160 MEDIOLANEN.

fiat? si autem eam implendo, alia quoque lex impletur, id per se est ipsi indifferens. Fit enim quod praecipit: quod autem prohibet, est, ne aliquid fiat contra eius voluntatem non ne alia lex etiam impleatur, nisi certo constet, legem pro sui observatione actum a ceteris distinctum postulare. Atqui, attento iure naturali, quod odiosa restringi iubet, si uno actu perfecte utraque lex impleatur, praesumendum est, legislatorem acquiescere in tali observatione legis.

Iam vero lex praecipiens recitationem officii ex motivo religionis perfecte impletur, etsi eadem recitatione, cuius li- bera manet applicatio, satisfiat obligationi ex iustitia pro- pter stipendium; nam non minus exercet actum religionis qui stipem accipit, quam qui non accipit. Hic gratis impen- dendo opus, exercebit forte actum caritatis ; sed religio ea- dem est.

Obstat ne ius positivum? qua interrogatione revocamnr ad quandam quaestionem facti : scilicet Ecclesia imponens ex motivo religionis recitationem officii mortuorum, probatne ut illi obligationi fiat satis recitatione, qua stipendium ac- cipitur, an non ? Possem afferre exemplum ex ritu Romano : nam die 2 Novembris debent omnes sacerdotes Missam ce- lebrare pro defunctis, non prohibentur tamen eandem ap- plicare cui voluerint et stipendium pro ipsa accipere. Asse- runtur tamen in contrarium decreta quaedam Congregatio- nis SS. Rituum, quae aliam videntur ostendere intentionem Ecclesiae. Ea videre est in voto Magistri caeremoniarum Apost.

Verum huiusmodi decreta quaestionem nostram directe non attingunt : aegre autem generatim ex 'decretis illius Congr. cum particularia sunt, conclusio universalis eiicitur quae valeat in aliis casibus, de quibus utrum similes sint ignoratur, nisi probe teneatur integra ratio decreti, quam nihilominus plerumque oportet divinare. Neque ea decreta innituntur semper certae et necessariae rationi, sed plus minus probabili existimationi eorum, qui decretis condendis praesunt; neque enim aliud fert conditio materiae, in qua