Sermo I.

I n Christo Iesu neque circumcisio aliquid valet neque praeputium, sed nova creatura, ad Galatas sexto .

(Prothema). Gloria mea semper innovabitur, et arcus meus in manu mea instaurabitur, Iob vigesimo nono .

In verbis secundo propositis, quae scribuntur in Iob, tanguntur tria necessaria praedicatori verbi Dei, ad hoc, ut sermo habeat effectum: primum est conscientia recta, secundum doctrina certa et tertium, ut habeat vitam iuxta doctrinam.

Primo debet habere conscientiam rectam, ut scilicet gloriam Dei, non suam quaerat; et hoc notatur cum dicitur: Gloria mea semper innovabitur; quia qui i n Domino gloriatur semper habet novam gloriam, quia haec non inveteratur; sed qui quaerit gloriam suam quaerit illam quae inveterascit, et iste est adulterator verbi Dei, non praedicator; secundae ad Corinthios secundo: Non simus adulterantes verbum Dei etc.

Secundum, quod debet habere praedicator verbi Dei, est doctrina certa et stabilis, quando scilicet ipsa doctrina manat de duobus Testamentis novo scilicet et veteri; et sicut dicit Gregorius super Iob : "Arcus est sacra Scriptura; arcus, vetus Testamentum, chorda, novum ".

Tertium est, quod vita doctrinae concordet; et tangitur ibi: arcus meus in manu mea instaurabitur. Gregorius dicit : " Arcus in manu, vita iuxta predicationem ". Ille ergo est praedicator, qui habet haec tria.

Sed quis ad haec idoneus ? Quia quis quaerit gloriam Dei ? Quis habet utrumque Testamentum, et quis est qui habet vitam iuxta doctrinam ? Et qui haec credit in se habere praesumtuosus est. Ego sum in me penitus deficiens, sed tamen confido de gratia Spiritus sancti, qui potens est facere; et ideo rogemus Christum parvulum et Matrem eius, ut det mihi gratiam etc.

In Christo Iesu etc. Verbum propositum est Apostoli ad Galatas, et si consideretur superficialiter, potius huic festo videtur esse contrarium quam conveniens; quia, si in Christo neque circumcisio aliquid valet neque praeputium , ergo ipse frustra circumcisus est; sed si ipse frustra circumcisus non est, tunc circumcisio aliquid valet in ipso.

Quia Christus suscepit circumcisionem in carne sua, in qua nulla erat carnis concupiscentia, et in ipso impleta est circumcisionis significantia: ergo debet cessare circumcisionis observantia; et quia Christus circumcisus est, ideo non valet observantia circumcisionis, sed potius nova creatura, quia sic circumcisionis figura impleta est, ex quo iuncta est cum summa Veritate; et sic est terminus eius : ergo debet cessare. Unde Christus circumcisus est non ad renovandum vetustatem circumcisionis, sed ad introducendum novitatis sanctitatem. Et hoc etiam alludit principio anni, quia hoc tempore Christus circumcisus est, qui venit salvare gentes ; unde dicit Apostolus in verbo proposito: In Christo Iesu neque circumcisio aliquid valet etc. In quo verbo Apostolus praefert novitatem gratiae vetustati circumcisionis; quasi dicat Apostolus: ex quo Christus venit, iam non est opus vetustate umbrae, sed novitate gratiae ; et primo insinuat inefficaciam circumcisionis manualis, ostendens, quod vetustas umbrae debet cessare, c um dicit: In Christo Iesu neque etc; secundo efficaciam renovationis spiritualis, cum dicit: sed nova creatura .

I. Valuit circumcisio pro loco et tempore, sed iam non est locus vetustati circumcisionis; unde sicut novitas gratiae ad triplicem differentiam temporis comparatur, sic et vetustas Legis ad triplicem differentiam temporis comparatur. Fuit enim tempus circumcisionis institutae, impletae et prohibitae, et secundum hoc fuit (etiam) triplex tempus novitatis gratiae, scilicet novitatis promissae, exhibitae et publicatae; primum ante adve ntum , secundum inadventu et tertium post adventum.

