CAPUT XXII.

De tribus formis quibus omnes plantarum, attribuuntur operationes.

Licet non omnes in praehabitis induxerimus plantarum diversitates et operationes, tamen ex. inductis satis patet, quod omnes illae diversitates operationum quas in sexto hujus scientiae libro posuimus, plantis conveniunt, et eas omnes efficiunt in corporibus animalium, quorum ipsae sunt proprius cibus, sicut dixit Hesiodus. Si autem causas omnium ipsarum in singulari prosequeremur, procederet liber in immensum. Sed hoc sufficit, quod quia materia nihil agit per se, sed omnia patitur, et non sunt nisi tria formaliter in plantis, oportet omnem plantae operationem alicui trium formaliter attribui.

Formae autem quae sunt in plantis, aut sunt complexionales , aut caelestes, aut animales ex anima vegetabili quae est in eis : haec enim imprimit in omnem naturam, sicut in antehabitis libris de animarum operibus habitum est. Et forma quidem est complexionatis in eis duplex, scilicet absoluta, et comparata. Absoluta vero est sicut calor et frigus, et humor et siccitas : et istae absolutae formae variantur maximo secundum duo quae sunt in plantis : quorum unum est elementi componentis quantitas secundum virtutem : in una enim plus caloris, et in altera plus frigoris est secundum virtutem quantitatis componentis clementi : quod parum, sicut superius probatum est, alteratur ab actione elementi et minus quam in aliquo alio complexionato.

Alterum autem secundum quod variatur ista forma in agendo, est loci natura in quo crescit. Plantae enim cum qualitates habeant locorum in quibus crescunt, secundum diversitates climatum variatur actio qualitatum plantarum. Est autem accidens loci varians plantas secundum omnem diversitatem locorum, quam ostendimus in libro de Natura locorum et locatorum. Plantae quippe radicitus terrae adhaerent, et habent plus de qualitate loci quam caetera quae sunt mobilia de loco ad locum, etiam quam immobilia, quae sunt dura non sugentia locorum humores, et ideo non tot quot plantae acquirunt locorum proprietates, quae etiam molles sunt primitus, et maxime herbae, et sugunt nutrimentum suum ex locis sicut a ventre quodam. Comparatae autem istae eaedem qualitates et acuuntur et franguntur. Calor enim acuitur sicci dominio : frangitur autem et hebetatur in aquea humiditate : et indo fit, quod aliquando duae plantae habent duas caliditates aequales secundum essentiam : et tamen inaequaliter agunt secundum eas, quia caliditas unius acuta est, et alterius fracta. Inde etiam fit, quod una fortius agit in profundo, et altera fortius in superficie. Quae enim est in subtili humido, fortius penetrat in profundo, et illi adhaeret, et in eo congregatur virtus ejus : et quae adhaeret grosso sicco, forte major est : et tamen non pertingit nisi ad superficiem, eo quod penetrare non potest grossa siccitas ipsius. Hoc autem modo etiam frigidum comparatur ad siccum et humidum : quoniam licet omnis qualitas activa fortificetur in grossa substantia post-

quam receperit eam, tamen ipsa grossities ejus impedit penetrationem : et ideo minus agit in aliam aliquando quam minor vel aequalis quae est in substantia subtili.

Adhuc autem illa qualitas activa, quae est in substantia subtili, licet forte major sit quam alia quae est in substantia grossa, tamen non perficiet actionem suam : quia evaporabit cum subtili humido in quo est antequam consummare possit actionem ipsam : sed sicca diutius aget, quia retinebitur in grossa substantia ipsa qualitas activa : et tales modi multi sunt qualitatum activarum et passivarum in plantis secundum omnes species activorum et passivorum, quae in quarto Meteororum a nobis sunt dictae.

Caelestes autem siuit operationes plantarum a formis suis specificantis quae dantur eis per motum caelestem et maxime motum planetarum in orbe declivi : hae enim variantur valde secundum intersecationes et angulos signorum et stellarum in ipsis positarum, et planetarum qui moventur in ipsis. Super eamdem enim rem alio circulo oritur Aries, et alio Cancer, et alio Libra, et alio Capricornus, et de aliis circulis secant eam lumina aliorum signorum. Si enim nos imaginemur pyramidem luminis egredientem a signo Arietis, et pyramidem luminis egredientem a signo Cancri, et alias pyramides aliorum luminum nullo modo uno incidentes in rem super quam oriuntur et occidunt: eo quod una pyramidem habet ad solstitialem aestivum, et alia punctum pyramidis suae ponit in puncto solstitii hyemalis, et tertia in aequinoctio uno, et quarta in altero, et sic est de quolibet signo, et cum puncta pyramidum non reducantur ad idem spatium, non possunt bases luminum eodem modo incidere rei generatae. Est autem hujus et alia causa, quando etiam signa non tantum differunt situ, sed etiam figura et proprietate et natura: et horum omnium diversitas descendit in basem luminis ejus in terram.

Adhuc autem non. solum est haec diversitas in signis, sed in quolibet gradu signorum, et accipit magnam variationem ex situ et comparatione plantarum et stellarum in ipsis : et omnis ista virtus unita descendit per lumen pyramidale in locum generationis et materiam generandi, et confert ei virtutem formativam speciei: et ideo dixit Aristoteles, quod motus caeli est tamquam vita quaedam omnibus existentibus.

Haec autem virtus caelestis adhuc variatur secundum situm loci in quo est generatio. Latitudo enim illius major et minor variat pyramidem in basi dua et angulo diametri pyramidis, sicut in antehabitis libris docuimus. Forma autem speciei generatae licet sit simplex in essentia, resultant tamen in naturalibus potentiis ejus virtutes principiorum a quibus ipsa fluit : et ideo multa operatur quae ad qualitates suas primas vix reduci possent.

Forma autem animae imprimit et formalis est etiam respectu hujus formae caelestis : et quidquid in orbe est causatum, est. in umbra animae vegetabilis, et super formas caelestes influit anima vegetabilis. Hoc autem alibi probatum est: et ideo hoc sufficit ad praesentem intentionem, quod licet anima plantarum occultae sit vitae, tamen ipsa est quae informat et caelestes virtutes in plantarum corporibus existentes, et informat etiam complexionales : et ideo ista principia multa agunt in vegetabilibus quando unumquodque eorum non solum agit in se solum consideratum, sed multa genera acquirit actionum comparatum unicuique aliorum, et colligatum ei in eodem subjecto : et ideo illi qui augurandi habent scientiam, in generatis quaerunt divinationem sicut in stellis secundis, sicut dixit Ptolemaeus. Multa enim in eis contingunt quae expresse significant virtutes caelestes : et quando illae cognoscuntur, cognoscitur caeli habitudo sicut id quod est causa, et prius cognoscitur ex suo causato quod est posterius.