CAPUT XXVIII.

De natura olivae, et proprietatibus ejus arboris quae vocatur oppoponacum, et de natura olendri.

Oliva nota est, convalescit autem in aere temperato : propter quod non est inventa fructum facere in aliquo majoris latitudinis quam sextum clima : si crescit in septimo climate et floret, tamen non est inventa fructificare, neque folia ejus sunt perfecta, neque flores citra sextum elima. desiderat autem pinguem terram et planam, cujus nutrimentum non sit abstractum ab aliis plantis : eo quod ipsa oliva plurimo humido indigeat: et ideo quidquid plantatur juxta eam, macilentum facit eam. Terra autem in qua magis convalescit, est cujus colles et montes habent devexitates latas valde, non praecipites, sed paulatim declinantes. In his enim continue propter devexum stillat ad eam humor, et satis re- tinetur circa radices ejus : eo quod locus non est praeceps, sed latae devexitatis. Debet autem diligenter custodiri ab excessu bestiarum ut radatur cortex ejus : quia tunc exsudaret humorem,et efficeretur sterilis et arida. Similiter autem nocet ei transitus quorumcumque : eo quod conculcata in transitu terra et indurata non permittit ad eam humorem sufficientem : quia si stercorizatur et foditur terra, melius erit.

Est autem oliva corticis cinerei fere sicut arbor quae tremula vocatur. Lignum autem ejus non est solidum aut compactum multum, sed videtur esse sicut lignum mali crescens ex tunicis, et non ex medulla per radios. Est autem non alti neque magni stipitis, et ex stipite multos per circuitum ramos emittit frequenter, et ex ramis virgas plurimas ordinate habens nodos quosdam in loco emissionis radiorum : et in loco virgarum quasi semper emittit duo folia quae purgamenta sunt aquei humoris in generatione ramulorum : et sic progreditur ut frequenter nisi impediat accidens, quod est inobedientia et confusio materiae : propter quod dicit Rabbi Moyses eam pullulare ad modum candelabri, quod brachia sua emittit de medio hastili : et cum hastile elevatur ex utraque parte, elevantur et brachia sua. Habet autem et folia multa quae sunt spissa multa et viridia in una parte ad albedinem declinantia : et sunt in figura et colore similia foliis salicis, sed sunt spissiora. Habet etiam fructum qui exteriorem corticem habet terrestrem, et in ipso est caro pinguissima, quae dicitur adeps olivae, ex qua exprimitur oleum, in cujus medio habet os durissimum, et in illo nucleum pellicula tenui involutum, sicut involvuntur alii nuclei nucum : et est iste fructus primo viridis, et postea rufus subniger, et tandem niger efficitur quando oleum maturatum est. Similiter autem primo est durum, et paulatim mollificatur cum maturatur.

Dicunt autem quidam., arborem vocari

oleam, et fructum oliuam, liquorem oleum, et os quod in ipso est vocari amurcam. Haec autem arbor habet etiam florem, et dum floret, spargit odorem suum longe aliis arboribus : et hic Hos non est multorum foliorum sicut sunt flores aliarum arborum : sed ut frequenter habet duo folia, et est albus respersus quadam citrinilate. Virtutem autem sementinam habet multiplicem : a radice enim pullulat abscissa, et a trunco abscissis ramis. Adhuc autem etiam rami ejus convalescunt in terram infixi, aut insiti in trunco parvi rami ejus statim convalescunt. Pullulat autem etiam a nuclco suo amurcae : sed melius convalescit a ramis infixis in terram vel insitis : propter quod etiam Virgilius miratus est ramum olivae, qui fere siccus videbatur, pullulasse cum in terram fixus fuit. Non vult autem hoc lignum irrigari fontibus vel rivis, eo quod aqua illa gravis est, et cito fluit a radice deorsum : sed potius pluviis gaudet, in aqua vaporosa est, et statim fumat in radices ejus. Radices autem cum infigit in terram,juxta quamlibet furcationem radicum habet duo additamenta alba ad similitudinem foliorum, nisi quod sunt magis spissa, et magis pinguia, et illa adduntur radici, et deficiunt in substantiam ejus : et ideo versus imum videntur folia, et versus sursum videntur radices.

Est autem oleum maturum absque dubio calidum et humidum temperate : quod autem ante maturitatem exprimitur, est frigidum : et ideo maturum est sanis bonum. Cum autem antiquatur, tunc fit stipticum, et tandem faetidum, et tandem nocivum ad esum, licet valet ad multas operationes medicorum. Omnes autem olei species corpora confortant et alleviant motum, et sunt attractivae. Dico autem species olei illius arboris sive sit oleum hortensis, sive silvestris oleae, et sive sit maturae olivae, sive etiam aliquantulum ante maturitatem expressum, et nutrit quidem oleum sed parumper : sed multum condit cibum : sed est con- trarium his quae ex putredine nascuntur, sicut pediculis, et pulicibus, et muscis, et vespis, et apibus : haec enim incidentia moriuntur. Folia autem olivarum silvestrium prohibent sudorem quando de eis unguntur corpora : et quando decoquuntur in aqua donec fiant sicut mel mollia et viscosa et dulcia, leniuntur super dentes corrosos, et evellunt eos. Oleum autem olivae (de quo dictum est) omni die acceptum continue conservat capillos, et prohibet velocitatem canitiei. Gumma autem istius arboris mordicat linguam, et praecipue silvestris oleae : et illa provocat sanguinem matricis et ani, et extrahit foetum. Cum autem cum oleo et aqua calida provocatur nausea et vomitus, rumpit virtutem veneni bibiti. Gumma autem olivarum silvestrium numeratur inter medicinas mortiferas. Est autem in hac arbore masculus et foemina, sicut in ante habitis satis est declaratum.

