In Evangelium Secundum Lucam

 PROOEMIUM BEATI LUCAE IN EVANGELIUM SUUM.

 CAPUT I.

 IN CAPUT I LUCAE

 Sequitur:

 Ecce opportunitas ex opere. Et sequitur, ponens opportunitatem ex tempore dicens :

 Sequitur de loci opportunitate, cum dicit :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur laetissimus auditus:

 Sequitur congratulationis modus, cum dicit :

 Sequitur de sanctitatis istius Praecursoris progressu.

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de effectu cum dicit:

 Et ideo sequitur signum duplex, naturae, et gratiae.

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 CAPUT II.

 IN CAPUT II LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de re annuntiata :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Sequitur de effectu.

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur finis, cum dicitur :

 Sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT III.

 IN CAPUT III LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de missi obedientia :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 His igitur de causis baptizari voluit Dominus. Sequitur :

 CAPUT IV.

 IN CAPUT IV LUCAE

 Sequitur de auctoritate, cum dicit : Evangelizare, etc.

 Sequitur :

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 CAPUT V.

 IN CAPUT V LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT VI.

 IN CAPUT VI LUCAE

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Unde sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Unde sequitur:

 CAPUT VII.

 IN CAPUT VII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT VIII.

 IN CAPUT VIII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Unde sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur.

 Sequitur :

 CAPUT IX.

 IN CAPUT IX LUCAE

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Dicit igitur tangendo tria : discubitum, ordinem discumbentium, et numerum satiatorum.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur : Et ecce.

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT X.

 IN CAPUT X LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de officiis Marthae.

 CAPUT XI.

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XII.

 IN CAPUT XII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo : Sint lumbi vestri praecincti.

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIII.

 IN CAPUT XIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequi?ur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIV.

 IN CAPUT XIV LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur tertium :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT XV.

 IN CAPUT XV LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur : Et dixit.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo horum :

 CAPUT XVI.

 IN CAPUT XVI LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XVII.

 IN CAPUT XVII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur illis :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequilur.

 Dicit igitur :

 CAPUT XVIII.

 IN CAPUT XVIII LUCAE .

 Dicit igitur :

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIX.

 IN CAPUT XIX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur : Et ait illi dominus ejus, benigne suscipiens eum :

 CAPUT XX.

 IN CAPUT XX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXI.

 Dicit igitur:

 CAPUT XXII.

 IN CAPUT XXII LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur :

 Et ideo sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIII.

 IN CAPUT XXIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur : Ducebantur autem, cum amara necessitate tracti. Thren. v,

 Dicit igitur de primo : Jesus autem, omnia haec mala et vituperia perpessus, dicebat,

 Dicit igitur : Et stabat minaciter populus spectans,

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIV

 IN CAPUT XXIV LUCAE

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur: Et ipsi adorantes. Matth.

Et hoc est quod sequitur :

" Et spolia ejus, "

Hoc est ablata ab eo, " distribuet : " diversis dabit pro utilitate Ecclesiae. lsa. IX, 3 : Laetabuntur coram te, sicut qui laetantur in messe : sicut exsultant victores capta praeda, quando dividunt spolia. Proverb. XXXI, 15 : De nocte surrexit, deditque praedam domesticis suis, et cibaria ancillis suis. I Joan. III, 8 : In hoc apparuit Filius Dei, ut dissolvat opera diaboli.

Haec est ergo ratio prima : quia quicumque diripuerit vasa diaboli, fortior illo est, et contrarius illi. Ego autem sic diripio : ergo fortior illo sum et contrarius illi : ergo propria virtute ex me emanante ejicio illum.

" Qui non est mecum, contra me est. "

Secunda ratio. Quia immediata sunt vel esse cum Deo, vel esse contra Deum. Et ideo cum diabolus et membra ejus non sunt mecum facientes et operantes, sequitur quod contra me sint. Et sic virtute potentiori divina et contraria sibi ejicio eum. Quod autem non sit mecum, patet : quia praesentiam meam non sustinet, sed est ibi tormentum. Matth. VIII, 29 : Quid nobis et tibi, Jesu, Fili Dei ? Venisti huc ante tempus torquere nos ?

" Contra me est. "

Psal. lxxiii, 23 : Superbia eorum qui te oderunt ascendit semper. Job, xv, 13 : Quid tumet contra Deum spiritus tuus ? Numer. XXII, 32 : Perversa est via tua, mihique contraria.

" Et qui non colligit mecum, dispergit. "

Tertia ratio est sumpta a proprietate operum : quia Christi est colligere, daemonis autem dispergere : et sic regnum Dei cum daemonum regno nullam habet communicationem. Colligit enim Christus, et Sancti colligunt secum. Colligit autem Christus primo passiones in formam virtutis : actiones ad normam rectitudinis : electiones ad prudentiam rationis : animales vires et motus ad mensuram bene constitutae mentis : diversas, et discurrentes, et vagas cogitationes ad contemplationem intellectus divini simplicis : multitudinem totam operum in unum simplicis intentionis : multitudinem credentium in unanimitatem cordis : multitudinem credentium in unanimitatem cordis : multitudinem ovium in omnibus nationibus adunitatem unius ovilis, et curae pastoralis. Et sic semper Christus colligendo est et congregando. Unde Auguslinus in libro X Confessionum : " In omni-" bus quae mente percurro, non invenio " locum tutum animae meae praeter te, in " quo colliguntur sparsa mea. "

De his collectionibus dicit Psalmus xlix, 5 : Congregate illi Sanctos ejus. Genes. xlix, 2 : Congregamini et audite, filii Jacob, audite Israel patrem vestrum. Ezechiel, XXXVI, 24 : Congregabo vos deimmersis terris, scilicet de terris in quibus dispersi estis. Psal. CV, 47 : Salvos nos fac, Domine, et congrega nos de nationibus, ut confiteamur nomini sancto tuo. Act. IV, 32 : Multitudinis credentium erat cor unum et anima una. Matth. XXIII, 37 : Quoties volui congregare filios tuos, quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alas, et noluisti ? Joan. X, 16 : Fiet unum ovile, et unus pastor. Joan. XI, 51 et 52 : Jesus moriturus erat pro gente, et non lanium pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi congregaret in unum.

" Dispergit. "

Omni contrario modo collecta dispergit diabolus, qui divisionis est pater et origo. Dispergit enim in varietatem passionum desideria peccantium. Dispergit in corruptionem actionum multitudinem injustorum operum. Dispergit volunlalem in diversitatem eligibilium. Dispergit mentis mensuram per diversitatem animalium motuum. Dispergit intellectum in evagationes cogitalionum inutilium. Dispergit intentionem per diversitatem finium intentorum. Dispergit credentes in contrarietatem discordiarum : unitatem Ecclesiarum in diversitates errorum. Joan. X, 16 : Lupus rapit, et dispergit oves. Exod. V, 14 : Dispersus est populus ad colligendas paleas. Sic, Genes. XI, 9, divisum est labium loquelae cordium in turri Babel, hoc est, confusionis. Psal. lviii, 12 : Disperge illos in virtute tua, et depone eos, protector meus, Domine, hoc est, permitte ut dispergantur.

"Cum immundus spiritus exierit de homine, ambulat per loca inaquosa, quaerens requiem : et non inveniens dicit: Revertar in domum meam unde exivi. "

IIic exaggerat peccatum istius blasphemiae in Spiritum sanctum.

Dicit autem quatuor, quorum primum est emundatio Synagogae a spiritus immunditia : secundum autem, perambulatio spiritus immundi, quaerentis locum habitationis quietae : tertium est reversio ad Synagogam : quartum est profectus malitiae post reversionem. Intendit autem quod ante legem datam et circumcisionem patrum, immundus spiritus fuit in populo Pharisaeorum, qui per legem et circumcisionem, per devotionem cultus divini et fidem patrum exivit ab eis. Quo recedente, otio vacantes, et scopis exteriorum traditionum se ornantes, sectam invenerunt Pharisaeorum. In qua secta vacantes in justitia simulata hypocritarum, spiritus immundus reversus invenit eos : et ideo ingressus in eos convertit vel potius pervertit in spiritum blasphemiae et hypocrisis. Et ideo facta sunt novissima eorum pejora prioribus. Et hoc est quod intendit. Sed generaliter loquitur, temperans sermonem gratia disciplinae : et ne minis provocet eos.

Dicit ergo :

" Cum immundus spiritus, "

Non per naturam, sed per effectum. Matth. X, 1 : Dedit illis potestatem spirituum immundorum.

" Exierit ab homine " quolibet, vel a Synagoga, vel Pharisaeis. Luc. IV, 41 : Exibant autem daemonia a multis. Luc. VIII, 2 : Maria, quae vocatur Magdelene, de qua septem daemonia exierant.

Ecce exitus immundi spiritus.

" Ambulat. "

Ecce discursus. Ambulat enim conponitur ab an, quod est circum, et bulo, q uod in simplici non est in usu sed in composito, et est idem quod vado. Job, I, 7 : Circuivi terram, et perambulavi eam. I Petr, V, 8 et V : Adversarius vester diabolui...ciruit, quaerens quem de-voret: cui resistite fortes in fide. Psal. XI, 9 : In circuitu impii ambulant. Immundorum enim spirituum est ambulare in circuitu : quia semper declinant ab itinere recto. Longissime enim distat a recto circuitus. Curvum enim non circumductum in aliqua ,parte distat, et in eliqua parte appropinquat. Sed circumductum undique maxime distat: ita quod rectum non tangit nisi in puncto, et statim recedit. Psal. XXXV, 5 : Adstitit omni viae non bonae, malitiam autem non odivit.

" Per loca "

Fundata : quia inter proprietates, tres sunt quae magis competunt loco : scilicet immobilem esse motu, locati continentem esse, et quod ad ipsum sit motus. Ista sunt corda quae quaerit diabolus, quae immobilia sint a malitia, quae intra se ciroumdando contineant diabolum et detineant etiam recedentem, et ad quae sicut ad locum sibi convenientem moveatur.

De primo dicitur, Apocal. II, 13 : Habitas ubi sedes est Satanae. De secundo, Thren. iii, 7 : Circumaedificavit adversum me, ut non egrediar. De tertio, Job, xx, 25 : Vadent et venient super eum horribiles. Sic locus in malo accipitur.

Et similiter locus dicitur cor immobile a bono virtutis. Genes. XXVIII, 16 : Vere Dominus est in loco isto. Josue, v, 76 : Locus in quo slas, sanctus est, hoc est, firmus, circumdans est. Psal. lxvii, 6 et 7 : Deus in loco sancto suo. Deus, qui inhabitare facit unius moris in domo.

Ad istum etiam locum conversio Dei est. Canlic. VII, 10 : Ego dilecto meo, et ad me conversio ejus. Ideo dicitur, Eccle. x, 4 : Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, locum tuum ne dimiseris : quia spiritus malignus semper corda Sanctorum explorat.

" Inaquosa, "

Hoc est, a vitiis et humore concupiscentiae arida. Psal. cxlii, 6 : Anima mea sicut terra sine aqua tibi. Sicca enim loca, alta,bene perflabilia, et plana, sana sunt secundum naturam. Sicca a concupiscentiae humore : alta contemplationis supensione : plana virtutis aequalitate et justitiae aequitate : et bene perllabilia Spiritus sancti inspiratione et consolatione.

Primum signiflcatur, Exod. XIV, 21 et seq., ubi Dominus filios Israel sicco vestigio eduxit per Mare rubrum,aegyptios autem demersit in mare. Secundum autem est quod dicitur, Isa. lviii, 11 : Sustollam te super altitudinem terrae, et cibabo te haereditate Jacob, patris tui. De tertio, Isa. xlix, 9 : In omnibus planis erunt pascua eorum. De quarto, Cantic. IV, 16 : Surge, Aquilo, etveni, Auster, perfla hortum meum, et fluent aromata illius.

Talia igitur loca explorans perambulat,

" Quaerens, "

Scilicet per tentationem. I Petr. V, 8 . Quaerens quem devoret.

" Requiem : " mansionem per peccati consensum, et obstinationem : sicut, Genes. viii, 7, corvus requievit in cadavere. Apocal. XVIII,2 : Facta est habitatio daemoniorum, et custodia omnis spiritus immundi.

" Et non 'inveniens "

In sanctis talem requiem, " dicit. " Et tangitur hic reversio immundi spiritus ad Synagogam, et ad quemlibet exterioribus et non interioribus studentem. Non enim ille qui sub umbra dormit, in secreto calami, et in locis humentibus , invenit requiem in Sanctis, intus et extra ex humore concupiscenliae siccis, in luce et non in umbra ambulantibus, et solidum veritatis et non vacuum arundinis ad auras sibilantis prosequentibus, qui dicunt Domino : In terra deserta, et invia, et inaquosa, sic in sancto apparui tibi, ut viderem virtutem tuam et gloriam tuam .

Unde cum in mentibus fidelium omnia sua tentamenta cessare perpendit, dicit:

" Revertar, "

Reversione nequitiae iniquitatis. IlPetr.

II, 22 : Canis reversus ad suum vomitum,et, Sus Iota in volutabro luti. Isa. XXXVII,

34 : In via qua venit, per eam reverte-tur, et civitatem hanc non ingredietur.

"In domum " habitationis meae, quam iniquis construxi actibus. Job, XVIII,15 : Habitent in labernaeulo illius socii ejus, qui non est. Jerem. li, 37 : Erit... habitatio draconum. Apocal. XVIII, 2 : Facta est habitatio daemoniorum.

