Sermo IV .

Per aliam viam reversi sunt in regionem suam, Matthaei secundo .

His verbis innuitur duplex via creaturae rationalis: una, qua a Deo avertitur, de qua Deuteronomii trigesimo secundo: Dereliquit Deum factorem suum et recessit a Deo salutari suo; alia, qua ad ipsum revertitur, scilicet via aversionis et conversio nis sive reversionis.

I. Anima antem a Deo per hunc modum avertitur et his septem dietis a Deo elongatur. Prima dieta dicitur oblivio Dei, quoniam, ipsum non appretiatur nec diligit nec habet in memoria, et per consequens nec in intelligentia nec in voluntate; secunda dieta dicitur incurvatio desiderii, quando scilicet, oblito summo bono, incurvatur ad bona temporalia; ex hoc sequitur tertia, scilicet dissipatio animi; ex hoc sequitur quarta, ingratitudo divini beneficii; per hoc sequitur dilectio praesentis saeculi, et ex ista dilectione sequitur sexta, scilicet perpetratio peccati, et ex perpetratione peccati sequitur septima, scilicet inconsideratio sui; et sic venit anima in Aegyptum, in regionem tenebrarum et caliginum .

II. Sed reverti oportet modo resolutorio, via scilicet alia, per septem dietas, ut, sicut Deus septem diebus mundum creavit, ita in septima die ad suam originem revertatur. Prima dieta sive primus modus reversionis est consideratio sui; secunda, detestatio peccati; tertia, contemptus sive derelictio praesentis sacculi; quarta, recogitatio Domini nostri Iesu Christi; quinta, recollectio animi; sexta, sublimatio desiderii; septima, contemplatio Dei.

Prima ergo dieta est per sui considerationem; de qua Lucae decimo quinto , de filio prodigo, qui accepit partem substantiae etc.: Tunc in se reversus, dixit: Quanti mercenarii etc. Hic bene exprimitur modus aversionis. Primo enim, erecta cervice petit partem substantiae, cum dicit: Pater, da mihi portionem etc., quasi dicat: ego volo uti libero meo arbitrio, nolo obedire tuae voluntati. Et tunc abii t inregionem longinquam, quia, recedens a Dei similitudine, accedit ad peccatorum similitudinem; et tunc dissipavit omnia.

Secundo, quia diffluit in diversa genera peccatorum, et tunc adimeret uni civium regionis illius, id est diabolo, qui tenet eum peccatorum vinculis alligatum. Et cupit implere ventrem suum de siliquis, quas porci manducabant, id est, cupit adinvenire diversa peccata; et nemo illi dabat, quia nec in eis satiatur.

Sed tandem, videns se in tot miseriis constitutum, revertitur i n se , per sui considerationem; Ieremiae tertio : Vide , ubi non prostrata sis; id est, considera, quod factus sis abusor omnium naturarum, omnium Scripturarum, omnium gratiarum, omnium hierarchiarum, tam supercaelestis quam caelestis, omnium divinorum iudiciorum, omnium rationum aeternarum et omnium personarum divinarum; quae omnia contrariantur tibi et adversantur. Contempsisti enim divinas personas, Patrem et Filium et Spiritum sanctum, et etiam leges aeternas, secundum quas tu et omnia facta sunt; divina iudicia, secundum quae omnia iudicanda sunt; despexisti etiam angelicum ministerium; repulisti charismatum et gratiarum copiam; sprevisti nihilominus mandata et consilia Scripturarum ; fuisti etiam, quantum in te est, deordinator omnium naturarum, et ideo haec omnia allegabuntur contra te.

Secunda dieta reversionis est per detestationem peccati ; Ieremiae tertio: Convertimini, filii revertentes, et sanabo aversiones vestras; et Isaiae quinquagesimo quinto: Derelinquat impius viam suam etc., id est omnium septem mortalium genera cum exercitibus suis, secundum quod dicit Gregorius in Moralibus. Quidam enim sunt qui revertuntur uno pede, sed alio avertuntur. Multi enim sunt casti, sed tamen superbi; multi humiles, sed tamen lascivi, et hujusmodi; sed hoc nihil est, quoniam aut totaliter necesse est converti, aut averti .