Tempus circumcisionis institutae fuit ab Abraham usque ad Christum; unde dicitur in Genesi : Erit pactum meum in carne vestra in foedus sempiternum. Circumcidetur ex vobis omne masculinum. Masculus, cuius praeputii caro circumcisa non fuerit, delebitur anima illa de populo suo, quia pactum meum irritum fecit. Hoc autem tempore promittebatur novitas gratiae triformis secundum correspondentiam figurae et figurati. Dabatur enim circumcisio in pactum, remedium et signum; dedit circumcisionem in pactum, cum dicit: Erit pact um meum i n carne vestra; in signum, unde dicitur ibi: Erit signum inter me et vos; et in remedi um , unde subditur: Masculus, cuius praeputii caro circumcisa non fuerit etc.

Iuxta hoc tempore Legis promittebatur novitas Testame nti , novitas doni gratuiti et novitas praemii aeterni.

In veteri lege promittebatur novitas Testamenti; unde in Ieremia : Ecce, dies venient, dicit Dominus, et feriam domui Israel et domui Iuda foedus no vum. Non secundum pactum, quod pepigi cum patribus eorum. Et post: Dabolegem meam in visceribus eorum et in cordibus eorum scribam eam. Sed impletio linius novitatis non fuit in tempore Legis. Unde per hanc auctoritatem probat Apostolus ad Hebraeos octavo, legalia cessare; quia consummabosuper domum Israel et super domum Iuda Testamentum novum etc

Fuit autem ibi promissa novitas doni gratuiti; unde in Ezechiele: Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris elo Haec promissio facta est sub lege veteri, sed impleta est tempore novae legis; unde sequitur: Auferam cor lapideum de carne vestra et dabo vobis cor carneum. Iudaei habuerunt cor durum; unde data est eis lex scripta in tabulis lapideis; nobis vero data est lex scripta in cordibus carnalibus ; unde lex vetus data est ad emollienda corda dura, sed lex nova data est ad illuminandum per gratiam

Promittebatur etiam in veteri Testamento novitas praemii aeterni; unde in Isaia: Sicut caeli novi et terra nova, sic stabit semen vestrum etc Haec renovatio caeli et terrae implebitur post iudicium; unde in Apocalypsi vigesimo primo : Vidi caelum novum et terram novam. Istud promittebatur in veteri Testamento, et hoc signabat circumcisio; et ideo erat in pact um et in remedium, et ideo duravit usque ad veritatem et tunc cessavit. Unde dicitur in Levitico: Comedetis vetustissima veterum, et vetera, novis supervenientibus, proficietis. Vetera enim Sacramenta promittendo et figurando novorum introductionem, suam etiam praedicebant cessationem et legis veteris evacuationem; et hoc, quia simul currit institutio figurae cum promissione novitatis gratiae .

Secundo fuit tempus circumcisionis impletae; unde dicit Apostolus ad Romanos decimo quinto : Dico enim, Christum Iesum ministrum fuisse circumcisionis propter veritatem Dei ad confirmandas promissiones Patrum. Ideo accepit Christus circumcisionem in carne sua, ut impleret ea quae fuerunt Patribus repromissa; et hoc, quia in ipso et per ipsum fuit novitas exhibita et introducta. Et dicit Ecclesiastes: Nihil sub sole novum; verum est ante adventum Christi, sed post adventum eius hoc est falsum, quia eius nativitas erat nova , quia novo modo conceptus, novo modo natus et novo modo nominatus . Fuit enim conceptus praeter concupiscentiam, natus supra naturam et nominatus secundum praedestinationem aeternam.

Fuit novo modo conceptus; unde in Ieremia : Creavit Dominus novum super terram: femina circumdabit virum. Omnes enim aliae mulieres cum concupiscentia concipiebant, sed beata Virgo Christum sine viro et sine concupiscentia concepit. Et sic incepit novitas, quia hic restituta est perfecta innocentia.

