esse in uno, habet tres partes : in quarum prima sumit occasionem veniendi ad propositum : in secunda, ostendit et construit hoc per miraculum : in tertia autem, omnibus ad hoc stupentibus, explanando dicit hoc quod dictum est, esse suum intentum.

Circa primum autem in quo accipit occasionem, sunt quatuor paragraphi. Tangit primo audiendi ex parte turbae aviditatem, et ex hoc sibi excitari tumultuationem, et loci ubi stabat ad tumultum sustinendum incongruitatem. In secundo, dicit navium de quibus sine tumultu docere posset, considerationem. In tertio, dicit unius navis ad tumultum declinandum ascensum. In quarto, dicit ex illa turbarum eruditionem et illuminationem. Haec autem per ordinem patent in littera.

In primo horum duo sunt : turbarum ad audiendum tumultus, et ad tumultum portandum importunus locus.

Attende autem istud ante incarcera- tionem Joannis esse factum. Et ideo praecedenti immediate secundum ordinem temporis non continuatur. Sed hunc ordinem non sequitur Lucas. Secundum ordinem autem ecclesiastici gradus optime continuatur : quia prius est fundare Ecclesiam, quam constitutio ministrorum. Et ad sequens continuatur : quia prius est disponere caput, postea membra. Et inter actus, prius est cura pastoralis universalis regiminis, quam usus clavis. Et sic patet ordo valde rationabilis. Dicit ergo :

" Factum est autem. "

Quod ante mundi constitutionem ordinatum est, tunc in exsecutione " factum est. " Sic enim eum Pater genuit, in quo splenderet omnis gradus sanctitatis ab aeterno, ab eodem ipso perficiendus in tempore. Psal. CIX, 3: In splendoribus sanctorum, ex utero ante luciferum genui te. Sic Jerusalem terrestris Ecclesia descendit a caelesti quae est in dispositione divina. Apocal. XXI, 2 : Vidi civitatem sanctam Jerusalem novam descendentem de caelo a Deo, paratam sicut sponsam viro suo.

Sic ergo, " Factum est, " tali sumpta occasione, " cum turbae, " permixtae multitudines, " irruerent " tumultuantes "in eum, " cupientes audire viam salutis, " ut audirent verbum Dei. Matth. XIII, 2: Congregatae sunt ad eum turbae multae, ita ut in naviculam ascendens sederet.

Causa autem audiendi diversa fuit in diversis. Quidam enim cibum cogitantes qui perit, propterea sequebantur eum ut de panibus suis saturarentur: et hi fuerunt carnales, Joan. VI, 26 : Quaeritis me, non quia vidistis signa, sed quia manducastis ex panibus. Alii autem sequebantur eum ut observarent et caperent eum in sermone, et accusarent eum : et hi fuerunt invidi, Matth. XXII, 15 : Abeuntes Phari aei, consilium inierunt ut cape-rent Jesum in sermone. Alii autem sequebantur eum ut sanarentur ab ipso infirmi eorum, Joan. VI, 2 : Sequebatur eum multitudo magna: quia videbant signa quae faciebat super his qui infirmabantur: et hi erant providi. Alii autem sequebantur ut viderent mirabilia et audirent, Luc. v, 26 : Vidimus mirabilia hodie: et hi sunt curiosi. Alii autem sequebantur eum ut de via salutis et animae eruditione instruerentur : et hi erant devoti, Joan. VI, 69 : Ad quem ibimus ? verba vitae aeternae habes.

Isti autem tria attendebant quae erant in ipso : dulcedinem spiritus qui verba concepit, dulcedinem linguae et labiorum quae verba proposuit, dulcedinem verbi quod in aures sonuit. De primo horum, Eccli. XXIV, 27 : Spiritus meus super mel dulcis. De secundo, Psal. xliv, 3 : Diffusa est gratia in labiis tuis. Cantic. IV, 11: Mel et lac sub lingua tua. De tertio, Cantic. II, 14: Vox tua dulcis. Cantic. IV, 3 : Eloquium tuum dulce.

" Et ipse stabat secus stagnum. Genesareth. "

Ecce loci incommoditas, tanta pressura turbarum. Poterant enim eum impingere et comprimere. Est autem stagnum ubi aqua stans et in se recollecta stagnatur. Unde etiam stagnum a stando dicitur. Idem autem hebraeo sermone mare dicitur: non quod amarum fuerit, sed consuetudo est hebraeis omnem stantem magnam aquam mare vocare. Genes. i, 10 : Congregationes aquarum appellavit maria. Sed dicitur mare Tiberiadis a civitate adjacente metropoli, quae Tiberias vocabatur, dicta sic, quia Herodes Antipas eam aedificavit ob honorem Tiberii Caesaris, sub quo ipse regnavit. Idem dicitur mare Galilaeae ab adjacente provincia. Idem dicitur " stagnum " vel mare " Genesareth, " quia cum sit de fontibus confluentibus et aquis influentibus collectum, collisio confluentium aquarum facit crispari superficiem ipsius, et non sinit eam stare plane : et motus superficiei tactum movet et impellit aerem, et ita lenem ex se generat auram. Et ideo generans auram, hoc est " Genesareth " vocatur a genes quod est generatio, et areth quod est aura.

Per hoc igitur patet expositio litteralis.

"Ipse, scilicet Jesus, stabat secus stagnum Genesareth. " Statu suo, suae divinitatis ostendens immobilitatem : positione corporis, docens justitiae rectitudinem : porrectione capitis, divinam innuens contemplationem: erectione vultus, instruens ad rectam in omnibus intentionem.

De primo autem horum dicitur in Psalmo CI, 28 : Tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient. De secundo, Psal. x, 8 : Justus Dominus, et justitias dilexit. De tertio, Joan. III, 13: Nemo ascendit in caelum, nisi qui descendit de caelo, Filius hominis qui est in caelo. Non solum per divinitatem, sed per aeterni luminis contemplationem. Ad Philip. III, 20 : Nostra conversatio in caelis est. De quarto, ad Coloss. iii, 1 et 2 : Quae sursum sunt quaerite, ubi Christus est in dextera Dei sedens: quae sursum sunt sapite, non quae super terram.

Per hoc autem quod dicitur : " Secus, " notat propinquitatem. Propinquus enim est tribulatis, petentibus, et devotis. De primo, Psal. xxxiii, 19 : Juxta est Dominus his qui tribulato sunt corde. De secundo. in Psalmo cxliv, 18 : Prope est Dominus omnibus invocantibus eum, omnibus invocantibus eum in veritate. De tertio, Isa. lv, 6 : Quaerite Dominum dum inveniri potest: invocate eum dum prope est.

" Stagnum, " quod aquae labilitate, vitae hujus significat mortalitatem : aquae motu, significat vitae instabilitatem : aquae effectu, significat hujus gloriae vaporem, ad modicum apparentem. De primo dicitur. II Reg. XIV, 14: Omnes morimur, et quasi aquae dilabimur in terram. De secundo dicitur, Job, XIV , 1 :

Homo natus de muliere, brevi vivens tempore. Et, infra, v. 2 : Numquam in eodem statu permanet. De tertio, Jacob. IV, 15: Quae est vita vestra ? vapor est ad modicum parens. Et ideo dicitur " Genesareth, " auram quamdam lenem generans.

" Et vidit duas naves stantes secus stagnum : piscatores autem descenderant, et lavabant retia. "

Hic tangitur loci opportuni ad docendum consideratio. Non enim erat ibi locus eminens ad quem ascenderet: et ideo non erat opportunitas pressuram declinandi nisi ad navem.

Dicuntur autem duo : duarum navium in ripa consideralio, et earumdem interim ab usibus piscatorum deoccupatio. De primo dicitur quod " duas vidit naves, " non fluctuantes in undis, sed " stantes " fixas in prora ad ripam, " secus stagnum: " quia puppes et rates et carina erant in aqua. Quae duae naves duas Ecclesias congregandas significabant, scilicet, Ecclesiam de circumcisione, et Ecclesiam de Gentibus. De utraque istarum dicitur, ad Galat. ii, 8 : Qui operatus est Petro in apostolatum circumcisionis, operatus est et mihi inter Gentes. Et, ibidem, vv. 9 et 10 : Jacobus, et Cephas, Joannes et qui videbantur columnae esse, dextras dederunt mihi et Barnabae societatis, ut nos in Gentes, ipsi autem in circumcisionem : tantum ut pauperum, scilicet Christi, memores essemus : quod etiam sollicitus fui hoc ipsum facere. Et sic mare mundus est, Psal. CIII, 25 : Hoc mare magnum et spatiosum manibus : illic reptilia quorum non est numerus. Pisces autem in aquis voluptatum mersi, sunt homines carnales. Matth. IV, 19: Faciam vos fieri piscatores hominum. Versus:

Ecclesiam pro nave rego, mihi climata mundi Sunt mare, Scriptura retia, piscis homo.

Moraliter autem: " Et vidit, " per misericordiam ea quae nobis utilia sunt considerans, " duas naves , " innocentiae et paenitentiae salutaris tabulas praeparans, " stantes, " permanentiam meritorum promittentes, " secus stagnum, " a fluctibus ad solidum aeternitatis deducentes.

De primo horum, Joan. I, 48 : Cum esses sub ficu, hoc est, sub peccati dulcedine, vidi te. Exod. I, 48 : Vidi afflictionem populi mei.

Innocentiae autem navis non quidem per immunitatem omnis peccati nisi in Christo, sed per immunitatem omnis peccati praeter originale in parvulis, et Beata Virgine. Per immunitatem autem peccati mortalis, ut in baptizatis et conservantibus baptismum. Haec enim est navis Noe, in qua pauci, id est, octo animae salvatae sunt . Et haec construitur in Psalmo xxiii, 4: Innocens manibus et mundo corde, qui non accepit in vano animam suam, nec juravit in dolo proximo suo. Hic enim innocens est, quia nulli nocuit. Manibus enim, hoc est operibus, non nocuit sibi, Deo, et hominibus. Per justitiam purgans nocumentum manuum, Psal. xxv, 6 : Lavabo inter innocentes manus meas. Per munditiam cordis custodivit se a nocumento sui et Dei, Matth. v, 8 : Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Per hoc quod non accepit in vano animam, cavit ne noceret animae. In vanum enim accepit animam qui non perficit eam scientia et virtute : quia horum duorum principia apud se habens datur ei anima. Sapient. viii, 19 : Sortitus sum animam bonam.

Nec juravit in dolo proximo suo : per juramentum cavens divino nomini : per dolum autem cavens simplicitati proximi. I Paralip. XXIX, 17 : Scio quod simplicitatem diligas. Sic ergo navis innocentiae construitur innocenti opere, innocenti corde, innocenti mente, et innocenti ad Deum et proximum ser- mone. Genes. xlix, 13 : Zabulon in littore maris habitabit, et in statione navium pertingens usque ad Sidonem. Zabulon habitaculum fortitudinis interpretatur, et significat innocentes fortissimos opere, corde, mente, et sermone perfectos. Habitant ergo in littore, id est, soliditate permanentis gratiae: maris tamen, hoc est, in salo amaritudinis hujus vitae : in statione navium, in qua portum fidelissimum habent innocentiae pertingentes verbo et exemplo usque ad Sidonem, quae venatio interpretatur : quia alios quosque venantur, ut in eodem portu et eadem navi salventur. Jerem. XVI, 16: Mittam eis multos venatores, et venabuntur eos.

Alia navis est paenitentiae, quae salvat eos qui ex innocentia baptismali cadentes, sunt passi naufragium. Et ideo dicit Hieronymus, quod paenitentia est secunda tabula post naufragium, supple, innocentiae. Haec navis construitur contritionis dolore, confessionis veritate, et satisfactionis humilitate. Sapient. XIV, 5 : Sed ut non essent vacua sapientiae tuae opera, propter hoc etiam et exiguo ligno credunt homines animas suas, et transeuntes mare, per ratem liberati sunt. Nisi enim Deus nobi constitueret paenitentiam, in multis essent vacua sapientiae opera: de quibus, Isa. lxiv, 8 : Opera manuum tuarum omnes nos. Exiguum autem lignum, humilis paenitentiae tabula, cui redeuntes a peccato, credimus animas nostras, ut cum Maria Magdalena liberemur : sicut innocentes liberantur cum Beata Maria Virgine. Et sic operibus satisfactionis mare tentationum hujus mundi transeuntes, sunt liberati paenitentia salvante. Proverb. XXXI, 14: Facta est quasi navis institoris,de longe portans panem suum. Ecclesia videlicet sic est quasi navis innocentiae in quibusdam, et navis paenitentiae in aliis : portans panem gratiae reficientis de longe, hoc est, de aeternitatis littore et regione.