Tertia dieta reversionis est per. contemptum . sacculi, quoniam impossibile est; quod amans saeculi divitias detestetur avaritiam, amans honores detestetur superbiam, amans delicias detestetur luxuriam ; ideo oportet contemnere saeculum et reverti ad Religionis statum; Ieremiae trigesimo primo : Revertere, virgo Israel, revertere ad civitates tuas istas. Usquequo deliciis dissolveris, filia vaga?

Civitates istae sunt diversae Religiones; Religio autem (est) sicut arx munitissima intra Ecclesiam, cuius portae tribus seris, id est tribus votis, firmatae sunt, ne pateat aditus daemonibus, ne possint invadere, tentare et capere.

Et nota, quod septem sunt in mundo contemnenda, quae require in sermone de transitu , scilicet vita propria, opulentia, sapientia, potentia, avaritia, victoria, laetitia. Quot istorum retinentur, tot proditores in civitate retinentur, qui tradant eam in manibus daemonum.

Quarta dieta reversionis, scilicet recogitatio Domini nostri Iesu Christi, sequitur ad istam. Si enim difficile est tibi contemnere vitam propriam et cetera, quae dicta sunt; recogita Christum, vitam nostram , fontem et auctorem vitae, interfectum et praedictorum omnium perfectissimum contemptorem; Ieremiae tertio : Vulgo dicitur: Si dimiserit vir uxorem suam, et recedens ab eo, duxerit virum alterum, nunquid revertetur ad eam ulim? Tu autem fornicata es cum amatoribus multis. Tamen revertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te; Osee secundo: Vadam et revertar ad virum meum prio rem, quia bene mihi erat tunc magis quam nunc Hoc facit anima, quando recogitat sponsum suum Dominum nostrum Iesum Christum, pro amore ipsius nascentem, conversantem, morientem etc. Quis eum non diligeret, si ea quae nobis fecit in carne sua recogitaret? Sed necesse est sic frequenter redire ad ipsum. Radius enim solaris non semel transeundo calefacit, sed immorando; sic nec una cogitatio vel semel Deum recogitare cor accendit, sed frequenter hoc debemus facere.

Quinta dieta reversionis est. per recollectionem animi; de qua tertii Regum decimo septimo : Revertatur, obsecro, anima pueri huius in viscera eius etc, hoc est, anima dispersa per imaginationes cogitationes, affectiones, locutiones recolligatur; Psalmus : Dispersiones Israelis congregabit; non est intelligendum de Ierusalem, sicut intelligunt infatuati Iudaei, sed de dispersione virium; propter quod subdit: qui sanat contritos corde etc.

Sunt autem septem virtutes interiores , quasi circulus intra circulum , quas oportet recolligere, scilicet sensus, imaginatio, aestimatio, quae media est inter rationem et imaginationem, quoniam apprehendit aliquod spirituale bonum; ratio, per quam anima cognoscit se et cognoscendo se cognoscit alias substantias spirituales; intellectus, in quo sunt principia legum aeternarum; intelligentia, quae contemplatur ipsum Deum; et apex mentis, quod est summum ipsius animae et quasi centrum, in quo recolliguntur omnes aliae vires. Si quis autem esset sic recollectus, facillime in Deum tenderet, et secundum hoc dicebat Moyses filiis Israel in Deuteronomio : Revertatur unusquisque in domum suam.

Sexta dieta reversionis est per sublimationem seu per suspensionem desiderii; Canticorum sexto : Revertere, revertere etc. Isto utique desiderio anima suspenditur; Iob: Suspendium elegit anima mea etc; et cadit desiderium super desiderium, et propterea ingeminat toties ''revertere.

Sunt autem septem desideria, quibus debet suspendi et affici anima. Primum est desiderium desiderandi; Psalmus : Concupivi t anima mea desiderare etc.; secundum est desiderium honorandi; Psalmus: Os meum aperui et attraxi spiritum; tertium, desiderium imitandi et obediendi; quartum, desiderium conplacendi; quintum, desiderium gustandi; sextum, desiderium videndi; septimum, desiderium comprehendendi; ''et in hoc consummatio. Et aliter impossibile est, quod homo veniat ad sapientiam.