Fuit etiam novo modo natus, scilicet supra naturam, quia exiit clausa porta; Esther octavo: Iudaeis nova lux oriri visa est, gaudium, honor et tripudium apud omnes populos. Nova lux, quia Christus in nativitate luci comparatur; quia, sicut lux pervia sine corruptione transii, sic Christus clausa porta exivit; et sicut sol oriens totum mundum illustrat, sic Christus in nativitate sua totum mundum illuminavit; Isaiae nono: Habitantibus in regione umbrae mortis, lux orta est eis. Et sicut lux apportat gaudium in suo adventu, sic et Christi nativitas iucundissima fuit Matri, iucundissima enim fuit universitati totius populi; et ideo dicitur: tumor, gaudium et tripudium apud omnes populos. Unde Angelus in Luca: Evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo, quia natus est vobis hodie Salvator; Sapientias septimo: Cum sit una, omnia potest et in se permanens omnia innovat.

Item, novo modo fuit nominatus; hoc enim hodie factum est; unde dicitur in Luca , et recitatur in Evangelio hodierno: Postquam consummati sunt dies octo, ut circumcideretur puer; vocatum est nomen eius Iesus, quod vocatum est ab Angelo, priusquam in utero conciperetur; unde in Isaia: Vocabitur tibi nomen novum, quod os Domini nominabit. Quid est istud nomennovum ? Parvulus natus est nobis, et Filius dalus est nobis. Istud nomen est Iesus, quod interpretatur Salvator; unde dicit Angelus : Ipse enim s alv um faciei populum suum a peccatis eorum. Et hoc faciendo renovabit novitatem, quia novitas debet manere, et vetustas circumcisionis debet expelli; unde secundae ad Corinthios quinto: Si q ua est in Christo nova creatura, vetera transierunt; ecce, facta sunt omnia nova; et post: Quoniam Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi, non reputans illis delicta eorum. Ideo ergo Christus voluit circumcidi et novo modo nomine nominari, ut exhibendo novitatem gratiae, impleret simul et concluderet virtutem figurae, scilicet circumcisionis manufactae; quia Christus amovendo vetustatem peccati introduxit novitatem virtutum; et ideo tempus gratiae exhibitae currit cum tempore circumcisionis impletae.

Tertium fuit tempus circumcisionis inhibitae. De hoc ad Galatas quinto : Ecce, ego Paulus dico vobis, quoniam, si circumcidamini, Christus vobis nihil proderit; et ante dixit Apostolus ad Romanos secundo: Circumcisio prodest, si Legem observes; et sic videtur sibi Apostolus contradicere, quia quod ibi asserit, hic negat.

Sed solutio huius patet, quia quod dicit, quod circumcisio valet, si Lex observatur, loquitur pro statu circumcisionis exhibitae; quod vero dicit: si circumcidamini, Christus vobis nihil proderit, loquitur pro statu circumcisio nis impletae, quae cucurrit cum statu gratiae publicatae, quae publicata est per documenta Apostolorum, et hoc tunc, quando dici poterat: In omnem terram exivit sonus eorum. Huiusmodi autem rationem reddit, cum subdit : In Christo enim Iesu neque circumcisio aliquid valet neque praeputium, sed fides, quae per caritatem operatur. Ideo enim inhibebat circumcisionem, quia iam tempus erat gratiae publicandae, quae liberabat a legis veteris servitute, secundum illud ad Romanos septimo: Soluti sumus a lege mortis, a qua detinebamur, ita ut serviamus in novitate spiritus et non in vetustate litterae. Vetustae enim litterae facit servos, novitas autem spiritus facit liberos; propter quod ad Romanos octavo: Non enim accepistis spiritum servitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptionis, i n quo clamamus: Abba, Pater. Per publicationem enim novitatis gratiae Christus novam sponsavit uxorem, novum fecit convivium nuptiale et novam genuit posteritatem.

Primo desponsavit novam uxorem; unde in Apocalypsi : Vidi civitatem sanctam, Ierusalem novam descendentem de caelo a Deo, paratam sicut sponsam ornatam viro suo. Ierusalem descendens de catio nova, haec est mater Ecclesia quae debet descendere de caelo, quia per Spiritum sanctum descendentem de caelo fundata est; dicitur nova respectu synagogae. In istis nuptiis et contractione huius sponsae, scilicet Ecclesiae de gentibus congregatae, cantari debet canticum laudis divinae; unde in Apocalypsi Ioannes vidit viginti quatuor seniores cantantes canticum novum supra montem coram Agno. Cantare canticum novum est gaudere de hac desponsatione ; quia, si rex Franciae duceret filiam alicuius rustici in uxorem, nonne deberent gaudere amici illius sponsae ? Quanto magis de hoc gaudere debemus, quod Christus Ecclesiam sibi duxit in uxorem ! Et ideo dicit Psalmus : Cantate Domino canticum novum; et sequitur: notum fecit Dominus salutare suum, in conspectu gentium revelavit iustitiam suam, scilicet quia illam meretricem reiecit et Ecclesiam ex gentibus duxit.

