Et hoc est quod sequitur:

" Nam ego novi virtutem de me exiisse. "

Luc. v, 17 : Virtus Domini erat ad sanandum eos. Act. x, 38 : Pertransiit benefaciendo, et sanando omnes oppressos a diabolo, quoniam Deus erat cum illo. Cognovit autem hoc Dominus per sui effectus experimentum: qui tamen omnia praecognovit per deitatis suae sapientiam et praefinitionem.

" Videns autem mulier quia non latuit, tremens venit, et procidit ante pedes ejus, et ob quam causam tetigerit eum, indicavit coram omni populo, et quemadmodum confestim sanata sit. "

Hic incipit veritatis plena reseratio.

Et continet duo : ex parte mulieris scilicet veritatis confessionem, ex parte autem Domini facti miraculi confirmationem, et causae miraculi revelationem ad omnium fidelium et infidelium eruditionem.

Circa primum notantur tria, scilicet, causa mulierem ad confessionem veritatis inducens, modus humilitatem confitentis praetendens, et ipsa confessio veritatem explanans.

Causa autem quae mulierem ad confitendum induxit, tangitur in hoc quod dicit : " Videns autem mulier, " visu fidei et munditiae cordis, quibus duobus oculis potentia videtur deitatis in Christo miracula faciente. Psal. cxviii, 18: Revela oculos meos, et considerabo mirabilia de lege tua. Luc. x, 23 : Beati oculi qui vident quae vos videtis.

His ergo oculis vidit " quia non latuit, " scilicet eum quem nihil latere potuit. Ad Hebr. IV, 13: Omnia nuda et aperta sunt oculis ejus, ad quem nobis sermo. Eccli. xxiii, 28: Oculi Domini multo plus lucidiores sunt super solem,.., intuentes in absconditas paries.

" Videns " ergo quia visa est ab eo quem nihil latuit: quamvis dissimularet ut convenientius instrueret adstantes, et ad fidem induceret aliena confessione virtutis,

" Tremens venit, etc. "

Ecce modus plenam et perfectam praetendens humilitatem.

Et tangit quatuor: tremorem verecundaris, accessum amantis, procasum adorantis et humilitatem se sibi per omnia subjicientis.

De primo dicit: " Tremens, " verecundia eam quasi dissolvente: quia se tanti miraculi operatione reputavit indignam, et incongruum sibi esse quod gratissimo conspectui Christi praesentaretur. Psal. II, 11: Servile Domino in timore, et exsultate ei cum tremore. Job, IV, 14 et 15: Pavor tenuit me, et tremor, et omnia ossa mea perterrita sunt: et cum spiritus me praesente transiret, inhorruerunt pili carnis meae.

" Venit: " charitate Deo appropin- quans. Jacob. IV, 8 : Appropinquate Deo, et appropinquabit vobis.

" Procidit, " adorando. Matth. IV, 10, et Deuter. VI, 13 : Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies. Psal. xliv, 12 : Ipse est Dominas Deus tuus, et adorabunt eum." Ante pedes ejus, " se humiliter sibi subjiciendo. Psal. xxxvi, 7 : Subditus esto Domino, et ora eum. Psal. cxxxi, 7 : Adorabimus in loco ubi steterunt pedes ejus. Simile quid peragens illi peccatrici quae erat in civitate . Non enim despectabilem reputavit locum, ubi illa consecuta est veniam, ubi gratias agit, ubi misericordiam invenit per effectum salutis.

" Et ob quam causam, etc."

Ecce confessio veritatis duplex. Confitetur enim opus, et confitetur effectum operis. Opus enim quod fecit in intentione sua, causabatur ex sperato effectu salutis : licet secundum rem e converso per tactum meritorie causaretur effectus salutis.

Et hoc est quod dicit : " Et ob quam causam, " quae non in re, sed suae intentionis causa fuit, " tetigerit eum, " sciens scriptum esse, Cantic. I, 2 : Oleum effusum nomen tuum. Et ideo tangit ut oleum misericordiae eliciat.

" Coram omni populo, " ut famosius sit miraculum, " indicavit. " Opera autem Dei revelare et confiteri honorificum est . Isa. XII, 5 : Annuntiate hoc in universa terra.

" Et quemadmodum confestim sanata sit. "

Ecce confessio salutis. Isa. LIII, 4 : Vere languores nostros ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit. Unde Glossa : " De Jesu erit virtus, quae propitiatur omnibus iniquitatibus nostris, et sanat omnes infirmitates nostras. "

" At ipse dixit ei : Filia, fides tua salvam te fecit: vade in pace. "

Ecce operatae salutis confirmatio.

Et tanguntur tria : benigna salvatae allocutio, efficaciae fidei protestatio, pacifica mulieris sanatae dimissio.

Primum notatur cum dicit : " Filia, " quae jam patrem requiris et similitudinem praetendis. Ruth, iii, 10 : Benedicta es a Domino, filia, et priorem misericordiam posteriore superasti. I Joan, III, 2 : Nunc filii Dei sumus : et nondum apparuit quid erimus. Scimus quoniam cum apparuerit, similes ei erimus.

" Fides tua salvam te fecit. "

Causa meritoria non ex condigno, sed ex congruo. Luc. VII, 50 : Fides tua te salvam fecit. Haec autem est fides formata, quae cor purificat. Et hoc quod postulavit, Christum praestare posse non dubitat. Act. xv, 9 : Fide purificans corda eorum. Jacob. 1, 6 : Postulet in fide nihil haesitans.

