SUBPARTICULA I.

Utrum aeternitas comparetur ad aeternum per essentiam, vel per rationem mensurae extrinsece adjacentis ?

Primo ergo quaeritur, Utrum aeternitas. comparetur ad aeternum per essentiam, vel per rationem mensurae extrinsecus adjacentis ?

Et videtur, quod per essentiam.

1. Anselmus, " aeternitas ejus rei est quae nihil aliud est quam ipsa, immutabile ens et sine partibus. " Videtur ergo, quod aeternitas essentiali praedicatione dicitur de Deo aeterno.

2. Adhuc, Constat, quod aeternitas ab aeterno est et sine principio: et Deus ab aeterno et sine principio est. Si ergo aeternitas non sit Deus, plura erunt ab aeterno: quod non recipit Catholica fides, et ratio non admittit: eo quod factum est omne quod Deus non est. Dicit enim Philosophus Mellissi esse rationem, quod factum est habere principium, et quod sui esset principium, non posse esse infinitum.

In contrarium videtur esse

1. Quod dicit Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum, quaestione 23, quod " Deus est auctor aeternitatis, et sic aeternitatis causa: " causa autem et effectus per essentiam numquam idem possunt esse.

2. Idem probatur per secundam propositionem libri Causarum, ubi dicitur, quod " esse quod est ante aeternitatem,

Similiter videtur, quod non comparetur ad ipsum ut mensura extrinsecus adjacens esse ejus: quia

1. Immensi nulla est mensura. Dicit autem Athanasius, quod " non sunt tres immensi, sed unus immensus. " Unde ratione essentiae immensus est, et sic immensi non est mensura. Videtur ergo, quod esse divinum aeternitate non mensuratur.

2. Adhuc, Mensura certificat quantitatem vel molis, vel virtutis, vel ponderis. Cum ergo quantitas non certificatur, videtur non habere mensuram. Sed quantumcumque de esse divino accipiatur, plus remanet extra accipientem quam acceptum sit. Mensura ergo nulla certificari potest esse divinum: infinitum enim est. Infinitum enim accipienti semper relinquitur extra aliquid accipere, ut dicit Aristoteles in II Physicorum.

Solutio. Dicendum, quod aeternitas principaliter et proprie dicta, duo habet in se, Scilicet permanentiam esse, et extensionem esse permanentis, quam facit anima extendens esse sine principio in omne praeteritum, et sine fine in omne futurum. Et per primum horum aeternitas est in Deo, et est essentia divina. Et sic essentialis est praedicatio cum dicitur, Deus est aeternus. Unde Deus est sua aeternitas, et aeternitas Dei est Deus. Et quoad hoc procedunt durae rationes primae.

Quoad secundum vero aeternitas est mora ei diuturnitas quae secundum acceptionem animae ut mensura adjacet esse divino. Et hoc est in intellectu accipiente respectu praeteriti per memoriam, respectu praesentis per intellectum, respectu futuri per prudentiam: ut dicit Au-

gustinus in libro Xl Confessionum, cap, 20. Et quia quoad hoc esse in anima est aeternitas, quoad hoc esse non est Deus, et quoad hoc esse Deus est auctor aeternitatis, ut dicit Augustinus, et causa ei ut sit, ut dicit Philosophus, et est ante aeternitatem sicut causa est ante causatum.

Ad hoc autem quod objicitur, quod immensi non est mensura, dicendum quod cum dicitur: immensum mensuratur, obligatio est ad insolubile. Talia autem omnia solvuntur per fallaciam secundum quid ad simpliciter. Immensum enim simpliciter non mensuratur: secundum quid tamen mensuratur per extensionem infinitam, quae modum habet mensurae ut extrinsecus adjacendo ipsi esse, sed actum mensurae non habet in numerando et certificando quantitatem.

Et per hoc patet solutio ad totum quae- situm.

PARTICULAE SECUNDAE