Haec est navis similis navi in figura, similis navigantibus in vita, similis usui navis in transitu, similis periculis navis in processu.

Figura enim navis est, ante et post esse strictam, et in medio secundum aliquid dilatatam. Et sic principium bonae vitae arctum est in ingressu, et arctius in egressu, latum autem aliquid habens in medio. De primo, Matth. VII, 14 : Arcta via est quae ducit ad vitam. De secundo, Genes. xxxv, 18: Vocavit nomen filii sui Benoni, id est filius doloris mei. Est etiam angusta in egressu. Angustia enim magna est in exitu, id est in morte: quia dicitur in Psalmo cxxvi, 5 : Beatus vir qui... non confundetur, cum loquetur inimicis suis in porta. Inimicis interrogantibus etiam de his quae ignorabam, sicut dicit Psalmus xxxiv, 11. Latum autem habet in medio, in consolatione conscientiae. Proverb. IV, 12 : Quas cum ingressus fueris, non arctabuntur gressus tui.

Vita autem navigantium semper est in timore futuri, et augustia praesentis. De primo, ad Roman. XI, 20 : Noli altum sapere, sed time. De augustia praesentis, Daniel. xiii, 22 : Angustiae sunt mihi undique, et quid eligam ignoro. Est etiam vita eorum in victus parcitate, Ezechiel. IV, 10 : Cibus tuus, quo vesceris, erit in pondere viginti stateres in die: a tempore usque in tempus comedes illud.

Usus autem navis est transvehere in littus aliud de littore isto. Et hoc faciunt naves istae. De solido enim gratiae transponunt in solidum gloriae. Sapient. x, 18 : Transtulit illos per Mare rubrum, et transvexit illos per aquam nimiam. Isa. LI, 10: Posuisti profundum maris viam, ut transirent liberati.

In processu etiam similis est periculis maris. Multa enim sunt pericula in quibus transeunt naves istae. Psal. CVI, 23 et 24: Qui descendunt mare in navibus, facientes operationem in aquis multis, ipsi viderunt opera Domini, et mirabilia ejus in profundo. Haec autem pericula sunt sine numero, ascendentibus procellis tentationis, et descendentibus voraginibus desperationum, occurrentibus conflictibus belluarum, complodentibus occupantes sibi acrocerauniis, Scylla latrante contra voragines Charybdis, et syrtibus oppugnantibus locis dilhalassis. Sunt etiam venti quatuor qui pugnant in mari magno, et dubiis procellis naves exagitant.

Ascendunt autem ad caelos flatus ambitionum. Isa. XIV, 13 : In caelum conscendam,super astra Dei exaltabo solium meum. In desperatione autem descendunt usque in infernum. Proverb. xviii, 3: Impius cum in profundum venerit peccatorum, contemnit. Psal. cxxix, 1 : De profundis clamavi ad te, Domine.

Belluae autem confligentes sunt pericula diversa daemonum. Psal. xc, 6 : A sagitta volante in die, a negotio perambulante in tenebris, ab incursu et daemonio meridiano. Negotium obtenebrans est tentatio deceptionis occulta, quando gubernator nescit quo navem dirigat. Sagitta volans per diem, est tentatio subita et aperta quae praeoccupat ut submergat. Incursus autem, est cum violentia volens in profundum mergere. Daemonium autem meridianum, est quod cum fulgoreclaritatis in habitu Angeli lucis venit. Haec omnia inflant in velum cordis, et quaerunt exstinguere navim innocentiae, vel paenitentiae : quae sunt naves liberationis.

Acroceraunia autem sunt scopuli prominentes sub aqua in quibus impingens navis submergitur. Et sunt quaedam tentationes irae, rixae, et invidiae, quae navigantes impediunt et submergunt. Ad Ephes. IV, 31: Omnis amaritudo, et ira, et indignatio, et clamor, et blasphemia tollatur a vobis cum omni malitia.

Scylla autem caninum caput est, quae significat detractionem. Ad Roman. I, 29 et 30 : Susurrones, detractores, Deo odibiles. Charybdis autem carinas abdens, est vorago cupiditatis. Eccli. x, 10: Nihil est iniquius quam amare pecu-niam: Hic enim et animam suam venalem habet, quoniam in vita sua projicit intima sua.

Syrtes autem sunt sectae et haereses. I ad Corinth. XI, 19 : Oportet et haereses esse: ut et qui probati sunt, manifesti fiant in vobis.

Dithalassus autem est malum longae et irrefraenatae linguae. Jacob. iii, 8 : Lingua inquietum malum, plena veneno mortifero.

Venti autem sunt motus quatuor passionum cor inquietantium : gaudium vanum, timor inutilis, spes inanis, et tristitia mortifera. Daniel. VII, 2: Quatuor senti caeli pugnabant in mari magno.

Praeter haec et post haec omnia sunt complosiones Symplegadum, lapidum scilicet, de montibus hinc et inde praeruptis solutorum, et in mari sibi occurrentium. Et istae sunt obdurationes et indurationes cordium, quae cor non sinunt ad amorem emolliri, nec ad timorem frangi. Psal. XCIV, 8 : Nolite obdurare corda vestra. Eccli. iii, 27 : Cor durum habebit male in novissimo.

Inter omnia haec pericula transeunt innocentiae et paenitentiae naves. Et ideo semper dubiis et angustiis plenae. Job, III, 24 : Antequam comedam suspiro, et tamquam mundantes aquae sic rugitus meus. Job, IX, 28: Verebar omnia opera mea, sciens quod non parceres delinquenti.

" Piscatores autem descenderant. "

Ad litteram hic notatur navium deoccupatio, et notatur innocentia Domini, qui occupatis navibus uti nolebat. Omnibus enim prodesse volebat, et nulli obesse.

" Et lavabant retia. "

Quia saepe trahuntur retia per limum in fundo, qui si adhaerens remaneret, citius putrescerent.

Piscatores autem animarum, Praelati sunt et Praedicatores. Jerem. XVI, 16:

Mittam eis piscatores multos, et piscabuntur eos. Hi a navibus descendunt, cum ab utilitate proximi cui per curam et praedicationem intendunt, ad considerationem sui humiliter redeunt. Job, v, 24: Visitans speciem tuam, non peccabis. Ad Galat. VI, 1 : Considerans te ipsum, ne et tu tenteris. Matth. vii, 5: Hypocrita, ejice primum, trabem de oculo tuo, et tunc videbis ejicere festucam de oculo fratris tui.

Retia autem dicuntur quasi retinentia. Composita enim sunt ex filis et maculis. Inter quaelibet enim quatuor fila, hoc est, quadratum Oli, est macula per quam egreditur limosa aqua, et filis retinetur piscis. Job, xviii, 8 : Immisit in rete pedes suos, et in maculis ejus ambulat. Haec autem ablutio significat peccatorum (quae ex cura pastorali vel doctrina adhaeret) per compunctionem et lacrymas ablutionem. Ambrosius: " Lacrymae lavant delictum, " quod voce pudor est confiteri. " Debet autem lotio ista maxime esse de tribus : a sermone videlicet adulationis, a limo turpis quaestus, et a turbatione inanis gloriae. I ad Thessal. II, 5 et 6: Neque aliquando fuimus in sermone adulationis, sicut scitis: neque in occasione avaritiae, Deus testis est: nec quaerentes ab hominibus gloriam. Isa. I, 16 : Lavamini, mundi estote, auferte malum cogitationum vestrarum ab oculis meis. Retia vero significant sermones ecclesiasticos, qui compositi sunt ex sermone disputationis, quo construitur veritas, et sermone exhortativo, quo aedificatur in moribus bonitas. Et sunt quasi duo fines illius sagenae. Medium autem componitur ex filis auctoritatum et ex maculis rationum et similitudinum. Matth. XIII, 47: Simile est regnum caelorum sagenae missae in mare, et ex omni genere piscium congreganti.

Sic ergo per considerationem sui descendentes, retia lavabant.

" Ascendens autem in unam navim, quae erat Simonis, rogavit eum a terra reducere pusillum."

Ecce hic tangitur loci ad docendum competentis electio.

Et tanguntur duo : navis ascensio, et navis a terra reductio.

Circa navis ascensionem tanguntur tria : motus, navis unitas, et nomen possessoris.

Motus est ascensionis cum dicit : " Ascendens autem. " Quilibet enim Praelatus in consideratione sui debet esse humilis : in regimine autem debet ascendere culmen auctoritatis. Unde Augustinus in Regula de communi vita clericorum : " Honore coram nobis Praela-" tus sit vobis, timore coram Deo, sub-" stratus sit pedibus vestris. Quo enim " altior est in auctoritate, eo debet hu-" milior esse in sui consideratione. As-" cendens in regimine altus ne vilescat, " descendens in sui consideratione hu-" milis ne intumescat. " Luc. XIV, 10 : Cum vocatus fueris, scilicet ad nuptias, vade, recumbe in novissimo loco, ut cum venerit qui te invitavit, dicat tibi: Amice, ascende superius.

Unitatem autem navis tangit cum dicit :

"In unam navim. "

Una est enim Ecclesia, uno Spiritu sancto vivificata, mota, sensificata, et communicata. Cantic. VI, 8 : Una est columba mea : una est genitricis suae sapientiae, vel gratiae dilecta : unitate Spiritus in sanctificatione, unitate cordis in charitate, unitate communicationis in bonorum participatione, unitate animae in sapientiae sensificatione, unitate membrorum in connexione.

Et de unitate quidem spirilus dicitur, ad Ephes. IV, 3 : Solliciti servare unitatem Spiritus in vinculo pacis. De unitate cordis et animae simul, Act. IV, 32 : Multitudinis credentium erat cor unum et anima una. De unitate commu- nicationis in bonorum participatione, I ad Corinth. XII, 12 : Sicut corpus unum est, et membra habet multa, omnia autem membra corporis cum sint multa, unum tamen corpus sunt, ita et Christus. Et, ibidem, v. 13: Etenim in uno Spiritu omnes nos in unum corpus baptizati sumus. De unitate connexionis, ad Ephes, IV, 15 et 16 : Crescamus in illo per omnia, qui est caput Christus : ex quo totum corpus compactum, et connexum per omnem iuncturam subministrationis, secundum operationem in mensuram uniuscujusque membri, augmentum corporis facit in aedificationem sui in charitate. Sic ergo licet duas visu approbationis viderit, tamen in unam ascendit, unitatem approbans, et schismata damnans.

" Quae erat Simonis."

Ecce possessor unitatis, quem loco sui in terris constituere intendit : ad cujus regimen unum omnes Ecclesiae particulares referuntur. Omnes enim illae in partem vocantur sollicitudinis : cum tamen una sit cura universalis. Simeon autem obediens interpretatur : quia necesse est quod valde sit Deo obediens qui formam omnibus praebet obedientiae, qui dicere potest haec verba Apostoli, I ad Corinth. XI, 1 : Imitatores mei estote, sicut et ego Christi. Christus enim obediens est prae omnibus. De quo dicitur, ad Philip. II, 8 : Christus factus est obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Hac ergo de causa, ut eum suum in regimine vicarium ostenderet, navim suam ascendit. Matth. XVI, 19 : Tibi dabo claves regni caelorum.

Habito loco ad docendum opportuno, tangit modum loci ejusdem :

" Rogavit eum, etc. "

Tangit duo : benignitatem enim innuens, rogat eum cui praecipere potuit : secundo autem a terra rogat paululum navim reducere. Observat jam Christus quod per Apostolum Episcopo praecepit, I ad Timoth. v, 1 : Seniorem ne increpaveris, sed obsecra ut patrem. Ita et hic rogat: quia, sicut dicit Seneca, " generosus est animus hominis, (acilius ducitur quam trahitur. Precibus enim multi faciunt, ad quod praeceptis non inclinarentur. "

"A terra reducere " navem " pusillum, " ut sit aquae interstitium inter eum et turbas, et ita non possint eum comprimere.

Mystice autem doctrina a terra, hoc est, a terrenis pusillum reducitur tripliciter : in sensu verbi, in conversatione audientis, et in affectu verbum capientis.

In sensu quidem verbi : quia novellus auditor profunda non intelligit, sed ea quae juxta terrenas similitudines dicuntur melius sapit. I ad Corinth. iii, 1 et 2 : Non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus : tamquam parvulis in Christo, lac vobis potum dedi, non escam.

In conversatione autem : quia talibus non sunt imponenda gravia sed levia, non multum a conversatione civili elongata : et tunc melius portant. Act. xv, 10 : Quid tentatis Deum, imponere jugum super cervices discipulorum, quod neque patres nostri neque nos portare potuimus ? Matth. XXIII, 4 : Imponunt onera gravia super humeros hominum, digito autem suo nolunt ea movere.

