CAPUT XXX.

De platano, populo, pino, et picea, et pistacia, et pomario Adae, et pyro, et piperis arbore, et persici, et pruni, et arbore quae peridix vocatur.

Platanus autem est arbor magnae quantitatis valde, et nota in habitationibus nostris. In partibus enim Germaniae et Sclaviae magna fiunt aedificia de illis arboribus, et tabulae magnae valde : propter quod nihil veritatis habent, qui dicunt eas esse arbores parvas in insulis Germaniae crescentes : quoniam nec Germania insula est, neque insulae sunt in ipsa, neque platanus arbor parva est, sed magnae quantitatis et alta sicut magnae quercus.

Est autem arbor corticis cinerei et stipitis permaximi quando ad statum pervenerit : et altus est stipes ejus quando dilatatur in ramis, et crescit in radicibus multum profundatis, et opportune provenit in terra quae congesta est ex inundatione aquarum juxta aquas, et in terris aliquantulum humidioribus quam sint montes, aut communis elevatio terrarum : profundat autem multum in illa radices, et habet radices multas. Est etiam albi ligni valde, quod habet in se maculas adhuc communi ligno albiores : quae maculae decorum reddunt lignum. Folium autem ejus fere in colore et figura est sicut pampinus vitis, sed magis tenue et magis leve quam ista : et est in quantitate pampini vitis quae vocatur vitis Sclava.

Est autem hoc lignum habens nascentias quasdam aliquando in radicibus, aliquando autem in stipite, et aliquando in ramis majoribus : et istae nascentiae habent transversos poros : et ideo in ipsis diversae sunt viae nutrimenti: et ex. illis efficitur myrrha nobilissima, ex qua fiunt scyphi pulcherrimi, et alia quaedam utensilia. Ipsum autem lignum aedificiis est aptum et maxime illis quae figuras habent incisionis subtiles.

Relatum autem per operationes medicorum ad corpus hominis, habet virtutem lenificandi et humectandi et maturandi et mollificandi : non tamen ita deservit medicinae sicut optime convenit architecturae lignum istud.

Populus etiam arbor nota apud nos, quae ideo populus vocatur, quia cum abscinditur, ex radice ejus multitudo ad modum cujusdam nascentis renascitur. Haec autem arbor calida est et humida aliquantulum, et crescit juxta aquas, et maxime in insulis aquarum fluentium, et maxime in insulis Danubii. Gemmae foliorum ejus sunt aromaticae : et fit ex eis unguentum quod populeon vocatur. Est autem folium ejus in una parte album, et in altera viride vehementis viriditatis. Et dicit Plinius, quod est alia speciei? hujus arboris, cujus folia sunt fusca. Es1 autem corticis sicut cortex tremulae, et esl arbor multum alta, albi ligni et non multum duri, et arbor sterilis, et, ut videtur, proprietates plures habens foeminae. Ferunt incantatores, quod succum foliorum bibens post fluxum suorum menstruorum, non concipiat, sed sterilis efficiatur

Pinus autem ab acumine foliorum suorum sic vocata est, quod antiquitus e etiam nunc pinum est id quod acutum. Es autem arbor in cortice et in ligno multum accedens ad abietis naturam, nisi quoc non est adeo alta et magna : dilatat ramos, habens fere per omnia folia abietis. Habet autem pomum magnum ligneum, in. cujus medio est linea lignea, ex qua per circuitum egrediuntur ligna, quae extra videntur quasi abscissa, inter quae claudit nuces suas, sicut in ante habitis de cedro dictum est.

PICEA dicitur quasi piscata, eo quod multam picem emittat : et est arbor de genere abietis, et utuntur eo quidam Germanicorum pro facibus et luminaribus : et maxime radix ejus lucide ardet: quoniam ab ipsa pix non evaporavit. Est autem in radice quasi perlucida arbor propter humorem multum picis quae est in ea, et cum extrahitur pix, fit fornax concava, et opertorium ejus fit convexum de limo terrae, et est tenue glutinosi limi, ita quod flamma non penetrat ipsum, et circa convexum fornacis fit de eodem limo alia fornax per circuitum illius : et est distantia inter interiorem et exteriorem forte dimidii cubiti, ita tamen quod lar in. quo est ignis qui est fundus fornacis, sit unus utriusque, et supponitur ignis in interiorem, et ligna piceae truncata in partes parvas ponuntur super convexum interioris et in concavo exterioris : et tunc virtute caloris exsudat pix ex eis, et distillat in canalem qui. est inter duas fornaces, qui paulatim declivis est ad anterius fornacis, et ibi effluit per foramen in vasa ad receptionem ejus formata et praeparata. Odor radicis ejus odorem nardi pistici, sive piscatae repraesentat, et est calida et sicca.

Ferunt etiam de quadam arbore, quae vocatur pomarius Adae, eo quod poma ejus morsum quemdam et vestigia dentium in pomo suo repraesentant, et est

in Oriente ad Meridiem.

