ARTICULUS II Quis sit actus proprius summi boni ?

Secundo quaeritur, Quis sit proprius actus summi boni ?

Et videtur, quod producere bona.

1. Dicit enim Dionysius, quod summum bonum per rationem causae determinatur: eo quod omnis boni causa est, a qua omne bonum est in bono plantatum, et ad bonum conversum. Si autem ab ipso est, effectus ejus est. Si in ipso plantatum est: tunc omne quod est a bono, bonum est: quia aliter non esset plantatum in ipso. Et si conversum est ad ipsum: tunc omne quod ab ipso factum est, desiderat ipsum: et quod desiderat bonum, bonum est, ut dicit Boetius: et sic omne quod a summo bono est, in quantum ab ipso est, bonum est, et formam boni desiderat, et habet bonum.

2. Adhuc, Maximus Episcopus dicit, quod bonum dicitur a boaww: quia vocat ea quae non sunt tamquam ea quae sunt. Non autem vocat, nisi quibus imprimit formam suam tamquam per naturalem quemdam auditum: et sic videtur, quod proprius actus boni est, bona ad esse deducere, et quod nihil causatorum sit nisi habeat causam boni.

Et ex hoc ulterius sequitur, quod omne quod est, in quantum est, bonum est: eo quod ad esse nihil vocat nisi bonum. Hoc idem videtur dicere Dionysius. Dicit enim, quod " boni est bona adducere, et optimi optima. "

3. Adhuc, In praehabitis ostensum est, quod boni sicut moventis primi proprius actus est amor, et quod effectus amoris est exstasis, et quod haec etiam in Deo est non sinens ipsum sine germine esse. Amor autem est velle bonum, ut dicit Augustinus. Ergo summum bonum non producit creando nisi quibus vult bonum. Et, ad Roman, ix, 19, dicitur: Voluntati ejus quis resistit ? Ergo omne quod creat, format boni forma. Omne ergo creatum in quantum a summo bono creatum est, bonum est. Sed omne quod est post primum et summum bonum, creatum est. Ergo omne quod est post primum, in quantum est, bonum est.

4. Hoc etiam probatur, Sapient, xi, 25, ubi sic dicitur: Diligis enim omnia quae sunt, et nihil odisti eorum quae fecisti. Si enim diligit, vult eis bonum: et si vult, fit. Psal, cxiii, 3: Omnia quaecumque voluit, scilicet Dominus, fecit. Sic ergo omne quod est a bono, bonum est. Et hoc expresse dicit Boetius in libro de Hebdomadibus: " Nec potest intelligi, quod factum a prima causa non sit bonum, nisi paulisper intelligatur prima causa esse ens et non bonum in creando. Tunc enim erunt alba et rubea et calida et frigida, quae non necessario intelliguntur bona. Sed tunc non erit creans: quia sicut habitum est, non movet ipsum ad creandum nisi exstasis, quae non sinit eum sine germine esse. "

4. Adhuc, Plato causam generationis mundi ponit primum bonum, a quo invidia longe relegata est. Videtur ergo, quod non sit communicativus esse vel boni nisi per bonum. Ens enim vel esse secundum quod hujusmodi, exstasim non. facit, et per consequens non facit germinare: sed quantum est de se, in. solo est, non. diffundens se in aliud, nec multiplicans se in participativa sui.

In contrarium hujus est, quod

1. Patens est, quod multa a bono pri- mo sunt, quae mala sunt, ut daemones, et mali homines.

2. Adhuc, Si bona sunt, quae a bono sunt, eo quod boni est proprius actus bona facere: tunc videtur, quod sapientia sunt quae a sapiente sunt, et potentia quae a potente, et justa quae a justo: quia sapientis est sapienter facere, et potentis potenter facere, et justi juste.

3. Si dicatur, ut dicit Boetius, quod bonum pertinet ad naturam, justum autem ad actum, et quod bonum est generale, justum autem speciale. Videtur non valere responsio: quia sicut in Deo bonum praedicat naturam, ita et justum. Dicit enim Boetius in libro de Trinitate, quod " cum genera accidentium in divinam assumuntur praedicationem, omnia mutantur, et modum praedicandi accidentalem mutant in modum praedicandi substantialem. " Justum ergo in divina praedicatione praedicat substantiam, sicut et bonum: non ergo bonum pertinet ad naturam, et justum ad actum.

Solutio. Quamvis dicatur, quod universae viae Domini sint misericordia et veritas , et quod misericordia ejus super omnia opera ejus: et veritatem illam quidam exponant pro justitia, et justitiam illam dicant esse decentiam divinae bonitatis, quam non decet esse solam: eo quod dicit Plato, quod " invidia longe relegata est a Deo: " amor autem communicationis sui boni et exstasis propria sibi sunt et decentia bonitatem ejus. Et sic justus est Dominus in omnibus viis suis : misericors autem conservando id quod ex nihilo est, ne in nihilum decidat. Tamen nihil est in omnibus attributis divinis quod per se moveat ad communicandum se et ad bonum suum, nisi bonum, sicut probant primo inductae auctoritates et rationes. Et ideo solius boni forma est, in qua plantatur omne quod ab ipso est in quantum ab

ipso. Unde Boetius dicit, quod bonum est quod a bono est.

Unde quaecumque primo objecta sunt, concedenda sunt.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod daemones et mali homines non sunt a summo bono in quantum mali sunt: sed boni creati mali facti sunt per aversionem electionis a summo bono: et ideo in quantum sunt, boni sunt: per electionem autem mali.

Ad aliud dicendum, quod potentia et sapientia modum agentis bene determinant in opere et demonstrant: sed non dicunt id quod movet et vocat ad esse et communicationem sui, quod est in creante: et ideo denominant bene agentem, quod potenter fecit et sapienter, sed non dicunt formam quae communicatur operi ab opifice: bonum autem dicit illam. Et ideo non sequitur, quod potens sit vel sapiens quod factum est a potente vel sapiente: et tamen sequitur, quod bonum est quod factum est a bono: quia non est simile quod inductum est pro simili.

Ad id quod objicitur de justo, dicendum quod Boetius bene solvit: nec intendit dicere Boetius, quod justum in divina praedicatione praedicet aliud quam substantiam: sed vult dicere, quod justum in Deo aliud connotat quam bonum: significat enim divinam essentiam, et connotat in creatura redditionem qua redditur unicuique quod suum est. Et haec est quaedam specialis bonitas ad actum justitiae determinata. Et sic justum pertinet ad actum et speciale est. Bonum autem in Deo etiam significat divinam essentiam, et in creatura connotat diffusionem esse et boni, non hujus, sed totius generaliter: et sic bonum pertinet ad naturam quae diffunditur, et generale est. Et iste est intellectus Boetii.

Et per hoc patet solutio ad totum.