In affectu autem carnali iterum non longe sunt removendi quin relinquantur eis temporalia, et ordinetur dispensatio. Proverb. xxx, 8 : Mendicitatem, et divitias ne dederis mihi: tribue tantum victui meo necessaria.Gregorius: "Divitias " abhorrere pusillanimitatis est, pauper-"tatem non posse portare impatientiae " est. " Et ideo medio modo eundum est cum auditoribus. Sed ipse Praedicator in omnibus debet esse institutus. Ad Philip. IV, 11, 12 et 13 : Ego didici, in quibus sum, sufficiens esse. Scio et humiliari, scio et abundare (ubique et in omnibus.institutus sum), et satiari, et esurire, et abundare, et penuriam pati. Omnia possum in eo qui me confortat.

Sic ergo reducat a terra pusillum : sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans : et plus et plus quantum possibile est a terrenis et animalitate terrena removens inducat ad spiritum.

" Et sedens docebat de navicula turbas. "

Ecce doctrinae beneficium post cap talum ad docendum locum.

Tangit autem tria : quietem docentis, locum doctrinae, et doctrinam turbarum.

Notans enim quietem dicit: " Sedens. " II Reg. XXII, 8 : David sedens in cathedra sapientissimus princeps inter tres, hoc est, naturalem legem, et scriptam, et Prophetas. Eccli. XXIV, 44 : Doctrinam quasi antelucanum illumino omnibus, et enarrabo illam usque ad longinquum.

Locus autem est: " De navicula, " hoc est, de humili Ecclesia, quae sensum humilem habet : quia extra Ecclesiam, non doctrina. Eccli. LI, 31 : Appropiate ad me, indocti, et congregate vos in domum disciplinae. Extra navem enim Noe, quae est arca, non est salus. Aquae enim doctrinarum aliarum non sunt salutares.

Actus doctrinae est, quia docebat "turbas, " nullum penitus excludens. Luc. XI, 33 : Nemo lucernam accendit, et in abscondito ponit, neque sub medio : sed supra candelabrum, ut qui ingrediuntur lumen videant.

" Ut autem cessavit loqui, dixit ad Simonem. "

Hic tangitur de perfectione miraculi : in quo utilitas regiminis Ecclesiae construitur.

Tanguntur autem hic principaliter tria: quorum primum est imperium verbi ad actum miraculi. Secundum est figura regiminis in effectu verbi. Tertium autem stupor, et aedificatio fidelium, et instructio ad intelligendum mysterium.

In primo sunt duo : praeceptum, et humilis excusatio cum devota obedientia.

Dioit igitur : " Ut autem cessavit loqui, " sermone ad turbas jam perfecto. Non enim semper loquendum, sed aliquando tacendum. Eccle. III, 7 : Tempus tacendi, et tempus loquendi.

"Dixit ad Simonem, " cui mundi et maris cura committenda fuit : jam cordibus per auditum verbi sui praeparatis : quia frustra laborat extra lingua Doctoris, nisi intus adsit gratia Salvatoris. Et ideo pisces qui ante sermonem Domini reti Simonis se subduxerunt, modo post verbum Domini quasi undique certatim venientes, reti se certatim injecerunt. Et hoc notat cum dicit, infra, v. 5 : " In verbo tuo laxabo rete. " Psal. xxxii, 6 : Verbo Domini caeli, hoc est, Apostoli, firmati sunt: et spiritu oris ejus, qui vehit verbum, omnis virtus eorum, quam habent in captura piscium hominum. Praemisso ergo verbo suo, tunc primum ministerium imponit Simoni : ut significaret efficaciam sui verbi. Isa. lv, 11 : Verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum : sed faciet quaecumque volui, et prosperabitur in his ad quae misi illud. Ad hoc ergo sicut ad escam pisces currunt.

" Duc in altum, et laxate retia vestra in capturam. "

Ecce praeceptum tria continens : piscaturae ordinem, locum in quo pisces habent habitationem, et retium in capturam laxationem.

Piscaturae ordinem tangit cum dicit: " Duc. " Ductura enim motus est ordinatus. Fit autem iste ductus tribus ordinantibus eum, scilicet Spiritu praeeunte, auctoritate Scripturae confirmante, et discretione rationis ordinante et propor- tionante, quid, quibus, qualiter, et quando, et quomodo proponendum sit, et quantum, et ubi.

De Spiritu praeeunte, Ezechiel. I, 21 : Quocumque ibat spiritus, illuc eunte spiritu, et rotae elevabantur sequentes eum. Spiritus enim vitae erat in rotis. Psal. cxlii, 10 : Spiritus tuus bonus deducet me in terram rectam. Non ergo quaestus duxit vel gloria. I ad Thresal. II, 5 et 6 : Neque enim aliquando fuimus in sermone adulationis, sicut scitis : neque in occasione avaritiae, Deus testis est: nec quaerentes ab hominibus gloriam, neque a vobis, neque ab illis.

De auctoritate autem dicta confirmante, Psal. CIII, 10 : Inter medium montium pertransibunt aquae, hoc est, aquae doctrinae inter medium duorum testamentorum. Hoc significatum est, Ezechiel. xlvii, 8 et 9 : Sanabuntur aquae. Et omnis anima vivens, quae serpit, quocumque venerit torrens, vivet. Torrens iste torrore solis fluens, hoc est, calore charitatis Christi (qui est sapientia Dei) sanat aquas doctrinae humanae. Et anima serpens in deliciis, et divitiis, et honoribus vivet, gustans aquas istas.

De ordine rationis proportionantis et examinantis unumquodque dictum, et dicendum, et quod, dicitur, Eccli. XXI, 29 : In ore fatuorum cor illorum, et in corde sapientium os illorum : quoniam meditatio et rationis ordo praecedit dicta ipsorum. Psal. XXXVI, 30 : Os justi meditabitur sapientiam, et lingua ejus loquetur judicium. Quando enim sapientia meditata per frequentem reditum mentis super eam est in corde, tunc necesse est quod lingua nihil loquatur nisi judicium, hoc est, praejudicatum a ratione. Ideo dicitur, Eccle. x, 12 : Verba oris sapientis gratia, et labia insipientis praecipitabunt eum. Proverb. XVI, 23 : Cor sapientis erudiet os ejus, et labiis ejus addet gratiam.

Propter tria dicit: " Duc, " ut Spiritus praecedat, cavens ut nihil propter turpe lucrum, vel gloriam fiat: veritas oris Dei omne dictum confirmet, et discretio rationis sapienter ordinet, a fine usque ad finem attingens fortiter, et disponens omnia suaviter .

" In altum. "

Ecce locus habitationis piscium magnorum. Quia, sicut dicitur in libro de Animalibus, " magni pisces habitant in pelago. " Unde, Joan. XXII, 11 : Traxit rete in terram, plenum magnis piscibus.

Tangit autem altum quadruplex in quod rete est ducendum : altum maris, altum intelligentiae spiritualis, altum conversationis, et altum contemplationis. In his enim latent pisces magni in quibus est utilitas.

Altam maris est altitudo saecularis dignitatis, in qua sunt Reges, Duces, Barones,et Principes, qui se reti debent inclinare. Isa. lx, 12 : Gens et regnum quod non servierit tibi, peribit. Et, ibidem, v. 16 : Suges lac gentium, et mamilla regum lactaberis. Istis enim captis, etiam minores in tractu retis ad terram concluduntur. Utile ergo est quod adjuvante Deo sic ducatur in altum. Sed forte aliquis dicet: Veni in altitudinem maris, et tempestas, scilicet indignationis principum, demersit me . Non enim est tutum navigare inter conflictus belluarum. Dicat quicumque talis est, illud Tobiae, III, 22 : Post tempestatem tranquillum facis, et post lacrymationem et fletum, captis aliquando talibus, exsultationem infundis. Tali piscatione capti sunt Constantinus, et alii qui Ecclesias fundaverunt. Psal. cxxv, 6 : Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes autem venient cum exsultatione, portantes manipulos suos.''

Est etiam altum intelligentiae spiritualis, in quod rete aliquando ducendum. Eccli. I, 2 : Profundum abyssi quis dimensus est ? supple, nisi sapien- tia Dei. Job, XXVIII, 11 : Profunda fluviorum scrutatus est, et abscondita in lucem produxit. Altum autem et profundum est idem, ut dicitur in Praedicamentis. Hoc est altum sapientiae, ubi in abditis habitant sapientes, qui Philosophi vocantur : qui aliquando capti, multa bona Ecclesiae contulerunt : sicut Augustinus, et Ambrosius, et alii. Circa littus autem non habitant nisi ranae loquacitatem habentes, et nullam sapientiam. Eccli. XXIV, 7 : Ego, scilicet sapientia, in altissimis habitavi, et thronus meus in columna nubis. Proverb. viii, 12 : Ego sapientia, habito in consilio, et eruditis intersum cogitationibus. Hic ergo piscandum est ad capiendos sapientes. I ad Corinth. II, 6 : Sapientiam loquimur inter perfectos. Unde Paulus, cum esset sapiens, accepto Spiritu, vas electionis est factus . Cujus causa est, ut dicit Hieronymus, quia Scripturarum erat armarium.

Tertium altum est conversationis, in quo trahens rete piscator capit viros magnos virtutis honore : sicut fuit Cornelius, qui ante cognitionem fidei dicitur fuisse vir religiosus, et faciens eleemosynas Et postea ad informationem alio rum, unus talium pro multis computatur. Eccli. xliv, 6 : Homines divites in virtute, pulchritudinis studium habentes, pacificantes in domibus suis. Jerem. XXXI, 23 : Benedicat tibi Dominus, pulchritudo justitiae, mons sanctus. Mons enim dicitur propter altitudinem. Jerem. XVI, 16 et 17 : Ecce ego mittam piscatores multos, et piscabuntur eos : et post haec mittam eis multos venatores, et venabuntur eos de omni monte, et de omni colle, et de cavernis petrarum : quia oculi mei super omnes vias eorum. Montes sunt excelsa virtutum culmina : colles hi qui sunt status inferioris : cavernae occulta conscientiarum.

Est item altum contemplationis : quia

quidam sunt qui non desiderant nisi contemplationis statum. Et si illum inveniunt, in verbo Dei capiuntur : si non inveniunt, avertuntur. In hoc ergo altum ducendum aliquando est rete, in profundo sapientiae divinae piscando. Matth. XVII, 4 : Domine, bonum est nos hic esse, in alto scilicet Thabor, ubi transfiguratus cernitur Dominus. Si vis, faciamus hic tria tabernacula. Thabor, venientis lux interpretatur. Psal. lxxv, 5 : Illuminans tu mirabiliter a montibus aeternis. Mare autem est abyssus divini luminis, tamquam quoddam pelagus infinitum. Eccli. XXIV, 6 : Ego feci in caelis ut oriretur lumen indeficiens. Sic ergo " duc in altum. "

" Et laxate retia vestra in capturam. "

Hic dicit de retibus laxatis in capturam. Laxatio autem retium, est ordinata retium dilatatio. Et dicit pluraliter de retibus : quia duo sunt, sermo scilicet sacrae praedicationis, et sermo fortissimae disputationis. De primo dicitur, II ad Timoth. IV, 2 : Praedica verbum, insta opportune, importune. De sermone disputationis, Act. IX, 29, Paulus loquebatur Gentibus, et disputabat cum Graecis.

Haec autem retia laxantur, quando ad conclusionem omnium pro captu singulorum dilatantur. Laxantur quando ab auctoritatibus Scripturae ad alias doctrinas saeculares quae theologiae ancillantur, extenduntur. Retia iterum laxantur, quando ea quae proponuntur, congruis similitudinibus declarantur. Retia tandem laxantur, quando non arcta et stricta facienda proponuntur, sicut consilia, sed etiam laxa quae infirmi perficere possunt, injunguntur.

De prima quidem laxatione dicitur, Matth. xiii, 47 et 48 : Simile est regnum caelorum sagenae missae in mare, et ex omni genere piscium congreganti. Quam cum impleta esset educentes, etsecus littus sedentes, elegerunt bonos in vasa, malos autem foras miserunt.

De secunda laxatione dicitur. Isa. VI, 6 et 7 : Volavit ad me unus de Seraphim, et in manu ejus calculus quem forcipe tulerat de altari. Et tetigit os meum. Calculus enim significat auctoritatem ignitam in altari Scripturae Spiritus sancti. Forceps autem duorum brachiorum clavo confixorum, significat rationem, quae divinis et humanis se juvat, secundum quod duas partes habet, superiorem quae divinis, et inferiorem quae humanis se juvat clavo veritatis affixa.