Fecit etiam Dominus in publicatione huius novitatis novum convivium nuptiale. Absit enim, cum homo faciat convivium in nuptiis, quod Dominus non faciat convivium in nuptiis suis. De hoc convivio nuptiali dicitur primae ad Corinthios undecimo et in tribus Evangeliis: Hic calix novum testa mentum est in meo sanguine. Hic est calix, qui continet potum; et certum est, quod potus sanguinis novus potus est. Et dicitur signanter calix et nouum testamentum, quia sanguis Christi, qui hodie coepit fundi, fuit pretium nostrae redemptionis, et ideo testamentum novum ; fuit etiam poculum nostrae refectionis novae, et ideo calix dicitur.

Durum est credere, quod Deus aeternus det nobis carnem suam ad manducandum et sanguinem ad potandum.

Sed si intelligas nuptias contractas, necessarium est, quod hoc poculum nobis propinet; quia convivium debet esse iuxta exigentiam nuptiarum, et nuptiae sunt de Domino et Ecclesia: ergo in istis nuptiis Ecclesia fit divina et caelestis; et ideo oportet, quod habeamus cibum caelestem, et iste cibus est Verbum incarnatum. In quantum enim est " Verbum Patris, est cibus Angelorum ", secundum Augustinum ; sed in quantum est Verbum caro factum, est cibus parvulorum. Unde Verbum incarnatum, quod Virgo peperit et hodie circumcisum est et in cruce passum, proponitur nobis ad manducandum. Unde quando homo carnalis est et accedit ad istud Sacramentum, non intelligit nobilitatem eius.

Sed qui intelligit, quod unitas Christi ad Ecclesiam est sicut corporis ad caput

quia tota Scriptura hoc dicit

quia sicut a capite sensus et motus ad corpus descendunt, sic et charismata gratiae a Christo capite ad membra Ecclesiae descendunt; et ideo oportet, quod simus unum c orp us, et ideo oportet, quod sit unus cibus , et ille debet se ad omnes extendere, et hoc non est

. creaturae purae.

Item, si intelligas, quod Christus unitur Ecclesiae ut sponsae, ipsa Ecclesia non debet suo sponso privari. Duplex enim est pars Ecclesiae, scilicet triumphans et militans; Ecclesia triumphans habet eum in caelis, et Ecclesia militans similiter eum secum debet habere. Et ideo ipse dicit in Evangelio : Ecce, ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi. Et quia nos ambulam us in fide , ideo Christus in figura est nobiscum.

Item, si intelligas, quod Christus reconciliavit nos De o per sacrificium; et certum est, quod non nisi per verum sacrificium expiatur peccatum; et Ecclesia peccat: ideo oportet, quod per sacrificium corporis et sanguinis Domini peccatum expietur ; et hoc est tertium, scilicet quod reconciliati debent habere unum sacrificium.

De hoc convivio Sapientiae decimo sexto: Bene disposuisti, Domine, populum tuum; et loquitur ibi de manna, et dicit, quod erat novus sapor. Novum quid insinuatur de manna, quia ibidem dicitur: Angelorum esca nutrivisti populum tuum; et in

Lege dicitur, quod filii Israel nauseabant super cibo isto, et sic videtur contrarietas. Re vera habuit saporem, sed non sapiebat nisi habentibus novum palatum ; quia dicunt magistri, quod carnales unum saporem ibi inveniebant, sed spirituales suavitatem omnis saporis. Sic etiam est de corpore Christi; quia illis qui carnales sunt, nonnisi unum saporem reddit, sed spirituales inveniunt ibi mirabilem delectationem , quia Damascenus dicit, quod " caro Christi est sicut carbo ignitus " et ideo qui tangit illud efficitur ignitus.

