E P I S T O L A E N C Y C L I C A 113

ecta, tom. XII. fase. O XXV. 8

argumenta quibus suadetur, beneficia in humanum genus collata, perfectamque cum ratione concordiam tanta evidentia et vi com- monstrant, quanta nectendis mentibus vel maxime invitis et re- pugnantias abunde sufficiat.

Domestica vero, atque civilis ipsa societas, quae ob perver- sarum opinionum pestem quanto in discrimine versetur, universi perspicimus, profecto pacatior multo et securior consisteret, si in Academiis et scholis sanior traderetur, et magisterio Ecclesiae conformior doctrina, qualem Thomae Aquinatis volumina com- plectuntur. Quae enim de germana ratione libertatis , hoc tempore in licentiam abeuntis, de divina cuiuslibet auctoritatis origine, de legibus earumque vi, de paterno et aequo summorum Prin- cipum imperio, de obtemperatione sublimioribus potestatibus, de mutua inter omnes caritate ; quae scilicet de his rebus et aliis generis eiusdem a Thoma disputantur, maximum atque invictum robur habent ad evertenda ea iuris novi principia, quae pacato rerum ordini et publicae saluti periculosa esse dignoscuntur. - Demum cunctae humanae disciplinae spem incrementi praecipere, plurimuinquc sibi debent praesidium polliceri ab hac, quae Nobis est proposita, disciplinarum phiiosophicarum instauratione. Etenim a philosophia tamquam a moderatrice sapientia, sanam rationem fectumque modum bonae artes mutuari, ab eaque, tamquam vitae communi fonte, spiritum haurire consueverunt. Facto et constanti experientia comprobatur, artes liberales tunc maxime floruisse, cum incolumis honor et sapiens iudicium philosophiae stetit ; negiectas vero et prope oblitéralas iacuisse, inclinata atque erroribus vel ineptus implicita philosophia. - Quapropter etiam physicae disciplinae quae nunc tanto sunt in pretio, et tot prae- clare inventis, singularem ubique cient admirationem sui, ex restituta veterum philosophia non modo nihil detrimenti, sed plurimum praesidii sunt habiturae. Illarum enim fructuosae exer- citationi et incremento non sola satis est consideratio factorum, contemplatioque naturae ; sed, cum facta constiterint, altius as- sumendum est, et danda solerter opera naturis rerum corporea- rum agnoscendis, investigandisque legibus, quibus parent, et principiis, unde ordo illarum et unitas in varietate, et mutua affinitas in diversitate proficiscuntur. Quibus investigationibus mirum quantam philosophia scholastica vim et lucem, et opem, est allatum, si sapienti ratione tradatur.

Qua in re et illud monere iuvat, nonnisi per summam i n i -