" Meam, " quam sibi quieta possessione acquisivit. Haec est domus impii de qua dicitur, Habacuc, III, 13 : Percussisti caput de domo impii. ii Unde exivi, " compulsus per justificationem. Deuter. XXXIII, 27 : Ejiciet a facie tua inimicum, dicetque : Conterere, Luc. XI, 14 : Erat Jesus ejiciens daemonium, et illud erat mulum. Luc. IV, 41: Exibant daemonia a multis.

" Et cum venerit, invenit eam scopis mundatam, et ornatam.

Tunc vadit, et assumit septem alios spiritus secum, nequiores se, et ingressi habitant ibi. Et fiunt novissima hominis illius pejora prioribus. "

Hic tangit qualem invenit domum, quae non interioris, sed exteriori studet justitiae.

Dicit ergo : " Cum venerit, " per immunditiae persuasionem. Venit autem cum accedit. Matth. IV, 3 : Accedens tentator, dixit. Sic, Genes. iii, 1, serpens accessit ad Hevam.

" Invenit, " quia locum tentandi dedit. Jerem. ii, 24 : Omnes qui quaerunt eam, non deficient, in menstruis suis invenient eam. Contra quod dicitur, ad Ephes. V, 27 : Nolite locum dare diabolo.

" Scopis mundatam, et ornatam. " Scopa non purgat nisi exterius in superficie, et significat Pharisaeos et hypocritas exteriori studentes pulchritudini. Unde, Matth. XXIII, 27, assimilantur sepulcris dealbatis, quae a foris parent hominibus speciosa, intus vero plena sunt ossibus mortuorum et omni spurcitia. Et, ibidem, v. 25, dicuntur mundare quod exterius est calicis et catini, et inferiora spurca et immunda relinquentes. Isa, XIV, 23 : Scopabo eam in scopa lerens (hanc exteriorem malitiam neglecta interiori). Dicit Apostolus, ad Roman. X, 3 : Ignorantes justitiam Dei, et suam quaerentes statuere, justitiae Dei non sunt subjecti.

" Tunc vadit. "

Hic tangit qualis reverfitur.

Tangitur autem hic profectus malitiae in tribus : in profectu, in habitatione, in comparatione ad stalum praecedentem.

Profectus autem tangitur in tribus : in profectus processu, in quantitate, in malitiae intensione.

De primo dicit: " Tunc vadit, " per incrementa malitiae. II ad Timoth. III, 13 : Mali homines et seductores proficient in pejus, errantes, et in errorem mittentes. Matth. XXIV, 12 : Quoniam abundavit iniquitas, refrigescet charitas multorum.

Sic ergo, "vadit, " passibus iniquitatis.

" Et assumit, "

Quia vera iniquitas falsam et simulatam sumit virtutem, ut veniat in vestimentis ovium, et intrinsecus sit lupus rapax. Istae sunt adhortationes de quibus dicitur, Job, XXXIX,25 : Exhortationem ducum, et ululatum exercitus.

" Septem alios spiritus secum, "

Septem simulationibus capitalium vitiorum praelatos. Sicut vera superbia sumit secum falsam humilitatem : vera invidia falsam fraternam charitatem, et fraternam correptionem : vera ira falsam mansuetudinem sub pallio zeli latentem : vera acidia mundanorum gaudiorum placentiam mentientem sub integumento debilitatis : vera avaritia simulatam providentiam : vera gula apparentem necessitatis indigentiam : vera libidinis immunditia simulatam in exterioribus muliercularum consolationem. III Reg. XXII, 22 : Ero spiritus mendax in ore omnium prophetarum ejus. II ad Corinth. XI, 14 : Ipse Satanas transfigurat se in Angelum lucis. Non est ergo mirum si ministri ejus transfigurantur sicut ministri justitiae.

" Nequiores se, "

Quia simulatio magis est efficax ad decipiendum. III Reg. XXII, 22 : Decipies, et praevalebis. Dicit enim Augustinus, quod " simulata aequitas non est " aequitas, sed duplex iniquitas. "

" Et ingressi. " Luc. VIII, 30 : Inraverant daemonia multa in eum. Ingreditur autem diabolus per consensum. Joan. XIII, 27 : Post buccellam, introivit in eum Satanas.

" Habitant ibi, " morando per consuetudinem. Contra dicit Psalmus v, 6 : Neque habitabit juxta te malignus. Et sic in Pharisaeis habitabant spiritus immundi, moventes eos ad blasphemiam Spiritus sancti.

" Et fiunt novissima hominis illius, "

In spiritu blasphemiae et impugnatione veritatis agnitae (quae Dei digito demonstratur) " pejora," quantum ad aggravationem peccati, " prioribus, " quando in ignorantia Dei vixerunt. Quia tunc ignorantia excusabat eos, etsi non a toto, tamen a tanto. II Petr. ii, 21: Melius erat illis non cognoscere viam justitiae, quam post agnitionem relrorsum converti ab eo, quod illis tradilum est, sancto mandato. Matth. XXVII, 64 : Erit novissimus error pejor priore. Jerem. VII, 26 : Pejus operati sunt quam patres eorum.

" Factum est autem, cum haec diceret, extollens vocem quaedam mulier de turba, dixit illi. "

Hic tangit condemnationem istorum ex judicio comparationis.

Tangitur autem duplex condemnatio comparationis : una quidem mulierculae benedicentis, ad blasphemantes Pharisaeos et Scribas : alia autem antiquorum minoribus credentium, ad Pharisaeos majori non credentes.

In prima harum duo dicuntur : scilicet, descriptio benedicentis mulierculae, et ipsa benedictio.

Descriptio autem benedicentis est a quinque, scilicet, a lemporis opportunitate, ab excellentia quam habuit in sermone, a singulari dignitate, a sexus fragilitate, a plebeia et turbarum (quibus impediri non potuit) slrepitu et lumultuositate.

Opportuno enim tempore fuit contra blasphemantes auxiliata, scilicet, quando contra tumultum etiam obstrepentium vox clamoris sui fuit elevata. Inter mulieres etiam ad benedicendum Chrislum singulariter fuit dignificata.El cum esset fragilis sexus, terrore blasphemantium non est exterrita. Et cum esset in medio plebis et turbarum humilis, constanter veritatem est confessa.

De primo ergo dicit Evangelista : " Factum est autem, " Domino excitante spiritum mulieris debilis, cum undique perstreperet blasphemantes. Eccli. lx, 10 : Circumdederunt me undique, et non erat qui adjuvaret. Psal. CXVII, 12 : Circumdederunt me sicut apes, et exarserunt sicut ignis in spinis : et in nomine Domini quia ultus sum in eos.

" Cum haec, " disputans, et blasphemantes confutans. Job, XIII, 4 : Prius vos ostendetis fabricatores mendacii, et cultores perversorum dogmatum.

" Diceret " ad turbam, in qua fuerunt veritatem rationum suarum intelligentes, et malitiam Pharisaeorum advertentes. Isa. lv, 2 : Audite, audientes me, et comedite bonurn, hoc est, qui exauditis, veritatem eiicite, et vobis eam incorporale.

Ad turbas autem loquitur, quia parvi et populares audiverunt. Alii autem excaecati sunt. Joan. VIII, 37 : Sermo meus non capil in vobis. De aliis autem dicitur, infra v. 52 : Vae vobis Legisperitis, quia tulistis clavem scientiae : ipsi non introistis, et eos qui introibant, prohibuistis. Matth. XI, 25 : Abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis.

In hoc ergo tempore cum turbarum Pharisaei blasphemarent, ista muliercula benedixit. Psal. cviii, 2 : Laudem meam ne tacueris : quia os peccatoris et os dolosi super me opertum est. Psalmo eodem, v. 28 : Maledicent illi, et tu benedices. Qui insurgunt in me confundantur, servus autem tuus laetabitur.

" Extollens vocem. "

Extra clamores omnium sonum vincentem tollens. Isa. xl, 9 : Exalta in fortitudine vocem..., exalta, noli timere. Haec autem extollentia vocis, magni- ficae laudis est indicium. Eccli. xlui, 33 : Benedicentes Dominum, exaltate illum quantum potestis : major enim est omni laude. Psal. XXIX, 2 : Exaltabo te, Domine, quoniam suscepisti me : nec delectasti inimicos meos super me. Per disputationem enim Domini obstructum est os loquentium iniqua. Per magnificam laudem mulierculae condemnata est et repressa adversariorum blasphemia.

" Quaedam, "

Dignitate singularis, quamvis conditione humilis. Haec est una de ancillis (de quibus dicitur, Job, xl, 24 : Ligabis cum ancillis tuis, hoc est, Leviathan) quae sic ligavit linguas blasphemorum. Ancilla profecto fortissimae mulieris sapientiae divinae, quam ipsa sapientia cibavit pane vitae et intellectus ad cognoscendam veritatem : sicut dicitur, Proverb. XXXI, 15 : De nocte surrexit : deditque praedam domesticis suis, et cibaria ancillis suis.

Ad litteram enim fertur ab antiquis ha ? a cilla beatae Marthae, Stella nomine, quae post passionem et ascensionem Domini cum beata Maria Magdalena, et Lazaro, et Martha, et beato Maximino mare transiens in Massiliam pervenit. Cujus nomen (quod est Stella) signat illuminationem radiosam cognitionis ipsius. Haec enim una de stellis, quae sicut dicitur, Judicum, v, 20, contra Sisaram pugnaverunt, qui Pharisaeos commovit in blasphemiam, hoc est, contra diabolum. Haec, inquam, est Stella, quae illuxit in medio nebulae , quae Christum circumdederat. Haec, inquam, est Stella, de qua dicitur, Baruch, III, 34 et 35 : Stellae dederunt lumen in custodiis suis, et laetatae sunt... :et luxerunt ei cum jucunditate, qui fecit illas. Daniel. XII, 3 : Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor firmamenti : et quiad justitiam erudiunt multos, quasi stellae in perpetuas aelernitates.

" Mulier. "

Et sicut dicit Ambrosius : " Quanto " infirmior sexus, quanto infirmius va-" sculum quod reportat ex hoste trium-" phum : tanto majori opprobrio diabo-" Ius induitur, tanto dux militiae nostrae " Christus jucundius in pugnantibus " suis delectatur. " Judith, XIV,16 : Una mulier Hebraea fecit confusionem in domo regis Nabuchodonosor. Haec est fortis mulier, cujus procul et de ultimis finibus pretium ejus , quae causa est contra Scribas et Pharisaeos vocem laudis extollere. Joan. IX, 22 : Jam enim conspiraverant Judaei, ut si quis eum confiteretur esse Christum, extra Synagogam fieret. Haec est mulier, quae, sicut dicitur, II Machab. VII, 21, foemineae cogitationi masculinum animum inseruit. Ruth, III, 11 : Scit omnis populus... mulierem te esse virtutis. Proverb. XXXI, 31 : Date ei de fructu manuum suarum, et laudent eam in portis opera ejus.

Sic ergo dignitate singularis, illuminationis nomine praesignata, fortitudine et fide fulta, adversariorum virtute ornata, et Christi laude plenissima.

" De turba, "

Turbata clamoribus blasphemorum, quam clamore devotionis transcendit. Sicut enim Christus ex ore infantium et lactentium perfecit laudem, ut destrueret inimicum blasphemantem cum ascenderet Jerusalem: et sicut suscitavit spiritum pueri junioris, ut confunderet et damnaret senes judices iniquitatis : sic spiritum puellae humilis conditionis hic suscitavit de turba laudem suam clamantis, ut confunderet altitudinem superbia praesumentem. I ad Corinth. I, 27: Quae infirma sunt mundi elegit Deus, ut confundat fortia.

" Dixit illi, "

Hoc est, ad laudem ipsius. Cor enim ipsius intentum erat ad ipsum, et blasphemantes profanos reputabat, et qui indigni essent allocutione ipsius. Et ideo non eis, sed Christo dixit: audienlibus tamen illis ut confunderentur. Psal. XXXIV, 26 : Induantur confusione et reverentia, qui maligna loquuntur super me. Mich. VII, 10 : Adspiciet mimica mea, et operietur confusione, quae dicit ad me : Ubi est Dominus Deus tuus?

" Beatus venter qui te portavit. "

Hic hujus mulieris laus, quam de Christo dixit, describitur.

Dicuntur autem hic duo : laus enim praemittitur originis Christi secundum carnem, et per Christum respondetur laus originis ejusdem secundum spiritum in audientibus et custodientibus verbum ipsius, qui sunt matres Christi spirituales. Et primum horum est figura secundi. Secundum autem est causa primi : quia Christum beata Virgo corporaliter non genuisset, nisi prius Verbum aure cordis concepisset et custodivisset, quasi gestans ipsum in cordis utero.

In primo autem horum duo notantur, scilicet, laus ventris portantis, in quo Christus carnem induit: et laus uberum quae suxit, quorum lac Christum ad incrementum aluit et perduxit.

In priori horum adhuc sunt duo : laus ventris, et causa, scilicet, quia portavit. A fructu enim est laus arhoris fructificantis.

Laus autem ventris adhuc duo continet : laudem Lentitudinis, et materiam laudis quae est venter.

Laus ipsa, sicut diximus, laus est beatitudinis, quae major est omni laude. Felix namque es, sacra Virgo Maria, et omni laude dignissima. Dicit enim Philosophus, quod felicitas, et beatitudo aliquid melius est omni bono, et laude laudabilior : quia qui laudatur, secundum aliquem virtutis habitum laudatur : beatitudo autem actum dicit perfectissimae et in nullo deficientis virtutis, sicut alibi diximus.