De hoc tale audivi exemplum Quaedam sancta mulier habuit filium unum nutritum in omni sanctitate, et iste fuit sacerdos; et quando sacerdos effectus est, tunc sancte conversatus est Sed tamen sanctitas matris excellebat, quae quolibet die communicavit ad altare, ubi filius eius Missam celebrabat. Et quadam die, absente matre, dum filius debebat celebrare, illa hostia, quam mater debebat sumere, cecidit parum ante, et ipse non advertit, ita quod unam consecravit et aliam non. Unde ipse dubitavit, utrum illa hostia esset consecrata, vel non; et tamen volens certiorem partem eligere, dedit matri illam non consecratam; et tunc mater dixit filio: Non est corpus Christi, quod porrigis mihi, sed est. hostia oblata Trinitati, quia obtulisti et non consecrasti. Et quaesivit ab ea filius, quomodo hoc sciret; et ipsa dixit ei: Quando accedo ad sumendum corpus Christi, sentio mirabilem suavitatem, et hanc modo non sensi.

Et ideo, si nos volumus ad hunc cibum accedere, simus sanctificati; unde Apostolus : Habentes igitur, fratres, fiduciam in introitu sanctorum in sanguine Christi, quam initiavit nobis viam novam et viventem per velamen, id est carnem suam; accedamus cum vero corde in plenitudine fidei, aspersi corda a conscientia mala et abluti corpus aqua munda; oportet enim, quod habeamus munditiam cordis et carnis, quia cibus iste Christus est. Unde, quia Deus est et est sapientia immaculata, ideo debet esse mens pura; et quia caro Christi est ibi, ideo et carnem immaculatam oportet ibi esse; et qui aliter accedit timere potest, ne Dominus percutiat.

Audivi enim, quod quidam sacerdos accessit, qui peccaverat illo abominabili et horrendo vitio, scilicet sodomitico, et celebravit et percussus est paralysi in canone et nunquam amplius curatus est.

Item, novam genuit posteritatem; Psalmus: Filii tui sicut novellae olivarum in circuitu mensae tunc; quia nos sumus in circuitu, huius convivii, filii, id est Christiani; et comparantur novellis olivarum , quia per Christum uncti sunt oleo gratiae, quia Christianus dicitur a Christo uncto; et ille verus Christianus est, qui habet oleum gratiae in vasis suis . Et talis potest clamare: Abba , Pater; et talis est, qui recipit lavacrum regenerationis, ut dicit Apostolus ad Titum, quia secundum suam misericordiam salvos nos fecit per lavacrum regenerationis et renovationis Spiritus sancti. Et Spiritus sanctus in corde nostro facit nos vere clamare ; et ipsa Ecclesia mater est. Et isti sunt veri Christiani et spiritualiter circumcisi et per gratiam innovati; unde Ieremiae quarto: Circumcidimini Domino et auferte praeputia cordium vestrorum , viri I uda et habitatores Jerusalem. Et idem, quod hic dicit Apostolus, dicit Ieremias: Novale vobis novale; et qualiter ? Circumcidimini. Et quia spiritualiter sunt circumcisi, liberati sunt; unde ad Romanos septimo : Soluti sumus a lege mortis, ut serviamus in novitate spiritus. Et ideo nos sumus filii Dei, quia liberati a servitute, et ideo neque circumcisio neque praeputium valet in Christo, sed nova creatura; quia circumcisio carnis est signum novitatis mentis.

Qui enim vult spiritualiter circumcidi, oportet eum spiritualiter renovari; haec autem spiritualis renovatio incipit a gratia septiformi et consummatur in gloria deiformi.

Et notandum, quod secundum octo dies circumcisionis octo debent in nobis esse novitates

circumcisio enim erat signum amotionis culpae et poenae

quia gloria dicitur uniformis et gratia septiformis. Debemus autem circumcidi per gratiam iustificantem in conversione; secundo, per gratiam rectificantem in intentione; tertio, per gratiam illuminantem in cognitione; quarto per gratiam purificantem in affectione; quinto, per gratiam fructificantem in bona operatione; sexto, per gratiam sanctificantem in conversatione; septimo, per gratiam stabilientem in tribulatione; et ultimo, per gloriam beatificantem in resurrectione.

