Et hoc est quod sequitur :

" Et ruptis vinculis "

Catenarum et compedum. Jerem. v, 5 : Confregerunt jugum, ruperunt vincula.

" Agebatur " violenter " a daemonio, " inordinato motu, " in deserta, " ubi nihil humanum colebatur vel habebatur : sicut supradiximus. Jerem. II, 24 : Onager assuetus in solitudine, in desiderio animae suae attraxit ventum amoris sui. Sicut enim dicit Gregorius : " Qui societatem hominum violat, superest ut solus bestialiter vivat. " Marc. v, 3, 4 et 5 : Neque catenis jam quisquam poterat eum ligare : quoniam saepe compedibus et catenis vinctus,dirupisset catenas,et compedes comminuisset, et nemo poterat eum domare. Et semper die ac nocte in monumentis et in montibus erat. Et ideo significat eos, quorum peccata sunt et contra gratiam, et contra rationem humanam, et contra naturam : sicut diximus. Et ex his agitantur, demente concupiscentia in desideriis delectabilium, et furore irrationabili in nocumento proximorum, et phantasia proterva in con- tradictione veritatis, et cum contemptu mandatorum divinorum, et cum transgressione statutorum paternorum: et praeter omnia haec solitudinem et singularitatem habent in inventione novorum peccatorum. Psal. lxxix, 14 : Singularis ferus depastus est eam. Isa. III, 8 : Lingua eorum et adinventiones corum contra Dominum, ut provocarent oculos majestatis ejus. Psal. lxxx, 13 : Ibunt in adinventionibus suis.

" Interrogavit autem illum Jesus, dicens : Quod tibi nomen est ? At ille dixit: Legio : quia intraverant daemonia multa in eum. "

Descriptio est commendationis miraculi a multiplicitate.

Non autem interrogat ut discat ignorans. Joan. XVI, 30 : Non opus est tibi ut quis te interroget. Sed interrogat ad commendationem gratiae et miraculi : quia et magnae gratiae et magnae majestatis est a tot daemonibus hominem liberasse.

Dicit autem tria : nominis interrogationem, multitudinis expressionem, et rationem dat talis nominis et responsionis.

Nominis interrogatio fit cum dicitur :

" Quod tibi nomen est ? "

Accipiunt enim nomina ab officiis, sicut et Angeli boni: vel aliquando etiam ab operationibus, sicut dicitur Satan qui adversatur, Diabolus qui deorsum fluere facit, Mammona qui divitias suadet. Et sic de aliis nefandis nominibus daemonum. Psal. xv. 4 : Nec memor ero nominum eorum per labia mea. Osee, II, 17 : Auferam nomina Baalim de ore ejus, et non recordabitur ultra nominis eorum. Et quod hic quaerit nomen, non facit ut nominetur, sed ut tamquam abominabile fugiatur: quia, sicut dicit Boetius, non vitatur malum nisi cognitum, Ideo in morte pessimi Domitiani, lex romana fuit ut nomen infandum e lignis et lapidibus eraderetur, ne esset in recordatione.

" At ille dixit : Legio. "

Ecce expressio numerosae multitudinis. Nec respondet quaestioni: quia hoc erat impossibile. Non enim potest multis malitiis in speciali designatis unum nomen imponi. Multae autem speciales malitiae in isto videbantur daemoniaco : et ideo legionem se vocavit. Et quia legio est multitudo militiae ordinata ad unum ducem, ideo intelliguntur omnes isti daemones in isto unum habuisse principem, cujus imperia exercebant. Multae enim legiones contrariae potestatis dirigebantur contra Christum, ex quibus virtutum ejus experimenta accipere daemones intendebant. Psal. xc, 7 : Cadent a latere tuo mille, et decem millia a dextris tuis.

Legio autem antiquitus dicebatur a legatione, hoc est, multitudine sub uno duce legata, et praeceptis et statutis illius ligata. Et haec multitudo tunc sex millia et sexcentos et sexaginta sex milites continebat. Qui numerus a sex surgit: quia senarius perfectus est numerus partibus suis constitutus, nec abundans, nec deficiens: ut ex perfectione senarii legio ipsa instrueretur, quod nec in plus nec in minus quam edictum esset faceret. Continet autem millenarium in sex multiplicatum, qui cubicus est numerus. Decies enim decem decies faciunt mille : ut ex ipsa figura cubi stabilitatem et immobilitatem legio doceretur. Minimus enim in ea, deceni praefuit : et denarius erat radix. Maximus autem sub duce fuit centum : et hoc erat quadratum radicis. Et dux praefuit sexaginta centenariis, ad primam perfectionem respiciens,et ad radicem, et ad quadratum et ad figuram cubi, quae in omni latere est stabilis et inconvulsa.

Nec respondet daemon quaestioni, ut diximus : sed quaerenti, per legionem innuens multitudinem malitiae et militiae contrariae potestatis.

" Quia intraverant daemonia multa in eum. "

Ecce ratio suae responsionis : et sunt verba Evangelistae, non daemonis. Luc. viii, 2 : Maria quae vocatur Magdalene, de qua septem daemonia exierant. Gregorius : " Septem daemonia Maria habere debuit, quae universis vitiis plena fuit. "

In hoc autem quod dicit : " Intraverant in eum, " notatur quod in interioribus ipsius possederant istum hominem: quod raro contingit, nisi quando daemonibus datur locus per enormitatem criminis. Exterius enim aliquando illudunt daemones, et aliquando exterioris corporis puniendi accipiunt potestatem, et aliquando rerum ad inferenda damna : sicut acceperunt potestatem in rebus et in corpore beati Job . Sed illudendi sensibus, numquam legitur daemon accepisse potestatem, nisi prius illis sensibus illuserit saeculi vanitas : sicut, II ad Corinth. XI, 14 : Ipse Satanas transfigurat se in Angelum lucis. Quod autem intus praesideat et opprimat, non accipit potestatem nisi per peccati alicujus enormitatem. Unde Augustinus in libro de Conflictu viliorum et virtutum : " Non exterius " diabolus aliquem foedaret, nisi prius " faedasset interius. " De isto introitu diaboli, Joan. XIII, 27 : Post buccellam, introivit in eum Satanas. Et, ibidem, v. 2: Cum diabolus jam misisset in cor ut traderet eum Judas Simonis Iscariotae.

" Et rogobant illum ne imperaret il- Iis ut in abyssum irent. "

Describitur hic commendatio majesla- tis facientis miraculum a supplicatione daemonum.

Et tanguntur duo, quorum primum est supplicatio, ne finaliter condemnentur. Secundum est supplicatio, ut saltem in bonis fortunae noceant, quibus in corporis et animabus nocere non sunt permissi.

De primo notantur duo, scilicet, supplicatio ipsa judicii valde timendi : in quo docetur homo timere finale judicium, quod tantum timent daemones, quod differri rogant, cum auferri non posse desperant. Secundum est, quid sit in abyssum ire ?

De primo, Job, xli, 3 : Non parcet enim verbis potentibus, et ad deprecandum compositis. Sive enim daemon coram summo judice potentiam justam alleget, sive deprecetur, judicium tamen finale non evadet. II Petr. II, 4 : Deus angelis peccantibus non pepercit, sed rudentibus inferni detractos in tartarum tradidit cruciandos, in judicium reservari.

Quod ergo auferre non possunt, differri rogant dicentes :

" Ne in abyssum irent. "

Ire autem in abyssum, est condemnari tenebroso carcere, nec ulterius potestatem habere tentandi. Hoc enim cum fiet in die judicii, evacuabitur omnis potestas et omnis principatus : sicut dicitur, I ad Corinth. xv, 21: Deinde finis, cum tradiderit regnum Deo et Patri, cum evacuaverit omnem principatum, et potestatem, et virtittem : scilicet tradetur totum regnum Angelorum et daemonum et hominum Deo et Patri : qui Angelos reget in gloria cum hominibus assumptis, et daemones premet in justitia cum hominibus damnatis. Et sic omnes inimicos filii sui ponit in scabellum pedum suorum . Ad Roman. XVI, 20 : Deus pacis conterat Satanam sub pedibus vestris velociter.

Malach. IV, 3 : Calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum. Unde, Marc. v,- 10, dicitur, quod deprecabatur eummultum, ne se expelleret extra regionem : quia in illa regione homines magis obediebant eis. Et ideo magis habebant in eos daemones potestatem.

" Erat autem ibi grex porcorum multorum pascentium in monte : et rogabant eum, ut permitteret eis in illos ingredi. Et permisit illis.

Exierunt ergo daemonia ab homine, et intraverunt in porcos : et impetu abiit grex per praeceps in stagnum, et suffocatus est. "

Hic tangitur commendatio miraculi ab appetitu nocendi daemonum, et justa permissione Domini.

Et tanguntur hic quatuor, quorum primum est nocendi opportunitas. Secundum autem, nocendi cupiditas. Tertium, justa nocendi permissa potestas. Quartum, ipsum nocumentum.

De primo dicitur : " Erat autem ibi, " in loco expulsorum daemonum, " grex. " Improprie sumitur hic: quia nomen gregis non competit nisi animalibus gregatim ambulantibus. Gregatim autem non ambulat nisi quod custodit ordinem in ambulando : sicut oves, et boves, et hujusmodi. Porcus autem inordinatis incedit motibus. Et sumitur grex pro confusa multitudine. Eccle. I, 15 : Stultorum infinitus est numerus.

" Porcorum. "

Porcus dicitur quasi spurcus : quia spurcum est animal, natura, lege, consuetudine. In natura enim quasi est monstrum. Quod patet ex hoc quod multa in se colligit quae in nullo secundum natu- ram inveniuntur animali. Animal enim quod ungulam in duo dividit, ruminat, etpolifilium, hoc est, multorum non est filiorum, sed unius, et raro duorum : et mammas non habet per longitudinem laterum ventris, sed sub posterioribus cruribusrPorcus autem ungulam quidem dividit, sed non ruminat, etpolifilium est, et mammas multas habet ab utroque latere per longitudinem ventris.