Est etiam arbor secundum Avicennam quae vocatur oppoponagum, quae non elevatur a terra, et habet folia sicut ficus, sed sunt parva, et sunt vehementis viriditatis, sed incisas et divisas habent quasdam partes rubeas. Stipites autem ejus et rami sunt sicut cucumeris jacentia super terram, et super illa sunt pili quidam asperi pulverulenta, et super extremitates ejus nascitur germen ejus in modum coronae, sicut etiam facit germen suum anhetum et foeniculum : et flos ejus est citrinus, et folia floris sunt boni odoris. Venae autem hujus arboris sunt plurimae, quae omnes ramificantur a radice una : habent autem omnes grossum corticem qui gravis est odoris. Gumma etiam habet, sed extrahitur incisione radicis ejus, quando primo incipit crura sive ramos emittere : et quando fricatur, est quod exit coloris citrini, sicut est succus celidoniae. Crus autem sive ramus quem emittit, est ad minus unius cubiti inter radicem et frondes : et super illud ramificant sicut folia foeniculi, sed est debilior foeniculo : habet etiam in his aliquando

sicut folia camomillae albae : sed id quod apparet desuper in superficie, est sicut sit aureum. Est autem in radice sua album quoddam boni odoris mordificans linguam : et hoc est melius in ea. In fructu autem ejus melius est id quod est super crus ejus sub nervo medio ipsius. In gumma autem ejus melius est quod est valde amarum et intrinsecus album et extrinsecus croceum frangibile, et in aqua dissolubile : nigrum vero leve est adulteratum : est autem totum hujus arboris fere calidum et siccum.

In operatione autem est resolutiva ventositatum, Ienificativa et abstersiva : habet autem virtutem magnam in diversis operationibus medicorum. Adhuc autem si ponantur ex eo duo aurei, hoc est, pondus duorum aureorum in duobus urceolis musti, clarificatur infra duos menses, et mustum illud confert valde hydropicis. Fructus autem ejus provocat urinam et menstrua, et cum absynthio bibitus interficit foetum. Hoc autem maxime facit radix ejus : ipsa namque abortum facit, et supposita et bibita confert praefocationi matricis : valet etiam emplastrum ex eo cum pice contra morsum rabidi canis. Si autem cum aristologia bibatur et tyriaca, contra puncturas venenorosum et similiter operatur succus ejus. Est autem omnis operatio ejus propinqua ammoniaco.

Oleandrum autem est frutex, et dividitur in duo genera. Unum enim est in desertis domibus nascens, qui vocatur silvestris : cujus folia sunt sicut folia portulacae,strictiora tamen aliquantulum, et thyrsi sunt longi expansi super terram, et apud folia ejus sunt spinae. Fluvialis autem est alia species ejusdem fruticis, quae nascitur in ripis f;ixopri,. cikisthyrsi a terra elevantur, et spinae ejus sunt occultae, et folia ejus sicut folia salicis, et sicut folia amygdali, et est saporis valde amari : et superiora cruris, hoc est, malleorum sive stipitum ejus sunt grossiora in floribus cruris ejusdem, et flos ejus sicut rosa rubea : et est bonus valde., et super ipsum egreditur quoddam simile pilis : et ejus fructus est apertus Ianugine plenus. Est autem plantae haec calida et sicca, operatione autem sua resolvit valde, et ex decoctione sua sternuntur domus, et tunc interficit pulices et vermes terrenos, et flos ejus facit sternutationem : et pro certo haec planta et ejus flos est venenum tam hominibus quam bestiis : et tamen quod admiratione dignum est, cum bibitur mixta cum vino et ruta decocta, liberat a venenis vermium venenosorum.

Oleaster autem dicitur arbor infecunda, folia habens sicut folia olivae, sed latiora sunt parum. Est autem arbor silvestris amara inculta, cui tamen si inferatur ramus, efficitur fructuosus. Gumma autem stillat ab eadem arbore, quae est mordificatva sicut et caeterae plures gummae arborum.

Onycha habet sententiam valde dubiam. Antiquorum enim sententia fuit, quod esset genus gummae arboris, quae eodem nomine vocatur, et nascitur in aethiopia et terris vicinis illi : et haec (ut quidam dicunt) gumma per successiones temporum mutatur in lapidem, qui est sicut unguis hominis : et ideo onycha sive ungula vocatur. Avicenna autem videtur dicere, quod onycha sive ungula dicitur, est de genere blaccae Byzantiae, hoc est, Constantinopolitanae : et non est aliquid plantae, sed testa ostreae ad modum unguis humani polita, et optimi odoris, praecipue quando pulverizata projicitur in ignem. Dicit autem Dioscorides quod veniunt de mari Indiae, et aliquando de mari Rubro. Quaedam autem sunt Babylonicae nigri ores aliquantulum et parvae, et sunt omnes boni odoris valde. Sunt autem naturaliter calidae et siccae omnes et subtiliativae : et suffumigatio earum valet epilepticis.