CAPUT I.

De solutione eorum qui ducunt ad solOEcismum.

Expeditis his quae de solutione paralogismorum ad redargutionem ducentium dicenda esse videbantur, nunc de his quae ad metam nugationis et soloecismi ducunt, dicendum, qualiter recta solutione solvenda sunt: et primo de his quae ducunt ad nugationem dicendum est. Dicamus igitur, quod in illis paralogismis qui deducunt ad idem frequenter dicere, sive ad nugationem , manifestum est quod recta solutione non est dandum sive concedendum, quod ea quae sunt de numero eorum quae sunt ad aliquid secundum seipsa et non secundum genus suum in quibus intelliguntur actu sua correlativa, quod praedicationes eorum (quando per se ponuntur et in oratione cum suis correlativis et non conjunguntur) quod taliter posita per se aliquid diffinitum significent: sed omne significatum eorum dependentiam habet ad aliud : ut duplum per se positum sine eo quod in oratione cum suo correlativo adjungatur, ut dicatur duplum dimidii duplum, nihil diffinitum significat: et hoc ideo est, quia suum correlativum in eo (hoc est, in dependentia ejus intellectus) ad dimidium videtur sive intelligi datur : unum enim relativorum intelligitur in alio : et ideo (ut ait Porphyrius) in utrisque relativis necesse est utrorumque rationibus uti.

Et hoc a simili probatur : quia si pars nominetur in voce, prout habet dependentiam ad totum et relationem, tunc in nomine partis totum intelligitur : sicut decem intelliguntur in novem, quod sic nominantur novem, quia novem sunt uno minus decem sive quam decem : quia sic nominatur totum : vel species numeri per se sumpta, scilicet ut pars decem : et ideo oportet quod decem in ipsis per dependentiam intellectus intelligantur : quod non esset si novem absolute nominaretur. Et hoc modo facere ut pars intelligitur in non facere, ut pars materialis, et potentia ad actum negationis : quia nihil negatur nisi affirmatio : et ideo hoc modo universaliter in omni negatione intelligitur dictio sive affirmatio : quia nihil nisi affirmatio negari potest : nec aliquid intelligi potest negari nisi affirmatio : quia non potest intelligi aliquid dividi nisi quod compositum est . Et quamvis affirmatio ut causa praecedat negationem, tamen in intellectu affirmationis non est negatio, sed e converso propter rationem dictam in intellectu negationis est. affirmatio.

Sed quamvis ita sit, non debet propter hoc aliquis putare, quod omne quod negatur, affirmetur. Non enim si quis dicit hoc non esse album negando, eo ipso dicit ipsum esse album affirmando : quia (sicut diximus) affirmatio non est in negatione sicut exercita et in actu existens, sed sicut materia et potentia circa quam est negatio, ita quod circa aliun esse non potest, et in intellectu negationis est hoc quod circa alteram non sit. Similiter autem duplum per se nihil significat diffinitum sicut nec negatio : et hoc dicit Aristoteles, neque significat nihil, quod more Graecorum altera negatio superfluit. Dico autem quod nihil significat diffinitum, quemadmodum diffinite significare potest quod per dependentiam sui intellectus individuatur, ut in correlativo sui ad quod est et dicitur. Quod ergo in illis paralogismis qui ducunt ad negationem per rationem relativorum est, notandum est quod si relativum per se positum nihil diffinite significat, et correlativum ejus intelligitur in ipso quando per se ponitur. Secundo autem notandum, quod si relativum fortasse aliquid significat indiffinite, ita quod intellectus ejus indiffinitus ad alterum dependet, et ideo in ipso correlativum ejus intelligitur : tunc notandum quod idem significat etiam copulatum in oratione cum suo correlativo : quia tunc determinatum est per adjunctum sibi in oratione, et. non dependet ad alterum : et ideo tunc non intelligitur in ipso. Et ideo cum ducens ad nugationem dicit, duplum dimidii duplum : et in duplo intelligitur dimidium : ergo est duplum dimidii duplum dimidii duplum. Dicendum et solvendum per interemptionem : quia cum in oratione copulatur dimidio duplum, tunc in ipso non amplius intelligitur : quia tunc per aliud junctum sibi est diffinitum : et tunc non potest ducere ad nugationem. Cum autem dicimus duplum aliud et aliud per se positum in oratione positum significare, accipimus large significare, secundum quod omne illud in oratione significari dicitur, quod datur intelligi per significationis ejus modum et rationem : et non intelligimus per hoc fieri aequivocum duplum quod per se ponitur et in , oratione.

