EPISTOLA ENCYCLICA 135

îiomines videant, partem maximam, dum quidem humanitatis progressus haud immerito extolluntur, ita digladiari atrociter inter se, ut fere sit omnium in omnes pugna? Cupiditas pacis omnium, profecto pectora attingit, eamque nemo est qui non invocet vehementer. Pax tamen, reiecto Numine, absurde quae- ritur : unde namque abest Deus, iustitia exsulat; sublatâque iustitia, frustra in spem pacis venitur. Opus iustitiae pax (1). - Novimus equidem non paucos esse, qui studio pacis du- cti, tranquillitatis nempe ordinis, in coetus factionesque coa- lescunt, quae ab ordine nominant. Proh tamen spes curasque inanes! Partes ordinis, quae pacem afferre turbatis rebus rea- pse queant, unae sunt: partes faventium Deo. Has igitur pro- movere necesse est, ad easque quo licebit plures adducere, si securitatis amore incitamur.

Verum haec ipsa, Venerabiles Fratres, humanarum gen- tium ad maiestatem Dei imperiumque revocatio, quantumvis li- cet conemur, numquam nisi per Iesum Christum eveniet. Mo- net enim Apostolus: Fundamentum aliud nemo potest ponere praeter id quod positum est, quod est Christus Iesus (2). Sci- licet unus ipse est, quem Pater sanctificavit et misit in mun- dum (3); splendor Patris et figura substantiae eius (4), Deus verus verusque homo: sine quo, Deum, ut oportet, agnoscere nemo possit; nam neque Patrem quis novit nisi Filius, et cui -voluerit Filius revelare (5). - Ex quo consequitur, ut idem o- mnino sit instaurare omnia in Christo atque homines ad Dei obtemperationem reducere. Huc igitur curas intendamus opor- tet, ut genus hominum in Christi ditionem redigamus : eo prae- stito, iam ad ipsum Deum remigraverit. Ad Deum inquimus, non socordem illum atque humana negligentem, quem mate- rialistarum deliramenta effmxerunt; sed Deum vivum ac ve- rum, unum natura personis trinum, auctorem mundi, omnia sapientissime providentem, iustissimum denique legis latorem, qui sontes plectat, praemia proposita virtutibus habeat.

Porro qua iter nobis ad Christum pateat, ante oculos est: per Ecclesiam videlicet. Quamobrem iure Chrysostomus: Spes

(1) Is. XXXII, 17. (2) I Cor. m, 11.

(3) Io. x, 36.

.(4) Hebr. i, 5.

<S) Matth, xi, 27.