Septima dieta reversionis est per contemplationem Dei sui; quando enim anima elevata est per desiderium ut aquila, et in altis ponit nidum suum, sicut dicitur in Iob De ista reversione dicitur Ezechielis primo : Animalia ibant et revertebantur in similitudinem fulguris coruscantis. Ista animalia, quae etiam vidit Ioannes in Apocalypsi in circuitu et intus plena oculis, et requiem non habebant, die ac nocte dicentia: Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus omnipotens etc, significant viros spirituales, plenos circumspectionibus et irradiationi bus divinis. Ista autem ibant et revertebantur; ibant ad actionem, et revertebantur ad contemplationem.

Sed mirum, quod in eodem loco dicitur: Non revertebantur, cum incederent ; et iterum: Ubi erat impetus spiritus, illuc gradiebantur, nec revertebantur, cum ambularent; quod sic intelligendum est, quod sic homo debet proficere, quod non deficere; sic procedere, quod non retrocedere, immo semper ad anteriora se extendere . Ambulatio dicit processum per profectum, a quo non est aliquatenus revertendum. Bernardus: " In via vitae non progredi regredi est ".. Sequitur in praedicta auctoritate: in similitudinem fulguris coruscantis; sicut enim fulgur, secundum quod dicit Salvator in Matthaeo , exit ab oriente et paret usque in occidentem; sic divina contemplatio et conluuio momentanea est et quasi punctalis. Unde Iob: Nunquid mittes fulgura, et ibunt et revertentia dicent tibi: Adsumus? Fulgura, praedicatores, qui aliquando missi vadunt propter aliorum correptionem, sed redeuntes ad contemplationem dicunt: adsumus , semper prompti ad obedientiam. Bernardus super Cantica : " Tranquillus Deus tranquillat omnia, et quiescere quietum aspicere est. Sed heu ! rara hora et parva mora " ! Ista est ultima dieta, ad quam non sequitur alia, sicut dies septima non habuit vesperam. Deus concedat etc.

Schema praecedentis sermonis.

Item, sermo fratris Bonaventurae Parisius, coram rege et familia.

Per aliam viam reversi sunt in regionem tuam, Matthaei secundo .

Innuitur nobis his verbis duplex via animae rationalis, una scilicet, qua a Deo avertitur, altera, qua ad Deum convertitur.

Avertitur vero anima a Deo et elongatur his dietis, scilicet: per oblivionem Deitatis; per incurvationem desiderii; per dissipationem animi; per ingratitudinem divini beneficii; per dilectionem praesentis saeculi; per perpetrationes peccati; per inconsiderati onem sui.

Quam quidem oportet reverti ad Deum, si vult salvari, modo resolutorio iuxta morem revertentium de via et incipientium, ubi terminaverint prius, scilicet per considerationem sui; Lucae decimo quinto : Ipse autem i n se reversus dixit: Quanti mercenarii etc.

Per detestationem peccati; Ieremiae tertio: Convertimini, filii revertentes, et sanabo aversiones vestras.

Per desertionem saeculi; Ieremiae trigesimo primo : Revertere, virgo Israel, revertere ad Dominum etc.

Per rememorationem divinae potestatis ; Danielis nono ; Ieremiae tertio : Tu autem fornicata es cum amatoribus multis; tamen revertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te.

Per recollectionem animi; tertii Regum decimo septimo : Domine Deus meus, revertatur, obsecro, anima pueri huius i n viscera ei us .

Per sublimitatem desiderii; Canticorum sexto: Revertere, revertere, Sulamitis, revertere, revertere, ut intueamur te. Geminatur toties invocatio, quia desiderii sacri multiformis est actio. Debet enim anima habere: desiderium desiderandi; desiderium orandi; desiderium imitandi et obediendi; desiderium complacendi; desiderium gustandi; desiderium videndi; desiderium comprehendendi.

Per contemplationem Dei sui; Ezechielis primo : Animalia iba nt et revertebantur in similitudinem fulguris coruscantis.