Pyrus est arbor nota valde quasi in omni terra convalescens. Est autem profundae radicis, et magnae quantitatis, corticis asperi et fusci, et solidi ligni, et ex truncis concrescit, et declinat ad rubedinem in colore, et est rectorum pororum. Folium autem habet planius et durius quam malus, et aliquantulum strictius. Et cum est silvestris haec arbor et inculta, spinarum efficitur valde acutarum. Cum autem colitur, spinositatem amittit : eo quod spinae non sunt de natura eius, sed ex malitia nutrimenti proveniunt : et haec arbor multas proprietates habet masculi respectu mali, sicut supra diximus. Flos autem ejus est albus ut frequenter, nihil ruboris habens : et in hoc differt a floribus mali qui sunt aliquid rubedinis habentes.

Fructus autem ejus est solidus magis quam fructus malorum, et componitur ex tot substantiis, ex quot componitur malum, cortice videlicet, et carne, et siliqua lignea tenui valde quae est theca nucleorum, et cortice nuclei, et farina ejus, florem suum habens supra fructum suum, sicut et malum. : sed non est ita rotundus hic fructus sicut malum in genere suo, sed potius pyramidalia inveniuntur pyra, licet quaedam sint rotunda, et quaedam circularia : et quia sunt in genere suo solidiora quam mala, necesse est ipsa magis esse terrestria : et ideo sunt frigida et sicca. Quaecumque tamen ipsorum sunt subtilioris commixtionis et dulcioris saporis, sunt minus nociva cocta, et minus nocent quam cruda : et quae cocta sunt, magis valent assa quam elixa : eo quod magis sudavcrunt superfluum humidum. Quaecumque autem cruda sunt quae diu jacuerunt, dummodo incorrupta sint, minus ventosa sunt quam recenter de arbore ablata.

Narrat autem Avicenna de quodam genere pyri tertii climatis, quod etiam forte in quarto invenitur, quod senabind vocatur, et est magnae quantitatis, et vehementis rotunditatis, et subtilis corticis, et boni coloris, et est quasi parvum in visu, et est dispositum sicut ipsum esset aqua succhari coagulata et congelata, sed differt ab ea in spissitudine substantiae : est boni odoris valde, ita tenerum

quod cum cadit de arbore suo, destruitur : et hoc pyram dicitur esse temperatum solum, in quo nullum est nocumentum. Omnino apud nos etiam ea pyra quae subtilioris sunt corticis et purioris substantiae et subtilius commixtae et dulcioris saporis et albioris carnis, aut ad croceitatem declinantis, sunt meliora : in omnibus autem pyris est aqueitas et terreitas : post cibum sumpta deprimunt, eo quod gravia et solida sunt.

Omnia autem genera pyrorum stiptica sunt valentia ad emplastra quibus materiae detinentur, sicut super os stomachi posita retinent vomitum, et maxime cholericum, et emplastrata super inguen stringunt ventrem. Humor autem pyrorum quidem plurimus est, et minus nocens quam humor malorum. Silvestria autem exsiccata consolidant vulnera. Alba autem quae laudabiliora sunt, praeparant stomachum, et confortant eum, et abscidunt tussim, et sedant choleram : et ideo dantur assa infirmis : faciunt autem comesta frequentius evenire colicam, nisi hydromel bibatur post ipsa cum speciebus calidis, quae sunt sicut piper, et cinnamomum, et his similia. Cinis autem combustorum pyrorum quae vehementer sunt stiptica et valde tarde matura est medicina fungorum mordificantium. Et quando quilibet fungi coquuntur cum talibus pyris, minoratur ex eis nocumentum eorum. Qui autem magicis insudant, dicunt quod radix pyri, et praecipue stiptica et tarde maturi portata et ligata super mulierem, impedit conceptum : et similiter si mulier super se vel juxta habuerit pyra, difficulter pariet.