Adhuc autem, Caetera animalia ungulam in duo findentia, sepum habent loco pinguedinis. Porcus autem mollem habet arvinam.

Adhuc autem, Animal mollis carnis phlegmaticae, mollis est pellis, et mollium pilorum. Porcus autem contra mollis quidem est carnis, et durae et spissae pellis, et durissimorum pilorum, ita quod setas habet loco pilorum.

Adhuc autem, In compositione etiam, capitis est enormis, et colli spissi et bre. vis, ita quod capite numquam superius elevato potest caelum adspicere.

Secundum legem autem, Levit. XI, 7, porcus animal est immundum : quia contra naturam, cum omne animal fortius sit in superiori mandibula quam in inferiori, quod movet mandibulam inferiorem et non superiorem : solus porcus et elephas fortius in inferiori : et ideo arma defensionis habent in inferiori. Consuetudo autem causa est quare lex prohibet. In luto enim volutatur, et luto in pelle indurato ad pugnam armatur, immundis et spurcis nutritur, singulariter efferatur, et multas alias secundum suum nomen habet spurcitias.

" Multorum, "

Qui, Marc. v, 13, ad duo millia fuisse dicuntur, " pascentium, " pastu de terra effosso. Qui terrenum habet saporem, caecus existens, lumine caeli privatus, et gressus homini incongruus.

" In monte : " quia forte timore dae- moniaci ad montem se contraxerant pastores porcorum.

Hic autem grex, multitudinem confusam significat voluptuosorum. II Petrn, 22 : Canis reversus ad suum vomitum : et, Sus Iota in volutabro luti. Horum grex magnus est : quia lata est via quae ducit ad mortem, et multi sunt qui inveniunt eam . Hi pascuntur in monte superbiae et altitudinis hujus mundi. Luc. xv, 15 : Misit illum in villam suam, ut pasceret porcos. Pascuntur autem siliquis, non veris granis, hoc est, temporalium inanitate, non adipe gratiae quo pascuntur Sancti. Psal. cxlvii, 14 : Adipe frumenti satiat te.

" Et rogabant eum, etc. "

Ecce nocendi cupiditas : ut saltem noceant in rebus, qui in corporibus hominum nocere non sunt permissi. Job, I, 11 : Extende paululum manum tuam, et tange cuncta quae possidet.

" Ut permitteret eis in illos ingredi, " quia etiam in porcos non potest daemon, nisi permissus.

Dicit autem, Marc. v, 10 : Et deprecabatur eum mullum, ne se expelleret extra regionem, quia licet legio fuerit, tamen tota illa multitudo ordinabatur ad unum, et ille rogabat.

Si autem quaeritur, Quare non rogabat ut permitteretur ingredi in oves vel boves istorum hominum?

Dicendum, quod omnis Christi actio, fidelium est instructio. Et sicut in primo homine non est permissus tentare nisi in serpente, ut de facili deprehenderetur venenum ipsius : ita et nunc non est permissus ingredi in animal significans innocentiae mansuetudinem, sicut est ovis : vel honestorum maturitatem, vel piorum sacrificium, sicut est bos vel hircus : sed significans immundorum spurcitiam, ut est porcus : ut ex hoc homo instrueretur in quos haberet potestatem daemo- nium,et sic cautius homo se conservaret, ne daemon in eum potestatem acciperet. Unde Glossa: " Porci sunt homines vocis et rationis expertes, lutulentis actibus dediti, in monte superbiae pascentes. Et nisi quis porci more vixerit, diabolus in eum potestatem non accipit. "

" Et permisit illis. "

Juste quidem : quia Creatoris omnium erant omnia. Juste etiam : quia in illa regione daemones ex immundis actibus hominum, specialem habebant potestatem. Et ideo puniendi erant paena damni : quae tamen eos instrueret, ut ab immundis actibus cessarent. Signum autem malae conversationis eorum erat, quia Dominum a se discedere rogabant. Et sic justa et instructoria erat ista permissio. In beato autem Job erat probatoria, et et ad probationem virtutis ordinata.

" Exierunt ergo daemonia ab homine. "

Ecce perfectio unius miraculi, et nocumentum instructorium civium illius regionis.

Dicit autem quod " exierunt, " ne operationem et virtutes et organa ejus de caetero impedirent. Et sic liberatus est homo, et homo homini secundum usum rationis est restitutus, qui ante fuerat quasi porcus. Psal. xlviii, 13 : Homo, cum in honore esset, non intellexit : comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus est illis. Hic ergo homo factus est, per liberationem a spiritu porcino, et restitutionem imaginis divinae. Daniel. IV, 33 : In ipso tempore sensus meus reversus est ad me, et ad honorem regni mei decoremque perveni : et figura mea reversa est ad me.

" Et intraverunt in porcos, "

Porcino modo viventes, ut diximus. Ecce causa nocumenti.

" Et impetu abiit, etc.

Ecce nocumentum per effectum. Dicit autem impetus motum non ordinatum a natura, sed impulsum a daemone. Daemon enim impellit et exagitat eum quem inhabitat. Et sic feruntur voluptuosi impetu dementis concupiscentiae. Et hoc habet porcus ex natura, cujus (ut dicunt Aristoteles et Avicenna) notatur descensus concupiscentiae in aurium submissione quas ante porcus fert erectas. Ita voluptuosi submittunt aures ad auditum, quando obscaena audiunt. De concupiscentia carnali, Jacob. I, 14 : Unusquisque tentatur a concupiscentia sua abstractus et illectus.

" Abiit. " Bene abiit, qui viam honestae conversationis dereliquit. Eccli. IX, 10 : Omnis mulier quae est fornicaria, quasi stercus in via conculcabitur. Psal. I, 1 : Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum, et in via peccatorum non stetit, etc.

". Per praeceps, " quia concupiscentia praeceps etiam non utitur ratione. Osee, IV, 19 : Ligavit eum spiritus in alis suis. Glossa Hieronymi : " Spiritus for-" nicationis et immunditiae ligat et praeit cipitat hominem. "

" In stagnum, " quod humorem signat carnalium vitiorum. " Et suffocatus est, " hoc est, exstinctus. I ad Timoth. v, 6 : Quae in deliciis est, vivens mortua est. Istud est poculum meretricis . Istud est mare rubens concupiscentia sanguinis in quo submersi sunt aegyptii .

" Quod ut viderunt factum qui pa- scebant, fugerunt, et nuntiaverunt in civitatem, et in villas. "

Hic incipiunt consequentia ad miraculum. Et sunt quaedam consequentia ex parte pastorum : quaedam autem ex parte civium regionis : quaedam autem ex parte Domini, et quaedam ex parte ejus qui a daemonibus est liberatus.

Ex parte pastorum quidem sunt tria : facti scilicet consideratio, majestatis trepidatio, et veritatis nuntiatio.

Facti consideratio notatur cum dicitur : " Quod ut viderunt, " hoc est, diligenter inspexerunt, " factum, " virtute divina, " qui pascebant, " hoc est, pastores. Sic enim facta Domini consideranda sunt ut virtus operans in eis consideretur ad admirationem. Matth. VIII, 27 : Porro homines, scilicet cum vidissent, mirati sunt. Joan. VI, 14 : Illi ergo homines cum vidissent quod Jesus fecerat signum, dicebant : Quia hic est vere propheta qui venturus est in mundum.

" Fugerunt. "

Ecce majestatis trepidatio. Non enim se dignos reputabant appropinquatione Domini : quia porcos paverant, sicut filius prodigus. Genes. III, 10 : Vocem tuam audivi in paradiso : et timui, eo quod nudus essem, scilicet spoliatus a veste virtutum. Jonae, I, 10 : Dominum Deum caeli ego timeo, et ideo a facie ejus fugio. Et est stultum consilium quia potius esset ad ipsum accedendum. Psal. lxxix, 19 : Non discedimus a te, vivificabis nos, Domine.

" Et nuntiaverunt. "

Ecce nuntiatio veritatis. Tob. xii, 7 : Opera Dei revelare et confiteri honorificum est. Isa. XII, 5 : Annuntiate hoc in universa terra.

Nuntiaverunt autem hoc " in civitatem, " ubi habitabant sapientes et majores, " et in villas, " hoc est, illius civitatis pagos et rura, in quibus habitabant rudes et minores. Ad Roman. I, 14 et 15 : Sapientibus et insipientibus debitor sum : ita (quod in me) promptum est, Nuntianda enim in veritate, et laude, et timore, sunt opera Dei : quia ex veritate confirmant fidem, ex laude reddunt gratiarum actionem, ex timore convertunt ad bonam operationem. De primo, ad Roman. IX, 1 : Veritatem dico in Christo, non mentior. De secundo et tertio, Isa. xxv, 3 : Super hoc laudabit te populus fortis, civitas gentium robustarum timebit te. Omnibus autem nuntianda sunt magnalia Dei : quia, sicut dicitur, Sapient. VI, 8 : Pusillum et magnum ipse fecit, et aequaliter cura est illi de omnibus. Psal. cxlviii, 12 et seq.: Juvenes et virgines, senes cum junioribus laudent nomen Domini: quia exaltatum est nomen ejus solius. Confessio ejus super caelum et terram.

" Exierunt autem videre quod factum est, et venerunt ad Jesum. "

Hic ponitur consequens effectus miraculi ex parte civium regionis.

Dicuntur autem hic tria : exitus videlicet ad probandum, veritatis probatio per visum et auditum, timoris irrationabilis perculsio ex veritate probata.

