Dicit igitur :

" Aderant autem quidam. "

Notat circumstantia litterae, quod praehabitam de adventu judicis instructionem fecit Dominus in Judaea, ad quam de Galilaea veniens transierat : et quod secuti sunt eum de Galilaea in Judaeam, doctrina ejus instrui cupientes, et illi tunc aderant.

Et hoc est quod dicit: " Aderant autem quidam. " Luc. XXIII, 49 : Stabant autem omnes noli ejus a longe, et mulieres quae secutae eum erant a Galilaea, haec videntes. Apostoli enim et discipuli praecipue Galilaei fuerunt. Et ad illos diversis temporibus, de Galilaea tamquam ad contribules et compatriotas multi venerunt.

" Ipso in tempore " istius praedicationis : ut sermo per effectum probaretur. Psal. cxl, 6 : Audient verba mea, quoniam potuerunt, hoc est, ad efficaciam voluerunt. Ad Roman. xv, 18 : Non audeo aliquid loqui eorum, quae per me non efficit Christus.

" Nuntiantes illi, " Jesu, " de Galilaeis. " Narrat Josephus, et historia Ecclesiastica, et Hegesippus, quod eo tempore in Galilaea quidam surrexerat, qui se Filium Dei praedicaret, et multos evertit post se, ducens eos in montem Garisim in desertum, in quo monte se in coelum ascensurum praedixerat. In quo monte, cum sibi Galilaei in eum credentes sacrificarent, supervenit Pilatus, et eum interfecit, et omnes sibi sacrificantes, et sic " miscuit sanguinem " sacriticantium cum sanguine saeriGciorum, et cum sanguine ejus cui sacrifi cabant. Et hanc esse causam dicunt, quod Herodes inimicus erat Pilati : de quibus inimicitiis in Passione Christi reconciliati sunt. Herodes enim tetrarchiam habuit Galilaeae, et dicebat quod Pilatus in homines suae letrarchiae. non haberet aliquam potestatem. Unde, Act. v, 36, dixit Gamaliel : Ante hos dies exstitit Theodas, dicens se esse aliquem cui consensit numerus virorum circiter quadringentorum : qui occisus est, et omnes qui credebant ei dissipati sunt. Item, ibidem, v. 37 : Post hunc exstitit Judas Galilaeus in diebus professionis, et avertilpopulum post se, et ipse periit : et omnes quotquot consenserunt ei, dispersi sunt. Tales quidam erant isti Galilaei haeretici, a quodam pseudopropheta subversi.

Vel forte, iidem erant " quorum sanguinem, " in monte Garisim, " miscuit Pilntus, " procurator Judaeae. Miscuit autem sanguinem eorum " cum sacrificiis eorum, " ne sibi regnum usurparent si multiplicarentur. Deus autem fieri voluit propter meritum infidelitatis eorum. Matth. XXI, 41 : Malos male perdet, et vineam suam locabit aliis agricolis. Psal. lxvii, 31 : Dissipa gentes quae helia volunt. Genes.VI, 12 : Omnis caro corruperat marti suam. Et sequitur, v. 13 : Ego disperdam eos cum terra.

" Et respondens dixit illis. "

Accepta opportunitate per exemplum nuntiatum.

" Putatis " ne " quod hi Galilaei, " attendentes mendacio et blasphemiis suorum seductorum, " prae omnibus " aliis " Galilaeis, " qui doctrinam veritatis abjiciunt, et mendaciis credunt. II ad Timoth. IV, 4 : A veritate quidemauditum avertent, ad fabulas autem convertentur.

" Peccatores " soli " fuerint, quia talia " judicia Dei " passi sunt ? " ut peccatis suis in finem devolutis, ita in eos Dominus vindicasset per manus Pilati ? I Reg. xv, 2 et 3 : Recensui quaecumque fecit Amalec Israeli, quomodo restitit ei in via cum ascenderet de aeggpto. Nunc ergo vade et percute Amalec, et demolire universa ejus. Unde hic supponit Dominus, quod isti peccatores fuerunt, et merito suae iniquitatis interempti. Sed non fuerunt soli peccatores, ec prae omnibus aliis. Et hoc est quod subdit :

" Non, etc. "

Hoc est, non fuerunt peccatores prae omnibus aliis. Aliquando enim quosdam Deus punit peccatores ad exemplum et terrorem aliorum, sicut dicit Glossa. Proverb. XIX, 25 : Pestilente flagellato, stultus sapientior erit.

Et hoc est quod subdit: " Dico vobis, " qui sum veritas : " Sed nisi paenitentiam habueritis. " Non solum de paenitentia cogitetis, vel dicatis, sed agatis in opere paenitentiam. Matth.III, 2 : Paenitentiam agite. Act. III, 19 : Paenitemini igitur, et convertimini, ut deleantur peccata vestra. Job, XLII, 6 : Ipse me reprehendo, et ago paenitentiam in favilla et eiuere.

" Omnes similiter, " hoc est, ex simili causa, " peribitis. " Isa. xxx, 18 : Exspectat Dominus ut misereatur vestri. Ad Roman. ii, 4 : An ignoras, quoniam benignitas Dei ad paenitentiam te adducil ? Et est ac si dicat: Si paenitentiam egeritis, iram Dei avertetis : ita quod parcet vobis. Si autem tempus paenitentiae neglexeritis, justa est ira, quae in vos judicabit. Ad Roman. ii, 5 : Secundum duritiam tuam et impaenitens cor, thesaurizas tibi iram in die irae, et revelationisjusti judicii Dei, Job, XXIV, 23 : Dedit ei Deus locum paenitentiae, et ille abutitur eo in superbiam.