De tertia laxatione multa in Evangelio suppetunt exempla, Matth. xiii, 11 : Vobis datum est nosse mysteria regni caelorum, illis autem non est datum, sed in parabolis. Psal. lxxvii, 2 : Aperiam in parabolis os meum. Proverb. I, 6 : Animadvertet parabolam et interpretationem, verba sapientum et aenigmata eorum.

De quarta laxatione dicitur, Matth. XI, 30 : Jugum meum suave est, et onus meum leve. Joan. v, 3 : Mandata ejus gravia non sunt.

Sic ergo laxatur rete in piscium, hoc est, hominum capturam, quando singulis prout competit proportionatur. I ad Corinth. IX, 22 : Omnibus omnia factus sum, ut omnes facerem salvos. Ibidem, x, 32 et 33 : Sine offensione estote Judaeis, et Gentibus :... sicut et ego per omnia omnibus placeo, non quaerens quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant.

" Et respondens Simon, dixit illi : Praeceptor, per totam noctem laborantes, nihil cepimus : in verbo autem tuo laxabo rete. "

Ecce humilis injuncti officii excusatio cum obedientia devota. Et ideo duo hic dicuntur.

Excusatio est in hoc quod respondit Simon, et dixit : Praeceptor, per totam noctem laborantes nihil cepimus. "

Tangit autem quatuor. In Christo quidem potestatis et auctoritatis ad praecipiendum professionem, cum dicit : " Praeceptor. "

Tangit etiam congrui ad capiendum temporis per transitionem, quando dicit :." Per lolam noctem. "

Tangit tertio, laboris insudalionem, cum dicit: " Laborantes. "

Tangit quarto totius studii cassationem, cum adjungit : " Nihil cepimus. "

Attende autem quantum ad expositionem litterae, et in commendationem miraculi. Pisces qui non sunt valde parvi de die latent in profundo, et de nocte de profundo moventur ad ripam, propter calorem, et propter pastum : et ideo de nocte facilius capiuntur quam de die. In miraculo autem de die capti sunt, in motu de profundo ad superficiem, et ad ripam, quod est contra consuetudinem. Et est ad miraculi commendationem.

Inter quatuor quae hic dicta sunt, primum est potestatis et auctoritatis professio, quod pertinet ad fidem. Est enim Praeceptor, qui praecepta et principia dat vivendi. Esther, xiii, 9 : Domine rex omnipotens, in ditione tua cuncta sunt posita, et non est qui possit tuae resistere voluntati.

" Per totam noctem. " Quasi dicat: Congruum quidem ad capiendum tempus pertransivit.

Moraliter autem nox, est obscuritas peccati, legis veteris caligo, et umbra tribulationis hujus mundi : in quibus noctibus nihil capitur.

De obscuritate peccati dicitur, Job, III, 6 et 4 : Noctem illam tenebrosus turbo possideat,... et, Non illustretur lumine. Quod autem nihil capitur fructuosum in ea, ad Roman. VI, 21 : Quem fructum habuistis tunc in illis, in quibus nunc erubescitis ? Nam finis illorum mors est.

De nocte autem quae est caligo veteris legis, ad Roman. xiii, 12 : Nox praecessit, dies autem appropinquavit. Abjiciamus ergo opera tenebrarum. Et quod nihil captum sit, ad Hebr. vii, 19 : Nihil ad perfectum adduxit lex.

De nocte tribulationis hujus vitae, Sapient. xvii, 5 : Ignis quidem nulla vis poterat illis lumen praebere, nec siderum limpidae flammae illuminare poterant noctem illam horrendam. Quantumcumque boni fiat in tribulationibus hujus mundi, et quotcumque bona exempla demonstrentur, non illuminatur mundus. In ista autem nocte eliam nihil capitur fructuosum. Psal. lxxv, 6 : Dormierunt somnum suum, et nihil invenerunt omnes viri divitiarum in manibus suis. Joan. XXI, 3 : Ascenderunt in navim, et illa nocte nihil prendiderunt.

Sic igitur de duobus simul dictum est, et quia tempus transiit, et quia casso labore sudatum est: tamen labor maximus impeditur, et ille cum tempore quod utiliter occupandum erat perditur. Sapient. v, 7 : Lassati sumus in via iniquitatis et perditionis, et ambulavimus per vias difficiles.

Temporalia enim cum labore vix tamen acquiruntur et raro, cum timore et quasi sine fructu possidentur, cum dolore praeter voluntatem quotidie perduntur. De acquisitione, Eccli. IV, 8 : Unus est, et secundum non habet, non filium, non fratrem, et tamen laborare non cessat, nec satiantur oculi ejus divitiis. Genes. III, 19 : In sudore vultus tui vesceris pane. Et, Ibidem, IV, 12 : Cum operatus fueris terram, non dabit tibi fructus suos. Cum timore etiam possidentur, Job, xv, 21 : Sonitus terroris semper in auribus illius : et cum pax sit, ille insidias suspicatur. Levit. XXVI, 36 : In. regionibus hostium terrebit eos sonitus folii volantis. Cum dolore etiam deferuntur, Eccle.v, 12 et 13 : Est et alia infirmitas pessima quam vidi sub sole : divitiae conservatae in malum domini sui. Pereunt enim in afflictione pessima. Unde minus quam nihil capit, qui in la- bore sudat ut possideat : timorem etiam portat in afflictione. Et ideo dicit Sapiens, Eccle. v, 9 : Qui amat divitias, fructum non capiet ex eis.

"In verbo autem tuo laxabo rete. "

Ecce devota obedientia. Laxandum enim rete est in verbo Dei : et tunc fructuosus est labor contra spem : sicut apparet per effectum.

Verbum enim Domini omnipotens est secundum posse, lucidum secundum nosse, optimum secundum velle : et ideo efficax est in omni bono fructu, et opere. Secundum primum dicitur verbum virtutis, secundum secundum dicitur verbum veritatis, secundum tertium dicitur verbum amoris. Et ideo facit quaecumque voluit, et prosperatur in his ad quae mittitur. De primo, ad Hebr. 1, 3 : Portans omnia verbo virtutis suae. De secundo, Joan. XVII, 17 : Sermo tuus veritas est. De tertio, Psal. cxviii, 140 : Ignitum eloquium tuum vehementer, et seruus tuus dilexit illud.

Per primum pisces in rete compellit, per secundum in rete viam ostendit, per tertium piscis captus et tractus non resistit. De primo dicitur, Jerem. xxiii, 29 : Numquid non verba mea sunt quasi ignis, et quasi malleus conterens petram ? De secundo, Joan. vii, 46 : Numquam sic locutus est homo, sicut hic homo. De tertio, Proverb. XVI, 21 : Qui dulcis eloquio est, majora percipiet. Hoc enim rete incantat pisces, ut in ipso sponte se involvant. Sic dictum est, Joan. XXI, 6 : Mittite in dextram navigii rete, et invenietis. Sic enim in verbo potenti, sapienti, et dulci, rete in dexteram mittitur.

" Et cum hoc fecissent, concluserunt piscium multitudinem copiosam : rumpebatur autem rete eorum. Et annuerunt sociis qui erant in alia navi, ut venirent, et adjuvarent eos. Et venerunt, et impleverunt ambas naviculas, ita ut pene mergerentur. "

Ecce hic tangitur miraculi perfectio.

Tanguntur autem hic tria : miraculum, miraculi magnitudo, et stupor videntium, et praecipue Simonis.

De miraculo dicit : " Et cum hoc fecissent, " hoc est, ad verbum Domini rete laxassent. Luc. XXI, 33 : Verba mea non transibunt.

" Concluserunt piscium multitudinem copiosam. " Salutaris conclusio ad salutem concludi in reti Apostolico. Eccli. VI, 25 : Injice pedem tuum in compedes illius, et in torques illius collum tuum. Psal. cxlix, 8 : Ad alligandos reges eorum in compedibus. Isa. xlv, 14 : Vindis manibus pergent: et te adorabunt, teque deprecabuntur. Copiosa autem est multitudo, quae exuberat. Sic rete Petri facit usque hodie in captura piscium ad littus aeternitatis pertinentium. Joan. xxi, 11 : Plenum magnis piscibus. Matth. xiii, 47 : Ex omni genere piscium congreganti. Deuter. xxxiii, 19 : Inundationem maris quasi lac sugent, et thesauros absconditos arenarum. Arena enim dimissa, quae significat frigidos et graves : et aqua colata, quae significat frigidam mundi consolationem : thesaurum trahit ad littus, hoc est, pertinentes ad regnum Dei trahit in solidum stabilitatis aeternae.

" Rumpebatur autem rete eorum. "

Ecce de magnitudine miraculi. Videtur autem contrarium, Joan. XXI, 11 : Cum tanti essent, non est scissum rete. Responsio : Rete Petri quoad fidem semper manet, sed quoad trahentes aliquando scinditur : sicut in circumcisione scissum est quoad trahentes Judaeos, qui exiverunt donec in finem, in quo ad rete redibunt, et salvi fient. Et haec ruptura dispensatoria est ut plenitudo Gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fieret. Isa. x, 21 : Reliquiae convertentur. Ad Roman. XI, 25 et 26 : Caecitas ex parte contingit in Israel, donec plenitudo Gentium intraret : et sic omnis Israel salvus fieret.

Et. hoc est quod dicit, quod " rumpebatur rete eorum " qui in circumcisione piscabantur.

Ideo,

" Et annuerunt, "

Vocando eos, " sociis suis, " qui apostolatum in Gentes acceperant, " ut adiuvarent eos. " Proverb. XVIII, 19 : Frater qui adjuvatur a fratre, quasi civitas firma. Argumentum est hic, quod cum Praelatus per se rete trahere non valet, potest vocare alios qui non sunt de navi eadem, hoc est, de sua Ecclesia, ut juvent eum. Ad Galat. II, 9 : Dextras dederunt mihi, et Barnabae societatis.

" Ut venirent, " per unitatem fidei, " et adjuvarent eos, " verbo praedicationis, et cura regiminis, et parte sollicitudinis. II ad Corinth. I, 7 : Sicut socii passionum estis, sic eritis et consolationis. I ad Corinth. III, 9 : Dei enim sumus adjutores.

" Et venerunt. "

Apocal. XXII, 17 : Spiritus et sponsa dicunt : Veni : et qui audit, dicat: Veni.

" Et impleverunt ambas naviculas, " circumcisionis, et praeputii. Vel " ambas naviculas, " actionis, et contemplationis Vel, " ambas naviculas, " geminae charitatis, vel idiotae, et cleri.

" Ita ut pene mergerentur. " Joan. XXI, 6 : Non valebant illud trahere prae multitudine piscium. Ezechiel. xlvii, 9 : Erunt pisces multi salis.

" Ita ut pene mergerentur. " Non enim mergitur Petri navicula, licet periclitetur aliquando. Matth. xii, 30 : Videns ventum validum, scilicet venientem, timuit : et cum coepisset mergi, clamavit, dicens: Domine, salvum me fac. Mersio autem significat persecutionem excitatam in naviculam circumcisionis, et in naviculam praeputii, et in omnem diversitatem navicularum. Quia, sicut dicit Apostolus, II ad Timoth. III, 12 : Omnes qui pie volunt vivere in Christo Jesu, persecutionem patientur. Psal. lxviii, 2 et 3 : Intraverunt aquae usque ad animam meam. Infixus sum in limo profundi, et non est substantia, etc.

" Quod cum videret Simon Petrus, procedit ad genua Jesu, dicens : Exi a me, quia homo peccator sum, Domine.

Stupor enim circumdederat eum, et omnes qui cum illo erant, in captura piscium, quam ceperant:

Similiter autem Jacobum et Joannem, filios Zebedaei, qui erant socii Simonis. "

Tangitur hic stupor videntium ad fidem aedificans, et maxime Simonis, cujus hic universale construitur regimen, cum plenitudine suae potestatis.

Tanguntur autem hic duo : admiratio videlicet, et admirantium instructio.

Admiratio autem in Simone et in adjutoribus Simonis.

In Simone quidem tanguntur confessio humilitatis, et confusio : et secundo, tangitur causa confusionis, et humililatalis.

In confusione autem sunt tria : attentio facti, reverentia Domini, et confusio sui.