De primo dicuntur tria : exitus ex auditu causatus, finis exitus qui est probatio per visum, et perventio exeuntium usque ad Dominum.

Exitus autem de civitate et villis, exitum significat pristinae conversationis et societatis. Genes. XII, 1 : Egredere de terra tua, et de cognatione tua, et de domo patris tui, et veni in terram quam monstrabo tibi. Cantic. I, 7 : 0 pulcherrima inter mulieres, egredere. Apocal. xviii, 14 : Exite de illa, populus meus.

" Videre quod factum est."

Quia, ut dicit Horatius,

Segnius irritant animum demissa per aures, Quam quae sunt oculis subjecta fidelibus.

Job, xlii, 5 et 6 : Auditu auris audivi te, nunc autem oculus meus videt te. idcirco ipse me reprehendo, et ago paenitentiam. Joan. IV, 42 : Jam non propter tuam loquelam credimus : ipsi enim audivimus, et scimus quia hic est vere Salvator mundi. Sic et nobis exeundum est a nobis, et nostris, ut videamus Dominum Jesum. II ad Corinth. III, 18 : Revelata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem transformamur. Cantic. III, 11 : Egredimini et videte, filiae Sion, regem Salomonem, etc.

" Quod factum est. " Quia interim in factis. suis Dominus videtur, donec per speciem in futuro clarius perspiciatur. I ad Corinth. xiii, 12 : Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem. Ad Roman. I, 20 : Invisibilia Dei a creatura mundi, per ea quae facta sunt, intellecta, conspisciuntur : sempiterna quoque ejus virtus, et divinitas.

" Et venerunt ad Jesum, "

Qui, sicut dicitur, Joan. XIV, 6, estuia, et veritas, et vita : via portans, veritas ducens, vita beatificans et gratificans : via per mandatum, veritas per verbum, vita per gratiae juvamentum. Et utinam ila perstitissent sicut bene venerunt ! Ad hunc adventum invitat, Matth. XI, 28 : Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. Jerem. li, 50 : Qui fugistis gladium, venite, nolite stare. Psal. xxxiii, 12 : Venite, filii, audite me : Umorem Domini docebo vos.

" Et invenerunt hominem sedentem, a quo daemonia exierant, vestitum, ac sana mente, ad pedes ejus, et timuerunt. "

Ecce veritatis probatio : primo per visum, et secundo per iteratum auditum testificatum.

Dicit ergo circa primum duo : veritatis per rem ipsam probationem, et causatum in eis ex tanto prodigio timorem.

Circa facti veritatem sex in littera notantur, ex quibus probatur veritas : quod scilicet naturalibus est redditus, quod in ordine regiminis vitae sedit quietus, quod anterioris status erat liber redditus, quod vestitu honestatis erat amictus, quod sana mente erat decoratus, quod sermonibus Dei erat intentus. Haec enim sex significant perfecte a daemonio liberatum.

Dicit ergo quod " invenerunt, " hoc est, intus per veritatem venerunt sive cognoverunt, et ad rei notitiam perfectam venerunt. Matth. VII, 7 : Quaerite, et invenietis. Sic sapiens mulier accendit lucernam rationis, et everrit domum cordis, et quaerit diligenter donec inveniat Christi veritatem . Isa. lv, 6 : Quaerite Dominum dum inveniri potest: invocate eum dum prope est. Sapient. I, 2 : Invenitur ab his qui non tollant illum : apparet autem eis qui fidem habent in illum.

" Hominem. "

Qui prius porcino spiritu immundo et fero vexabatur, modo homo invenitur, restitutus humanis et divinae imagini. Genes. i, 26 : Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. Eccli. XVII, 1 : Deus creavit de terra hominem, et secundum imaginem suam fecit illum. Et quando non sequitur imaginem, cum Nabuchodonosor con- vertitur in bestiam, cujus actus imitatur .

" Sedentem, "

Hoc est, quiescentem in vitae regimine ordinato, qui prius per vepres et montana exagitabatur. Aristoteles in VIII Physicorum : " In sedendo et quiescendo fit anima sciens et prudens. " Thren. III, 28 : Sedebit solitarius, et tacebit : quia levavit super se. Luc. XXIV, 49 : Sedete in civitate, quoadusque induamini virtute ex alto.

" A quo daemonia exierant. "

Ecce pristini status liberatio, hoc est, daemonum expulsio. AdRoman. XIII, 12: Abjiciamus opera tenebrarum. Jacob.v, 7 : Resistite diabolo, et fugiet a vobis. Deuter. xxxiii, 27 : Dominus ejiciet a facie tua inimicum, dicetque : Conterere.

" Vestitum, "

Honestate virtutis et conversationis. Isa. lxi, 10 : Induit me Dominus vestimentis salutis, et indumento justitiae circumdedit me. Ad Roman. xiii, 12 et 13 : Induamur arma lucis. Sicut in die honeste ambulemus. Genes. xxxvii, 3: Fecit ei tunicam polymitam, hoc est, diversis virtutibus depictam. Ezechiel. XVI, 10: Vestivi te discoloribus.

" Ac sana mente, "

In continentia sapientiae. Mens enim est quae rerum rationes et veritates mensurat. Sana autem tunc est, quando id perfecte facere potest. Continentia autem, ut dicit Aristoteles, virtus est quae facit hominem permanere in mensura mentis, ita quod non abducitur violentia passionis et tentationis. Jerem. XVII,

14: Sana me, Domine, et sanabor: salvum me fac, et salvus ero: quoniam laus mea tu es. Psal. CII, 3: Qui sanat omnes infirmitates tuas. Haec sanitas mentis perficitur per continentiam passiones mensura sanae mentis refraenantem. Eccli. xv, 1 et seq. : Qui continens est justitiae, apprehendet illam, et obviabit illi quasi mater honorificata... Cibabit illum pane vitae et intellectus. Et, infra, vv. 3 et 4 : Firmabitur in illo, et non flectetur: et continebit illum, et non confundetur.

" Ad pedes ejus, "

Verbum et monita illius incessanter audientem. Luc. x, 39: Maria autem sedens secus pedes Domini, audiebat verbum illius. Recordatus enim erat iste quod dixit Habacuc, III, 5: Egredietur diabolus ante pedes ejus. Et ideo semper illis haesit vestigiis, ante quae diabolus stare non poterit. In his ergo est probatio plenae veritatis.

" Et ideo timuerunt, "

Timorem reverentiae ad Dominum concipientes. Habacuc, iii, 1 : Domine, audivi auditionem tuam, et timui. Domine, opus tuum, in medio annorum vivifica illud, etc.

" Nuntiaverunt autem illis et qui viderant, quomodo sanus factus esset a legione. "

Ecce auditus testificatus. Isti enim duo sensus sunt disciplinales : visus, et auditus : et ex his plene certificatur veritas.

Dicuntur autem hic tria: nuntiatio, veritas nuntiantium, et modus rei nuntiatae.

Nuntiatio notatur cum dicitur: " Nuntiaverunt autem illis. " Psal. lxiii, 10:

Annuntiaverunt opera Dei, et facta ejus intellexerunt.

" Et qui viderant. "

Ecce certitudo nuntiantium : quia visa sunt certa. Matth. XI, 4 : Renuntiate Joanni quae audistis et vidistis. I Joannis, I, 1 et 2 : Quod fuit ab initio, quod audivimus. quod vidimus oculis nostris, quod perspeximus, et manus nostrae contrectaverunt de verbo vitae : et vita manifestata est, et vidimus, et testamur, et annuntiamus vobis, etc.

" Quomodo sanus factus esset a legione. "

Ecce annuntiatae rei modus. Joan. v, 14 : Ecce sanus factus es : jam noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat.

" Et rogaverunt illum omnis multitudo regionis Gerasenorum ut discecederet ab ipsis, quia magno timore tenebantur. "

Hic notatur qualiter irrationabili timore sunt perculsi.

Dicuntur autem hic tria : rogatio, unanimitas rogantium, et res petita cum causa petitionis.

Rogatio exprimitur cum dicitur: Rogaverunt " illum quem forte violenter ejecissent, si non majestatem ejus extimuissent. Vel forte scientes se peccatores, timebant ne rememorarentur eorum iniquitates, et perirent propter suam indignitatem. Et ideo etiam ad preces se converterunt. I ad Timoth. v, 1 : Seniorem ne increpaveris, sed obsecra ut patrem. Genes. XXXI, 29 : Deus patris vestri heri dixit mihi: Cave ne loquaris contra Jacob quidquam durius.

" Omnis multitudo. "

Unanimitatis rogantium. " Regionis Gerasenorum, " quia tot porci magnae erant multitudinis, et tot millia daemonum magnae multitudini principabantur. Multitudinis enim Gerasenorum, hoc est, auras humanas captantium, concors consensus est ad ejiciendum Christum. Psal. lxxxii, 0: Cogitaverunt unanimiter, simul adversum te testamentum disposuerunt.

" Ut discederet ab ipsis. "

Job, XXXI, 14: Dixerunt Deo: Recede a nobis, et scientiam viarum tuarum nolumus. Et est miserabile, quod isti numquam unanimiter repulerunt daemones, qui a multo tempore erant cum eis: et semel tantum venientem Dominum statim a se ejecerunt. III Reg. XVII, 18 : Quid mihi et tibi, vir Dei ? ingressus es ad me, ut rememorarentur iniquitates meae, et interficeres filium meum ? Luc. v, 8 : Exi a me, quia homo peccator sum, Domine.

" Quia magno timore tenebantur. "

Quia porcorum more viventes, timebant porcis pati similia. Exod. XIV, 25 : Fugiamus Israelem: Dominus enim pugnat pro eis contra nos. Sed stulti fuerunt, quia a daemonibus non nisi per Dominum poterant liberari. Psal. liv, 6: Timor et tremor venerunt super me, et contexerunt me tenebrae. Ad Hebr. XII, 19 et 21: Qui audierunt, excusaverunt se, ne eis fieret verbum...Et ita terribile erat quod videbatur, etc.