" Vade in pace "

Tibi per sanitatis operationem restituta. Isa. lvii, 2 : Veniat pax, requiescat in cubili suo qui ambulavit in directione sua. Haec est pax in qua non bellat oppugnans infirmitas, sed sanitatem confirmat, et consolatur cordis tranquillitas. Ad Philip. IV, 7 : Pax Dei quae exsuperat omnem sensum, custodiat corda vestra et intelligentias vestras. Haec responsio et dimissio confundit turbam comprimentem, erudit caetum Apostolicum quaerentem, consolatur infirmum ad Christum accedentem, et confutat haereticum de divinitate Christi mentientem, et confortat Jairum majus a Domino miraculum expetentem. Sicut enim dicit Gregorius, ex " perceptione praesentium

" munerum, firma fit exspectatio futuro-" rum."

Et in hoc terminatur miraculum de sanatione mulieris haemorrhoissae.

" Adhuc illo loquente, venit quidam ad principem synagogae, dicens ei : Quia mortua est filia tua, noli vexare illum. "

Ut vitae et mortis ostendatur habere imperium verbum a discipulis praedicandum, ad hoc inducitur ista historia. In hac enim potestate verbi, perficiuntur Episcopi in hac ultima parte istius capituli.

Dividitur autem historia haec in quatuor particulas : in quarum prima continetur id quod ostendit miraculi istius magnitudinem : in secunda, continetur id quod facit ad gratiae istius in alios propagationem: in tertia, id quod facit ad maerentium consolationem, et irridentium confutationem : in quarta vero, id quod facit ad miraculi perfectionem et admirationem.

In prima harum duo sunt paragraphi. Primo enim nuntiatur mors cum diffidentia suscitationis. Consequenter confortatur ad fidem cum certa promissione salutis.

Quatuor autem tanguntur in paragrapho primo. Notat enim primo continuationem hujus historiae, in qua omnes tres Evangelistae conveniunt, quod immediate continuatur ad praecedentem .

Quia, sicut diximus, praecedens factum inducitur in argumentum fidei ad istud : sicut et Judaei admirantes dicunt, Joan. XI, 37 : Non poterat hic qui aperuit oculos caeci nati, facere ut hic non moreretur. Consequens enim est ut si vitae habet potestatem, quod et mortis habeat potestatem, et quod in ditione sua cun-cta sint posita . Et Apostolus, I ad Corinth. xv, 54-58, postquam ostendit quod omnia subjecta sunt ei, infert quod novissime etiam inimica destruetur mors. Et sic procedit hic Christus, sui verbi ostendens potestatem. Et hoc est quod dicit:

" Adhuc illo loquente. "

Et simile est in contrario, cum Dominus probare vellet beatum Job, quod dicitur . Sed et illo adhuc loquente, venit alius, etc . Ut sicut ibi tristia tristibus succedebant, ita hic virtus virtutis esset argumentum, et augeretur fides credentium.

Secundo, tangit fidem nuntii venientis, cum dicit :

" Venit quidam. "

Quasi dicat : Non quilibet dubitatae fidei, sed exceptae actionis. " Quidam, " cui credi oportebat, " venit ad principem synagogae, " ad quem parvus vel dubitatae fidei nuntius non mitteretur. III Reg. XIV, 6 : Ego missus sum ad te durus nuntius. Isa. XXI, 6 : Vade, et pone speculatorem : et quodcumque viderit, annuntiet. Dispensatoria autem est haec nuntiatio ad magnitudinem faciens miraculi.

Tertio, tangit nuntium quod affert:

" Dicens ei : Quia mortua est filia tua. "

Dixit autem cum diffidentia spei salutis, aestimans diminutam virtutem esse Domini, quae qualitates vitae mutare posset, et non haberet mortis potestatem. Mors autem privatio est vitae, corruptio principiorum naturae, exspiratio spiritus vehentis virtutes vitales in corpore, destructio organicorum instru- mentorum animae. Et ideo secundum naturam impossibilis est regressus a morte ad vitam. Sapient. II, 1 : Non est qui agnitus sit reversus ab inferis. Thren. III, 53 : Lapsa est in lacum vita mea, et posuerunt lapidem super me. Talis igitur est mors puellae.

Ut autem dolor crucians ostendatur in patre, dicitur : " Filia tua, " quae pignus est naturae, unicum solatium vitae tuae, autequam fructum ex ea receperis. Luc. II, 35 : Tuam ipsius animam pertransibit gladius, ut revelentur ex multis cordibus cogitationes. II Reg. xviii, 33 : Quis mihi tribuat ut ego moriar pro te ?

Quartum est in paragrapho isto argumentum diffidentiae salutis, cum dicit nuntius :

" Noli vexare illum. "

Et est ista diffidentia pietati admixta : ne Jesus qui in multis procurans salutem nostram laboraverat, ulterius in cassum vexaretur. Exod. xviii, 18 : Stulto labore consumeris. Marc. v, 35 : Filia tua mortua est: quid ultra vexas Magistrum? Quasi dicat: Consolationem accipe quam poteris : quia filia tua non redibit ad vitam. Sic, II Reg. xii, 22 et 23, David mortuo filio consolatus est, dicens : Propter infantem, dum adhuc viveret, jejunavi, et flevi: dicebam enim : Quis scit si forte donet eum mihi Dominus, et vivat infans ? Nunc autem quia mortuus est, quare jejunent ? Nunquid potero revocare eum amplius ? Ego vadam magis ad eum : ille vero non revertetur ad me. Et haec est causa quod nuntius a Domino non increpatur : quia factis Patriarchae et Prophetae se conformavit, sed tantummodo confortavit patrem.