Attentionem notat in hoc quod dicit: " Quod cum videret Simon Petrus : " qui non adhuc Petrus dicebatur : et ideo nomen adhuc imponendum hic per anticipationem ponitur. Trinomius enim erat. Primo enim Simon dicebatur, dein- de Cephas , quod interpretatur caput, et tertio dictus est Petrus . Per obedientiam enim veniendum est, quod aliquis ponatur in capite et non in cauda. Per regimen autem et virtutes capitis in sensu sapientiae, et motu providentiae, et gubernationis, veniendum est ad hoc quod ponatur in fundamento solido fidei et Ecclesiae. Sic enim Ecclesia fundatur in montibus sanctis . Visus autem notat miraculi attentionem : quia sua specialis fuit ista eruditio, sicut patebit in sequentibus, et significatum est, Deuter. XXXII, 11 : Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans. Ut ex factis potestate Patris instructionem accipiant, Luc. IX, 44 : Ponite vos in cordibus vertris sermones istos.

" Procidit ad genua Jesu. "

Ad Ephes. iii, 14 et 15 : Flecto genua mea ad Patrem,... ex quo omnis paternitas in caelis et in terra nominatur. Procidit enim, est idem quod pronus cecidit. Tamen quia ad genua procidit, et non ad pedes, fuit iste procubitus genuflexio exhibita in signum reverentiae, et quod ab ipso esset ad altius promovendus. Mich. VI, 6 : Quid dignum offeram Domino ? curoabo genu Deo excelso.

" Dicens : Exi a me. "

Non refutat Petrus vicinitatem Domini, sed se tanto officio, quantum in mysterio significatur miraculi, reputat indignum, et alii injungendum meliori se, non considerans dispensationem sapientiae divinae vocantis. Et sic aliquid hu- manum passus est ex confusione stuporis. Et ideo a Domino non est reprehensus, sed confortatus : sicut et Moyses , et Jeremias , et Isaias . Sicut enim modo confusus stupore, non secundum scientiam locutus est, ita fecit ex deliciis acceptis in monte se volens subducere labori regiminis, quando dixit : Bonum est nos hic esse : et faciamus tria tabernacula, etc, nesciens quid diceret . Absorpus etiam charitatis zelo, ad Dominum dixit: Absit a te, Domine : non erit tibi hoc . Volens impedire Passionem in damnum redemptionis totius mundi redundantem. Sic aliquando a Joanne diligenter ex zelo vindictae indiscretae investigavit proditorem , volens interficere Judam ne prodat Dominum, ad omnibus utilem passionem. Sed hic indiscrete loquens est confortatus. In monte autem loquens indiscrete, est dissimulatum. Contra Passionem loquens, est acriter reprehensus. Proditorem autem investigans, proditor remansit occultus non indicatus. Percutiens etiam servum pontificis capientem Dominum, est reprehensus. Ostendit autem Dominus in hoc humilitatem et pusillanimitatem esse ad majora confortandam : delicias autem spiritus, etsi aliquid ignorantiae habent, non esse exstinguendas sed dissimulandas : zelum autem vindictae esse reprehendendum et reprimendum, praecipue in Praelato : zelum autem et amorem corporalem penitus esse et acriter reprehendendum. II ad Corinth.v, 16 : Nos ex hoc neminem novimus secundum carnem. Et si cognovimus secundum carnem Christum, sed nunc jam non novimus. ''Confusionis autem subjungit causam cum dicit:

" Quia homo peccator sum, Domine. "

Et est indiscretae sermo humilitatis. Matth. IX, 12 : Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus : et ideo Jesus erat vocandus, non expellendus. Luc. vii, 37-50, mulier peccatrix accessit ad Jesum, et dimissa sunt ei peccata. Matth. IX, 21 : Si tetigero tantum vestimentum ejus, salva ero. Sed tamen quia humilitatis fuit ista indiscretio, non redarguitur. Luc. xviii, 13 et 14 : Publicanus a longe stans, nolebat nec oculos ad caelum levare,... et descendit justificatus in domum suam. Psal. l, 5 : Iniquitatem meam ego cognosco, et peccatum meum contra me est semper.

" Stupor enim, etc. "

Ponit causam confusionis tam in Simone quam in aliis ministris suis qui secum erant in captura piscium, quam etiam in sociis alterius navis et magistris. Est autem stupor cordis insensibilitas ex magnitudine miraculi exorta. Act. IX, 21 : Stupebant omnes qui audiebant. Jerem. v, 30 : Stupor et mirabilia facta sunt in terra.

Dicitur autem quod " circumdederat eum : " quia, sicut supra diximus, perstrinxit eum intra seipsum undique magnitudo miraculi : in praeterito considerans tempus capturae, in quo nihil captum est in eodem loco : supra se considerans efficaciam sermonis Domini : sub se videns obedientem voci ejus creaturam maris : a lateribus undique socios nihil cepisse, sicut nec prius. Et ideo undique surgit admiratio. lsa. lx, 5: Tunc videbis, et afflues, et mirabitur et dilatabitur cor tuum, quando conversa fuerit ad te multitudo maris, fortitudo gentium venerit sibi.

" Et omnes qui cum illo erant, " tamquam ejusdem navis ministri. " in captura piscium. " Ezechiel. xlvii, 10 : Plu-rimae species erunt piscium ejus, sicut pisces maris magni, multitudinis nimiae.

" Similiter autem Jacobum et Joannem, filios Zebedaei, "

Qui etiam postea facti sunt piscatores hominum, " qui erant socii Simonis, " in captura piscium, et in loco piscationis : quia talem locum habebant vel haereditario jure, vel pro censu conduxerant ad piscandum. Et Petrus et Andreas habebant medietatem unam : Zebedaeus autem cum filiis, Joanne et Jacobo, habebant partem aliam : pisces ex aequo dividentes. Omnes enim illi mirati sunt, et per miraculum ad fidem aedificati.

" Et ait ad Simonem Jesus : Noli timere : ex hoc jam homines eris capiens.

Et. subductis ad terram navibus, relictis omnibus secuti sunt eum. "

Ecce hic ponitur instructio, propter quam tota introducitur historia. Adhuc enim carnales erant Apostoli: et oportuit quod ex corporalibus quae noverunt et quorum usum habuerunt, paulatim ad intellectum spiritualium deducerentur. Et hoc bene significatur in Canticis, vii, 8, ubi dicitur :Dixi : Ascendam in palmam, et apprehendam fructus ejus. Qui enim ascendit, primo inferiora apprehendit, quibus ad altius nititur : et postea media, et sic per omnia media venit ad alta : et tandem stat exaltatus in palma, et decerpit dulcedinis fructum. Et sic est de carnalibus ad spiritualia ascendere. Primo corporalia per similitudines ad spiritualia referre, et sic continuo studere quousque spiritualia per seipsa possit accipere. Ista est scala Ja- cob quae in una parte stat in terra, et in cacumine tangit caelum .

" Noli timere. "

Tria hic dicuntur : confortatio, et instructio, et confortationis et instructionis plenus et intentus effectus.

De confortatione dicit : " Noli timere, " tuam scilicet parvitatem, quia ego te faciam magnum : tuam indignitatem, quia te faciam dignum : tuam infirmitatem, quia ego te faciam potentissimum : tuam rusticitatem, quia ego te faciam eruditum et doctum in omni scientia et sapientia spiritus.

De primo horum, I Reg. ii, 8 : Suscitat de pulvere egenum, et de stercore elevat pauperem, ut sedeat cum principibus, et solium gloriae teneat. II Reg. VII, 9 : Feci tibi nomen grande, juxta nomen magnorum qui sunt in terra.

De secundo, Apocal.v, 10 : Fecisti nos Deo nostro regnum, et sacerdotes. Et ita dignos, II ad Corinth. iii, 6 : Idoneos nos fecit ministros Novi Testamenti, non littera, sed spiritu.

De tertio, Matth. XVI, 19 et 18 : Tibi dabo claves regni caelorum :... et portae inferi non praevalebunt adversus eam, scilicet Ecclesiam.

De quarto, Matth. x, 20 : Non vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis. Eccli. xv, 3 : Cibabit illum pane vitae et intellectus, et aqua sapientiae salutaris potabit illum.

" Et hoc jam, "

Scilicet tempore, " homines, " pro piscibus " eris, " non es, quia promittit in futurum ut ad hoc se disponat, " capiens," de profundo amaritudinis mundi, ad siccum solidi bonae vitae : ejiciens in receptacula mansionum caelestium congregandos. Habacuc, I, 14 : Facies ho-mines quasi pisces maris. Ezechiel. xlvii, 10 : Stabunt super illas piscatores, ab Engaddi usque ad Engallim siccatio sagenarum erit. Engaddi, fons haedi vel tentationis interpretatur. Et est habitatio peccatorum, qui capiendi sunt de aquis voluptatum. Engallim autem fons mundantis interpretatur. Et est habitatio eorum qui se saeculari virtute mundos aestimant : qui etiam non perfecte justificantur, nisi in rete Simonis et suorum adjutorum justitiam capiendam retorqueat. Quia de nostris justitiis dicitur. Isa. lxiv, 6 : Quasi pannus menstruatae universae justitiae nostrae. Ad Roman. x, 3 : Ignorantes justitiam Dei, et suam quaerentes statuere, justitiae Dei non sunt subjecti.

" Et subductis. "

Ecce effectus. " Ad terram navibus, " et custodiae traditis : eo quod adhuc animum habent ad sua redeundi. Tribus enim vicibus, et ad tria sunt vocati Apostoli. Primo vocati sunt ad Christi notitiam , ubi venerunt et manserunt apud eum, acquirentes notitiam ipsius. Secundo, per miraculum istud hic vocati sunt in ejus familiaritatem : et tunc adhuc locaverunt naves, animo, redeundi ad ipsas. Tertio, ad discipulatum et promissionem apostolatus vocati sunt : et ex tunc ad sua non redierunt. Matth. IV, 19 et 20 : Venite post me, et faciam vos fieri piscatores hominum. At illi continuo, relictis retibus, secuti sunt eum. Unde cum quibusdam redeuntibus, diceret eis Jesus : Numquid et vos vultis abire ? dicit Petrus : Ad quem ibimus? verba vitae aeternae habes .

" Relictis omnibus, " nondum opere, sed proposito. Matth. XIX , 27 : Ecce nos reliquimus omnia. Deuter. xxxiii, 9 : Qui dixit patri suo et matri suae : Nescio vos : et fratribus suis:Ignoro vos: et nescierunt filios suos. Hi custodierunt eloquium tuum.

" Secuti sunt eum. "

Eccli. XXIII, 38 : Gloria magna est sequi Dominum. Job, xxiii, 11 : Vestigia ejus secutus est pes meus, viam ejus custodivi.

Sequentes autem Dominum omnia relinquunt quatuor de causis : quarum una est, ut ostendant se omnem sufficientiam in eo habere. Tobiae, x, 5 : Omnia simul in te uno habentes, te non debuimus dimittere a nobis. 11 ad Corinth. IX,8 : Ut in omnibus semper omnem sufficientiam habentes, abundetis in omne opus bonum. Augustinus : " Dives est Christia-" na religio, quae in omnium possessore " omnia possidet. " Beatus Bernardus : " Non est inutilis commutatio, pro Chri-" sto omnia reliquisse. Nam cum eo om-" nia donantur : et ubi eum fapprehen-" deris, erit unus ipse in omnibus. "

Secunda causa est, ut de nullo nisi de eo curent. Psal. lxxii, 25 : Quid enim mihi est in caelo, et a te quid volui super terram?

Tertia causa est, quia aliter miles regi, et membrum capiti non conformatur. Matth. viii, 20 : Vulpes foveas habent et volucres caeli nidos : Filius autem hominis non habet ubi caput reclinet.

Quarta causa est, quia ipse sollicitus est pro sequentibus, et ideo non oportet eos sollicitos esse de aliquo. I Petr. v, 7 : Omnem sollicitudinem vestram projicientes in eum, quoniam ipsi cura est de vobis. Psal. liv, 23 : Jacta super Dominum curam tuam, et ipse te enutriet.

Retardantia autem a sequela Domini et a dimissione omnium sunt tria: amor fruitionis praesentium, et nulla fides, et spes futurorum. Sapient. ii, 2 et 6 : Ex nihilo nati sumus, et post hoc erimus tamquam non fuerimus.... Venite ergo, et fruamur bonis quae sunt, etc. Isa. xxii, 13 : Comedamus, et bibamus : cras enim moriemur. Numer. xxxii, 19 :

Nec quidquam quaeremus trans Jordanem : quia jam habemus nostram possessionem in orientali ejus plaga, hoc est, in praesenti vita.