" Ipse autem ascendens navim, reversus est. "

Istud est consequens ex parte Domini: derelictio scilicet indevotorum.

Dicit ergo: " Ipse autem, " scilicet Jesus, " ascendens. " Semper enim as- cendit Dominus. Modo autem super capacitatem eorum qui eum a se discedere rogabant, est elevatus : faciens sicut Paulus et Barnabas, Act. xiii, 46: Vobis oportebat primum loqui verbum Dei: sed quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis aeternae vitae, ecce convertimur ad Gentes. Gentes enim habitabant in Galilaea. Ascendere ergo est exaltari in cogitatione devotorum. Psal. xx, 14 : Exaltare, Domine, in virtute tua: cantabimus et psallemus virtutes tuas. Mich. II, 13 : Ascendet pandens iter ante eos. .

" Navim. "

Navis autem qua undis supernatat, est via virtutis nusquam mersa in aquis concupiscentiae. Et hic aliquando navicula vocatur propter vitae suae humilitatem. Vocatur autem et navis propter virtutis securitatem. Sapient. XIV, 5 : Transeuntes mare per ratem liberati sunt. Proverb. XXXI, 14 : Facta est quasi navis institoris, de longe portans panem suum.

" Reversus est"

In Gaelilaeam ad civitatem suam, ut dicit Matthaeus , hoc est, Capharnaum, quam suam fecit coruscatione miraculorum. Et est mirabile de pietate Christi : quia rogatus recedere, recedit ab indevotis : et non rogatus supervenit devotis, ubi scit se ea quae pertinent ad salutem, operaturum : nec exspectat donec cum choris et processionibus recipiatur. Unde, Sapient. XII, 1, exclamat ad ipsum Sapientia : 0 quam bonus et suavis est, Domine, spiritus tuus in omnibus ! Non enim conviciatur his qui eum a se ejiciunt, nec exspectat supplicationes eorum qui se invitant: sed ingerit se omnibus ad salutem. Mich. VI, 3 : Populemeus, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi ? responde mihi. Ejicientibui enim molestus non fuit. Recipientes autem gratis salvavit, implens illud Apostoli, II ad Timoth. IV, 2 : Insta opportune, importune.

" Et rogabat illum vir, a quo daemor nia exierant, ut cum eo esset. Dimisit autem eum Jesus, dicens:

Redi in domum tuam, et narra quanta (ibi fecit Deus. Et abiit per universam civitatem, praedicans quanta illi fecisset Jesus. "

Ecce consequens ex parte sanati a daemonio.

Et dicuntur tria, quorum primum est sanati ad Dominum devotio. Secundum autem, ejusdem a Christo salutaris instructio.Tertium vero, instructi fervens exsecutio eorum quae a Domino injuncta sibi cognovit.

Dicit itaque : " Et rogabat illum, " scilicet Jesum, a vir a quo daemonia exierant, " volens adhaerere ei qui sibi fuerat causa salutis, " ut cum eo esset, " et sequeretur eum, sicut Maria Magdalena. Psal. lxii, 9: Adhaesit anima mea post te: me suscepit dextera tua. Zachar. viii, 23 : Ibimus vobiscum. : audivimus enim quoniam Deus vobiscum est. IV Reg. II, 2 : Vivit Dominus, et vivit anima tua, quia non derelinquam te. Et est laudanda istius devotio, cui dulce erat remanere cum Domino, et liberari a diabolo. Ad Philip. I, 23 : Desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo, multo magis melius. Ruth, I, 16: Ne adverseris mihi ut relinquam te et abeam: quocumque enim pertexeris, pergam, et ubi morata fueris, et ego pariter morabor. Matth. xvii, 4: Domine, bonum est nos hic esse.

" Dimisit autem eum Jesus, dicens. "

Ecce utilior dimissio et instructio. Causa autem dimissionis est, ut salutem indevoti aliquem habeant testem veritatis Domino recedente, et aliquem adhortantem ad salutem. Act. 1, 8: Eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judaea, et Samaria, et usque ad ultimum terrae. Causa etiam alia potuit esse, ut nobis formam daret, ne curatos in testimonium laudis nobiscum duceremus. I ad Corinth. IV, 3 : Mihi pro minimo est ut a vobis judicer, aut ab humano die. Et, infra, v.5 : Laus erit unicuique a Deo. Tertia etiam causa esse potuit, quia jam iste confirmatus fuit: et ideo ad praedicandum mittendus fuit, maxime cum notus esset et vir praeclarae dignitatis, et multum fructum facere posset.Matth.IX, 38 : Rogate Dominummessis ut mittat operarios in messem suam. Luc .x, 3 : Ite: ecce ego mitto vos. Matth. autem, vili, 20, eum qui in dolo propter cupiditatem secum esse voluit, non misit, sed abjecit, dicens: Quo vis me sequi? Vulpes foveas habent, et volucres caeli nidos : filius autem hominis non habet ubi caput reclinet.

His ergo de causis istum devotum dimisit, " dicetis " per instructionem :

" Redi in domum tuam, "

Hoc est, ad familiam tuae generationis, in qua magis vales, cum sis homo praeclarae dignitatis. Matth. IX, 6 : Tolle lectum tuum, et vade in domum tuam.

Praeterea, Tuis primo praedicare teneris. 1 ad Timoth. v, 8 : Si quis suorum et maxime domesticorum curam non haoet, fidem negavit, et est infideli deterior.

" Et narra, " praedicando, " quanta " beneficia " tibi " per me " fecit Deus. " Psal. XXI, 23 : Narrabo nomen tuum fratribus meis: in medio Ecclesiae laudabo et. Hoc autem fecit ideo, ut illis clarae dignitatis conversis, facilius alii converterentur. I Machab. II, 17 et 18: Princeps et clarissimus et magnus es in hac civitate, et ornatus filiis et fratribus. Ergo accede prior, et fac jussum regis. Majores enim sunt minoribus in exemplum obedientiae et fidei,

" Et abiit per universam civitatem, "

Scilicet metropolim. Et est devota sanati obedientia. Cantic. iii, 2 : Surgam, et circuibo civitatem : per vicos et plateas quaeram quem diligit anima mea. Jonae, III, 4 : Et coepit Jonas introire in civitatem itinere diei unius: et clamavit, etc.

" Praedicans quanta illi fecisset Jesus. "

Et est mirum quod daemoniacus a legione curatus, factus est Evangelista. Marc. XVI, 15 : Praedicate Evangelium omni creaturae.

" Quanta illi, " beneficiorum miracula " fecisset Jesus, " hoc est, Salvator. Psal. lxv, 16 : Venite, audite, et narrabo, omnes qui timetis Deum, quanta fecit animae meae. Tobiae, xii, 3 : Bonis omnibus per eum repleti sumus. Quid illi ad haec poterimus dignum dare ?

" Factum est autem, cum rediisset Jesus, excepit illum turba: erant enim omnes exspectantes eum. "

Hic incipit ostendere verbi virtutem in mundo minori, hoc est, in homine, tam in vita quam in morte.

Et ideo hic duo inducuntur miracula : quorum unum est de sanatione haemorrhoissae, pro qua nemo intercessit. Alterum autem de suscitatione filiae Archisynagogi, pro qua multi intercedebant, quam clamore suscitavit: docens Apostolos quod verbo virtutis suae omnia portat : aliquando sanans virtute, ver- bum confirmante : aliquando autem verbi potestate : ut et ipsi virtute utantur in vitae testimonium, et verbo in veritatis illuminationem.

Et ideo dividitur tota haec historia in duas partes: in quarum prima agitur de solemnitate recipientium se, et exspectantium reditum ejus, quem indevoti abjecerunt. In secunda autem ponuntur ea quae faciunt ad miraculorum perfectionem.

Circa primum tria dicuntur: reditus scilicet, exceptio solemnis, et causa exceptionis.

Reditus describitur cum dicit:

" Factum est autem, cum rediisset Jesus, "

Scilicet ad devotos qui noverant opera virtutum ejus. Cantic. VI, 12: Revertere, revertere, Sulamitis: revertere, revertere ut intueamur te. Revertere, inquam, adventu iterato veritatis, per illuminationem intellectus, Luc. I, 79: Illuminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent, ad dirigendos pedes nostros in viam pacis. Revertere per accensionem affectus in ardore charitatis, Isa. lxii, 1: Donec egrediatur ut splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas accendatur. Revertere per infusionem virtutis ad curationem infirmitatis, Act. x, 38 : Pertransivit benefaciendo, et sanando omnes oppressos a diabolo, quoniam Deus erat cum illo. Revertere per ostensionem tuae speciei, et auditum tuae praedicationis ad doctrinam honestae conversationis, Cantic. II, 14 : Ostende mihi faciem tuam, sonet vox tua in auribus meis: Vox enim tua dulcis, et facies tua decora.

Sic ergo cum rediisset, a excepit illum turba. " Juxta Isaiae, vaticinium, Isa. lx, 4 : Leva in circuitu oculos tuos, et vide: omnes isti congregati sunt, venerunt tibi. Joan. XII, 12 et 13: Turba multa quae evenerat ad diem festum,... clamabat Domino : Hosanna ! Benedictus qui ve-nit in nomine Domini. Psal. cxvii, 25 et 26: 0 Domine, salvum me fac: o Domine, bene prosperare. Benedictus qui venit in nomine Domini.

" Erant enim omnes exspectantes eum. "

Ecce causa exspectationis : quia cum magno desiderio salutis in corpore et anima, exspectantes erant reditum Salvatoris. Psal. xxxix, 2 : Exspectans exspectavi Dominum, et intendit mihi. Michaeae, vn, 7 : Ego autem ad Dominum adspiciam, exspectabo Deum salvatorem meum.