Primo igitur debet homo renovari per gratiam iust ifica ntem in conversione, quae quia donum Dei, est a Deo postulanda; Threnorum ultimo : Converte nos, Domine, ad te, et convertemur; innova dies nostros sicut a principio.

Converte nos; peccatum est aversio a bono incommutabili et conversio ad bonum commutabile; et ideo oportet, quod gratia nos convertat et avertat, sicut a principio, quando homo factus est sine peccato Nec solum est hoc a Deo, quod peccator convertatur, sed etiam oportet, quod homo se ad hoc praeparet et disponat; unde dicitur in Ezechiele in persona Domini: Proficite a vobis omnes praevaricationes vestras, in quibus praevaricati estis, et facite vobis cor novum et spiritum novum. In potestate enim tua est cooperari divinae gratiae, scilicet resecando a te actum peccandi; quia, dimissis peccatis, rogandus est Dominus; homo enim potest de se dimittere actum peccandi, sed non potest homo super culpam; unde in Isaia: Lavamini, mundi estote, auferte malum cogitationum vestrarum ab oculis meis; et sequitur: Si fuerint peccata vestra ut coccinum, ut nix dealbabunt ur, et si fuerint rubra quasi vermiculus, velut lana alba erunt; quia non restet aliud, nisi ut dimittas peccatum.

Sed dicet mihi aliquis: non possum dolere. Sed, frater, si aliquis eruisset tibi oculum, bene doleres; et tu per peccatum fecisti te expertem illius aeternae beatitudinis, et non doles ? Sed ratio huius est, quare non dolemus, quia non consideramus peccatum, ut debemus.

Secundo debemus renovari per gratiam rectificantem in intentione; haec enim gratia est nobis necessaria; unde Psalmus : Cor mundum crea in me, Deus, et spiritum rectum innova in visceribus meis.

Spiritum rectum, qui scilicet rectam intentionem nostram ad caelestia dirigat. Unde dicit Apostolus : Nolite conformari huic saeculo nequam, sed renovamini in novitate sensus vestri, ut probetis, quae sit voluntas Dei bona et beneplacens et perfecta.

Si enim vis rectam intentionem habere, quaeras placere Deo, non hominibus; quia, sicut dicit Apostolus , si hominibus placerem, id est, placere intenderem, Christi servus non essem; quia, sicut dicit Psalmus, Deus dissipavit ossa eorum qui hominibus placent. Ut probetis, quae sit voluntas Dei etc. Qui enim examinat aurum habet lapidem, et super illum lapidem aliud est aurum, et ex comparatione istius quod vult probare, ad illud quod est in lapide, discernit, utrum sit bonum, vel non; sic et homo debet se probare ad divinam voluntatem, ut libenter impleat illam. Haec enim voluntas probari non potest ab eo qui quaerit gloriam hominum; qui autem probat hoc ipso a se excludit gloriam vanam, secundum illud ad Galatas sexto: Opus autem suum probet unusquisque, scilicet ad divinam voluntatem; quia opus tuum tantum valet, quantum Deus illud acceptet; ergo si totus mundus diceret: bonum vel malum est opus tuum, propter hoc nec plus (est) nec minus, quia " quantum est apud Deum, tantum est et non amplius ", sicut dicit beatus Franciscus.

Tertio debemus renovari per gratiam illuminantem in cognitione; et hoc est lumen doctrinae, et haec gratia manifestetur in novitate et efficacia doctrinae. Unde in Marco : Signa autem eos qui crediderint, haec sequentur: In nomine meo daemonia eiicient et linguis loquentur novis etc. In signum novitatis fidei dabuntur novae linguae, scilicet quia gratia fidei renovat intellectum in cognitione veritatis.

Sed novitas linguae aliquando est virt uosa, aliquando curi osa, aliquando superstitiosa. Loqui enim secundum divinam virtutem, hoc est linguae virtuosae, quando scilicet non discordat ab antiquitate veritatis ; Matthaei decimo tertio: Omnis scriba doctus in regno caelorum similis est homini patrifamilias, qui profert de thesauro suo nova et vetera, scilicet novum et vetus Testamentum. Isti enim sunt duo veri testes; unde quantumcumque videatur aliquis loqui nova lingua, si potest probare per istos duos testes quod dicit, non est ei improperandum, quia verum dicit.