Similiter autem est in his relativis quae secundum suum genus ad aliquid sunt. Si enim accipiamus scientiam in specie quae est medicina, scientia est ipsum quidem commune considerantes quod est

scientia, illud pro certo est ad aliquid : quia scientia est scibilis scientia : et illud quidem commune quod est scientia, per se sumptum, nihil diffinitum significat : et tunc intelligitur in ipso id ad quod dependet intellectus ejus, sed non copulatur idem in oratione, jam non amplius intelligitur in ipso : quia copulatum ei finit ipsum : et tunc non amplius intellectus dependet: et ideo propter hoc quod intelligatur adhuc in ipso, opponens ad nugationem ducere non potest. Sic ergo per interemptionem hujus propositionis sive suppositionis quod relativum idem per se et in oratione significat, solvi habent tales ad nugationem ducentes paralogismi.

Sed quia secundus modus ducendi ad nugationem fuit per propriam passionem in quantum intelligitur subjectum, ideo ad solutionem illorum notandum, quod in his praedicatis sive passionibus per quae subjecta ostenduntur sicut intellecta in ipsis et contenta in diffinitionibus eorum, hoc idem dicendum est, et similiter solvendum per ejusdem suppositionis interemptionem. Dicendum enim, quod non idem passio significans extra per se posita et in oratione diffinitiva, in qua cum suo subjecto copulantur et determinantur et diffiniuntur, intellectus est per ipsum : sed cum est in oratione non amplius intelligitur in ipsa subjectum cavium, sive cavum (quod melius est) communiter acceptum, quod in genere significat, prout determinatur in simo quod est nasi cavitas : et in rito sive claudo quod est tibiae curvitas : utraque autem significat depressionem in profundum a recto nasi et a recto tihiae : additum autem subjecto in oratione nihil prohibet (additum dico) hoc quidem eidem naso : ut cum dicimus, nasus simus : illud autem, scilicet ritum vel claudum cruri : ut cum dicimus crus ritum vel claudum : aliter quam prius significare : quia tunc significat cavum vel curvum determinatum et specificatum per subjecti additionem sicut genus determi- natur per differentiam. Nam huic additum, scilicet naso, significat simum : sed nasus curvus significat explicite idem quod simus significat implicite. Illud autem curvum additum cruri significat ritum vel claudum : et tunc potest addi determinationi qua determinatur generalis ratio curvitatis : et sic nihil differt dicere, nasus simus, et nasus cavus : et ideo quando in oratione additur subjecto subjectum, non amplius intelligitur in illo: et ideo non potest duci ad nugationem.

Amplius hoc in talibus notandum est, quod cum in talibus in praedicationibus non sit praedicatio essentialis, sicut est in his quae sunt in primo modo dicendi per se, sed est praedicatio causae: non est danda sive concedenda esse inter subjectum et passionem dictio sive praedicatio affirmativa per essentialem significantem praedicationem, ut quando dicitur, homo est animal: falsum enim esset si praedicatur subjectum de passione ; sed per aliquam praedicationem, ut dicatur cavitas nasi ; et per denominationem, ut dicatur curvitas nasi vel nasus curvus: denominativa enim non dicunt essentialem praedicationem : non enim est simum nasus cavus essentialiter, sed simum est nasi, ut haec passio hujus subjecti. Propter quod nihil inconveniens accidit secundum nugationem si dicatur nasus simus : quia passio in oratione additur subjecto, et est idem quod nasus habens cavitatem nasi: et tunc non amplius intelligitur in illo, et non potest deduci ad nugationem.