E P I S T O L A E N C Y C L I C A 105

doctrinis conferendas snscepere: prudensque delectu quae in illis vere dicta et sapienter cogitata occurrerent, amplexi sunt, ceteris omnibus vel emendatis, vel reiectis. Nam providissimus Deus, sicut ad Ecclesiae defensionem martyres fortissimos, magnae ani- mae pródigos, contra tyrannorum saevitiem excitavit, ita philo- sophis falsi nominis aut haereticis viros sapientia maximos obiecit, qui revelatarum veritatum thesaurum etiam rationis humanae praesidio tuerentur. Itaque ab ipsis Ecclesiae primordiis, catholica doctrina eos nacta est adversarios multo infcnsissimos, qui chri- stianorum dogmata et instituta irridentes, ponebant plures esse deos, mundi materiam principio causaque caruisse , rerumque cursum caeca quadam vi et fatali contineri necessitate, non di- vinae providentiae consilio administrari. Iamvero cum his insa- nientis doctrinae magistris mature congressi sunt sapientes viri, quos Apologetas nominamus, qui, fide praeeunte, ab humana quoque sapientia argumenta sumpserunt, quibus constituerent, unum Deum, omni perfectiomim genere praestantissimum esse colendam; res omnes e nihilo omnipotenti virtute productas, illius sapientia vigere, singulisque ad proprios fines dirigi ac moveri. - Principem inter illos sibi locum vindicat s. Iustinus martyr, qui posteaquam celebérrimas graecorum Academias, quasi experiendo, lustrasset, pleneque ore nonnisi ex revelatis doctrinis, ut idem ipse fatetur, veritatem hauriri posse pcrvidisset, illas toto animi ardore complexus, calumniis purgavit, penes Roma- norum Imperatores acriter copioscque defendit, et non pauca graecorum philosophorum dicta cum eis composuit. Quod et Qua- dratus et Aristides, Hermias et Athenagoras per illud tempus egre- gie praestiterunt. - Neque minorem in eadem causa gloriam adeptus est Irenaeus martyr invictus, Ecclesiae Lugdunensis Pon- tifex: qui cum strenue refutarct perversas orientalium opiniones, Gnosticorum opera per fines romani imperii disseminatas, origi- nes haereseon singularum (auctore Hieronymo), et ex quibus phi- losophorum fontibus emanar int..., explicavit ( 1 ) . - Nemo autem non novit Clementis Alexandrini disputationes, quas idem Hie- ronymus sic, honoris causa, commemorat: Quid in illis inductum? imo quid non de media philosophia est? ( 2 ) . Multa ipse quidem incredibili varietate disseruit ad condendam philosophiae histo- riam, ad artem dialecticam rite exercendam, ad concordiam ra- tionis cum fide conciliandam utilissima. -Hunc secutus Origenes,

(1) Epist, ad Magn. (2) Loc. cit.