Sed loqui secundum humanam adinventionem hoc est curiosum; unde in Actibus: Athenienses autem omnes et advenae hospites ad nihil aliud vacabant nisi aut dicere aut audire aliquid novi; quia omnis veritas salutaris vel in Scriptura est, vel ab ipsa emanat, vel ad eam reducitur.

Loqui autem secundum diabolicam suggestionem hoc est superstitiosum, secundum illud primae ad Timotheum ultimo : O Timothee, depositum custodi, devitans profanas vocum novitates. Sed per quid ? certe per illud Canticorum: Omnia poma et nova et vetera, dilecte mi, reservavi tibi, scilicet novum et vetus Testamentum; et ad hanc novitatem omnes deberemus laborare.

Collatio .

I n Christo Iesu neque circumcisio aliquid valet etc.

Haec enim dies b oni nunti i est, dicitur in quarto Regum . Si aliqua dies boni nuntii sit tunc est ista praecipue, quando dicitur: Annuntio vobis gaudium magnum etc. In die circumcisionis impositum est nomen salvator parvulo Christo; et ideo boni nuntii est. Parum autem valet dies b oni nuntii, nisi ea quae nuntiantur, serventur; sed quia nuntiari non possunt nisi mediante gratia, ideo in principio rogemus etc.

In Christo Iesu etc. Licet verbum istud videatur contrariari solemnitati praesenti, tamen circumcisio certe convenit tempori gratiae promissae et solutae. Tempore autem gratiae publicatae, post adventum Christi et completionem gratiae, fuit inuidis circumcisio. Istud sacramentum datum fuit Iudacis lapideis, nobis autem, qui vocati sumus innovitate gratiae, data est novitas gratiae. Unde sicut post octo dies oportet circumcidi, sic etiam per octonarium oportet nos renovari, ut dictam est, et primo per gratiam iustificantem in conversione; secundo, per gratiam recti ficantem in intentione; tertio, per gratiam illuminantem in cognitione; et de his tribus dictum est.

Quarto debemus renovari per gratiam purificantem in affectione; et de hoc nunc restat dicendum. De hoc Apostolus : Expurgate vetus fermentum, ut sitis nova conspersio, sicut estis azymi etc. Vetus fermentum expurgatur, quando affectio nostra purificatur a vetustate et corruptione peccati.

Et quoniam septem sunt corruptiones peccati, ideo in huius signum, Exodi vigesimo tertio, septem dieb us c omedes azyma, sicut praecepi tibi, tempore mensis novorum; in quo datur intelligi, quod habenda est septiformis incorruptio contra septiforme peccatum

Sed quis poterit sibi cavere a tanto coetu viliorum, quomodo remediabimur ? Multa sunt vitia, et tot sunt virtutes Haec autem septiformis incorruptio habetur per caritatem, quae est mater virtutum. Ecce, Salvator bonum documentum dat ad haec omnia, dicens in Ioanne : Mandatum novum do vobis etc.; et alibi: Hoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. Apostolus dicit: Qui diligit proximum legem implevit. Sic ergo facile est telam legem adimplere. Nos autem non expurgamus vetus fermentum, quia non habemus caritatem. Augustinus : "Habe caritatem et fac quaecumque vis ". Idem: " Sed si dicis: non possum diligere, non credimus".

Quinto debemus renovari per gratiam fructificantem in bona operatione; de qua Osee decimo : Seminate vobis in iustitia et melite in ore misericordiae, innovate vobis novale. Tunc novale innovatur, quando requiescit, ut fructificet iucundius et fecundius; propterea oportet, quod qui vult fructificare in actione, quod requiescat per contemplationem et gratiarum actionem; quod designatur Deuteronomii decimo sexto, ubi dicitur: Observa mensem novarum frugum et verni primum temporis, ut facias Phase Domino Deo tuo; omnia enim opera nostra Deo sunt sacrificanda et attribuenda; ad Colossenses tertio: Omne, quodcumque facilis in verbo aut in opere, omnia in nomine Domini nostri Iesu Christi gratias agentes Deo et Patri per ipsum, id est, omnia opera nostra offerre debemus Domino. Gregorius : " Miranda actio cum elatione non elevat, sed gravat ". Facias omnia bona, quae facere potes, et si referas ea ad te ipsum et eleveris, nihil Ubi prodest quod facis. Sed quomodo vitabimus vanam gloriam? Per contemplationem quiescendo in Deo. Opera sunt omnia Dei, non nostra; sola enim peccata nostra sunt.