" Et ecce venit vir, cui nomen Jairus, et ipse princeps synagogae erat. "

Haec est secunda pars in qua ponitur historia duorum miraculorum.

Et dividitur in partes tres : in quarum prima ad miraculum faciendum ponitur intercedentium dignitas et multitudo, et Domini ad faciendum inclinatio. In secunda, cum esset in itinere, ponitur prioris miraculi in sanatione haemorrhoissae perfectio. In tertia vero ponitur filiae Archisynagogi suscitatio.

In prima harum ponuntur tria : intercedentis dignitas, intercedentis humilitas, et intercedentis devota postulatio cum rationis allegatione, quae compulit affectum paternum ad postulandum.

De primo dicuntur tria : postulantis strenuitas, postulantis famosum nomen, et postulantis dignitas.

De primo dicit:

" Et ecce, " in turba, ut intercessione multorum exaudiretur facilius, et esset miraculum coram multis factum gloriosius, " vir, " in quo intelligitur strenuitas principis in regenda republica. Bias qui fuit unus de septem sapientibus Apollinis dicit : " Principatus ostendit virum. " " Vir enim est, ut dicit Grego-" rius, qui contra biformes fortunae in-

"sultus, uniformi constantia mentis " militat praemunitus. " Et vere vir virens virore fidei, qui salutem filiae non peteret ab eo quem non crederet Salvatorem. Jerem. XVII, 7 et 8 : Beatus vir qui confidit in Domino, et erit Dominus fiducia ejus. Et erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit radices suas. Vir, inquam, a vi mentis, quem non desperatio salutis ex magnitudine infirmitatis dejecit a spe salutis. Ad Roman. IV, 18 : Qui contra spem in spem credidit, ut vere se probaret filium Abrahae. Hic ergo vir,

" Cui nomen Jairus. "

Ecce designatio famosi nominis. Interpretatur enim Jairus illuminatus, cujus facies cum Domino in monte resplenduit . Illuminatus ad fidem Redemptoris, II ad Corinth. III, 18 : Nos omnes revelata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem transformamur a claritate in claritatem, tamquam a Domino Spiritu. Hic ergo sic juxta nomen suum ad fidem illuminatus Domino se praesentans.

" Et ipse princeps synagogae erat. "

Allegatio est dignitatis, non cujuslibet, sed ecclesiasticae quae major erat omni dignitate saeculari. Isti sunt principes populorum qui congregali sunt cum Deo Abraham . Princeps autem erat cujus est prima potestas et jurisdictio in his quae spectant ad synagogam, caeteris ad minora officia deputatis. Isa. xxxii, 8 et o : Princeps ea quae digna sunt principe, cogitabit: et non vocabitur ultra is qui insipiens est, princeps. Principis enim est jura et condere, et aliis praecipere, et alios ad honesta per verba et exempla ducere. Haec enim secundum Isaiam, sunt condigna principi.

Et ideo dicit Isaias, xxxii, 5, quod fraudulentus non appellabitur major. Et infra, v. 7 : Fraudulenti vasa pessima sunt: ipse enim cogitationes concinnavit ad perdendos miles. Fraudulentus enim, qui dictat leges ad perdendos et exspoliandos mites et innocentes, tyrannus est. Princeps autem non nisi utilia populo decernit: et hoc aliis praecipit quod ipse prior facit. Econtra de malis principibus synagogae dicitur, Matth. xxiii, 4 : Alligant onera gravia et importabilia, et imponunt in humeros hominum : digito autem suo nolunt ea movere. Iste autem princeps erat summus sacerdos, sicut Episcopus, vel Archiepiscopus apud nos.

" Sgnagogae. " Et in hoc notatur quod jam in sacrificiis et sacramentis synagogae cessaverat virtus curationum, et inchoabatur nova gratia, et requirebatur qui curaret. Ad Hebr. VII, 19 : Nihil ad perfectum adduxit lex. Si enim aliquem ad perfectum duxisset, ipse princeps synagogae alium non requireret.

" Et cecidit ad pedes Jesu, rogans eum ut intraret in domum ejus,

Quia unica filia erat ei fere annorum duodecim, et haec moriebatur. "

Tangitur hic istius principis humilitas.

Et tanguntur duo : supplicitas adorationis, et humilitas cordis.

Supplicitas adorationis notatur in hoc quod " cecidit, " id est, pronus adoravit. Exod. IV, 31 : Proni adoraverunt. Pronus enim cadit in Deum : supinus autem cadit a Deo et avertitur ab ipso. Et ideo pronus manuum apprehensione adhaeret Deo, et accedit ad ipsum : supinus autem capite avertitur ab ipso, et impingit contra eum pedibus. Deuter. IV, 4 : Vos qui adhaeretis Domino Deo vestro, vivitis universi. De supinis^autem,

Isa. ix, 13 et 14, dicitur : In omnibus his non est aversus furor ejus... Et populus non est reversus ad percutientem se. I ad Corinth. XIV, 25 : Cadens in faciem adorabit Deum, pronuntians quod vere Deus in vobis sit.

" Ad pedes Jesu. "

Ecce humilitas devotionis : quia cum princeps esset, non dedignatus est locum pedum quaerere. Psal. cxxxi, 1 : Adorabimus in loco ubi steterunt pedes ejus. IV Reg. IV, 8, mulier Sunamitis tenuit pedes Elisei. Sic dixit Mardochaeus quod pro salute Israel paratus erat osculari pedes Aman . Sed et multo magis Christi. Sic mulier peccatrix stans retro secus pedes Jesu osculabatur eos . Sic multi gratiam invenerunt ad pedes Domini. Ad Hebr. IV, 16 : Adeamus ergo cum fiducia ad thronum gratiae ut misericordiam consequamur, et gratiam inveniamus in auxilio opportuno.

" Rogans eum. "

Ecce supplicatio in qua duo continentur : modus, et res petita.

Modus exprimitur per hoc quod dicit : " Rogans eum. " Est rogatio, petitio cum supplicatione et humilitate. Eccli. xxxv, 21 : Oratio humiliantis se nubes penetrabit. Et attende, quod cum magnus esset, non convertitur ad imperium vel ad preces armatas, sciens divinitatem non cogi nisi per humilitatem. Et hoc est argumentum fidei ipsius. Daniel. iii, 39 : In animo contrito, et spiritu humilitatis suscipiamur, etc.

" Ut intraret in domum ejus."

Hic tangitur res petita, et est duplex : quia Una ordinatur ad alteram, scilicet, ut intraret in domum, et suscitaret filiam.

Quaeritur autem, Quare non increpatur iste sicut regulus, Joannis, IV, 46 et seq. ? Et de hoc Patres multas reddiderunt rationes.

Prima quidem est, quia iste cum istis signis humilitatis et devotionis petit : quod non ille. Procumbit in pedibus, quod signum est devotae fidei licet pusillae. Psal. xcviii, 5 : Adorate scabellum pedum ejus, quoniam sanctum est.

Secunda autem est, quia iste ad aliud petit quam ille. Iste enim petit, ut viso lamento matris puellae magis moveatur ad misericordiam : ille autem, quia absentem non credidit curare posse. Isa. lxiv, 12 : Numquid super his continebis te, Domine, tacebis, et affliges nos vehementer ? Quasi diceret : Non continebis viscera pietatis, visa tanta miseria in me, et in matre, et in familia domus : quam, quamvis scias jam per praescientiam divinitatis, tamen humanitus moveberis videns eam oculis carnis.

Tertia causa est, quia sicut tactus mundissimae carnis suae, et deitati unitae, multa operabatur in aegris, ita scivit quod praesentia corporalis per sensum tactus multa faceret in filia, si se domui praesentare dignaretur. Multa enim facit carbo ignitus, quae non facit natura ignis. Et ita facit multa deitati unita humanitas, quae non facit per seipsam separata deitas. Isa. lx, 13 : Locum pedum meorum glorificabo. Locus enim pedum est humanitas, quae glorificatur, quando mirabilibus per suum contactum factis honoratur.

Quarta causa est, ut incarnationis aedificetur fides, quia nisi praesentia deitatis aliqua operaretur, quae non faceret absens, non construeretur fides incarnationis. Joan. v, 36 : Opera quae ego facio testimonium perhibent de me.

His ergo de causis non reprehenditur qui Dominum rogavit, ut domum ejus intraret. Luc. XIX, 9 : Hodie salus domui huic facta est, eo quod et ipse filius sit Abrahae.

" Quia unica filia erat ei. "

Ecce allegatio petitionis subintellecta : quae est, ut suscitaret filiam ejus : quae, sicut dicitur, Matth. IX, 18, defuncta erat . Hic autem, et Marc. v, 23, dicitur quod moriebatur, hoc est, erat in moriendo, quia exeunte patre de domo, erat in agone. Sed cum moram faceret, rediens jam tendebat ad mortem, et tandem etiam mortua est : sicut et inferius patri nuntiatur.

Quatuor autem dicuntur ad exaggerationem doloris patris, et provocationem misericordiae Christi, scilicet, quod erat unicum naturae pignus, fragilitas sexus, teneritudo aetatis florentis, et miseria infirmitatis.

De primo dicit : " Quia unica erat illi, " et ideo affectum paternum totum possederat, qui in alia naturae pignora indivisus erat. II Reg. I, 26 : Sicut mater unicum amat filium suum, ita ego te diligebam. Jerem. VI, 26 : Lucium unigeniti fac tibi planctum amarum.