Consideremus ergo quae beatitudo sit ventris, quae hic praedicatur.

Constat autem quod actus primus feminei ventris fecunditas est. Qui actus, secundum naturam primo inslilulam, concupiscentiae et corruptionis non est : quia concupiscentia et corruptio per peccatum intraverunt. In miseria ergo est venter in concupiscentia et corruptione concipiens. Psal. l, 7 : Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea. In naturae autem statu est venter ex virili semine concipiens. Genes. ii, 18 : Non est ianum hominem esse solum : faciamus ei adjutorium simile sibi. Quod dicit : Non est bonum, hoc est, non est secundum naturam utile. Quod autem dicit : Faciamus ei adjutorium, hoc est, adjutorium ad generationem : quia generatio secundum naturam est ex commixtione seminum.

Sed beatitudo ventris in virlute divina, est in ventris actu perfectissimo : ut nihil miseriae patiens, naluralem etiam fecunditatem transcendens, ex Deo accipiat fecunditatem. Ut et florem Vernantem habeat virginitatem, et fecunditatem divinae fecunditati similem habeat in gaudio matris : et sic nec primam similem visa est, nec habere sequentem.

Iste est enim ventris proprius et perfectissimus actus, beatitudinem colligens ex septem : quorum primum est fecunditatem afferens : secundum autem fecunditatis miseriam abstergens : tertium flores pulchritudinis conservans : quar- tum mirabilem fecunditatem exornans : quintum puritas fecunditatis munditiam nutriens : sextum virtutem foecunditatis augmentans : septimum et ultimum gloriosissimum exemplum aeternam foecunditatem ostendens, et omnem divinam fecunditatem et in futurum praesignans. Quorum primum quidem est magnum, magnifica perficiens : secundum autem gratia plenum, maledictum omne abstergens : tertium omni flore virtutis fecunditatem istam pulchrificans : quartum vero omni miraculo fidei obsequens : quintum autem per omnem genitricis munditiam fotum natum alens : sextum, ne aliquid desit matri per virginitatem, et ne aliquid desit virgini per maternitatem, divina quadam potestatis plenitudine perficiens : septimum in doctrinam et exemplum nobis traditum, ad veritatis contemplationem et exemplum imitationis est propositum.

Primum autem quod est fecunditatem istam afferens, et per consequens actum proprium ventris beatificans, est, quia venter ille fuit fabrica, triclinium virtutis summae, quae altribuitur Patri, quae in ipsa Virgine se obumbravit: et sapientiae, quae attribuitur Filio, quae in ipso ventre tantum opus et tam mirificum perficere studuit: et bonitatis altissimae, quae Sipiritui sancto datur, quae tot bona in hoc opus congessit. Sic enim dicitur, Luc. I, 35 : Virtus Altissimi obumbrabit tibi : hoc est, sui quamdam in te producet imaginem ex se resultantem : per quam poteris in tantam fecunditatem divinae et coelesti generationi similem, ut incorrupta producas prolem, sicut Pater Filium, et sicut sidus radium, et sicut gemma splendorem, et sicut virga florem. Isa. XI, 1 : Flos de radice ejus ascendet. Cantic. II, 2 : Sicut litium inter spinas, sic amica mea inter filias. Lilium virlute coelesti crescens, fecunditas est Virginis in candore castitatis : quod sola virlus Altissimi perficere potuit. Et ideo Christus fabri

dicitur esse filius 1. Quod licet linguis blasphemantium dicatur, taiuen (sicut per Caipham ) Spiritu sancto dictum est alio intellectu, quia summi Fabri est Filius. De quo, Psal. lxxiii, 16, dicit : Tu fabricatus es auroram et solem. Hoc ergo est magnum virtute.

In hoc. etiam ventre Sapientia aedilicavit sibi domum, et totum studium suae artis adhibuit, unde columnas septem excidit , quae septem columnae fulcientes eam, fuerunt fides ab Angelo dictorum, spes promissorum, charitas exhibitorum, fortitudo in adversis deterrentibus, castitas in carnis illecebris, justitia in operibus, et prudentia in eligibilibus.

Hic etiam in eodem Spiritus sanctus omnem suae bonitatis explevit sanctitatem. Unde, Luc. I, 35, dicitur: Spiritus sanctus superveniet in te. In hoc etiam quod dicitur, superveniet, ostenditur quod omni sanctitate superveniente replevit eam : ut virtus magna, sapientia mira, et Spiritus Sancti bonitas perficiat optima. Et hoc in arca Dei, sicut dicitur, Genes. VI, 16, tristega fiant, sive tricamerata.

Sic ergo magnitudine divinorum sacramentorum venter iste beatus est,

Secundo eliam beatus est venter gratia miseriam aliarum fecundarum mulierum abstergente. Et ut de aliis taceamus, tres habent miserias in foecunditate caeterae mulieres, quae a Patribus sunt notatae. Concipiunt enim in concupiscentia, portant in gravitate, et pariunt in dolore. Primum est miseria libidinis, unde nascitur peccatum in concepto : secundum, miseria infirmitatis, ex qua nascitur miseria corruptionis : tertium, miseria sensibilis doloris, quam sequitur in partu vagitus praesentis calamitatis. Propter quae tria, quae ex tribus innascuntur, dicit Psalmus XXXVII, 11 : Cor meum conturbatum est in me, propter dolorem incolatus praesentis : dereliquit me virtus mea, propter pondus infirmitatis : et lumen oculorum meorum et ipsum non est mecum, propter caliginem originalis. Propter libidinem autem conceptus, dicitur, Job, XL, 11 : Fortitudo Behemoth in lumbis ejus, et virtus illius in umbilico ventris ejus. Quia viris libido est in lumbis, foeminis vero in umbilico. Propter secundum dicitur, Tob, IV, 4 : Memor esse debes, quae et quanta pericula passa sit propter te in utero suo. Propter tertium dicitur, Joan. XVI, 21 : Mulier, cum parit, tristitiam habet, quia venit hora ejus. Contra haec tria, illa quae invenit gratiam coram Deo, et gratia fuit plena, sincero concipiens utero Verbum incarnatum, nihil libidinis est experta, quae Spiritu sancto concepit Verbum, quod spiritus est et veritas : nihil gravitatis in portatione, quae gestabat omnia gestantem Dei virtutem : nihil doloris in partu, quae peperit exeuntem intacto pudoris signaculo.

Propter primum dicitur, Cantic. VII, 2 : Umbilicus tuus sicut crater tornatilis, numquam indigens poculis. Crater, inquam, Dei sapientiam concipiens : tornatilis, in omnem sancti Spiritus operationem volubilis : numquam et nusquam per libidinem impeditus : numquam poculis indigens ad foecunditatem. Poculis, inquam, humani seminis, aut alicujus libidinosi amoris.

Propter secundum dicitur de Verbo concepto, ad Hebr. I, 3 : Portans omnia verbo virtutis suae. Et de matre, Cantic. II, 2 : Venter tuus sicut acervus tritici, vallalus liliis. Acervus enim tritici conceptus ex granis purissimi sanguinis collectus erat : vallalus liliis divinorum florum et castitatis : ut undique sustentatus, nihil sentiret gravitatis in onere.

De tertio dicitur, Isa. lxvi, 7 et 8: Antequam parturiret peperit: antequam

veniret partus ejus, peperit masculum. Quis audivit umquam tale ? et quis vidit huic simile ? Peperit enim ante omnem sensum doloris in parturitione: et ante tempus doloris edidit masculum, quae nulla libidine maculata fuit in conceceptione.

Ecce qualiter gratia plena, abstersa est impediens beatitudinem miseria.

Tertium autem est floribus quibusdam beatitudinem depingens. Et sunt in ea divini flores : fidei quidem in intellectu, humilitatis in sensu, ferventissimae charitatis in affeotu, devotionis in cordis desiderio, virginalis candoris illibati in corpore, sapientissimae discretionis in ratione, fortitudinis in hostis tentatione, justitiae in omni opere, et sedulitatis in omnis obsequii exhibitione : praeter omnem aliam virtutem, qua vestita est regina coelorum secundum Psalmum XLIV, 10, dicentem : Adstitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato, circumdata varietate. De fide quidem ejus dicitur, Luc. I, 45 : Beata quae credidisti, quoniam perficientur ea quae dicta sunt tibi a Domino. De humilitate autem, Luc. I, 48: Respexit humilitatem ancillae suae. De charitatis fervore, Cantic. v, 8: Nuntiate dilecto quia amore langueo. De devotionis suae incendio dicitur, Cantic. VIII, 6 : Lampades ejus lampades ignis atque flammarum. His enim lampadibus concaluit cor ejus intra eam : et in meditatione ejus exardescebat ignis devotionis . De sapientissima discretione ejus procedebant sapientiae responsa ad. Angelum, et cogilationes qualis esset illa salutatio. Proverb. XXXI, 26 : Os suum operuit sapientiae, et lex clementiae in lingua ejus. De fortitudine ejus contra insultus hostis, dicitur,

Genes. iii, 15 : Ipsa conteret caput tuum. Proverb.XXXI, 17 : Accinxit fortitudine lumbos suos, et roboravit brachium suum. De justitia ejus in omni opere, Isa. XI, 1 : Egredietur virga de radice Jesse : quae rectitudine sua justitiam universalem praefiguravit in Virgine. Haec est virga Aaron , quae floruit virtute justitiae, fronduit justitiae sermone, fructificavit in omni virtutis opere. Ut vere dicatur de ipsa : Justa florebit ut palma in domo Domini, et florebit in aeternum ante Dominum . De sedulitate obsequii ejus dicitur, Luc. i, 39 et 40 : Exsurgens Maria in diebus illis obiit in montana..., et intravit in domum Zachariae, et salutavit Elisabeth, et juvencula obsecuta est vetulae, manens apud eam usque post partum. Porro de castitatis ejus candore in corpore praesignatum est, III Reg. x, 18, ubi thronum sibi fecit rex Salomon de ebore grandem. Ebur enim significat candorem castilatis, in quo verus noster resedit pacificus, nullis libidinum stimulis inquielatus. Tob. III, 16 : Numquam cum ludentibus miscui me : et mundam servavi animam meam ob omni concupiscentia. Propter haec et his similia, dicitur, Cantic. I, 15, Lectulus noster floridus, hoc est, thalamus uteri, in quo quievit Dei Filius.

Quartum est in hac beatitudine, quod omni miraculo in ea fidei est obsequens. Et ut alia taceantur, tria sunt quae omnibus miris sunt mirabiliora. Parit virgo, creatur aeternus , et ima summis per unionem indissolubilem sociantur . De primo miramur matrem: de secundo obstupescimus ad natum : de tertio agoniam patimur ad modum nascentis.

Primum est quod, Isa. VII, omni- bus piis pro signo praedixit : Ecce Virgo concipiet et pariet filium : et vocabitur nomen ejus Emmanuel. Jerem. XXXI, 22 : Creauit Dominus novum super terram : Foemina circumdabit virum. Foemina, inquam, non mulier viro subacta, quia hoc novum non esset. Ezechiel. XLIV, 2 : Porta haec clausa erit, non operietur :... quia Dominus Deus Israel ingressus est per eam.

De secundo dicitur, Baruch, III, 38: Post haec in terris visus est, et cum hominibus conversatus est. Isa. X, 23, secundum Septuaginta: " Verbum abbreviatum faciet Dominus super terram : " Verbum dico aeternum, per quod facta sunt omnia, abbreviatum in creatione carnis, et temporalis nativitatis. Et haec consummatio abbreviata mundabit justitiam, qua omnis homo justificatur.

De tertio dicitur, Joan. i, 27, quod Baptista non est dignus solvere corrigiam calceamenti, quo venit ad nos calceata divinitas. In qua corrigia colligantur ultima primis, quia humana divinis, nova antiquis, quia anima corpori: temporalia aeternis, quia creatura Creatori. Jerem. XIII, 11 : Agglulinavi mihi omnem domum Israel.

In matre divinum cernimus miraculum : in nato ad nos contractum immensum Deum : in modo charitatis indissolubile vinculum. Funiculus enim triplex difficile rumpitur , ''in quo novum antiquo, et novum aeterno, et antiquum aeterno colligatum est. Anima enim corpori, et anima Deo, et corpus Deo sociatum est triplici unionis funiculo.

Vere igitur " beatus venter, " in quo haec perfecta sunt. Sic enim completa

sunt omnia quae dicta sunt per Angelum de Virgine Maria.

Quintum hujus beatitudinis est puritas

mirabilis et singularis, foecunditatem virgineam nutriens. Et hoc est in sanguine, unde natus concipitur, formatur, et alitur. Sanguis enim in quo fit conceptio, a Spiritu sancto purilicatur. Sanguis in quo figura membrorum Filii Dei figuratur a sapientia Dei, ipsi puritati Filii assimilatur. Sanguis autem (unde formatus intra uterum alitur) ab ipsa anima deitati unita Filio Dei incorporatur. Et sic omnia necessario primae puritati assimilantur. Non enim Spiritus Filium, a quo ipse procedit, sanguini per conceptum imprimeret, nisi ad puritatem divinam purificaret. Nec Verbum sapientia Dei et virtus membra sua formaret, nisi in aeque puro ei in quo conceptum erat. Nec sibi incorporaret aliquid, nisi ad eumdem munditiae modum purificatum esset. Hoc autem significatum est, Exod. xxv, 10 et seq., ubi et arca testamenti, et urna continens manna fieri praecipiuntur ex auro purissimo. Ideo eliam dicitur agnus sine macula . Arca enim uterus est Virginis: urna autem corpus Salvatoris : manna vero dulcedo divinitatis. Et haec est puritas in qua concipitur, organizatur, et alitur filius Dei in beatissimo ventre. Et ideo flores ejus sunt fructus honoris et honestatis .

