LEGATI PII 95

Iur. can. verbo testamentum; quumque opera pia designaverit, haec videri representare haeredem insti tutum: instituto autem haerede, ad eum pertinere omnia testatoris bona relicta et iura, licet non nominata, quum nemo decedere possit partim testatus, partim intestatus.

R ATIONES PRO CAPITULO ADDUCTAE. Observatum autem est pro Capitulo, causae piae privilegium referri tantum ad probationum solemnitatem, non autem ad factum voluntatis: atque hanc esse receptam opinionem, prout animadvertit Card. De Luca de testam, disc. 13 n. 5 his verbis: « Scribentes pro eadem ecclesia actrice « admittebant, hodie pariter certum ac receptum principium, « quod favor piae causae supplet quidem omnes defectus solem- << nitatum, quas in ultimis voluntatibus induxit ius positivum, « non autem defectum vel imperfectionem voluntatis : quoniam, « licet Bartolus in I. in testam, etc. dicat, ut testamentum, quamvis « in voluntate imperfectum, sustineatur favore causae p iae . . . « contraria tamen opinio omnino verior est, magisque recepta, « quoniam iure naturae dispensari non potest, neque Ecclesia, « quae iustitiae atque veritatis est cultrix, absque domini certa «voluntate aliena bona obtinere non debet . . . Ideoque de hac « opinione amplius dubitandum non est, tum quia frequentiori « calculo recepta, tum etiam ob dictam nimium concludentem « rationem ».

Hisce autem positis, quidquid dicatur in re nostra de prae- sumptione et proposito voluntatis testatoris, id quidem utile fore, si de interpretanda voluntate patefacta ageretur, eaque exten- denda ad consequentias iuxta testatoris mentem non vero ad stabiliendum actum voluntatis tandem non patefactum, de qua re sic laudatus De Luca, de testament, disc. 12 n. 15: « Ultima « enim voluntas tum dicitur perfecta, quando testator devenit ad « actum testandi, qui eo instanti seu momento perficitur; absque « eo quod perfectionem exspectet ab altero futuro actu, in quem « collatus sit, ita ut dicatur voluntas conclusiva, quae non sit in « via, sed in termino; ac alias quicumque actus, quamvis certam « testantis voluntatem praeseferentes, quoties in alium futurum « actum collati sunt, dicuntur importare praeparationem futurae « voluntatis adhuc ambulantis ac non reductae ad terminum, quo « casu piae causae privilegium nihil operatur ».

Si itaque quarta archiepiscopalis nullimode indicata sit in