Sexto loco debemus renovari per gratiam sanctificantem in conversatione; Apostolus ad Ephesios quarto: Deponere vos secundum pristinam conversationem veterem hominem etc.

Quis est vetus homo, quem debemus deponere? Primus Adam, quia configuramur ei per peccatum. Et induite novum hominem, id est Dominum nostrum Iesum Christum, quem debemus tanquam indumentum nostrum in nostra conversatione monstrare, si sumus veri Christiani Naturale est, quod imago vult assimilari ei cuius est imago. Ambrosius : " Mendacium est Christianum se dicere et Christi opera non facere ". Apostolus ad Romanos sexto : Si complantati facti sumus similitudini mortis eius, simul et resurrectionis erimus . Quid est hoc dicere, quod Christianas immergitur in aqua? Apostolus dicit: Conse pulti s umus cum illo per baptismum in mortem; unde mori debemus peccato. Tu profiteris in baptismo mori mundo et vivere Christo; et sic verus es Christianus; sed non, si vivis mundo et moreris Christo. Hoc est enim mirabile, quod membrum Christi configuretur meretrici; si copulans meretrici, factus es membrum eius . Et ideo plus quam pestilentiam deberemus vitia fugere.

Septimo debemus renovari per gratiam fortificantem in tribulatione; Apostolus : Licet is qui foris est, noster homo corrumpatur, tamen is qui intus est, renovatur de die in diem. Quia velis nolis, istud corruptibile corrumpetur, quantumcumque etiam illud conserves. Apostolus: Virtus in infirmitate perficitur; quod infirmum est Dei fortius est luminibus. Unde modus vincendi in novo Testamento est per patientiam non per vindictam; in cuius figura dicitur Iudicum quinto : Novabella elegit Dominus et portas hostium ipse subvertit. Et quomodo ? Per patientiam. Christus poterat totum mundum subvertere, et tamen passus est; et ideo aut discipulus Christi non es, aut imitaberis eum per patientiam. Haec victoria per patientiam est gloriosissima; Iob vigesimo nono: In nidul o meo moriar et sicut palma multiplicabo dies. Gloria mea semper innovabitur.

Sed nos in verbis sumus patientes et non in factis; sed si indigemus virtutibus, longe a nobis sunt. Patientia nobis necessaria est ; per multas enim tribulationes omnes transierunt fideles; et Christus dicit, Lucae sexto: Vae vobis, quia habetis luc consolationem vestram.

Octavo et ultimo renovabimur per gloriam deiformem et beatificantem; Psalmus : Auferes spiritum eorum, et deficient; et sequitur: Emittes spiritum tuum, et creabuntur, et renovabis faciem terrae. Primum respicit mortem, secundum resurrectionem, in qua replebitur animae appetitus, et renovabitur corporis iuventus et status etc.; unde Psalmus: Qui replet in bonis desiderium tuum, hoc dicitur quantum ad animam; renovabitur ut aquilae iuventus tua, hoc dicitur quantum ad corpus; et sic totus homo renovabitur.

O quanta sunt desideria mala et cupiditates praesentis saeculi ! Dicitur, quod Alexander magnus convocavit Athenis philosophos coram se, ut disputarent coram eo, an mundus esset unus, vel plures; et licet in veritate unus esset mundus, tamen determinatum fuit coram eo, quod plures essent mundi. Dicebat igitur: " Non sufficit mihi subiugare unum mundum, sed vado subiugare plures mundos ". Quanta cupiditas est in rebus corruptibilibus ! Quodcumque enim in rebus transitoriis desideratur, non satiat, sive scientia sive res vel quodcumque aliud. Solus Deus replet desiderium nostrum; tunc enim verificabitur quod dicitur in Apocalypsi : Ecce, nova facio omnia.