Sextum hujus beatitudinis est privilegium, hujus fecunditatis dignitatem adaugens.

Sunt autem quatuor hujus fecunditatis privilegia. Primum in natura, secundum inter feminarum gaudia, tertium inter hominum consortia, quartum ultra Angelorum agmina. Nam natura in ipsa supra morem refloruit, prae mulieribus benedictionem omnium feminarum acquisivit, supra homines gratiam invenit, ultra vertices angelicos gloria et honore coronata refulsit.

De primo dicitur, Cantic. II, 2 : Sicut liliurn inter spinas, sic atnica mea infer filias. Nulla enim natura floruit nisi concupiscentiae spinis compuncta : sed sola Virginis natura floruit caslitalis flore, spinarum concupiscentiae et peccati nescia. Sic enim vinea nostra floruit, Cantic. II, 13, quod vulpes parvulae, hoc est, peccati motus, captae per refraenationem, nihil penitus in ea demolitae sunt.

Inter mulieres etiam florem habens virginei pudoris, gaudium adepta est matris : optimam partem eligens, quae non auferetur ab ea . Unde, Cantic. IV, 12, dicitur: Hortus conclusus, fons signatus. Hortus enim est in quo oritur flos: et sic est mater. Conclusus autem qui non foditur neque seminatur: et sic est Virgo. Fons etiam a fundendo dictus est, in quantum est mater filium profundens. Signatus autem est fons, qui a nullo haustus est: et sic est Virgo infacta et illibata.

Prae hominibus autem omnibus accepit gratiam, quae omnibus invenit reparationis viam. Per ipsam enim accessum habemus ad Filium, per Filium autem ad Patrem. Unde sicut Rebecca Jacob filium introduxit ad patrem , sic ista quae multum accepit, Filio Jacob nostro luctatori pelliculas haedorum, hoc est, siinilitudinem carnis peccati circumponens, nos ad Patris reducit benedictionem. In hoc privilegiata, quod nobis hanc viam haereditandae benedictionis invenit per Filium.

Haec etiam prae Angelis coronata refulsit in patria. Psal. VIII, 2 : Quoniam elevata est magnificentia tua, super caelos, Deus.

Haec igitur hujus beatae sunt privilegia. Super hujus dignitatem castitatis exclamat. Sapient. IV, 1 et 2: 0 quam pulchra est costa generatio, cum claritate ! immortalis est enim memoriaillius, quoniam et apud Deum nota est, et apud homines. Cum praesens est imitantur illam, et desiderant eam cum se eduxerit : et in perpetuum coronata triumphat, incoinquinatorum certaminum praemium vincens.

Septimum hujus beatitudinis est, quia est exemplum generationis aeternae, et figura generationis spirilualis futurae. aeternae quidem est quoddam signum et doctrina: futurae autem speculum et disciplina.

In aeterna enim unicus nascitur de unico Patre cum omni integritate substantiae in similitudinem Patris et imaginem. In ista autem unicus ex unica matre cum substantiae integritate, in similitudinem et imaginem matris. Et sicut dicit Gregorius : " Per incarnati " Verbi mysterium nova mentis nostrae " oculis lux tuae claritatis infulsit: ut " dum visibiliter Deum agnoscimus, per " hunc in invisibilium amorem rapia-" mur. " Sic enim, ut dicitur, Sapient. VII, 26: Candor est enim lucis aeternae, et speculum sine macula Dei majestatis, et imago bonitatis illius.

Sic etiam figura generationis spiritualis, in qua castis visceribus concipit Ecclesia : et castis affectibus format et alit Verbum Christum in novo partu. Ad Galat. IV, 19: Filioli mei, quos iterum parturio, donec formetur Christiis in vobis. Sic, Apocal. XII, 1 et seq, est mulier amicta, sole, coronata stellis, et luna subpedibus ejus prona: in coelo parturit et parit continuo filium unicum, quem in omnibus format ad thronum Dei rapiendum.

Sic ergo " beatus venter " est, qui te, Christe, portavit.

Et hae praeter innumerabiles sunt partes beatitudinis ipsius.

Est autem beatus " venter " qui hujus beatitudinis est materia. Venter (in- quam) locus, quo Verbum concipitur: pagina, in qua secundum carnis susceptionem inscribilur: mensura, cui Verbum breviandum commensuratur : forma, ad quam summi Patris imago figuratur : urna, in quam manna coeleste colligitur : theca, in quam thesaurus desiderabilis, reconditur : thalamus, in quo Dei et hominis connubium dignissime celebratur : aula regia, in qua Regi summo discubitus praeparatur: vestibulum, in quo coeli Dominus nostris induviis induitur; hortus conclusus, ex quo aromata divinum spirautia odorem exoriuntur : terra, quae ad germinandum Salvatorem aperitur : locus, quo purpura summi Regis principis tota contingitur et rubricatur.

Et quidem de loco conceptionis dicitur, Luc. I, 31 : Ecce concipies in utero, et paries filium. Concipies, inquam, in te simul claudes Verbum divinum, tam sanctum divinum conceptum operans : et sanguinem tuum a te manu Spiritus sancti separatum, in conceptum formandum. Ut vere conceptus sit duorum captus : unius formantis, et alterius ab illo ad se formati. Sic enim operata est salutem nostram in medio terrae, hoc est, uteri virginalis summa Sapientia. Cantic. VII, 1 : Iuncturae femorum tuorum sicut monilia. Monilia, inquam, a muniendo dicuntur : eo quod munita sint illa foemina, quae locus conceptus sunt Filii Dei, et perpetuae addicta virginitati. Iste enim est rubus igne Dei plenus, et per libidinem incoinbustus. Propter quod omnis fidelis dicit cum Moyse : Vadam, et videbo visionem hanc magnam, quare ardeat, et non comburatur rubus. Vadam, inquam, passibus devotionis appropinquando. Videbo fidei et admirationis oculis, magnam ingenti dignitate visionem istam : quare rubus virens virginitatis virore ardeat, divino plenus in loco conceptionis igne : et non comburatur aliqua ca-

stitatis consumptione. Genes. XXVIII, 16 : Vere Dominus est in loco isto: et ego nesciebam. Exod. III, 5: Solve calceamentum de pedibus tuis: locus enim, in quo stas, terra sancta est. Calceamento enim pecorinae pellis soluto de pedibus intellectus et affectus, nudo spiritu potest accedere vir spiritualis. Quia sicut dicitur, I ad Corinth. II, 14 : Animalis homo non percipit ea quae sunt Spiritus Dei. Sed spiritualis homo judicat omnia. Et sic accedit ad locum in quo stat homo qui per peccatum ceciderat: in quo terra sancta est, quae stat in aeternum. Eccle. I, 4: Generatio praeter it, et generatio advenit : terra autem in aeternum stat. Haec (inquam) terra quae fundat generationem praetereuntium morientium : et mundat generationem advenientium nascentium. Locus enim iste, ut dicit translatio Septuaginta. Genes. XXVII, 17, a Deo factus est inaestimabile sacramentum, irreprehensibilis est. Psal. lxviii, 6 : Deus in loco sancto suo. Locus enim, ut dicit Philosophus, generationis est principium, quemadmodum et pater. Et ideo uterus, locus dicitur conceptionis Verbi divini. Verbo enim concepit Verbum Virgo, virile ignorans consortium. Isa. lv, 11: Verbum meum quod egredietur de ore meo, non reverietur ad me vacuum : sed faciet quaecumque volui, et prosperabitur in his, ad quae misi illud. Isa. IX, 8 : Verbum misit Dominus in Jacob. Per Angelum quidem ad aurem : ad cor autem per Verbi divinam intentionem : et in uterum per carnis susceptionem. Sed, heu ! cecidit in Israel per Judaeorum excaecationem.

Sic ergo venter beatus, locus est conceptionis Verbi Dei.

Pagina est etiam in qua verbum Dei scribitur secundum carnis susceptionem. Sic enim verbum bonum quod cor summi Patris eructavit, calaino linguae scribae qui Spiritus sanctus est, paginae nostrae susceptionis est inscriptum . Isa. VIII, 1 : Sume tibi librum grandem, et scribe in eo slylo hominis. Verbum summi Patris est ad Spiritum sanctum. Liber autem dicitur pagina, candore castitatis dealbata, disciplina honestatis rasa, aequalitate et convenientia morum adaequata, omni virtute praeparata. Grandis autem dicitur a sacramentorum captu et continentia. Talem ergo paginam sume per fidei consensum : et scribe, hoc est, inscribe in eo stylo hominis, hoc est, naturam hominis per incarnationem. Joan. I, 14 : Verbum caro factum est, et habitavit in nobis. Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre. Isti sunt articuli scribentis in pariete ad dissipationem regni Babylonis, hoc est, diaboli : quod est regnum confusionis . Paries enim est uterus Virginis, in quo scribitur : Mane, Thecel, Phares, hoc est, numeratum, appensum, divisum : numeratum numero plenitudinis temporum : appensum pondere Christi meritorum : divisum potestate redemptionis, in solutione pretii facta pro nobis : quia sic divisum est a diabolo regnum istud.

Sic ergo uterus est pagina, cui Verbum istud inscribitur.

Est etiam mensura, cui Verbum breviandum commensuratur. Cum enim, sicut dicitur, Isa. X, 23, Verbum abbreviatum Dominus facturus esset supra terram, prius invenil uterum Virginis, ad cujus brevitatem Verbum breviaret. Brevitas autem ista non tam molis est attendenda brevitate, quam sensu humilitatis, qua parva in oculis suis fuit Virgo beata. Unde, Cantic. VIII, 8 : Soror nostra parva, et ubera non habet, hoc est, se habere non reputat ubera doctrinae et exhortationis, quibus fundat lac scientiae per doctrinam, et lac consolationis per exhortationem : quibus Christum alat formatum in cordibus fide-

lium. Et ideo parvulam se reputat ad concipiendum. Sed ad hanc parvitatem commensuratur humilitate Verbum : de quo dicitur, Isa. XI, 6 : Parvulus enim natus est nobis, et Filius dalus est nobis. I Reg. xv, 17 : Cum esses parvulus in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es. Sic enim breviatum verbum dicit de se, Matth. XI, 29 : Discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Sic etiam jam praedicans et salutem hominum procurans, intravit ad eum qui decurtata fastus altitudine statura pusillus erat . Sic dicitur, Eccli. XI, 3 : Brevis in volalilibus est apis : et milium dulcoris habet fructus illius. Apis enim nostra beata Virgo in omnibus volatilibus coeli limpidae contemplationis oculo coelum pervolantibus, brevissima fuit mensura suae humilitatis. Et ideo principium et causam omnis dulcedinis Christum sine commixtione viri fructificavit. Ad hanc enim mensuram se contraxit Verbi immensitas. Et hoc significavit Virgo quando dixit, Luc. I, 48 : Respexit humilitatem ancillae suae.

Sic ergo mensura fuit Verbi breviandi.

Fuit etiam forma, ad quam aeterni Patris imago formatur. Est enim Filius imago Dei invisibilis. Unde, Sapient. VII, 26, dicitur, quod est speculum sine macula Dei majestatis, et imago bonitatis illius. Haec igitur imago figuranda in formam hominis, formaculum accepit uterum Virginis : sicut sigillum mundissimum in cera imprimitur mundissima. Eccli. XVII, 1 et 2 : Secundum imaginem suam fecit illum..., et secundum se vestivit illum virtute. Quod licet de omnibus dicatur hominibus, tamen maxime intelligiturde Salvatore. Figura autem et forma in qua haec imago formata est, uterus Virginis est. Et sic factus est speciosus forma prae filiis hominum .

Cantic. I, 15 : Ecce tu pulcher es, dilecte mi, et decorus. Lectulus noster floridus. Pulchritudine enim florum lectuli uleri virginis figuratus est natus pulcher et decorus secundum hominem : sed retinet pulchritudinem Patris secundum Deum. Sic enim imago Patris facta est ad imaginem matris, et figura substantiae Patris configurata est imagini matris. Et nos quidem (sicut dicit Apostolus ) prius portavimus imaginem terreni, et deinde imaginem coelestis : Christus autem Redemptor noster ab aeterno habuit imaginem coelestis : et posterius accepit imaginem terreni in utero Virginis, parentibus terrenis configuratus : ut sic educeret a terrena imagine ad coelestem ipsius contigurationem. Et hoc est quod dicitur, ad Roman. VIII, 19 et 30 : Quos praescivit, et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui :... hos et vocavit. Sic ipse Dei Filius quasi unus ex nobis factus est. Ad Philip. II, 7 : Formam servi accipiehs, in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo. Sic, Sapient. VII, 1, dicitur : In ventre matris figuratus sum caro. In forma uteri formam accipiens humanae figurationis.