Secundum est amici, et cognati, et carnales. Genes. XXIV, 55 : Maneat puella saltem decem dies apud nos, et postea proficiscetur. Genes. XXXI, 23 et seq., Laban insecutus est Jacob, et quantum potuit revocavit. Judicum, XIX, 4 et 5 : Mansit gener in domo soceri tribus diebus, comedens cum eo et bibens familiariter. Die autem quarto,de nocte consur. gens, proficisci voluit.Quem tenuit socer, et ait ad eum : Gusta prius pauxillum panis, et conforta stomachum, et sic proficisceris. Et ideo in via hospitio caruit, et uxor libidine incredibili vexata, mortua est. Eccli. XXXVII, 7 : Soli consiliari cum eo qui tibi insidiatur, et a zelantibus te absconde consilium.

Tertium autem est vitae vel sui status stulta securitas. II Reg. XIX, 33 et 37, dixit David ad Berzellai : Veni mecum, ut requiescas securus mecum in Jerusalem. Et ait Berzellai ad regem : Obsecro ut revertar servus tuus, et moriar in civitate mea.

His igitur non impedientibus retibus (quasi retinentibus) sed relictis, secuti sunt eum.

" Et factum est, cum esset in una civitatum, et ecce vir plenus lepra, et videns Jesum, et procidens in faciem, rogavit eum, dicens : Domine, si vis, potes me mundare. "

Hic post universale regimen et potestatis plenitudinem, inducit ordinationem potestatis clavium.

Et quia sunt duae claves, quarum una prior est potestas discernendi inter leprosum et non leprosum, et lepram et lepram : et hanc ordinat primo, quia prior est. Et secunda est potestas ligandi et solvendi a peccato, et hanc ordinat consequenter in miraculo sequenti. Et sic patet ordo ad praecedens et ad sequens, et penes quid inducuntur miracula et historiae. Matthaeus autem inter quatuor inducta primum ponit miraculum de leproso, et secundo de daemoniaco, et tertio de socru Petri, et quarto de paralytico . Et innuit quaedam Glossa ordinem penes claritatem miraculorum. Cum enim separatio daemonis sit tamquam separatio lucis a tenehris, dicit quod hoc secundum Lucani refertur ad primam Domini illuminationem, qua recreavit mundum, sicut prima die creans mundum separavit lucem a tenebris. Sicut autem in creatione mundi secunda die firmamentum fecit : ita recreans mundum, socrum Simonis firmavit. Et sicut tertio die congregavit aquas in unum : ita tertio recreando fecit miraculum in aquis in captura piscium. Et sicut quarta die mundum illuminavit per solem et stellas : ita recreans mundum, clariore miraculo coruscare fecit, recreans mundum in sanatione leprosi. Haec autem Glossa nihil valet: sed ratio ordinis est propria Lucae, quam diximus, in ordinatione potestatis ecclesiasticae.

Habet autem haec pars tres paries : in quarum prima ponitur locus opportunus miraculo : in secunda,ponitur miraculi expostulatio : et in tertia, miraculi perfectio et illuminatio fidelium de potestate clavis ecclesiasticae quam hic adstruere intendit. Dicit ergo :

" Et factum est. "

Sicut a Deo praefinitum fuerat, ita est perfectum. Act. IV, 28 : Convenerunt... facere quae manus tua et consilium tuum decreverunt fieri.

" Cum esset in una, " singularis dignitatis, " civitatum, " quae est Capharnaum, quae sua civitas aliquando dicitur : non quod ibi conceptus vel natus vel nutritus sit, sed quia eam pluribus suis miraculis suam et claram fecerat, et in laudem nominis sui comparaverat : sicut et Jerusalem dicitur civitas David : quia eam expugnaverat, et claram reddiderat multa sua frequentia, et aedificiis, et habitatione. Videtur autem contrarium ei quod dicitur, Matth. viii, 1 et 2, ubi dicitur, quod descendente Jesu de monte, ecce leprosus veniens, adorabat eum, etc. Responsio. Et mons adjacens et plana inter civitatem et montem, de territorio sunt civitatis : et ideo dicitur esse in civitate, quando fuit in territorio inter suburbana et vicos et pagos et rura et villas civitatis.

Hoc ergo est quod dicit : " Cum esset in una " singulari " civitatum, " Galilaeae, quae est Capharnaum. Et forte usque adoccursum leprosi, civitas quoad cives ei exierat obviam. Sicut dicitur, Matth. XXI, 10 : Commota est universa civitas: quia cives sunt commoti. Ita hic inter occursantes cives existens in civitate esse dicitur. Ibi autem opportunus locus erat miraculi ut plures aedificarentur. Matth. v, 16 : Luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, etc.

" Et ecce vir, etc. "

Ecce miraculi expostulatio. Exposlulando autem miraculum facit quatuor: praesentationem, intuilionem, prostrationem, et orationem.

Praesentationem sui significat cum dicit : " Et ecce vir plenus lepra. " Leprosus est idem quod plenus lepra : quia nomina in osus desinentia secundum Priscianum plenitudinem significant. Dicitur tamen plenus lepra, quia tam intus quam extra plenus erat. Quamvis enim lepra ab interioribus visceribus ex melancholia in exteriores fontes membrorum procedat, tamen extra citius et plus apparet propter exteriorum debilitatem membrorum : quia interiora vilia cordi et hepati plus a se expellunt humorem quam exteriora. Hic dicitur plenus, quia jam corruptio eliam ad superiora processerat. Et secundum hoc iste leprosus vicinus fuit morti ex multa leprae infectione. Vel forte, cum quadruplex sit lepra, fuit ista quam dicunt leoninam, quae est ex melancholia quae generatur ex cholera rubea multum adusta, quae est lepra cum colore croceo cum nigrore resperso, quae rodit multa membra et abscidit usque ad casum a corpore. Haec enim plenissime habet nomen leprae, ut sit sensus : " Plenus lepra, " hoc est, plena ratione leprae leprosus : quem etiam alii leprosi abhorrere consueverunt. Et ideo fortassis solus venit, eo quod raro leprosi soli consueverunt ambulare. Isa. liii, 4 : Nos putavimus eum quasi leprosum, et percussum a Deo, et humiliatum. Hic ergo talis non abscondens se, desiderio consequendae sanitatis veniens, coram se praesentavit: sicut dicit Gregorius de Maria peccatrice, quod " non jussa venit, convivantes " non erubuit : " quia enim seipsam graviter erubescebat intus, nihil quod foris erubesceret esse putabat. Unde hic seipsum turbis ingessit, ut se conspectui Domini posset praesentare. Audierat eos qui in figura Domini praecesserant leprosos mundasse, IV Reg. v, 9 et seq., in Eliseo qui mundavit Naaman Syrum : et ideo non dubitavit quando sanandus esset ab ipso Domino Prophetarum, si sibi expediret.

" Et videns Jesum, "

Hoc est, intuitus est eum, ut oculis miserabilibus et respectu ad misericordiam provocaret. Psal. XXIV, 15 : Oculi mei semper ad Dominum : quoniam ipse evellet de laqueo pedes meos. II Paralip. XX, 12 : Cum ignoremus quid agere debeamus, hoc solum habemus residui, ut oculos nostros dirigamus ad te. Act.

iii, 5 : Intendebat in eos, sperans se aliquid accepturnm ab eis. Et sic iste respexit ad Jesum,ac si diceret illud Threnorum, v, 1 : Intuere, et respice opprobrium nostrum. Et illud Numerorum,xii, 12 : Ecce jam medium carnis ejus devoratum est a lepra.

" Et procidens in faciem. " Et ideo cecidit in vultum, et vidit ubi caderet, quia ante pedes Domini. Psal. CXXXI, 7 : Adorabimus in loco ubi steterunt pedes ejus. " Quidquid enim patimur, pec-" cata nostra meruerunt, " ut dicit Hieronymus. Per peccatum enim intravit paena in mundum, et mors : et diabolus auctor est peccati primi . Et ideo scivit ante pedes Jesu esse curandum, si curari debuisset: quia scriptum est, Habacuc, III, 5 : Egredietur diabolus ante pedes ejus. Et ideo procidit in faciem. I ad Corinth. XIV, 25 : Cadens in faciem,... pronuntians quod vere Deus in vobis sit.

" Rogavit eum, dicens. "

Ecce oratio. Scivit enim aliis brachiis non posse teneri et cogi Deum, nisi fletu et oratione : et ideo his armatur. Osee, XII, 4 : Flevit, et rogavit eum. Sapient. XVIII, 21, Aaron opposuit scutum suum orationem. Eccli. xxxv, 21 : Oratio humiliantis se nubes penetrabit.

" Domine, si vis. "

Ecce oratio quae continet ex fide majestatis confessionem, ex conditione interposita orationis discretionem, ex visis miraculis potentiae facilitatem. Cum enim Dominus dicat superpositionem, et causa superpositionis non sit nisi divitiae pulchrorum et bonorum, majestatem plenam confitetur cum dicit : " Domine. " Jerem. x, 6 : Non es similis tui, Domine : magnus es tu, et magnumnomen tuum, etc. Esther, xiii, 11 : Dominus omnium es. Psal. viii, 10 : Domine, Dominus noster,quam admirabile est nomen tuum in universa terra Psal. lxxv, 10 : Magnus es tu, et faciens mirabilia : tu es Deus solus.

" Si vis. " Hic interposita conditione ostendit orationis discretionem. Ad Roman. viii, 26 : Quid oremus, sicut oportet, nescimus. Et est sensus : Non est dubium quin velis omne bonum nostrum. Quia, sicut dicit Dionysius, boni est bona adducere, optimi adducere optima, et unum quodque ad optimum quantum expedit. Sed nescio si mihi expediat. Et si expedit, bene scio quod vis. Et si vis, potes. Et hoc est : " Si vis. " Ad Roman. xii, 2 : Probetis quae sit voluntas Dei bona, et beneplacens, et perfecta.

" Potes me mundare. "

Potentiam enim habes in facultate quando vis. Sapient. XII, 18 : Subest enim tibi, cum volueris, posse. Ad Roman. IX, 19 : Voluntati ejus quis resistit ? Psal. CXXXIV, 6 : Omnia quaecumque voluit Dominus fecit, in caelo, in terra, in mari et in omnibus abyssis. Job, xxiii, 13 : Anima ejus quodcumque voluit, hoc fecit.

" Et extendens manum, tetigit eum, dicens : Volo, mundare. Et confestim lepra dicessit ab illo. "

Hic ponitur miraculi perfectio.

Et dicuntur duo : perfectio miraculi, et fidelium instructio de miraculo perfecto.

In miraculi perfectione duo sunt : causalitas, et effectus.

Causalitas habet quatuor : virtutis ad operandum protensionem, tactus conjunctionem in operis perfectionem, ac- tionis facilitatem, obedientis creaturae mandatis Creatoris subjectionem.

De primo dicit : " Et extendens manum, " ut per ipsam notetur virtus in salutem. Matth. XIV, 31 : Extendens manum, apprehendit eum. Psal. cxvii, 16 : Dextera Domini fecit virtutem.

" Tetigit eum. "

Et iste tactus est ad operis perfectionem : quia quod non tangit, non agit : et si agit, non sequitur alteratio, ut dicit Aristoteles. Luc. VIII, 46 : Tetigit me aliquis : nam ego novi virtutem de me exisse. Sicut enim tactu virtutem regenerativam contulit aquis, ita virtutem mundificativam tactu suo contulit leprosis.

Videtur autem contra legem facere, Levit. XIV, 1 et seq., ubi dicitur, quod qui tangit leprosum immundus erit. Adhuc, IV Reg. v, 10, Eliseus non tetigit leprosum, sed verbo curavit. Sed ad hoc dicendum, sicut diximus in Matthaeo , quod lex non tangendi leprosum ideo data est, quia lepra morbus contagiosus est : et ideo praecipiuntur non tangi, ne leprosi per factum multiplicentur. Ubi ergo per tactum non fit infectio, sed leprae curatio, ibi non solvitur lex, sed impletur secundum legislatoris intentionem. Et hoc modo secundum Chrysostomum, ostendit se Christus non contrarium legi, sed super legem ut legis Dominum.

Quod autem objicitur de Eliseo, dicendum quod ipse infirmitatis suae sibi conscius, habens tamen revelationem a Deo non sanavit, sed ad sacramenti mundantis figuram sanandum misit. Et sic in figura gratiae sacramentalis Naaman sanatus fuit. Christus autem gratiam mundantem sacramentis non alligavit, sed sacramentis indidit ut medicinis : sibi tamen eam tamquam vera operans retinuit. Et ideo emundationem, quando voluit, et sicut voluit, per seipsum perfecit. Tetigit tamen etiam propter humilitatem, ut ostenderet neminem esse abhorrendum propter sui corporis immunditiam. Isa. lviii, 7 : Carnem tuam ne despexeris.