Piperis arbor non est alta,sed est sicut arbor juniperi in ligno et in foliis, sicut dicunt. Nascitur autem sub Cancro et in locis quae minoris sunt latitudinis in primo climate, ubi est multa adustio solis. Et cum sit triplex piper, longum videlicet, et nigrum, et album. Dicit enim Galenus, quod longum fructus est arboris : et cum dividitur, sunt partes ejus album et nigrum : quia non tostum aut sole aut clibano, est album quod plus retinuit humoris. Tostum enim fervore solis aut clibani est nigrum siccius, eo quod tostura extrahit humorem : et ideo hoc est calidius et siccius magis corrosivum et mortificativum, est tamen in ipso retractio et abstersio et resolutio, et calefacit nervos, et tamen est conveniens sanis. Album tamen magis confortat stomachum, et longum melius facit descendere cibum. Haec autem dicta sint secundum Galenum et Avicennam, cum sensui non concordant nisi istae species aliae sint apud eos et apud nos. Quod enim in nostris habitationibus vocamus piper, longum est rarae substantiae, quasi per omnia sicut purgamentum corili, quod profert ante avellanas, sed est nigrum siccum habens saporem piperis, praeter hoc quod est adeo acutum, quod ante piper album vocamus, sunt nuces quaedam sicut avellana, praeterquam quod habent testam albiorem et molliorem : et nucleus circa se non habet purgamentum quod habet nucleus avellanae : et nihil omnino habet de sapore piperis, sed est sapor ejus permixtus : dulcis enim est parum habens acuminis, quia acumen fractum est in humido ipsius, ita quod parum percipitur in lingua. Haec omnia non unius arboris videntur esse fructus. Piper autem naturaliter provocat urinam, et ejicit foetum de matrice : post coitum autem suppositum corrumpit semen cum fortitudine, et hoc facit etiam comestum, sed non tantum, et paucum ejus provocat urinam, et multum ejus solvit venerem, et consumit sperma, et inducit castitatem sicut agnus castus : et hoc facit nigrum : longum autem et album augent coitum propter suam superfluam humiditatem. Dicunt etiam, quod mala intus exenterata a theca nucleorum et decorticata et intus aspersa pulvere longi piperis, et sic assa, multum juvant digestionem. Alias autem quamplurimas habet in medicorum praeparationibus medicinales operationes.

Narrant de quadam arbore quae Graece PEREDLxoN vocatur, quod fructu ejus quoddam genus columbae delectetur, et ramis, et umbra ejus protegatur a serpente volatili, quem ibicem Solinus appellat, qui columbam nec in umbra ejus nec in ramis accipere potest : cum tamen columbis multipliciter insidietur. Agitata autem columba a serpente fugit ad arborem vel ad umbram ejus, et salvatur : eo quod utrumque istorum serpens perhorrescit : sed hoc non est probatum satis per certum experimentum, sicut caetera quae hic scribuntur, sed in scripturis veterum invenitur.

Persica dicuntur, eo quod a Perside sunt allata, ubi primitus apparuerunt. Est autem arbor magnae quantitatis radicis et corticis et folii fere sicut amygdalus, nisi quod folia persici sunt longiora et latiora, et arbor minoris quantitatis. Lignum autem ejus est rubicundius quam lignum amygdali, et est magis tortuosorum pororum, et ideo non est multum scissibile aut findibile lignum, sed magis frangibile fere sicut lignum esculi, quae vero nomine mespilus dicitur. Invenitur autem flos ejus rubeus sicut flos amygdali : et fructus ejus habet car-

nem mollem valde frigidam et humidam et facile putrescentem : propter quod multi quidem sed mali est nutrimenti, quae si comedatur post alium cibum, corrumpitur et universaliter corrumpit cibum illum : et ideo diu ante cibum alium comedi debet : et dicunt quidam quod auget coitum, sed hoc non potest esse nisi in calido et sicco corpore. Intus autem testam durissimam habet totam rugosam, in qua est nucleus, cujus purgamentum est circa ipsum in pelle citrina et rubea, sicut est in nucleo amygdali et avellanae : sed nucleus ejus est amarus habens ponticitatem quamdam sicut nucleus amygdali amari, et est divisus in duos sicut et alii nuclei et sicut glans. Alios autem plurimos in simplici medicina habet effectus et operationes.

Pronus est arbor quae non multum radices in profundo figit, asperi quidem corticis, sed non sicut pyrus, nec etiam sicut amygdalus, quantitatis mediocris, folii lati, sed non sicut malus et pyrus, Horis albi. Fructum autem habet extra carnosum mollem, et intus habet testam et nucleum. Fructus autem hic est.colorum multorum et multarum quantitatum. Meliora enim sunt palearem habentia colorem declinantem ad. citrinitatem. Alba autem deteriora sunt : magna etiam parvis sunt meliora : viridia tamen tarde maturata, et habentia uvae carnosae saporem, multum sunt delectabilia, et plus aliis habentia stipticitatis : longa etiam meliora sunt brevibus : quaedam enim sunt magna, et quaedam rubea, et quaedam alba, et quaedam viridia aliquid citrinitatis habentia, quaedam autem citrina : sicciora etiam meliora sunt humidis, sicut sunt damascena : armenta tamen omnibus sunt meliora. Omnia autem sunt frigida et humida plus et minus : ante cibum secundum Galenum sunt sumenda, et postea bibenda est aqua mellis : quae autem sunt dulciora, ex eis solvendo educunt choleram : humida tamen vehementius solvunt quam sicca : et eorum solutio est propter viscositatem et lubricitatem eorum. Galenus enim dicit Dioscoridem errasse dicentem, quod damascena stringunt ventrem : quia solvunt ipsum. Gumma autem ipsorum est subtiliativa, et incisiva, et glutinativa, et frangit lapidem vesicae, et aqua primorum provocat menstrua : et quo sunt minora, eo minus solvunt. Cum autem ex foliis primi colluitur os, prohibetur fluxus ad utramque mandibulam, et hanc et alias plures nobiles habet operationes.