Haec est uma, in quam manna eoelesie colligitur, Urna, inqunm, aurea splendore gratiae, capax coelestis panis : in quam grana sanguinis, et sata purae similaginis sunt collecta, ad divini Sacramenti confectionem. Sic enim praecipitur in urna servari manna 3. Sic, ad Hebr. IX, 4, dicitur, quod in arca est urna aurea habens manna, hoc est, in corpore Virginis est uterus continens dulcedinem caelestis panis : ut exinde prompte proferatur esurientibus. Psal. cxliii, 13 : Promptuaria eorum plena, eructantia ex hoc in illud. Proverb. III, 10 : Implebuntur horrea tua saturitatc, et vino torcularia tua redunda-bunt. Haec enim sunt nostrae sufficientiae horrea, omnem nostrum supplentia defectum. Torcularia vinum refundentia divinae jucunditatis. Diversis enim proprietatibus uterus Virginis et urna est, horreum, et lorcular, omnibus ministrans esculentum et poculentum divinum.

Haec est theca thesauri pretiosissimi, qui absconditus est in Filio Dei. Ad Goloss, II, 3 : In quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae, scilicet Dei, absconditi. Super quo admiratur Baruch, III, 15, et dicit : Quis invenit locum ejus ? et quis intravit in thesauros ejus ? Proverb. XXI, 20 : Thesaurus desiderabilis, et oleum in habitaculo justi. Hic autem non in corde tantum requievit, sed etiam in theca uteri virginalis. Et ideo, Proverb. XXXI, 29 : Multae filiae congregaverunt divitias : tu supergressa es universas. Isa. xlv, 3 : Dabo tibi thesauros absconditos, et arcana secretorum : ut scias quia ego Dominus. Si enim secundum dictum Domini, Matth. XII, 35, et Luc.VI, 45 : Bonus homo de bono thesauro cordis sui profert bonum : potest adverti quantum thesaurum bonum in se habuerit, quae tantum bonum protulit toti mundo. Si enim regnum coelorum sitnile est homini patrifamilias qui profert de thesauro suo nova et vetera , quare non esset simile multo magis matrifamilias, quae de thesauro suo protulit tam nova quam vetera : et aeterna et humana et divina : pretium universitatis et Angelis et hominibus thesaurum tam pretiosum?

Hic uterus est thalamus, in quo connubium divinae et humanae naturae dignissime celebratur : de quo cantat virgo Ecclesia, Cantic. viii, 2 : Dilecte mi, apprehendam te, et ducam in domum matris meae, et in cubiculum genitricis

meae. Apprehensus est Illius per iunonem carnis, introductus in domum matris per introitum conceptus virginalis : quia Virgo figura est matris Ecclesiae, in qua concipimur. In cubile autem genitricis introductus est, quae nos ut genitrix gratiae et misericordiae genuit : quando etiam nostram paenalitatem in utero Virginis sibi conjungere est dignatus. Hoc cubiculum est thalamus, in quem Isaac Rebeccam introduxit. Et in tantum dilexit eam, ut dolorem qui ex morte matris ejus acciderat, temperaret . Isaac enim noster, Filius Dei est. Rebecca de Gentibus nata, natura est nostra. Thalamus, uterusvirgirialis.

Hic uterus est lectulus Salomonis, quem sexaginta fortes ambiunt,... omnes tenentes gladios, et ad bella doctissimi . Decem videlicet illuminationes, decem speciales virtutes, decem praecepta, decem privilegia, decem gratiae singulares, et decem fulgores gloriam coelestem exprimentes.

Decem quidem illuminationes sunt illuminatio ex creaturis accepta : illuminatio per lectionem Scriplurae collecta : illuminatio studio rationis iuventa : illuminatio contemplationis oculo percepta : illuminatio familiaribus apparitionibus Angelorum cordi Virginis invecta : illuminatio crebris Dei revelationibus clara : illuminatio per haustum divinae dulcedinis, et gustum et experimentum certissimum infusa : quando gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus . Psal. XXXIII, 9 : Gustate, et videte quoniam suavis est Dominus. Illuminatio per salutationem et doctrinam Gabrielis infusa : illuminatio specialiter super adventu Spiritus sancti et virtutis Altissimi supersplendide donata : et tandem illuminatio per inhabitationem totius divinitatis in eam corporaliter superimpleta, ut vere amicta sit sole et luna sub pedibus ejus, et juxta nomen suum illuminatrix ''appelletur.

Decem autem virtutes sunt fides, spes, charitas : et quatuor quae cardinales vocantur : prudentia, justitia, fortitudo, et temperantia : et his adjunctae speciales : humilitas, et pudicitia virginalis : et ea quam habuit sapientiam in divinis, ut merito dicatur de ea illud Ruth, III, 11 : Scit omnis populus..., mulierem te esse virtutis.

Decem autem praecepta sunt, quod sibi non est nisi unus Deus cui intendit: nec nomen in vanum habuit, quod semper invocavit : et quod quietem sabbati cordis numquam interrupit, sed continuo festo Deo celebravit, sanctificavit : quod parenti summo semper honorem exhibuit : quod nullum verbo vel exemplo occidit, quae omnes vivificavit: quod super verum animae sponsum adulterinam dilectionem non admisit : quod nulli nocuit aliquid, quae larga misericordiae manu sua omnibus indigentibus porrexit : quae veritate sic linguam dicavit, quod omnibus dolis relegatis, diffusam gratiam in labiis protulit : quod nullius bona concupivit: quae charitate perfecta quod suum erat non quaesivit. Juxta Apostolum, I ad Corinth. x, 33, non quaerens quod sibi utile erat, sed quod multis, ut salvi fierent. Ad Philip. iii, 7 et 8, quae sibi erant lucra, haec arbitrata est ut stercora, ut Christum lucrificaret. Quod luxum carnis non concupivit : quae dicere potest ut Sara, Tob. iii, 16 et 17, quod numquam cum ludentibus se miscuit, et mundam se servavit ab omni concupiscentia.

Decem autem privilegia Virginis sunt virginitatis faecunditas : Matris illibata virginitas : conceptus sine concupiscentia : gravidatio sine gravitate : parturitio sine dolore : nascentis novi aeternitas : generationis ad divinam aeterni- tatem assimilata proprietas. Ejusdem Filii cum Deo Patre communitas : qui sicut ex Deo Patre secundum deitatem, sic ex ipsa procedit secundum humanitatem. Inter mulieres haereditata benedictio, et vitae suae sine macula sanelilas. Haec enim sola habuit : ita quod neque in terris nec in coelo primam similem visa est, nec habere sequentem.

Decem autem gratiae singulares quibus Deo et homini et Angelo graia facta est, sunt gratia pudoris, gratia puritatis, gratia solitudinis qua mundi fugit consorlia, gratia orationis, gratia quietis cordis. Et his quidem Deo et Angelo graia fuit. Homini autem gratia misericordiae qua miseris compatitur : gratia benignitalis, qua miser ab ea benigne suscipitur : gratia auxiliationis, qua misero in necessitate subvenitur : gratia consolationis, qua desolatos consolatur : gratia reconciliationis, qua miseri et desperati saepe per eam Filio reconciliantur.

Decem autem fulgores gloriae sunt, quibus super omnem gloriam coeli praefulget : fulgor quidem decoris, fulgor virtutis sive potestatis, et fulgor operationis.

Fulgor quidem decoris in quatuor : fulget enim divino sole ainicta super omnium Angelorum claritatem : fulget ardore affectus cum Seraphim ardens in Deum lata : fulget lumine intellectus super Cherubim ex veritate illustrata : fulget super Thronos cordis quiete, divino adventu, sibi insidente Deo repleta.

Potestatis autem fulgor et gloria est in tribus : in hoc videlicet, quod dominatus ejus super coelestes Dominationes altis intendens, numquam scabellaribus et conculcandis inferioribus per desiderium appropinquat : virtus ejus super coelestes Virtutes, nullius legibus coarctata superat omnia : potestas ejus super coeli Potestates, non tyrunnide premens, sed rationibus aequissimis legum omne iniquum premit et superat.

Operatio etiam fulget super Principes quidem, quia non nisi justa et aequa et honesta facienda deliberat et decernit. Super Archangelos autem, quia omnia per consilium divinum perficit. Super Angelos vero, quia omnia operanda in Deum reducens, Dei gloriam semper intendit. Ut vere, Gantic. VI, 9, diceretur, quia progreditur quasi aurora consurgens, in opere : pulchra ut luna, in virtutis suae potestate : electa ut sol, in suae claritatis decore.

Haec est aula regia, in qua Regi summo discubitus praeparatur. Aula, inquam, in qua Princeps totius Israel sedit cum principibus populi sui, et Regem se exhibuit. Ezechiel. xliv, 3 : Princeps ipse sedebit in ea, ut comedatpanem coram Domino : refectione gratiae, qua gratificavit hominem saturatus. Joan. IV, 34 : Meus cibus est ut faciam voluntatem ejus qui misit me, scilicet Patris, ut perficiam opus ejus. Iste est Joseph sedensinhac aula et comedons cum fratribus suis. Genes. xlv, 16 : Auditum est, etcelebri sermone vulgatum in aula regis : Venerunt fratres Joseph. Fratres enim veri Joseph hic primo per naturae conjunctionem ad Joseph Dei Filium venerunt.Haec est aula in qua, IV Reg. VII, 9 et seq., nuntiatum est illud bonum nuntium, quod inimicus populi Dei, oppressor antiquus, potentia Dei fugatus sit, et liberatus Dei populus ab obsidione ipsius.

Hoc est vestibulum in quo coeli Dominus nostris induitur induviis. Ezechiel. xliv, 3 : Per viam portae vestibuli ingredietur, et per viam ejus egredietur. Quia nostris indutus ingreditur, et in eis ad nos egreditur ex utero virginali. Hoc est vestibulum quod, Ezechiel. xl, 8 et 9, juxta portam tcmpli praecipitur praeparari. Beata enim Virgo porta templi ecclesiastici est speciosa, juxta quam veslibulum est uteri, in quo summus Rex et Sacerdos sacris est indutus : in quibus pro nobis immolaturus ad Deum accedat. Hoc est veslibulum, inter quod et altare plorant Sacerdotes et Le-

vitae , ad clmentiam Dominum inclinantes. Quia inter insignia pietatis uteri virginalis, et crucis (in qua Dominus immolatus fuit) supplicantes, gratiam inveniunt divinae miserationis.

Hic uterus est hortus conclusus, ex quo aromata divinum spirantia odorem exoriuntur. Cantic. IV, 13 : Emissiones tuae paradisus. Quem enim odorem paradisi hic paradisus non emittit ? Vas. enim odorem contentum spirat. Haec autem et habitaculum est virtutis Altissimi, in qua se expressit umbra ipsius, et operatorium Spiritus sancti. Vas continens corporaliter plenitudinem deitatis in Filio Dei. Miraculum Angelorum. Hortus omnium aromatum virtutis. Ut merito dicatur, Cantic. IV, 12: Hortus conclusus. Et, Cantic. VIII, 13 : Quae habitant in hortis, amici auscultant. Sic enim vidimus eam plenam charitate et dilectione in cubilibus et in hortis aromalum, ut merito dicatur paradisus divinarum deliciarum. Hic est hortus quem plantavit Dominus in Eden, hoc est, in deliciis . Hic est hortus arboribus virtutum consitus, in quem ingressus est rex Assuerus , hoc est, beatus noster Deus.

Haec est terra quae ad germinandum Salvatorem Spiritu sancto irroratur. Isa. xlv, 8: Rorate, caeli, desuper, et nubes pluant justum : operiatur terra, et germinet Salvatorem. Psal. lxxxiv, 13: Dominus dabit benignitatem, et terra nostra dabit fructum suum. Fructum, inquam, quo Angeli et homines perfruuntur. Haec est terra in qua agricola Spiritus sanctus exspectat fructum pretiosum: patienter ferens, donec accipiat temporaneum et serotinum . Temporaneum in conceptu, serotinum in crucis redemptione. Psal. XXIII, 1: Domini est terra et plenitudo ejus. Terra, inquam, cui benedixit Dominus. Terra quae juxta Apo- stolum, ad Hebraeos, VI, 7, occepit benedictionem a Deo.

Hic uterus est coccus, quo purpura summi Regis tota contingitur, in lanium quod etiam Angeli rubricatam istam purpuram mirantur, Isa. lxiii, 2, dicentes : Quare rubrum est indumentum tuum, et vestimentum tuum sicut calcantium in torculari ? Haec est purpura tincta in canalibus venarum mundissimi sanguinis beatae Virginis : quae coccus est mundissimus, in se gerens ruborem purificatum Spiritu sancto, et concipiens margaritam pretiosam Filium Dei. Unde, Exod. XXVII, 6, praecipitur in vestibus summi Pontificis color esse de cocco bis tincto. Quia sicut in serico vel lana unus color fundatur in alio, ita est in divinis purpureus color sanguinis: primum fundatur in perfecta munditia carnis, et consequenter in Spiritus sancti purificatione. Cantic. VII, 5 : Comae capilis tui sicut purpura regis vincta canalibus. Corna est Apostolicus coetus et totius Ecclesiae rubricatus sanguine Christi : dependens a capite rubricato, quod est Christus. Et ideo clamat sponsa in Canticis, v, 10 : Dilectus meus candidus et rubicundus: electus ex millibus. Est enim, ut dicitur, Sapient. VII, 26, candor lucis aeternae. Rubricatus purpureo sanguine Virginis, quo Verbum aeternum caro factum est, et habitavit in nobis .