" Filia. " Ecce sexus infirmitas. Filia enim magis tenera est quam filius. Eccli. xxxvi, 23 : Est filia melior filio. Judith, xv, 10 : Tu gloria Jerusalem, tu laetitia Israel, tu honorificentia populi nostri. Poterat enim esse quod tunc filiae tenerius diligebantur circa adventum Salvatoris, quia sperabatur quod de ipsis incarnandus esset Salvator. Ruth, iii, 10 : Benedicta es a Domino.

" Fere annorum duodecim. "

Jam quasi pubes effecta, et ideo jucunditati parentum parabatur, et in castitate nutrita, spem honestatis jam promittebat, et gaudium parentum. Daniel. xiii, 3 : Parentes enim illius, cum essentjusti, erudierunt filiam suam secundum legem Moysi. Cantic. VIII, 8 : Soror nostra parva, et ubera non habet, hoc est, tenella, ex qua spes posteritatis habetur, et nondum fructus.

" Et haec moriebatur, "

Hoc est, mori incipiebat. Et hic allegatur magnitudo miseriae : quia paternum affectum multum affecit dolor mortis filiae, ex qua pignus nondum susceperat. Thren. I, 4 : Virgines ejus squalidae, et ipsa oppressa amaritudine. Significatur allegorice hac filia, caro, vel Ecclesia, quae moritur quidem, caro, quando ab inquieto spiritu regitur, vel Ecclesia, quando ab inquieto Praelato. Thren. v, 11 : Mulieres in Sion humiliaverunt, et virgines in civitatibus Juda. Taliter autem exponere non est difficile.

" Et contigit, dum iret, a turbis comprimebatur. "

Hic intelligitur bonitas Domini, et inclinatio ad faciendum miraculum. Et est hic inchoatio ad operationem alterius miraculi.

Et tanguntur tria. Primum quorum, descriptio modi, ubi, et quomodo accessit ad eum mulier. Secundum autem, quod humilitas, et devotio, et fides describitur mulieris accedentis. Tertium est fama miraculi, ordinata ad confortationem cujuslibet credentis.

Dicit igitur de primo quod " contigit, dum iret, " hoc est, in eundo esset ad domum principis : quia virtus de illo semper manabat sicut fons. Luc. VI, 19 : Virtus de illo exibat, et sanabat omnes.

" A turbis comprimebatur. " Comprimebatur autem propter multitudinem. Turbae enim sunt turbata multitudo, quae etiam Dominum comprimit, nec discernit. Joan. XVI, 33 : Haec locutus sum vobis, ut in me pacem habeatis. In mundopressuram habebitis : sed confidite, ego vici mundum.

Pressura autem turbae est triplex. Est enim admirantium facta ejus : et ideo cum pressura ad usum prementium. Joan. VI, 2 : Sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa quae faciebat super his qui infirmabantur. Sunt etiam turbae devotorum, audire eum et videre propter aedificationem cupientium : sicut, Joan. XII, 21, turba exiens ad eum dixit Philippo : Domine, volumus Jesum videre. Est etiam turba, tota turbata Christum persequentium, et pressuras ei suscitantium : qui sequebantur ut caperent et accusarent. Matth. XXII, 15 et 16 : Abeuntes Pharisaei, consilium inierunt ut caperent Jesum in sermone. Et mittunt ei discipulos suos cum Herodianis. Primi sunt quaerentes fidem curiosi. Secundi, fideles devoti. Tertii, simulatores fidei et indevoti. Omnes isti accedentes eum comprimunt. Primi autem eliciunt signa ad aedificationem veritatis. Secundi comprimunt virtutem ad perficiendam bonitatem et sanctitatem. Tertii comprimunt humanitatis fragilitatem ad accusandam infirmitatem.

" Et mulier quaedam erat in fluxu sanguinis ab annis duodecim, quae in medicos erogaverat omnem substantiam suam, nec ab ullo potuit curari. "

Hic tangitur devotio mulieris accedentis.

Et tanguntur duo : devotio videlicet mulieris, et meritum.

Devotio tangitur in quatuor : in sexus fragilitate et teneritudine, in singulari dignitate, in infirmitatis descriptione, in accessus humilitate.

Descriptio sexus tangitur cum dicitur: " Et mulier. " Bene mulier, pietate sua summum molliens herum, hoc est, Dominum, et Jesum Christum. Proverb. XXXI, 30 : Mulier timens Dominum ipsa laudabitur. Eccli. XXVI, 19 : Gratia super gratiam mulier sancta et pudorata. Mulier autem haec fortis erat, quae se turbis immittere cogitabat. Proverb. XXXI, 10 : Mulierem fortem quis inveniet ? Procul et de ultimis finibus pretium ejus.

" Quaedam, " scilicet dignitate singularis. Et haec ab Ambrosio in Tractatu de Salomone, dicitur fuisse Martha, soror Lazari, et Mariae Magdalenae. Dicit enim : ibi sic : " Christus largum sanguinis Hu-" xum restrinxit in Martha : Lazarum " autem suscitavit quatriduanum, et dae-" mones expulit de Maria. " Joan. XI, 5 : Diligebat autem Jesus Martham, et sororem ejus Mariam, et Lazarum.

Eusebius autem Caesariensis in Ecclesiastica historia dicit, quod haec fuit specialis dignitatis foemina, quae ex quo curata est, ad similitudinem Salvatoris fecit fieri imaginem, cui etiam similes vestes vestibus Salvatoris induit, et fimbrias in vestibus illis fecit, similes fimbriis vestium Salvatoris: et eam in horto et curia sua collocavit. Herbis autem crescentibus sub imagine, quaecumque herbarum fimbrias attigerunt, similem curationis effectum acceperunt, et fluxum sanguinis curaverunt. Ruth,III, 11 : Scit omnispopulus qui habitat intra portas urbis meae, mulierem te esse virtutis.

" Erat in fluxu sanguinis. "

Describitur hic magnitudo infirmitatis a quatuor : a specie aegritudinis, ab antiquitate, a sumptibus quos fecerat in medicos, et ab incurabilitale.

A specie quidem aegritudinis cum dicitur : " Erat in fluxu sanguinis." Et haec alibi dicitur haemorrhoissa, ab AdminBookmark quod est sanguis, et AdminBookmark , quod est fluo. Et hic fluxus non erat menstruorum, sed haemorrhoidarum: qui quando est cum menstruo fluxu, et omnium quinque venarum, periculosus est, et facit casum virtutis, et consumptionem substantiae corporis. Et hic fluxus est humoris, qui nulritivus est corporis : in quo etiam sedes vitae est, et causa virtutis. Levit. xv, 25 : Mulier... quae post menstruum sanguinem fluere non cessat, quamdiu subjacet huic passioni, immunda erit. Erat ergo haec infirmitas, et periculosa, et immunda, et taediosa. Psal. l, 16 : Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salutis meae.

Fluxus autem dicit distillationem continuam sanguinis immundi. Osee, IV, 2 : Sanguis sanguinem tetigit.

" Ab annis duodecim. "

Quot annorum etiam erat puella suscitanda. Sunt autem hi anni circulus unus perfectus nativitatis secundum naturam : quia periodus nativitatis secundum astronomos habet duodecim domos ex duodecim signis confectas : et quaelibet domus ponit unum annum. Et ex quo in duodecim annis confortata non fuit, signum erat quod esset morbus incurabilis, qui in nulla suae parte periodi juvabatur a virtute caelesti. Jerem. II, 12 : Obstupescite, caeli, super hoc, et portae ejus, desolamini vehementer. Isa. XXXIV, 3 et 4 : Tabescent montes a sanguine eorum, et tabescet omnis militia caelorum. Omnis autem militia militans ad nocumentum, vel profectum vitae hominis, est in duodecim signis domorum periodi. Et ideo duodecim sunt stellae in corona capitis mulieris quae genus humanum significat .

" Quae in medicos erogaverat omnem substantiam suam. "

Ecce sumptus quos expenderat.

Dicit igitur : " Quae, " mulier miserabilis et mollis per infirmitatem effectam, " in medicos, " hoc est, in medicorum et medicinae sumptus. Attendens hoc quod dicitur, Eccli. xxxviii, 1 : Honora medicum propter necessitatem : etenim illum creavit Altissimus. Et ibidem, v. 4 : Altissimus creavit de terra medicamenta, et vir prudens non abhorrebit illa.

" Erogaverat, " hoc est, expenderat " omnem substantiam suam, " hoc est, facultates sive reditus facultatum suarum, quae dicuntur substantia, quia per eas subsistit infirmitas humana. Attendens illud Job, II, 4: Pellem pro pelle, et cuncta quae habet homo, dabit pro anima sua. Quid enim prosunt bona temporalia, si non adsit vita utentis eis ?

" Nec ab ullo, "

Scilicet medico, " potuit curari, " Et in hoc notatur morbi incurabilitas, ad commendationem miraculi pertinens. Eccli. x, 11 et 12 : Languor prolixior gravat medicum : brevem languorem praecidit medicus.

Moraliter autem notatur dispositio hujus infirmi in sexu, in circumstantia, in specie aegritudinis, in prolixitate, in sumptibus, et in incurabilitate.

Non enim sanguine flueret, nisi mulier, hoc est, mollis esset. Mollis autem est qui carnalibus vitiis est emollitus, in nullo concupiscentiae carnali resistens, et nihil in contrarium laborans. Et hunc etiam Philosophi mollem vocaverunt. Ad Roman. i, 24 : Tradidit illos Deus in desideria cordis eorum, in immunditiam : ut contumelis afficiant corpora sua in semetipsis. Matth. XI, 8 : Qui mollibus vestiuntur, in domibus regum sunt. Eccli. IX, 10 : Mulier fornicaria quasi stercus in via conculcabitur. Molle enim omni tangenti cedit, et omne tangens in se recipit. Jerem. II, 24 : Omnesqui quaerunt eam, non deficient: in menstruis ejus invenient eam.