" Dicens : Volo. "

In hoc notat actionis facilitatem, quae est subjecta voluntati. Esther, xiii, 9 : Non est qui possit resistere tuae voluntati, si decreveris salvare Israel. Voluntas enim sua si est beneplaciti, continuo consequitur effectum.

" Mundare. "

Ecce emundationis praeceptum : verbo enim illum curavit. Psal. CVI, 20 : Misit verbum suum, et sanavit eos, et eripuit eos de interitionibus eorum. Matth. VIII, 8 : Dic verbo, et sanabitur puer meus.

" Et confestim lepra. "

Ecce opus subsecutum. " Discessit ab eo. " Non autem discessit nisi causa leprae, et effectus ejus, et actus, et signa discesserunt. Et hoc, " confestim, " supra virtutem naturae et modum. Quia natura non facit subito : sed potius virtus Dei, quae est infinita, facit in momento temporis. Verbum enim quod de nihilo fecit creaturas, ut dicit Ambrosius, mutat creaturas prout vult : quod non potest aliqua alia facere potentia vel virtus. Et ideo dicit, Joan. V, 36 : Ipsa opera quae ego facio, testimonium perhibent de me. Joan. XV, 24 : Si non opera fecissem in eis quae nemo alius fecit, peccatum nonhaberent. Maximae enim virtutis opus est, exteriora et interiora membra corrupta et amputata restituere et mundare verbo in momento. IV Reg. v, 14 : Restituta est caro ejus, sicut caro pueri parvuli, et mundatus est.

Sic ergo " lepra discessit ab eo. "

" Et ipse praecepit illi ut nemini diceret : sed : Vade, ostende te sacerdoti, et offer pro emundatione tua sicut praecepit Moyses, in testimonium illis.

Perambulabat autem magis sermo de illo : et conveniebant turbae multae ut audirent, et curarentur ab infirmitatibus suis.

Ipse autem secedebat in desertum, et orabat. "

Hic tangitur de miraculo perfecto fidelium instructio de potestate clavis de qua dictum est.

Tanguntur autem hic duo : instructio, et instructionis fama, et miraculi propagatio in omnes.

Circa instructionem sunt per ordinem tria praecepta : unum cautelae, secundum obedientiae, tertium autem devotionis et justitiae.

Cautelae praeceptum est, " ut nemini diceret: " quia, ut dicit Chrysostomus, si ante propalaretur quam a sacerdotibus dijudicaretur, cum sacerdotes jam conceperint invidiam contra Christum, supprimeretur miraculum per sacerdotes. Maxime enim in lepra difficile est judicium, quia multae sunt infirmitates similes illi. Alia etiam cautela : quia si divulgaret tamquam dignus habitus tali cura, esset inanis gloria. Et sic forte rediret lepra super eum : sicut propter peccatum lepra Naaman adhaesit Giezi . In hoc etiam formam dedit ne virtutibus nostris gloriam quaeramus. II ad Corinth. xii, 1 : Si gloriari oportet, non expedit quidem. Jerem. IX, 24 : In hoc glorietur qui gloriatur, scire et nosse me.

" Sed, Vade. "

Ecce praeceptum obedientiae. " Ostende te, " detegendo loca leprae, " sacerdo-ti, " hoc est, principi Sacerdotum et vicariis ejus qui discernere habent inter lepram et lepram, et inter mundatum et non mundatum : sicut dicitur, Levit. XIV, 2 et seq. Et sic est usus clavis in Novo Testamento : quia ad arbitrium sacerdotis leprosus judicabitur et separabitur, vel conjungetur et reconciliatur Ecclesiae. Et ideo paenitentiae sunt arbitrariae : sicut patet, Levit. xiii et XIV per totum, et in textu, et in Glossa.

" Et offer pro emundatione tua. "

Ecce praeceptum tertium, quod est devotionis, et justitiae, et gratiarum actionis. Devotionis quidem in fervore charitatis ad Deum qui emundavit eum : justitiae, quia justum est dare sacerdoti qui dijudicavit eum : gratiarum actionis pro bono percepto.

Sic autem ordinauda est littera : " Offer illis, " sacerdotibus, " sicut praecepit Moyses in testimonium pro tua emundatione " exhibendum. Vel, " Offer " oblationem sacerdotibus, " sicut Moyses praecepit illis " offerri " in testimonium " leprae mundatae : quia cum receperint oblationem, non possunt subticere testimonium. Isa. xliv, 8 : Vos estis testes mei. Isa. viii, 2 : Adhibui mihi testes fideles. Psal. xcii, 5 : Testimonia tua credibilia facta sunt nimis.

" Perambulabat autem. "

Ecce divulgatio miraculi per famam : quia non est necesse loqui ubi res clamat. Act. IV, 16 : Notum signum factum est omnibus habitantibus Jerusalem: manifestum est, et non possumus negare.

" Magis sermo, " per famam : sicut odor de odorifero quanto magis premitur, tanto magis diffunditur. Cantic. IV, 13 : Emissiones tuae paradisus, hoc est, effragrationes tuae sunt sicut paradisus, in quo sunt omnia aromata.

" Et" ideo, fama excitante, " conveniebant multae turbae, " in cor unum et animam unam, " ut audirent. " Quia, sicut dicitur, ad Roman. x, 17 : Fides est ex auditu, auditus autem per verbum Christi.

" Et curarentur, " per virtutes exeuntes ab eo, " ab infirmitatibus suis. " Quia, sicut dicit alias Evangelista, infra, VI, 19 : Virtus de illo exibat, et sanabat omnes.

" Ipse autem secedebat. "

In hoc instruens nos, quod quantumcumque sit utilis occupatio, tamen aliquando ab ea declinandum est ad contemplationem.

Et hoc notat cum dicit: " Secedebat, " hoc est, seorsum a turba cedebat, " in desertum " locum quietum, " et orabat, " affectum pueri coram Patre in secreto exponebat. Sicut enim continuo ad exteriora moto spiritu in vigilia attenuatur spiritus, et inanitur, et destituitur: per somnum autem ad interiora reductus ad fontem spiritus, qui est cor, confortatur et impletur et instauratur : ita est in actione, in qua spiritus distrahitur et. hebetatur et debilitatur : in contemplatione autem et oratione ad Deum fontem vivum recurrens, inspissatur, et acuitur, et confortatur. Job, XVII, 1 : Spiritus meus attenuabitur. Eccle. XII, 7 : Spiritus redeat ad Deum, qui dedit illum. Eccle. I, 6 : Lustrans universa in circuitu pergit spiritus, et in circulos suos revertitur." Et factum est in una dierum, et ipse sedebat docens.

Et erant Pharisaei sedentes, et legis doctores, qui venerant ex omni castello Galilaeae, et Judaeae, et Jerusalem: et virtus Domini erat ad sanandum eos. "

Hic tangit de secundae clavis ordinatione.

Tanguntur autem hic duo : quorum primum est qualiter deventum est ad miraculum : secundum autem est perfectio miraculi, et explanatio ad usum Ecclesiasticae clavis pertinens.

Modus autem deveniendi ad operationem miraculi in duobus est : quorum unum est ex parte Domini, et alterum ex parte infirmi in quo est perfectum miraculum.

Ex parte Domini dicit tria : doctrinam Domini, multitudinem convenientium ad audiendum verbum, et virtutes ad curandos infirmos.

De primo dicit :

" Et factum est, " inter caetera infinita quae fecit, de quibus non fit mentio, quia non probant propositum istius intentionis. Joan. xx, 30 : Multa quidem et alia signa fecit Jesus in conspectu discipulorum suorum, quae non sunt scripta in libro hoc.

"In una dierum. " Secundum modum loquendi Scripturae, una dierum est prima dierum septimanae : sicut ibi: Utra autem sabbati, Maria Magdalene venit mane , hoc est, prima sabbati. Marc. XVI, 2 : Et valde mane una sabbatorum veniunt ad monumentum, hoc est, prima sabbatorum. Haec autem est dies Dominica in qua Dominus resurrexit. Hanc enim diem etiam in isto (quem a portis utriusque mortis ad utramque vitam reduxit) decoram fecit. Sapient. XVI, 13 : Deducis ad portas mortis, et reducis. Porta enim mortis inferni peccatum est, et porta mortis temporalis infirmitas incurabilis est.

In ista ergo die Jesus " sedebat, " quiete verbum salutis proponens, " docens. " Matth. IV, 23 : Circuibat Jesus totam Galilaeam, docens in synagogis eorum, et praedicaus Evangelium regni.

" Et erant Pharisaei. "

Hic tangit diversitatem ad audiendum verbum convenientium, et non tangit nominatim nisi eos qui ad observandum eum venerant : quia testimonium ab illis habitum est gloriosius. Pharisaei enim de propria praesumebant justitia, et ideo non audiebant ad aedificationem vitae. Ad Roman. x, 3 : Ignorantes justitiam Dei, et suam quaerentes statuere, justitiae Dei non sunt subjecti.

" Sedentes " coram eo, cujus doctrinis tamen imbui noluerunt. Eccli. I, 40 : Accessisti maligne ad Dominum : et cor tuum plenum est dolo et fallacia.

" Et legis doctores, " qui privilegiati erant, sicut approbati in studio solemni, qui de sapientia sua praesumebant. Abdiae, v. 8 : Perdam sapientes de Idumaea, et prudentiam de monte Esau. I ad Corinth. I. 19 : Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo.

" Qui venerant. "

Tangit locorum diversitatem unde venerant. " Ex omni, " inquit, " castello. " Loca munita ad praesidia civium aedificata, castella dicuntur : quia castra militum tempore discordiae ibi habitabant. " Galilaeae, " quae est provincia adjacens de potestate Herodis, " et Judaeae, " quae procurabatur per Pilatum, " et Jerusalem, " ubi fuit religionis metropolis. Et ipsa quidem divisio destructionem imminentem significabat. Luc. XI, 17 : Omne regnum in seipsum divisum desolabitur, et domus supra domum cadet." Et virtus erat Domini."

Ecce secundum, propter quod multi venerunt. Virtus autem est ultimata potentia, cui nihil obstare potest ad agendum. Genes. XVIII, 14 : Numquid Deo quidquam est difficile ? Luc. I, 37 : Non erit impossibile apud Deum omne verbum." Ad sanandum eos. " Osee. XIV, 5 : Sanabo contritiones eorum, diligam eos spontanee, quia aversus est furor meus ab eis. Act. x, 38 : Pertransivit benefaciendo, et sanando omnes oppressos a diabolo : quoniam Deus erat cum illo.

" Et ecce viri portantes in lecto hominem qui erat paralyticus: et quaerebant eum inferre, et ponere ante eum.

Et non invenientes qua parte illum inferrent prae turba, ascenderunt supra tectum, et per tegulas summiserunt eum cum lecto in medium ante Jesum."

Tangitur hic modus veniendi ad miraculum ex parte infirmi.

Tanguntur autem hic tria moventia ad misericordiam impetrandas sanitatis a bono Domino. Primum est miseria infirmi. Secundum autem, diligentia et studium intercedentium. Tertium autem, solertia infirmum coram Domino praesentantium.

De primo dicit:

" Et ecce viri: " quia ita debilis erat quod sibi per foeminas et non robustos ministrari non poterat : et ideo viros oportuit sibi ministrare. Infirmitas illa non macerat hominem, sed potius ingrossat et gravat mole maxima laxae carnis. Et ideo non nisi a viris portari poterat. Et in hoc istius infirmi exaggeratur miseria.

" Portantes. "

Secunda exaggeratio. Quia propriis uti membris non poterat, nec ferula, nec beneficio potentiarum moveri : sicut nonnulli paralytici moventur, trahentes se potius quam euntes.

" In lecto hominem. "

Ecce exaggeratio tertia. Quia non in gestatorio, in quo sedentes vel discumbentes aliquando portantur: sed in eodem in quo jacuerat lecto, quem infra grabatum vocat, qui est lectus in quo nihil est mollitiei nisi sub capite. Et dicitur a graba quod est caput. Est autem talis lectus talium infirmorum, qui propter infirmitates suas recedere de lecto ad secessum vel urinam non possunt. Et ideo lectisternia sub se a cingulo inferius non habent, sed habent foramina quaedam in lectis, quibus vasa supponuntur ad receptionem superfluitatum siccarum et humidarum. Et ex hoc patet, quod magna fuit infirmi hujus miseria.

" Qui erat. "

Exaggeratio est quarta, per consignificatum temporis praeteriti imperfecti, quod dicit miseriae continuationem a praeterito in praesens: ita quod diu duraverat infirmitas, et adhuc tunc durabat, sicut, Joan. v, 5, triginta et octo annos habens, in infirmitate jaccbat quidam in porticu probaticae piscinae.