Sic ergo est " beatus venter "

" Qui te portavit, "

0 Christe. Portavit autem Virgo mater infantem. Portavit et Simeon senex, quando eum suscepitinulnas. Portavit et crux morientem. Et (sicut dicunt aliqui) portavit et diabolus supra pinnaculum templi. Portavit et Joseph ab Arimathaea de cruce insepulcrum. Portaverunt multi utriusque scxus parvulum Jesum, qui nutricum et gerularum fungebantur officio. Sed Virgo mater portavit conceptum, de suo sanguine formatum et vegetandum, nutriendum et augendum in utero. Simeon justus et senex praesentandum et offerendum in templo et sistendum Domino. Crux cruciandum et sacrifcandum pro populo. Diabolus et membra ejus tentandum pro virtutis exercitio. Joseph ab Arimathaea pro sepulturae officio. Alii autem vice nutricum et gerularum ad obsequendum infirmo parvulo.

In omnibus autem his portationum diversitatibus sola Virgo portatum suo infudit sanguine : et sola crux infusa est sanguine Crucifixi, sicut dicit Ambrosius:

Quem sacer cruor perunxit Fusus Agni corpore.

Propter quod et sola Virgo portans, et sola crux pro sanctitate communicati sanguinis Christi venerantur : Virgo scilicet, sanguine Filium Dei infundens, et crux infusa Christi sanguine. Alii autem portantes vel vituperantur pro malitia voluntatis, vel laudantur pro obsequio pietatis.

Portavit ergo Virgo Christum sicut arbor fructum, succum ministrans ad fructus formationem, gemmata in fructus conceptionem, florens in fructus promissionem, frondens in fructus defensionem, ramos extendens in fructus portationem, soli de coelo se exhibens in fructus formationem et maturationem. Sic enim unaquaeque arbor de fructu suo cognoscitur .

Virgo enim beata arbor est virens virtute : plantata secus decursus aquarum, hoc est, rivos uberrimos donorum Spiritus sancti, consolationum, et gratiarum. Jerem. XVII, 8 : Erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit radices suas: et non ti-mebit cum venerit aestus. Et erit folium ejus viride, et in tempore siccitatis non erit sollicitum, nec aliquando desinet facere fructum.

Portat autem fructum dependentem a sanctis visceribus Virginis. Unde cantat Ecclesia, quod " beata est mater, cujus "viscera meruerunt portare Christum " Dominum. " Et pendenti a visceribus, sacro sancti sanguinis sui (ad formationem et nutrimentum et augmentum) subministravit succum. Psal. I, 3 : Erit tamquam lignum quod plantatum est secus decursus aquarum, quod fructum suum dabit in tempore suo.

Haec fuit gemmata conceptione, stans onerata nobili onere, utero tumente, et pomis mamillarum modico tumore prorumpentibus, et jam per modum gemmarum conceptum demonstrantibus pietatis humorem. In cujus figura, Numer, XVII, 8, dicitur : Turgentibus quasi gemmis eruperant flores, qui, quasi foliis dilatatis, in amygdalas deformati sunt. Flores enim sunt sacri fructus,promissiones in quibusdam divinorum florum argumentis : in angelicasalutatione, sancti Spiritus superventione, virtutis Altissimi obumbratione : in quibus salus nostra floruit, quando prope fuit salus nostra. Ezechiel. XXXVI, 8 : Vos, montes Israel, ramos vestros germinetis, et fructum vestrum offeratis populo meo Israel.

Fronduit autem Virgo beata salutarium verborum emissione: de modi inquisitione, cum dixit : Quomodo fiet istud ? De sui consensus expressione, cum adjunxit : Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum . De pacis eulogio, cum Elisabeth salutavit. De gratiarum actione, cum intulit: Magnificat anima mea Dominum . Ut vere dicatur de ea illud Osee, x, 1 : Vitis frondosa Israel, fructus adaequatus est ei. Haec enim omnia folia fructum cooperiunt et defendunt ne inarescat. Quia omnia aut sunt ad instructionem prudentiae: vel ad humilitatis et fidei expressionem : vel ad proximi benevolentiam : vel ad gratiarum actionem et laudem. Unde merito dicitur in Psalmo 1, 3 : Folium ejus non defluet, et omnia quaecumque faciet prosperabuntur. Et, Ezechiel. XLVII, 12 : Folia ejus proficiunt ad medicinam.

Haec ramos expandit ad omnes, dilatata latitudine charitatis, fructum suum porrigens omnibus. Eccli. XXIV, 22: Ra-mi mei honoris et gratiae. Daniel. IV, 9, volucres coeli requieverunt in ramis ejus, hoc est, animae Sanctorum pennatae virtutibus in ramis beatae Virginis quibus fructum porrigit requiescunt.

Sic ergo : " Beatus venter qui te, " sic, Christe, " portavit. " Et hanc quidem singulariter habuit beatitudinem.

In cruce autem portatus, de Virgine cruorem acceptum refudit. Ut omnes cruci se exhibentes, et stigmata Crucifixi in corpore suo portantes, eodem cruore sanctificentur. Propter quod dicitur, ad Galat. VI, 14, in persona redemptorum : Mihi absit gloriari nisi in cruce Domini nostri Jesu Chrisli, per quem mihi mundus crucifixus est, et ego mundo. Totum enim de mundo triumphavit, quod cruci est affixum. Mundus ergo per hoc quod de mundo est in nobis (quod, ut dicitur, I Canon. Joannis, II, 16, concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum, et superbia vitae) cruci affixum est ut spiritus : et mortuum, vivens in cruce, Deo vivat: dicente Apostolo, ad Galat. II, 19: Ut Deo vivam, Christo confixus sum cruci. Ibi ergo cruore Christi infusi sanotificati, Apocal. VII, 14 : Laverunt stolas suas in sanguine Agni. Sic ergo in visceribus portantes Christum humore pietatis infundunt. Portantes autem in cruce, cruore Christi infunduntur et sanetificantur.

Portantes autem Christum in debilibus membris ipsius Christi, Christo misericordiam impendunt. Matth. xxv, 40 : Quamdiu fecistis uni ex meis minimishis fratribus, mihi fecistis. Ad Roman. xv, 1 : Debemus nos firmiores imbecillitates infirmorum sustinere, et non nobis placere.

Portantes autem Jesum crucifixum ad sepulcrum, sunt qui Christum ad occultum divinae quietis abscondunt. Ad Coloss. III, 3: Mortui estis, et vita vestra est abscondita cum Christo in Deo. Psal. xxx, 21 : Abscondes eos in abscondito faciei tuae a conturbatione hominum. Isa. XI, 10 : Erit sepulcrum ejus gloriosum.

Portantes autem Christum ad illecebras tentationum cum Satana merentur in barathrum praecipitationem. Matth. IV, 7 : Vade, Satana: non tentabis Dominum Deum tuum. Psal. XCIV, 11 : Quibus juravi in ira mea, si introibunt in requiem meam. Hic enim juravit tentantibus eum, et portantibus ad delectabilia tentationum. Non sic autem portavit Virgo beata.

Et ideo, " Beatus venter qui teportavit, "

" Et ubera quae suxisti. "

Ecce secunda pars laudis hujus mulieris.

Laudat in matre membra quae nutrimentum ministraverunt. Ubera autem ab ubertate dicta sunt: eo quod ubertim fundunt Iac dulcedinis conceptae. Ubera autem de coelo plena laudat: et ideo indeficientem ministrantia ubertatem. Cantic. VIII, 8: Soror nostra parva est, et ubera non habet, fracta libidine : sed habet ubera de coelo, rorem pietatis et dulcedinis concipientia, et ubera profundentia liquorem ad Christi nutrimentum ministratum. Et quis crederet ubertatem esse in Virginis ubere nisi de coelo ministratam ? Genos. XXI, 7: Quis auditurum crederet Abraham quod Sara Iactaret filium, quem peperit ei jam seni ? Sara, inquam, princeps Virgo Maria lactat filium magno Patriarchae patri multarum Gentium, quem peperit ei ad virtutem ejus demonstrandam jam seni in fine mundi. Non enim datur hoc naturae quod uber arens, non infusum semine viri, lac ministret ubertim filio nascenti. Cantic. VII, 7: Statura tua assimilata est palmae, et ubera tua botris. Palma enim dulcedinem habet in summo, de coelo concipiens eam : et botrus ex solis respectu concipit, et fundit gaudii ubertatem. Tamen sicut dicitur, Cantic. 1, 1 et 2 : Meliora sunt ubera tua vino, fragrantia linquentis optimis. Nihil enim austeritate pungens, nihil per libidinem inebrians est in uberibus illis: sed unguentum fragrans, ex humore nutriens Christum unctum, et omnes sanans nostras infirmitates.

Haec enim tria secundum naturam sunt in ubere, scilicet, conversio sanguinis in nutrimentum candens, nutrimenti abundantia, et medicamentum infirmitatis.

De primo dicitur, Exod. III, 8, quod promittitur nobis terra lacte manans et melle. Quae terra (sicnt jam diximus) praecipue beata Virgo est, habens in ubere suae pietatis unde nutriat Christum in gremio et in cordibus fidelium mellito lacte cordis sui : a quo ubera sua dependent.

De secundo dicitur, Judicum, v, 24: In phiala principum obtulit butyrum. Phiala enim ista uberVirginis est: quod propinavit pinguedinem lactis, quae est butyrum, in Christi nutrimentum. EtSisarae, hoc est, diaboli in soporationem et inperfectionem.

De tertio autem medicorum est. scieutia, quod papula uberis in os infantis immissa, contra omnem valet infirmitatem infantis: et ideo dicuntur fragrantia unguentis optimis, sicut jam ante est expositum. Ideo dicitur, Cant. VII, 12 : Ibi dabo tibi ubera mea. Et, Ibidem paulo ante, v. 3 : Duo ubera tua sicut duo cupreae gemelli hinnuli. Gemelli enim ex eodem conceptu sunt: sicut ubera Virginis sunt geminum habentia conceptum coelestem. Sunt autem hinnuli absconditi capreae, quae acutum ha-

bet visum propter absconditum sacramentum Virginis : quod non nisi capreae coeli, hoc est, videntes limpide divina videre poterunt.

Haec igitur sunt. ubera Virginis beatae, o Christe, " quae suxisti, " ad vegetationem et nutrimentum. Non enim lactis edulium perficitur masticatione, sed suctione. Haec est enim hujus causa beatitudinis, quia suxisti. Quasi enim modo genitus infans rationabilis sine dolo lac concupivit virgineum, ut in eo cresceret secundum corpus et proficeret, qui secundum animae perfectiones ab instanti conceptionis semper fuit perfectus.

Attendendum autem est, quod mulier haec dixit : " Suxisti, " et non, comedisti. Quod enim comeditur, durum est, et solidum, dentibus divisum, et molaribus tritum, et humiditate salivali infusum, et liquore potus ad liquidum conversum : ut per membra et ad membra currere possit : et venis hepatis quae meseraicae vocantur suctum et fractum, ut postea per venas ad membra deducatur. Lac autem, sicut dicit Philosophus, solum est quod sufficienter naturam praeparat ad nutrimentum. Et praecipue lac virgineum de virtute coelesti uberibus infusum, Spiritu sancto purificatum : quod totum erat nutrimentum conveniens Dei Filio. Et ideo non comedendo, sed sugendo statim ad membra dirigitur ex Virgine suctum. Et ideo incorporandum ad nutrimentum corporis, quod divinitati est unitum. Unde, Isa. VII, 15 : Butyrum et mel comedet, ut sciat reprobare malum et eligere bonum. Butyrum enim adeps lactis lac est virgineum. Mel autem ros coelestis est, linguis apum collectus : et signat nutrimenti hujus dulcedinem. Cum enim nihil nutriat nisi dulce secundum medicorum expertam rationem, pensandum est quantae dulcedinis fuit lac virgineum, quod Dei membris conveniens exibuit nutrimentum. Hoc lac ros convenienter vocatur, quia de coelo sicut ros ministratur. Isa. XXVI, 19 : Hos lucis ros tuus. Deuter. XXXIII, 28 : : Caeli caliga-bunt rore. De coelo ergo sic ministrata dulcedo lactis raellea, ros vocatur.

Haec est dulcedo. quae nos omnes infundit, ex Chiisto capite in nos distillans. Et hoc est quod dicitur, Isa.LXVI, 12 : Ad ubera portabimini, et super genua blandientur vobis. Adhuc enim mater Virgo Christum in multorum cordibus formatum, sua lactat dulcedine, et nisi Iactaret periret recenter formatus.Unde,Isa. lxvi, 12 : Ecce ego declinabo super eam sicut fluvium pacis, et quasi torrentem mundantem gloriam gentium, quam sugetis. Gloria enim omnium Gentium, dulcedo est consolationis beatae Virginis, ubertim ex uberibus gratiae ejus in nos infusa, quamdiu sumus parvuli ab uberibus ejus dependentes. Et hoc est quod in consolationem Ecclesiae dicitur, Isa. lxvi, 10 et 11 : Gaudete cum ea gaudio, universi qui lugetis super eam : ut sugatis et repleamini ab ubere consolationis ejus, ut mulgeatis et deliciis affluatis ab omnimoda gloria ejus.

Sic igitur beata sunt ubera quae suxisti, Domine Jesu.

" At ille dixit : Quinimo beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud. "

" At ille dixit. " Inter tot opprimentes os ejus adversarios, non omittens respondere mulieri vicaria praedicatione beatitudinis, quae auditu conceperat verbum Dei et quasi in utero gestans custodivit illud.