Haec ergo erat in fluxu sanguinis, hoc est, in concupiscentia fluxus carnalis. Ezechiel. XVI, 6 : Vidi te conculcari in sanguine tuo. Econtra de bonis dicitur: Qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt .

" Ab annis duodecim. " A duodecimo anno incipit fortis motus concupiscentiae : quia tunc humor generationis ad loca pudoris incipit descendere. Jerem. III, 1 : Tu fornicata es cum amatoribus multis : tamen revertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Ezechiel. XVI, 7 : Pervenisti ad mundum muliebrem: ubera tua intumuerunt, et pilus tuus germinavit : et eras nuda, et confusione plena.

Et hoc est a duodecimo anno. Tunc enim ornamenta lasciva adhibent sibi foeminae, quae vocat propheta mundum muliebrem : quia exterius praeferunt munditiam in habitu, quam intus non habent : et tunc ex concupiscentia tument ubera, et prominent quasi poma, et pilus inguinis ex humore descendente ad loca pudoris germinare incipit: qui pilus significat cogitationes immundas. Quod pro certo fit in puellis ab anno duodecimo : in masculis autem fit a quartodecimo.

Medici autem sunt carnales consolatores, sicut fornicatores, et gulosi : et medicinae sunt fomenta libidinum. Ezechiel. XVI, 15 : Exposuisti fornicationem tuam omni transeunti. Luc. xv, 13 : Dissipavit substantiam suam, vivendo luxuriose, scilicet cum meretricibus.

" Nec ab ullo potuit curari, " quia libido est insatiabilis. Proverb. xxx, 16, os vulvae est insatiabile. Os autem vulvae (quae a volendo dicitur, quia semper vult, et volendo non satiatur), concupiscentiam significat carnalem.

Redeamus autem ad litteram, hujus mulieris devotionem terminantes.

Dicit ergo :

" Accessit retro, et tetigit fimbriam vestimenti ejus. "

Tanguntur hic tria : accessus devotionis, verecundia pudoris, et tactus fidei.

Accessus devotionis tangitur cum dicitur : " Accessit, " hoc est, devotione appropinquavit. Psal. xxxiii, 6 : Accedite ad eum, et illuminamini : et facies vestrae non confundentur. Ad Hebr. XII, 22 et seq. : Accessistis ad Sion montem, et civitatem Dei viventis, Jerusalim caelestem, et multorum millium Angelorum frequentiam, et Ecclesiam primitivorum, qui conscripti sunt in caelis, et judicem omnium Deum, et spiritus justorum perfectorum, et testamenti novi mediatorem Jesum, et sanguinis aspersionem melius loquentem quam Abel. Qui enim ad Christum devote accedit, omnia haec invenit. Invenit montis aeterni in spiritu contemplationem. Invenit etiam civitatis caelestis suffragium, et Angelorum praesidium, et Ecclesiae primitivorum exemplum, et judicis omnium judicium, et Spiritus sancti donum, et sanguinis Christi pretium et testificationem. Et ideo non est mirum si consequitur auxilium, et medicamentum gratiae curantis.

Accessit ergo

" Retro. "

Ostendens sicut peccatrix verecundiam. Jerem. XXXI, 19 : Confusus sum et erubui, quoniam sustinui opprobrium adolescentiae meae. Daniel. IX, 8 et 9 : Domine, nobis confusio faciei, regibus nostris, principibus nostris, et patribus qui peccaverunt. Tibi autem Domino Deo nostro misericordia et propitiatio. Psal. L, 5 : Peccatum meum contra me est semper.

" Et tetigit fimbriam vestimenti ejus. "

Ecce tactus fidei.

Et notantur duo, quod tetigit, et quid tetigit.

Quod tetigit, fidei fuit. Scivit enim quod atiqua virtus deitatis lateret in omni eo quod tangeret. Non enim tangit nisi ad immutationem. Et ideo adoratur lignum crucis, et vestitus ejus, et omne quod tetigit. Genes. xxvii, 21 : Accede ut tangam te. Tangit enim se tangentem, et tangit ad immutationem salutis. Luc. vii, 14 et 15 : Accessit, et tetigit loculum,... et resedit qui erat mortuus. Matth. VIII, 3 : Tetigit leprosum dicens ? Volo, mundare. Hoc autem majoris fidei fuit quae tetigit per medium. Et confunduntur per hoc haeretici, qui irrident adorantes vestes et reliquias Sanctorum, dicentes nihil inesse virtutis rebus irrationabilibus : ad quorum confutationem Dominus voluit ad tactum vestimenti sui sanitatem praestare isti feminae.

" Tetigit ergo fimbriam, " quae minima est, " vestimenti. " Et, sicut dicitur, Matth. IX, 21 : Dicebat intra se : Si tetigero tantum vestimentum ejus, salva ero. Legerat enim vel audierat quod dicit Psalmus cxxxii, 2 : Sicut unguentum in capite, quod descendit m barbam, barbam Aaron, quod descendit in oram vestimenti ejus. Unguentum enim gratiae a capite Christo descendit in Apostolos, tamquam in eos qui immediate capiti adhaeserunt. Et ad litteram, descendit in fila vestimentorum ejus, ex quibus fideles capiunt juvamentum. Et ideo vocantur vestes sacrae.

Significatur autem allegorice in hoc quod tactus Jesus per fidem in quolibet ministro Ecclesiae minimo sanat infirmitates peccatorum, et saepe etiam infirmitates corporum : quia non minister operatur, nisi sicut instrumentum. Jesus autem est a quo exit virtus. Quidquid enim adhaeret corpori Jesu sanitates perficit. Quod autem corpori non adhaeret, sicut haereticus et schismaticus, non perficit sanitates. Et hoc signatum est, III Reg. xviii, 26 et 38, ubi Elias exauditur : sacerdotes autem Baal non exaudiuntur, qui significant haereticos. Post resurrectionem autem, quia corpus glorificatum non immutat aliquod non glorificatum, nec aliquam sui qualitatem immittit in ipsum, non consequitur aliquid tangens Christum. Et ideo calix non immutatur a sanguine Christi, neque palla a corpore. Et ideo pallae aut calicis tactus non leguntur tales sanitates perfecisse. Et ideo forte dixit, Joan. xx, 17: Noli me tangere, quia talis tactus non confert immutationem. Veronicae autem vestimentum ante resurrectionem tetigit, et ad effigiem immutavit, et per illud multis contulit sanitates diversas.

Est autem attendenda mulieris hujus mirabilis humilitas, quae sibi fimbrias congruere et sufficere reputavit ad consequendam salutem. Cum enim parva esset in oculis suis, parva reputavit sibi congruere. Et cum plena esset fide, scivit quod in minimo adhaerentium Christo, sufficiens esset virtus ad suae salutis perfectionem. I ad Corinth. 1, 25 : Quod infirmum est Dei, fortius est hominibus. I Reg. xv, 17 : Cum parvulus esses in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es.

" Et confestim stetit fluxus sanguinis ejus. "

Tangit hic miraculi perfectionem.

Et tangit tria : curationem subitam, infirmitatem terminatam, et sanitatem restitutam. Primum est supra naturam, secundum supra artem, et tertium est supra creatam virtutem.

Primum enim est supra naturam : quia natura operatur cum motu, et transmutatione, et tempore. Haec autem curatio est in momento. Et hoc tangit cum dicit: " Et confestim : quia, sicut dicit Ambrosius, " nescit tarda rerum moli-" mina Spiritus sancti gratia. " Infinitae enim virtutis non est operari paulatim, et cum tempore, sed confestim et in momento. Et hoc probat Aristoteles tali ratione : Quia si virtus aliquanta finita operatur aliquid in aliquanto tempore, dupla illius operatur hoc in dimidio dimidii temporis : et sic de aliis duplis virtutibus. Ergo infinita virtus quae non habet proportionem ad illam, operabitur hoc in instanti. Et hoc est confestim et in momento. Et hoc est quod dicitur, quod sibi velle.et dicere facere est, Matth. VIII, 8 : Tantum dic verbo, et sanabitur puer meus. Sapient. XII, 18 : Subest enim tibi, cum volueris, posse. Esther, XIII, 9 : Non est qui possit tuae resistere voluntati, si decreveris salvare Israel.

" Stetit fluxus sanguinis ejus. "

Ecce terminatio infirmitatis. Fluxus enim sanguinis non nisi ex una trium causarum provenire potuit. Aut enim provenit ex quantitate sanguinis, aut ex corruptione, aut ex defectu virtutis retentivae. Et quocumque modo causabatur infirmitas, per imperium Domini stetit sanguis. Et hoc optime significatum est, Exod. IV, 25 et 26 : Tulit Sephora acutissimam petram, et circumcidit praeputium filii sui. Et sequitur : Sponsus sanguinum tu mihi es. Et dimisit eum, etc. Sephora enim interpretatur, adhaesio placuit, et significat hanc mulierem, cujus adhaesio Christo placuit. Petra autem acutissima Christus est, acutissime a nobis et profunde abscidens omnem maculam corruptionis. Caro praeputii, significat superfluum fluxum sanguinis corrupti ex defectu perditae virtutis manantem in omnem concupiscentiae foeditatem, quae per Christum abscisa et circumcisa est. Et ideo stetit sanguis, hoc est concupiscentiae ebullitio. Psal. l, 16 : Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salutis meae : et exsultabit lingua mea justitiam tuam. Ezechiel. XVI, 6 : Dixi tibicum esses in sanguine tuo : Vive. Stat enim fluxus sanguinis quando terminatur fluxus concupiscentiae ex sanguinis fervore proveniens. Et ideo miraculum quod semel in ista Dominus muliere perfecit carnaliter, quotidie spiritualiter adimplet in fidelibus quos a fervore liberat concupiscentiae.

