124 BARCHINONEN.

concludendum esset potius de commoditate agi quam de ne- cessitate, atque idcirco rationes ad gratiam concedendam hic minime concurrere.

GRATIA INDULGENDA VIDETUR. Nihilominus ex altera parte observari posset, antiquitus ob copiam populi et sacerdotum defectum, plures missas ab eodem presbytero eadem die cele- brari consuevisse, et hanc consuetudinem sequentibus saeculis remansisse intactam, Ecclesia permittente, quamvis sacerdo- tum numerus auctus fuisset. Card. Bona Rer. Liturgie, lib.l, cap. IS, % 5 et seq. ; Benedictus XIV de Syn. Dioec. lib. 5, cap. 8, §8. Verum cum tractu temporis nonnulli ad solum finem eleemosynam captandi saepius in die sacrificia litarent, Romani Pontifices Leo IV primum, tum Innocentius III in cit. cap. Consuluisti, et Honorius III in cit. cap. Te Refe- rente ad abusus compescendos, iterationem missae severa lege prohibuerunt. Hinc igitur forsan erui fas esset, quod huius- modi lex benigniori quadam interpretatione intelligi possit, cum omnis exulet avaritiae suspicio et abusuum periculum removeatur. Et quamvis venia binandi a Benedicto XIV ad praecisam necessitatem populi coarctetur, admittunt tamen Doctores dari causas aequipollentes, in quibus eadem appli- cari queat dispositio, horumque sententiam et S. C. C. non una tantum vice in sua praxi ratam habuit.

Scimus autem Ecclesiam, quoties magna fidelium pars missae sacrificio destitueretur, rationum momenta adesse au- tumavisse ad facultatem binandi indulgendam. Ita ex. gr. S. C. de Propaganda Fide anno 1832 Episcopo Nicopolitano in Bulgaria significabat : « Sedem Apostolicam dictam facul- tatem concedere in bonum spirituale fidelium, desiderio ut omnes praeceptum ecclesiasticum adimplere possint. » Vide etiam Pasqualigo De Miss. Sacrif. q. 844, n. i l .

Cum itaque in themate incolae paroeciae SS. Gervasii et Protasii, absque petito indulto non modo praeceptum audien- di sacrum facile adimplere nequeunt, sed teste Episcopo, fideles « ob angustiam templi praeceptum missae adimplere non possent ; (et alibi) quamplurimi sunt, qui ad visitan-