Et tangit hic maternitatem, cujus ipsa mater Virgo est figura, dicens : " Quinimo. "

Duo tangens : assertionem dictorum mulieris, et confirmationem : et addens beatitudinis maternitatis spiritualis praedicationem.

Dicit ergo : " Quinimo. " Quasi dicat : Hoc verum dixisti. Sed non tantum ea quae carnaliter portavit et lactavit beata est, sed eliam illi qui auditu me Verbum

Dei concipiunt, et custodiendo fovent, et pariunt in opere, sunt beatitudinis illius participes qua ipsa mater carnalis beata est.

Et hoc est quod dicit : " Quinimo. " Quia et ipsa mater prius verbum auditum corde concepit et portavit, quam in utero corporaliter conciperet, et ex beatitudine conceptionis spiritualis causata est per modum congrui beatitudo maternitatis specialis. Matth. XII, 50 : Qui fecerit voluntatem Patris mei qui in caelis est, ipse meus frater, soror, et mater est. Unde, Luc. I, 45, Elisabeth dixit : Beata quae credidisti, quoniam perficientur ea quae dicta sunt tibi a Domino. Et, Ibidem ante, v. 38, ipsa beata Virgo dixit: Fiat mihi secundum verbum tuum. Quasi dicat : Sicut verbum a te auditum cordis devotione conceptum jam credo, ita ccncipiatur in utero.

" Beati qui audiunt verbum Dei. "

Duo dicit respondentia duobus quae dixit mulier. Auditus enim est conceptio spiritualis, respondens portationi in utero : et custoditio est per modum lactationis, respondens suctioni uberum, sicut patebit in sequentibus.

Circa primum duo notantur : beatitudo audientium, et auditus.

Beatitudo autem (sicut in praehabitis diximus) est in proprio actu membri quod beatura praedicatur : quando ille actus est secundum naturam membri illius, secundum optimum et perfectum statum virtutis ejus in nullo impeditum. Beatitudo ergo auris est secundum perfectam auris virtutem non impeditam. Haec autem virtus colligitur ex tribus. Uno quidem quod habet auris in quantum est organum sensus. Secundum autem quod habet auditus in quantum est sensus disciplinalis. Tertium autem quod habet auditus in quantum est discretivus sonorum. Primum est quod quaerit interruptos, et non confusos recipiat sonos : et sic est aurae lenis secundum naturam.

Secuadum autem quod causatur ex hoc, quod ad memoriam bene diriguntur audita. Et ideo versus posterius capitis natura disposuit aures in homine, quia in posteriori capitis disponitur cella memorialis. Tertium est quod habet auditus in quantum accipit sensibile per accidens, in comparatione ad virtutes conferentes de auditis : quarum una in homine est ratio, et haec vocatur auditus discretio.

De primo dicitur, Job, IV, 16 : Vocem quasi aurae lenis audivi. III Reg. XIX, 12, ante Dominum sibilus aurae tenuis, ibi Dominus .

De secundo dicitur, Jacob. 1, 25 : Qui permanserit in lege perfecta libertatis, non auditor obliviosus factus, sed factor operis, hic beatus in facto suo erit.

De tertio dicitur, Matth. XIII, 9 : Qui habet aures audiendi, audiat, hoc est, qui habet aures audita discernendi, audiat verba Dei. Sic discrevit qui dixit : Narraverunt mihi iniqui fabulationes, sed non ut lex tua . Sic beatas dixit aures et oculos Dominus, Luc. x, 23 et 24 : Vestri autem beati oculi. Et subintellexit etiam de auribus : quia subinfert, quod multi et prophetae et reges vo luerunt videre quae vos videtis, et non viderunt: et audire quae auditis, et non audierunt. Proverb. xx, 12 : Aurem audientem, et oculum vidcntem, Dominus fecit utrumque. ''Fecit enim Dominus aurem (sicut dictum est) audientcm. Et ideo beatus et perfectus est talis auditus : membrum, quo sicut in matrem ingreditur Dei Filius. Auditum ergo beatae auris, est Verbum Dei.

Verbum autem (Angelus intelligentiae Patris, ut dicit Damascenus) est notitia amata, sicut dicit Augustinus : est faciendorum ars et ratio, sicut dicit Hieronymus. Per primum manifestat Patrem, per secundum clarificat, et per tertium docet omne quod est faciendum ad Patris beneplacitum.

De primo dicitur, Joan. XVII, 6 : Pater, manifestavi nomen tuum hominibus quos dedisti mihi. De secundo dicitur, Ibidem, v. 4 : Ego te clarificavi super terram. De tertio, Ibidem, v. 4 : Opus consummavi quod dedisti mihi ut faciam.

Per primum, Verbum Dei candor est lucis aeternae, et speculum sine macula Dei majestatis, et imago bonitatis illius . Per secundum, doctrinam et secretum Dei consilium manifestat, Joan. I, 18 : Deum nemo vidit umquam : Unigenitus Filius qui est in sinu Patris, ipse enarravit. Matth. XI, 25 : Abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelastiea parvulis. Per tertium, leges condit operum Dei, quae beneplacita sunt illi. Eccli. I,5: Fons sapientiae verbum Dei in excelsis.

Per primum, purgat nos Verbum ab ingenito nobis dissimilitudinis habitu, informans nos luce divina, Ad Roman. XIII, 12 et 13 : Abjiciamus opera tenebrarum, et induamur arma lucis : sicut in die honeste ambulemus. Per secundum, apud intellfictum docet omnem pietatis veritatem, Eccli. XXIV, 44 et 45 : Doctrinam quasi antelucanum illumina omnibus, et enarrabo illam usque in longinquum. Penetrabo omnes inferiores partes terrae,... et illuminabo omnes sperantes in Domino.Per tertium, forma est virtutisetvitae, Sapient. VIII, 7 : Sobrietatem et prudcntiam docet, et justitiam, et virtutem, quibus utilius nihil est in vila hominibus.

Per primum horum,facit nos Dei filios, formam Patris ingenerans nobis, Jacob. I, 18 : Voluntarie genuit nos verbo veritatis, ut simus initium aliquod creaturaeeius. 1 Joan. iii, 2 : Cum apparuerit, similes ei erimus : quoniam videbimus eum sicuti est. Per secundum illuminat ad veritatem credendorum, Joan. XVII, 8 : Verba quae dedisti mihi, dedi eis : et ipsi deceperunt, et cognoverunt nere quia a te exivi. Per tertium, perficit affectum ad veram operandorum perfectionem, Deuter. XXXII, 3 et 4 : Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera. Jerem. XLVIII, 10 : Maledictus qui facit opus Domini fraudulenter.

Sic ergo per verbum Dei Christus formatur in nobis secundum Patris imaginem quoad Deum, secundum veritatis informationem quoad fidei sacramentum, secundum virtutis perfectionem quoad meritum. Et sic dicitur, Joan. I, 12, quod dedit potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus.

Sic ergo " beati sunt qui audiunt verbum Dei. "

" Et custodiunt illud. "

Custodire verbum perficitur ex tribus, scilicct, amotione contrariorum, adimpletione per verbum dictorum, tenaci memoria auditorum.

Contraria verbo, sunt facientia verbum a.corde evanescere, et facientia verbum in corde non fructificare : de quibus dictum est quod sunt petra, via, spinae, et coeli volucres, verbum ex corde auferentes : de quibus supra satis dictum est . Conveniens autem verbo, terra optima, verbum in vigore retinens, et ad fructum multiplicem fovens, et haec est terra verbum custodiens. Huic enim terrae secundum Psalmum lxxxiv, 13, Dominus dabit benignitatem, scilicet gratiae : et terra nostra dabit fructum suum, id est, in virtutis meritorio opere. Isa. lv, 11 : Verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum : sedfaciet quaecumque volui, et prosperabitur in his ad quae misi illud. Joan. xv, 10 : Posui vos ut eatis, et fructum offeratis, et fructus vester maneat.

De secundo dicitur, Joan. XIV, 23: Si quis diligit me, sermonem meum servabit, hoc est, opere implebit. Matth. VII, 24: Qui audit verba mea haec, et facit ea, assimilabitur viro sapienti qui aedificavit domum suam Supra petram.

De tertio dicitur in Psalmo CXVIII, 47 : Meditabar in mandatis tuis quae dilexi. Thren. iii, 20 : Memoria memor ero, et tabescet in me anima mea.

Sic ergo beati sunt qui verbum Dei custodiunt. Psal. XVIII, 12 : In custodiendis illis retributio multa.

De aliis autem quibus verbum evanescit, miseria est et vae aeternae damnationis : in quibus verbum Dei per tentationem contrariis exponitur : a quibus verbum in opere non ponitur : a quibus Dei verbum oblivioni datur. Primi signantur in viris Ceilae, qui David liberantem se, tradere voluerunt in manus Saul inimici sui . Sic enim faciunt qui Filium et Verbum Dei redemptorem suum, quantum in se est tradunt in manus diaboli inimici sui. Secundi sunt (ut dicit Philosophus) similes curiosis, qui medicos quidem audiunt studiose, faciunt autem operandorum nihil. Et quemadmodum illi numquam bene habebunt corpus sic curati, sic nec illi bene habebunt animam sic philosophantes. Matth. VII, 26 et 27 : Qui audit verba mea haec, et non facit ea, similis erit viro stulto qui aedificavit domum suam super arenam. Et descendit pluvia, et venerunt flumina, et flaveruut venti, et irruerunt in domum illam, et cecidit, et facta est ruina illius magna. De tertiis dicitur, Aggaei, I, 6 : Qui mercedes congregavit, misit eas in sacculum pertusum.

Sic ergo, " Beati sunt qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud. " Sicut enim lactatur homo in malo per blandimentum peccatorum, sic Christus natus in corde, lactatur in bono per consolationes spiritualium profectuum, et per exhortationes ad bonum. Et hoc significatum est, Genes. XXI, 7, secundum Hebraicam veritatem, ubi dicitur, quod Sara Iactaret filios quos peperit Abrahae jam seni. Uno enim edito filio, multos spiritualiter lactavit per consolationem ad meliorem profectum. I ad Corinth. III, 1 et 2 : Tamquam parvulis in Christo, lac vobis polum dedi, non escam.

" Turbis autem concurrentibus, coepit dicere. "

Hic agitur de judicio condemnationis et Pharisaeorum : quod est comparatione aliorum praedicantium sumptum, et eorum quibus praedicatum est, qui minus illuminati ad fidem existentes, crediderunt tamen his qui minoris fuerunt virtutis in opere etsermone et virtute signorum quam Christus.

Habet autem haec pars particulas duas : in quarum prima judicium istarum comparationum proponit. In secunda, ostendit quod merito ingratitudinis et infidelitatis istorum, lux suae praedicationis ad gentilitatem est convertenda.

In prima harum partium duo facit. Primo enim ostendit istis perversis viam paenitentiae, quae sola restat. Secundo, demonstrat justam condemnationem his qui finaliter impaenitentes inventi fuerint.

In primo horum ponit tria. Primo enim dicendorum praemittit occasionem : secundo, subjungit malitiae et praesumptionis eorum detestationem : tertio, bonitatis etiam ad malos ostensionem.

Dicit ergo : " Turbis, " quia confutatis Scribis et Pharisaeis per sapientiam, putabat turba quod aliis qui signum de coelo petebant. dare vellet signum ad suae potestatis declarationem, ut sic magis confunderentur Scribae et Pharisaei. Et ideo concurrebant turbae : quia consuetum erat eis ad omnem sermonem signum quaerere. 1 ad Corinth. I, 22 : Judaei signa petunt, et Graeci sapientiam quaerunt. Eccli. XXXVI, 6 : Innova signa, et immuta mirabilia. Sed iste sermo in tantum fuit fultus et confirmatus ratione, quod signis non indiguit. Et ideo praesumptio eorum signum non meruit accipere.

Ex hac tamen causa, " turbis, " deceptis, " concurrentibus, " ad signa videnda. Ex hac enim causa maxime sequebatur eum turba. Joan. VI, 2 : Sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa quae faciebat super his qui infirmabantur.

Ex hoc igitur sumens occasionem " caepit dicere, " causam dicti de ipsis turbis accipiens. Quoniam autem ante multa dixit, mirabile videtur qualiter hic dicitur quod caepit dicere. Sed sciendum quod disputatione completa, coepit modo nova dicere de condemnatione confutatorum.

((Generatio haec,generatio nequam est : signum quaerit. "

Hic incipit peccati eorum et infidelitatis objurgatio.

Dicit autem tria : primo, malitiam haereditariam a parentibus conceptam : secundo, culpam nequitiae in eis non diminutam sed auctam : et tertio, praesumptionem quod in tali culpa praesumere audent signa accipicndo.

De primo dicit: " Generatio haec. " Haec, inquam, quae ex progenitoribus in setraductam habet malitiam. Luc. III, 7 : Genimina viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura ira ? Matth. XXIII, 31 : Testimonio estis vobismetipsis, quia estis filii eorum qui Prophetas occiderunt. Act. VII, 52 : Quem Prophetarum non sunt persecuti patres vestri ? Chrysostomus : " Vencnati venenatorum

" filii. " Sapient. XII, 10 et 11 : Semen erat maledictum ab initio : et non poterat mutari naturalis malitia eorum." Generatio nequam est ",

Adinventae malitiae ad paternam malitiam additione. Psal. lxxx, 13 : Ibunt in adinventionibus suis. Matth. XII, 39 : Generatio mala et adultera Isa. I, 4 : Vae genti peccatrici,... semini nequam, filiis sceleratis. Ezechiel. XVI, 3 et 4 : Pater tuas Amorrhaeus, et mater fua Gethaea : et quando nata es, in die ortus tui non est praecisus umbilicus tuus. Quia scilicet omnem imitaris paternam malitiam, et adinvenistl novam. Ad Roman. I, 30 : Inventores malorum. Deuter. XXXII, 20 : Generatio enim perversa est, et infideles filii. Et, ibidem, vv. 5 et 6 : Generatio prava atque perversa ! haeccine reddis Domino, popule stulte et insipiens ? Job, xxx, 8 : Filii stultorum et ignobilium.