In his autem duobus tertium intelligitur quod est restitutio integrae sanitatis, per multitudinem exuberantis sanguinis diminutam, per corruptionem humoris sublatam, per alterationem ferventis sanguinis ad temperiem reductam, per virtutem perditam per peccatum restituam. Haec enim quatuor exiguntur ad restitutionem integrae sanitatis. Joan. VII, 23 : Totum hominem sanum feci in sabbato. Diminuitur autem sanguis superfluus foede manans, per abstinentiam. Corruptio sanguinis tollitur per continentiam. Fervor fraenatur per paenitentiam. Virtus restituitur per gratiam. Ad primum monet Dominus, Joel, i, 14 : Sanctificate jejunium. Et iterum, Joel, II, 12 : Convertimini ad me in toto corde vestro, in jejunio, et in fletu, et in planctu. Ad secundum, Luc. XII, 35 : Sint lumbi vestri praecincti, et lucernae ardentes in manibus vestris. Ad tertium, Matth. IV, 17 : Paenitentiam agite: appropinquavit enim regnum caelorum. Ad quartum, Joan. I, 16: De plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia.

Si autem quaeritur, Quomodo haec mulier cognovit ad se rediisse beneficium sanitatis ?

Dicendum, quod cognovit hoc confortatione virtutis, et consolidatione corporis, et exsiccatione humoris, quae in momento in tantum invaluerunt in ea, ac si contraria horum numquam per infirmitatem in ipsa sensisset. Jerem. XVII, 14 : Sana me, Domine, et sanabor : salvum me fac, et salvus ero: quoniam laus mea tu es. Psal. cxlvi, 3: Qui sanat contritos corde, et alligat contritiones eorum.

" Et ait Jesus: Qui est qui me tetigit ? "

Hic incipit hujus miraculi diffamatio, ad laudem et gloriam facientis, et ad confortationem fidei Archisynagogi, suscitationem filiae a Domino flagitantis. Quia videns sanatam mulierem ex tactu fimbriae, confortatus est ad hoc quod credidit futuram suscitationem filiae, si per seipsum dignaretur eam tangere.

Dicit autem hic quatuor quae pertinent ad famam tanti miraculi, quorum primum est dispensatoria ordinata ad illuminationem adstantium interrogatio. Secundum autem est illuminationem desiderantium Petri et aliorum responsio. Tertium autem est obscura quaedam de virtute tacti Domini eruditio. Quartum autem est veritatis plena reseratio.

De primo horum dicit:

" Et ait Jesus, "

Non ignorans, sed dispensatorie ad illuminationem excitans : " Quis est ? " Duo dicit: personae enim notat dignitatem, et facti magnitudinem.

Personae enim notat dignitatem cum dicit: " Quis est, " hoc est, quantae dignitatis. Simile, Luc. vii, 49 : Quis est hic, qui etiam peccata dimittit ? Psal. XXIII, 8 et 10 : Quis est iste rex gloriae ? Luc. xv, 8 : Quae mulier habens drachmas decem, etc. Nec ignorat sexum, quaerens per dictionem masculini generis, sed sciens foeminam esse, quae jam mente virum induerat, ponit interrogationem per masculinum. II Machab. VII, 20 et 21 : Supra modum mater mirabilis, et bonorum memoria digna,... quae faemineae cogitationi masculinum animum inserens, etc.

" Qui me tetigit. "

Ecce supponit virtus actum, qui est tactus. Tangitur enim Deus formata, viva, et devota fide. Formata per dilectio- nem, viva per sperandarum rerum in corde vigorem, devota per desiderii fervorem. De formata dicitur, ad Galat. v, 6: Fides quae per charitatem operatur. Vivit autem fides, quia secundum actum et experimentum in nobis, certitudine quadam fundat res sperandas. Ad Hebr. XI, 1: Fides est sperandarum substantia rerum, argumentum non apparentium. Fervens autem fides est, quae non sinit cor in seipso quiescere, quin tendat in id quod credit: et haec est quae vocatur non fita. I ad Timoth. I, 5 : Charitas est de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta.

" Negantibus autem omnibus, dixit Petrus, et qui cum illo erant. "

Ecce illuminationem de quaestione Domini desiderantium responsio. . Et tanguntur tria, quorum primum est eorum qui virtutem verborum Domini ignoraverunt, negatio. Secundum autem Petri, qui princeps Apostolorum erat, et aliorum qui cum illo erant, ad illuminationem Dominum inclinans responsio. Tertium autem de quaestione a Domino facta admiratio.

Primum notatur in hoc quod dicitur : " Negantibus autem omnibus. " Non enim negat sermonem Domini nisi qui virtutem ejus ignorat. Qui autem virtutem verborum Domini cognoscit, non negat: sed aut assentit, si intelligit: aut si non intelligit, illuminationem exspectat et requirit. De negantibus autem dicit Job, XXXI, 28 : Quae est iniquitas maxima, et negatio contra Deum altissimum. Ad Tit. I,2: Non mentitur Deus. Numer. XXIII, 19: Non est Deus quasi homo ut mentiatur. Ad Roman. III, 4: Est Deus vexax : omnis autem homo mendax." Negantibus autem omnibus " sermonem Domini, " dixit Petrus, " Apostolorum princeps, et vertex in solidissima petra veritatis fundatus. Matth. XVI, 17 : Beatus es. Simon Bar Jona, quia caro et

sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus qui in caelis est.

" Et qui cum illo erant, " in consensu studii ad veritatis inquisitionem. Psal. CIV, 4 : Quaerite faciem ejus semper. Qui non fuerunt rebelles lumini.

" Praeceptor, turbae te comprimunt et affligunt, et dicis : Quis me tetigit ? "

In hac admiratione continentur tria. Primum quidem praeceptoriae excellentiae professio. Secundum, ejus quae in effectu apparuit veritatis, ostensio Tertium autem, de quaestione a Domino facta admiratio.

Dicit enim : " Praeceptor, " quia suum erat omnis divinae illuminationis dare praecepta. Praeceptor enim est omnis magisterii habens perfectionem. Luc. v, 5 : Praeceptor, per lolam noctem laborantes, nihil cepimus. In verbo autem tuo laxabo rete. Quasi dicat: Quamvis humanae rationi videatur inutile, scio quod verbum tuum fultum est omni veritate, nec potest esse irritum et inane quod loqueris. Proverb. viii, 8 : Justi sunt omnes sermones mei, et non est in eis pravum quid neque perversum. Matth. XXIV, 35,et Luc. XXI, 33 : Verba mea non transibunt.

" Turbae te comprimunt. "

Ecce veritatis quae est in effectu apparet ostensio. Turbae autem sunt multitudo turbata, confusa: et tamen Dominum sequens. Multitudo quidem ad unum non reducta, eo quod unus non univit eam spiritus : sicut dicitur, Act. IV, 32 : Multitudinis credentium erat cor unum, et anima una. Turbata autem fuit affectus turbatione, quia non simplioi corde quaerebat Dominum. Contra quod dicitur, Sapient. I, 1 : Sentite de Domino in bonitate, et in simplicitate cordis quaerite illum. Confusa autem fuit in ordinatione, quia modo confitebatur, modo negabat:

modo honorabat, modo lapidare volebat. Joan. VII, 12: Quidam dicebant: Quia bonus est. Alii autem dicebant: Non, sed seducit turbas. Sequebatur autem Dominum pro corporis et non animae utilitate. Joan. VI, 26 : Quaeritis me, non quia vidistis signa, sed quia manducastis ex panibus. Et ideo etiam haec turba non tangit Dominum ad virtutis emissionem, sed ad compressionem, et afflictionem. Psal. xxxvii, 9 : Afflictus sum et humiliatus sum nimis : rugiebam a gemitu cordis mei. Malach. iii, 8 : Si affiget homo Deum, quia vos configitis me? Et ideo dicit suis. Joan. XVI, 33 : Haec locutus sum vobis, ut in me pacem habeatis. In mundo pressuram habebitis: sed confidite, ego vici mundum. Turba ergo talis comprimit Jesum, et affligit. Et ideo in eam nihil suae virtutis emittit.

" Et dicis, " qui non nisi vera dicis. Deuter. XXXII, 4 et 5 : Deus fidelis, et absque ulla iniquitate, justus et rectus. Peccaverunt ei, et non filii ejus in sordibus.

" Quis me tetigit? "

Quod dictum quidem omnes miramur, et quaerimus a te, scire desiderantes causam dicti tui. Vidit enim Petrus tangi Dominum et comprimi extrinsecus: qui tactus similis est tactui mathematico, qui tangendo conjungitur quidem in ultimis, sed non faoit aliquam naturalis virtutis immutationem. Naturalis autem tactus est, quando quod tangit et tangitur, immutant se invicem secundum suas virtutes et qualitates. Et admirabatur de quo horum tactuum Dominus loqueretur.

Et lux vera (quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum , quae semper adest quaerentibus veritatem) dixit quod sequitur:

" Et dixit Jesus: Tetigit me aliquis : nam ego novi virtutem de me exiisse. "

" Et dixit Jesus, " subobscure, ostendens suae quaestionis rationem et illuminationem.

Dicit autem duo. Confirmat enim primo iterando quod dixerat : " Tetigit me aliquis, " non tactu turbarum comprimente et affligente, per quom nulla de me elicitur virtus, sed tactu devotionis et fidei. Cantic. v, 4 : Venter meus intremuit ad tactum ejus. Venter enim est quo continentur virtutes divinae. Luc. VI, 19 : Virtus de illo exibat, et sanabat omnes.

Et attende, quod tacta fimbria tactum se dicit: quia ad litteram fumus et vapor a corpore Salvatoris resolutus, quod divinitati unitum est, fimbriae adhaesit, et virtus ejus fideles salvavit.