" Paralyticus. "

Exaggeratio est quinta per speciem infirmitatis.

Et videtur gravissima fuisse ista paralysis. Est enim ista infirmitas multarum specierum. Aliquando dicitur paralysis sola membri stupefactio ex frigore, vel ex casu, vel ex vulnere, vel ex ligatione causata : per quae pori spiritus sensibilis et motivi vel constringuntur, vel dissecantur : ita quod ad membrum spiritum sensibilem vel motivum in sensum et motum membri non deferunt. Et hoc non est proprie paralysis, sed potius quae causatur ex humore frigido absciudente sensum et motum per suum frigus, et inordinate remollit per suum humorem. Hic autem aliquando fluit a nervo aliquo, orto ab aliquo spondilium, vel capite : et tunc non paralyticat nisi membrum ad quod dirigitur nervus ille secundum Avicennam. Aliquando autem oritur ab ipsa nucha quae est in spondilibus : et tunc aut oritur in superiori nuchae, ubi continuatur ad caput : aut ab aliquo spondilium inferiorum. Si in inferiori oritur, non paralyticat nisi quod est sub eo in quo oritur: si autem a superiori, tunc paralyticat totum, praecipue in latere uno praeter caput: si autem oritur ab ipsis cerebri ventriculis, paralyticabit totum, etiam cum communicatione faciei et linguae : et talis videtur fuisse iste paralyticus qui nullius membri usum videtur habuisse. Matth. viii, 6: Domine, puer meus jacet in domo paralyticus, ei male torquetur.

Sicut autem per lepram significatur infidelitatis infectio, corrumpens verbi et sacramentorum nutrimentum, et faciens casum membrorum a corpore mystico, secundum Bedam : ita per paralyticum significatur incontinentiae vilium, quod quidem rationem habet sanam, sed violentia passionis deducitur ad illicitum. Et sic dissolutus est a compage inferiorum virium animae cum regimine rationis. Jerem. XXXI, 22 : Usquequo deliciis dissolveris, filia vaga ? Paralysis enim tremorem inducit : quia morbo expellente membrum ad partem unam, et virtute debili retrahente in partem alteram, ex impulsu et retractu accidit tremor. Sic dicit Aristoteles de incontinente quem ad ordinem rectum trahit ratio, et a bono concepto per rationem, expellit passio concupiscentiae: sicut membra paralytico dissoluta. Daniel. v, 6: Compages renum ejus, scilicet Balthassar, dissolvebantur, et genua ejus ad se invicem collidebantur. Balthassar absorbens divitias interpretatur, quia incontinentia divitias et totum absorbet. Lectus autem significat deliciarum lasciviam. Amos, VI, 4 : Vae qui dormitis in lectis eburneis, et lascivitis in stratis vestris. Lectus eburneus est in quo deberet esse decor castitatis, sicut

Clericorum, et Religiosorum, et aliorum omnium. Et in illo est saepe incontinentiae lascivia. " Hominem " tamen hunc vocat: quia incontinens rationem habet bonam et sanam, qua homo est homo. Psal. IV, 7 : Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine, hoc est, lumen rationis in quo est imago Dei impressa. Psal. xxxviii, 7 : In imagine pertransit homo: quia hanc non amittit per peccatum. Propter illam ergo incontinens dicitur homo. Unde Aristoteles in VII Ethicorum dicit, quod incontinens possidetur a proverbio quo dicitur : Cum aqua suffocat, quid oportet adhuc aquam bibere ? quia tantum bibit concupiscentiae delectationem, quod ipse judicio proprio se condemnat: et tamen iterum et iterum victus siti delectationis iterum bibit. Proverb. xxx, 15 et 16, os vulvae est unum de insatiabilius.

Quatuor autem portantes hunc sunt quatuor secundum intellectum, et quatuor secundum affectum. Secundum intellectum quidem exhortatio honesti, eruditio veri, consilium dubii, et exemplum ad sensum ostensi. Et ideo dicitur, Marc. II, 3 : Venerunt ad Jesum ferentes paralyticum, qui a quatuor portabatur. Secundum affectum autem sunt portantes quatuor cardinales virtutes : prudentia agendorum, fortitudo sustinendorum, temperantia delectabilium, et justitia cum proximo communicandorum : de quibus dicitur, Proverb. xxx, 24 : Quatuor sunt minima terrae, et ipsa sunt sapientiora sapientibus. Quia prudentia non decipitur in eligendis ad vitam, fortitudo non dejicitur in sustinendis propter gratiam, temperantia non illicitur in delectationibus propter se tenentem spiritum, justitia non curvatur ad lucrum illicitum propter temporalem quaestum. Isti sunt viri dicti: quia vincunt, et primi quatuor in intellectu et vi tuentur, secundi quatuor in affectu. Jerem. xvii, 7 et 8 : Benedictus vir qui confidit in Domino, ei erit Dominus fiducia ejus. Et erit quasi lignum quod iransplatatursuper aquas, quod ad humorem mittit radices suas, et non timebit cum venerit aestus. Et erit folium ejus viride, et in tempore siccitatis non erit sollicitum, nec aliquando desinet facere fructum.

" Et quaerebant. "

Ecce diligentia : quia multas vias, ad ostium , ad fenestras, ad parietes attentabant.

" Inferre, " hoc est, intus ubi erat Jesus ferre, " ante eum, " ut lumen oculorum suorum misericordium miseriam ejus adspiceret. Exod. iii, 7 : Vidi afflictionem populi mei in aeggpto, et clamorem ejus audivi. Psal. XXIV, 16 : Respice in me, et miserere mei: quia unicus et pauper sum ego, hoc est, simpliciter pauper.

" Et non invenientes. "

Ecce solertia eorumdem. " Et non invenientes qua parte illum inferrent prae turba, " quae multos impedit a salute consequenda : sicut, Luc. XIX, 2 et seq., impedivit Zachaeum qui quaerebat videre Jesum, quis esset : et non poterat prae turba, quae significat amicos, et nepotes, et hujus vitae sollicitudines : quae turba turbans multos impedit in accessu Salvatoris. Ideo dictum est Abrahae, Genes. XII, 1 : Egredere de terra tua, et de cognatione tua.

" Ascenderunt supra tectum, " quod in Palaestina planum esse consuevit, " et per tegulas " apertas, " summiserunt eum, " funibus, " in medium, " domus, " ante Jesum. " Domus enim in qua erat Dominus, ut dicit Glossa, tegulis fuit tecta.

Haec autem domus in qua docens habitat Jesus, ut dicit Glossa, sacram Scripturam significat, quae est domus disciplinae, de qua, Eccli. li, 31 : Appropiate ad me, indocti, et congregate vos in domum disciplinae. Haec fundamentum habet fidem veritatis, I ad Corinth. iii, 11 :

Fundamentum aliud nemo potest ponere praeter id quod positum est, quod est Christus Jesus. Glossa : Hoc est, fides Christi Jesu. Parietes quatuor habet : exempla Sanctorum, mandata praeceptorum, instructionem morum, virtutem a Deo revelatorum, promissiones aeternorum habet quasi superius concludentem testudinem. Super haec habet litteralem sensum tamquam tegulas cuncta tegentem. Et in hac domo latens docet Dominus. Psal. xxxv, 9 : Inebriabuntur ab ubertate domus tuae. Psal. CXI, 3 : Gloria et divitiae in domo ejus.

Isti autem quatuor viri solertes quinque faciunt. Portant enim, sublevant, tegulas aperiendo revelant, funibus submittunt, infirmum ante Jesum collocant. Portant quidem compatiendo, cum ipso patiendo, et adjuvando, Ad Galat. VI, 2 : Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem Christi. Isa. LIII, 4 : Dolores nostros ipse portavit. Isa. xl, 11 : In brachio suo congregabit agnos... foetas ipse portabit.

Sublevant autem, exhortando ad meliora, etostendendo altiora, I ad Corinth. XII, 31 : Adhuc excellentiorem viam vobis demonstro. Psal. lxiii, 7 : Accedet homo ad cor altum. Ezechiel, I, 20 : Quocumque ibat spiritus, illuc eunte spiritu, et rotae pariter elevabantur, sequentes eum.

Tegulas autem aperiunt, Scripturae velamina tollendo, et Spiritum salutis ostendendo, II ad Corinth. iii, 16 et 17 : Cum conversus fuerit quis ad Dominum, auferetur velamen. Dominus autem spiritus est.

Submittunt autem, humilitatem docendo, Eccli. iii, 20 : Quanto magnus es, humilia te in omnibus. Jacob, IV, 6 : Humilibus dat gratiam.

Ante Jesum collocant, confitendo, intercedendo. Isa. xliii, 26 : Narra si quid habes ut justificeris. Josue, vii, 19 : Confitere, atque indica mihi quid feceris. De intercessione, Jacob, v, 16 : Orate pro invicem ut salvemini.

Sic ergo ventum est ad miraculum.

" Quorum fidem ut vidit, dixit : Homo, remittuntur tibi peccata tua.

Et coeperunt cogitare Scribaeet Pharisaei, dicentes :Quisestjhic, qui loquitur blasphemias ? Quis potest dimittere peccata, nisi solus Deus? "

Hic tangitur de miraculi perfectione secundum tria, scilicet, ex parte facientis, ex parte infirmi, et ex parte probationis et utilitatis miraculi.

Ex parte facientis dupliciter : ex parte quidem removentis contrarium, et ex parte perficientium.ipsum miraculum.

Ex parte removentis contrarium tangit tria : verbum proprie causam tangens sanitatis, murmurationes contradictionis, et invictam rationem repressionis murmuris.

Verbum tangens propriam causam sanitatis dicit : " Quorum fidem, " scilicet virorum intercedentium et portantium eum et praesentandum, " ut vidit, " oculo approbationis. Psal XXXI, 8 : Firmabo super te oculos meos.

" Dixit, " motus fide intercessorum. Luc. VII, 48 : Fides tua te salvam fecit.

Dicit autem Glossa interlinearis quod multum valet fides propria, ubi salutem impetrat fides aliena. Fides autem aliena non salvat nisi in sacramento baptismi a peccato alieno, quod contractum est cum natura. Hic autem non est contractum sed factum peccatum. Ergo non sufficit fides aliena. Responsio. Fides aliena sufficit hic intercedendo, non operando, sicut in baptismo, ubi operando confert salutem : hic autem intercedit pro eo, sicut Stephanus pro Paulo. Et ita intelligitur Glossa.

" Homo. "

Ecce verbum quod est occasio murmuris. Dicit autem : " Homo, " quia id quod facit hominem sanum habet ut diximus. Matth. IX, 2, dicitur : Confide, fili. Et filium nominat propter sanam in eo imaginem rationis : quia etiam paralysis non communicat cum capite, cum quo si communicaret faceret apoplexiam.

" Remittuntur tibi peccata tua. "

Ecce infirmitatis propria cura. Quia peccatum causaverat infirmitatem, ideo oportet praecidi causam, vel non curabitur infirmitas. Jacob. v, 15 : Oratio fidei salvabit infirmum :... et si in peccatis sit remittentur ei.

Quatuor autem sunt in peccato quae solus Deus dimittit : tenebras quidem quas incurrit homo per aversionem ab incommutabili bono, culpam quae est crimen quam committit contra gratiam benefici, maculam quam incidit in laesione et diminutione naturalis boni, et reatum qui est obligatio ad paenam aeternam. Isa. xliii, 25 : Ego sum, ego sum ipse qui deleo iniquitates tuas propter me. Tenebras pellit lumine suae veritatis, culpam autem per collationem gratiae et virtutis, maculam reintegrando et consolidando vulnera boni naturalis, reatum autem per misericordiam infinitae suae bonitatis, qua non vult mortem peccatoris.

" Et coeperunt cogitare."

Ecce murmuratio, propter metum turbae in publicum non procedens. Sicut enim dicit Ambrosius, " invidia timere " potest, credere bonum de eo cui invi-" det non potest. "

" Scribae, " praesumptione scientiae legis, " et Pharisaei, " praesumptione falsae justitiae. Matth. xxiii, 13 et seq. : Vae vo-bis, Scribae et Pharisaei hypocritae.

" Quis est hic qui loquitur blasphemiam ? "

Blasphemia est impositio falsi in

Deum : quae duobus modis fit, vel quan do Deo attribuitur quod non convenit, vel quando aufertur ab eo quod sibi soli convenit, sicut hic : quia sibi soli convenit remittere peccata. Joan. x, 33 : De bono opere non lapidamus te : sed de blasphemia, et quia tu homo cum sis, facis teipsum Deum. Matth. XXVI, 65 : Blasphemavit, quid adhuc egemus testibus ?