" Signum quaerit. "

Ecce praesumptio. Signum enim non quaerit generatio bona, mala vero quaerere debet. Sed boni et devoti tempore necessitatis fidei petere et quaerere possunt signa. Psal. lxxxv, 17 : Fac mecum signum in bonum, . ut videant qui oderunt me, et confundantur. Sic etiam ad confortationem fidei apud infidelem regem a Propheta devoto dictum est, Isa. VII, 11 : Pete tibi signum a Domino Deo tuo in profundum inferni, sive in excelsum supra. Sed isti ex praesumptione petiverunt, et gratia curiositatis. Unde supra dictum est,v. 16 : Et alii tentantes, signum de coelo quaerebant ab eo. Et ideo Dominus improperat ei, Joan. IV, 48 : Nisi signa et prodigia videritis, non creditis. H i ergo indigni signo, signum quaerebant : quod magnae fuit praesump- tionis. Quia licet, I ad Corinth. XIV, 22, dicatur, quod signa data sunt non fidelibus, sed infidelibus : tamen numquam signa expostulant infideles, sed fideles. A Deo enim petuntur et expostulantur signa. Et hoc oportet facere fideles. Sed infidelibus exhibentur signa ad videndum, ut per signa credant omnipotentiae Dei, et aedificentur ad fidem. Hoc ergo est quod cum despectu et contemptu dicit Dominus : " Generatio nequam signum quaerit. "

" Et signum non dabitur ei, nisi signum Jonae prophetae. "

Hic ostendit etiam ad malos suam bonitatem.

Et dicit tria : scilicet, signi,petiti negationem, signi non quaesiti exhibitionem, et signi exhibiti explanationem.

Signi petiti negationem tangit, cum dicit : " Et signum non dabitur ei. " Signum, inquam, potentiae et majestatis ostensivum, quod causa curiositatis et tentationis expetebant: et ideo signum de coelo tentantes petebant. Joan. VI, 30 : Quod ergo tu facis signum, ut videamus et credamus tibi ? Quid operaris ? Non enim humilitatis petebant signum, quod. aedificat ad mores : nec munditiae quaerebant signum, quod aedificat ad fidem : nec infirmitatis quaerebant signum, quod aedificat ad virtutes. II ad Corinth. XII, 9 : Virtus in infirmitate perficitur.

Primum datur humilibus Christum quaerentibus, Luc. II, 12 : Hoc vobis signum : Invenietis infantem pannis involuticm, et positum in praesepio. Secundum datur devote Christum exspectantibus, Isa. VII, 14 : Dabit Dominus ipse vobis signum : Ecce virgo concipiet et pariet filium : et vocabitur nomen ejus Emmanuel. Tertium exhibetur cum Christo in passione certantibus, Luc. ii, 34: Ecce positus est hic in ruinam etresurrectionem multorum in Israel: et in signum cui contradicitur.

Isti ergo talia signa non petebant, sed curiositate tentantes, scilicet an vere esset Deus, de coelo quaerebat generatio haec : non quaerentium Dominum, sed generatio nequam " signum. "

Et ideo tale signum " non dabitur ei. " Marc. VIII, 12 : Si dabitur generationi isti signum. Quasi dicat: Non dabitur.

" Nisi signum Jonae Prophetae . "

Ecce exhibitio signi convenientis ad luctum et paenitentiam. Jonas enim postquam fuerat in ventre piscis tribus diebug et tribus noctibus, ad luctum et paenitentiam invitavit Ninivitas, de loco mortis et putrefactionis, et profundo amaritudinis evadens, et hoc signo Ninivitas ad poenitentiam vocans : ita etiam Christus de loco mortis et putrefactionis, et profundo inferni illaesus et incorruptus evadens, per Resurrectionem ad poenitentiam vocavit Judaeos. Et hoc est signum Jonae quod praecessit in figura, et secutum est in veritate gratiae exhibitae per Passionem et Resurrectionem Christi. Unde Hieronymus in Proaemio galeato : " Jo-" nas pulcherrima columba, passionem " Christi praefigurans, mundum ad poe-" nitentiam revocat, et sub nomine Ni-" nive salutem gentibus nuntiat. " Matth. XII, 39 : Signum non dabitur ei, nisi signum Jonae Prophetae. Et ibi plurima de hac materia sunt notata . Ideo omnino sub alia similitudine dicitur, Joan. II, 19, 20 et 21, ubi dixerunt Judaei : Quod signum ostendis nobis quia haec facis ? Respondit Jesus, et dixit eis : Solvite templum hoc, et in tribus diebus excitabo illud. Ille autem dicebat de templo corporis sui.

" Nam sicut fuit Jonas signum Nini- vitis : ita erit et Filius hominis generationi isti. "

Explanatio est signi exhibiti.

In explanatione autem ista duo facit: praemittit enim similitudinem in figura, et prosequitur adaptationem in gratia.

Dicit ergo : " Nam sicut Jonas, " exiens de loco corruptionis voraginis incorruptus et non detentus, sed liber, " fuit signum " paenitentiae " Ninivitis. " Stomachus enim piscis per hoc quod est locus digestionis, est locus putrefactionis et alterationis cibi. Jonas autem nec alteratus nec putrefactus est. Item, Stomachus per hoc quod separat subtile a grosso, et dirigit sublile ad membra, et grossum trahens per inferiora et abjicit, sic est locus solutionis continuitatis et compaginationis. Jonas autem solutionem continuitatis, et compaginationis membrorum suorum non est passus. Per hoc autem quod cetus locum habet abyssum, est locus captivitatis : ne devoratus redeat ad liberos actus vitae. Evadens ergo Jonas de omnibus his, et liber in actibus vitae existens, signum fuit virtutis divinae, et veritatis sermonum Jonae. Et ideo talibus inducti paenitentiam egerunt Ninivitae ad praedicationem Jonae.

"Ita erit, etc. "

Adaptatio est figurae ad veritatem.

" Ita ergo erit, " post Passionem et Resurrectionem. Et hoc est etiam ut Scriptura impleatur.

" Filius hominis, " in carne vera hominis quam de uno homine matre accepit, existens signum paenitentiae, " generationi isti, " quando videbunt quod de loco corruptionis surgens, incorruptus erit : et de loco solutionis continuitatis surgens, nullam patitur membrorum discontinuitatem. Psal. xv, 10 : Non dabissanctum tuurn videre corruptionem. Notas mihi fecisti vias nitae. Et de inferno rediens secundum animam, abysso inferni non detentus, surget inter mortuos liber. Act. ii, 24 : Quem Deus suscitavit, solutis doloribus inferni, juxta quod impossibile teneri illum ab eo.

Dicitur autem, Matth. XII, 40, quod sicut fuit Jonas in ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus, sic erit Filius hominis in corde terrae. Quod qualiter intelligitur super Matthaeum est explanatum. Et ibi qui voluerit requirere potest . Ea enim quae diximus ad intellectum eorum quae hic dicuntur sufficiunt. Unde ad signum istud multi post Passionem et Resurrectionem paenitentiam egerunt. Et maxime post Resurrectionem et Ascensionem. Psal. XCII, 4 et 5 : Mirabilis in altis Dominus : testimonia tua credibilia facta sunt nimis. Hoc est signum sanguinis quod filii Israel in postibus cordium linientes, liberantur ab exterminatore . Hoc etiam est signum quod signatum super frontes gementium et dolentium, liberat ab interfectore . Hoc est item signum quod signat in numerum salvandorum, Apocal. VII, 3 : Nolite nocere terrae, et mari, neque arboribus, quoadusque signemus sercos Dei nostri in frontibus eorum.

" Regina Ausfri surget in judicio cum viris generationis hujus, et condemnabit illos : quia venit a finibus terrae audire sapientiam Salomonis, et ecce plus quam Salomon hic. "

Hic exsequitur judicium comparationis ad exaggerationem condemnationis istorum in speciali : et habet duos paragraphos.

Dicit ergo : " Regina Austri, " de qua legitur, III Reg. x, 1 et seq., et II Paral. IX, 1 et seq.

Dicitur autem : " Regina, " propter eminentiam sapientiae et scientiae, quibus suo tempore etiam viris sapientibus praefulgebat. Psal. xliv, 10 : Adstitit regina... in vestitu deaurato, circumdata varietate. Haec est consors regni Assueri, hoc est, Regis beati, quod Assuerus interpretatur .

" Austri, " in qua plaga sunt sapientes : quia calore et lumine subtiliores habent humores. Habacuc, III, 3 : Deus ab Austro veniet : et Sanctus de monte Pharan. Quia divinae sapientiae et virtutis indicia in Austro praefulgent. Et ideo, Ezechiel xl, 2, civitas Dei dicitur vergere ad Austrum, et per oppositum tenebrae et obstinatio diaboli dicuntur venire ab Aquilone : quia congelatis humoribus, homines illius plagae hebetes sunt, et grossi et pigri. Et quia frigus exterius ambiens, interius fervere facit inordinate, sunt etiam feroces, et crudeles, et audaces. Eccli. XLIII, 22 : Frigidus ventus Aquilo flavit, et gelavit crystallus ab aqua. Jerem. I, 14 : Ab Aquilone pandetur malum super omnes habitatores terrae. Unde Chaldaei qui in Aquilone sunt, feroces interprctantur.

Haec ergo " Regina Austri " habitu mentis bene constitutae, et naturali callens ingenio, et ideo doctrina sapientiae minus indigens,

" Surget, "

Ostensione suae devotionis et studiosae sollicitudinis ad quaerendam doctrinam sapientiae, " in judicio, " particulari post mortem uniuscujusque hominis, vel universali in fine mundi, vel eliam modo in judicio comparationis uniuscujusque sapientis hominis. Isa. III, 14 : Dominus ad judicium veniet cum senibus populi sui,

Mich. VI, 1 : Surge, contende judicio adversum montes, hoc est, superbos : et audiant colles vocem tuam. Isa. v, 3 : Judicate inter me, et vineam meam.

" Cum viris, " quia devotiores, et sapientiores, et studiosiores esse deberent quam foeminae. Job, XXXIV, 34 : Viri intelligentes loquantur mihi, et virsapiens audiat me. Sed hoc est verum quod dicitur, Eccli. XXXVI, 23 : Est filia melior filio .

Et ideo subjungit : " Cum viris generationis hujus, " quae pessima est. Matth. XII. 39 : Generatio mala et adultera. Proverb. xxx, 11 : Generatio quae patri suo maledicit, et quae matri suae non benedicit. Quia Patrem Deum blasphemat, et matri Ecclesiae maledicit.

" Et " ideo " condemnabit eam, " hoc est, comparatione sui condemnandam ostendet. Ezechiel. XVI, 48 : Non fecit Sodoma soror tua ipsa, et filiae ejus, sicut fecisti tu, et filiae tuae. Isa. XXIII, 4 : Erubesce, Sidon, ait mare, fortitudo maris, dicens. Ad Roman. II, 27 : Judicabit id quod ex natura est praeputium, legem consummans, te, qui per litteram et circumcisionem praevaricator legis es.

Et subjungit causam hujus condemnationis, dicens :

" Quia venit, "

Zelo et studio sapientiae ex fama Salomonis invitata. III Reg. x, 1 : Regina Saba,audita fama Salomonis in nomine Domini, venit tentare eum in aenigmatibus. II Paralip. IX, 1 : Regina quoque Saba, cum audisset famam Salomonis, venit, etc.

" A finibus terrae " habitabilis nostrae. Sunt autem duo tines hujus terrae nostrae habitabilis. Unus quidem finis secundum latitudinem : et ille a Meridie in primo climate, quod est sub aequinocliali. Alter autem finis est secundum longitudinem in Oriente a mari Oceano. Veritas autem litterae est, quod ab utroque fine venit : quia venit ab Oriente primi climatis. Et ideo dicitur hic : Regina Austri, quia venit ab aequinoctiali a meridionali plaga. Et aliquando dicitur venisse ab Oriente : quia venit a primo puncto Orientis ejusdem climatis. Unde, Matth. II, 1, dicitur etiam de Magis, quod venerunt ab Oriente. Haec autem terra secundum Aristotelem et Avicennam et Ptolemaeum Philosophos, omni alia terra melior est, et convenientior ad bonam habitudinem hominis. Isa. lx, 6 : Omnes de Saba venient, aurum, scilicet sapientiae, et thus, scilicet devotionis, deferentes, et laudem Domino annuntiantes.

Talis igitur, et tam callens ingenio, et naturalibus praedita virtutibus, " venit a finibus terrae, " tantum viae laborem suscipiens, cum foemina esset, " audire sapientiam Salomonis. " II Paralip. IX, 4 : Non erat prae stuporeultra in ea spiritus. Cum tamen Salomon minor in sapientia esset Christo et discipulis ejus.