Est autera hic quaestio : Cum de similibus sit simile judicium, ut dicit Boetius, quare Deus punit quosdam peccatores, et quosdam ad paenitentiam reservat ? Si dicas quod praevidet istos paenitentiam acturos, illos autem non, hoc nihil est: quia praevidit antequam nascerentur, et sic debuit non permisisse quod nascerentur, cum ipse dicat, Matth. XXVI, 24 : Bonum erat ei si natus non fuisset homo ille.

Ideo dicendum, quod quamvis judicia Dei sint abyssus multa , super quae in tali casu exclamat Apostolus, ad Roman. XI, 33 : 0 altiludo divitiarum sapienliae et scientiae Dei ! Tamen possumus dicere, quod nullum sic damnat, nisi peccatis suis in Quem devolutis : et tunc condemnat eos, quos sic finaliter damnat, ad terrorem et exemplum aliorum, sicut dicit Glossa. Peccata autem in finem devolvuntur dupliciter, scilicet, ad summum malitiae, et ad summum finem. Ad summum malitiae non devolvuntur aliqua peccata in finem : quia nemo ita malus efficitur, quod non possit fieri pejor. Ad summum autem finem devolvitur, quando etiam secundum inferiores causas sic sententiam meretur, quod non est probabile quod revertatur ad paenitentiam : sicut patet in his qui perierunt in diluvio, quorum iota intentio fuit ad malum toto tempore : et in his qui perierunt in Pentapoli, qui etiam Angelis quaerebant abuti. Et revocans ad paenitentiam, videbatur quasi ludens loqui, et deridebant Prophetas. Et tales puniuntur a Deo meritis suis, quando magis valet punitio eorum ad exemplum correctionis. Et hanc puto esse veram hujus quaestionis determinationem. Et ideo minus peccans, aliquando punitur : et magis peccans, aliquando differtur : ut in exemplo proposito. Tamen consuevit dici quod multis de causis aliquis punitur. Unde versus :

Ut probet, aut purget, aut puniat, aut tueatur, Aut Christi pateat gloria, paena datur :

Ut sit in exemplum, terror, vel paena parentum, Ut sit sobria mens, cauta, memorque Dei.

Ut probet quidem, sicut, Job, I, 8, et Job, II, 3 : Numquid considerasti servum meum Job, quod non sit ei similis in terra? Tob. XII , 13 : Quia acceplus eras Deo, necesse fuit ut tenlalio probaret te. Jacob.I, 12 : Beatus vir qui suffert tentationem, quoniam cum probatus fuerit, accipiet coronam vitae, quam repromisit Deus diligentibus se.

Ut purget: sicut lepra percussit Mariam sororem Moysi pro peccato murmuris purgando . Malach. iii, 3 : Sedebil conflans, et emundans argenlum, et purgabit filios Levi.

Ut puniat, et punitionem continuet: ita ut aeterna paena continuetur praesenti. Et sic hic incipiat, ut in aeternum paena continuetur. Deuter.XXXII, 22 : Ignis succensus est in furore meo, et ardebil usque ad inferni novissima. Et sic punivit Herodem, qui sicut dicitur, Act. XII, 23, percussus est ab Angelo Domini, et consumptus a vermibus, exspiravit.

Ut tueatur hominem a peccatis : et maxime a peccato superbiae aliquando puniri permittit. Et hoc idem est, quod punit ad humilitatis conservationem: sicut Paulum punivit stimulo carnis, II ad Corinth. XII, 7 : Ne magnitudo revelationum extollat me, datus est mihi stimulus carnis meae, angelus Satanae qui me colaphizet.

Ut ex miraculo liberationis manifestetur gloria Domini,aliquando permittit hominem puniri : sicut dicitur, Joan.IX, 2 et 3, in caeco nato, de quo dicitur : Rabbi, quis peccavit, hic aut parentes ejus, ut caecus nasceretur? Respondit Jesus : Neque hic peccavit, neque parentesejus : sed ut manifestentur opera Dei in illo. Elsic videtup mortuus fuisse Lazarus, Joan.XI, 40, de quo dixit Dominus : Nonne dixi tibi, quoniam si credideris, videbis gloriam Dei.

Aliquando eliam Deus punit hominem, ut dicit Joannes Damascenus, ut aliis exemplum patientiae preponatur. Jacob. v, 10 : Exemplum accipile. fratres, exitus mali. laboris et patientiae, prophetas, etc. Sufferenliam Job audistis, et finem Domini vidislis. Luc. xxui, 31 : Si in viridi ligno haec faciunt, in arido quid fiet ? Tubiae, ii, 12: Hanc lenlationem ideo permisit Dominus evenire illi, ut posteris daretur exemplum patientiae ejus, sicut et sancli Job.

Punit etiam Dominus aliquando unum ad terrorem alterius. Proverb. XIX ,25 : Pe stilente flagellato, stullussapientior erit. I.a. l, 5 et 6 : Super quo percutiam vos ullra, addenles praevaricationem ? Omne caput languidum, et omne cor maerens : a planta pedis usque ad verlicem non est in eo sanitas.

Adhuc autem aliquis punitur, ut ostendatur paena peccati parentum in paena filiorum, qui parentes in peccatis sunt imitati. Exod. xx, 5 : Ego sum Deus zcloles, visitans iniquitatem patrum in filios, in lertiam et quartam generationem eorum qui oderunt me.

Adhuc aulem aliquando punit, ut hominem, post ebrietatem carnalis concupisrentiae, sobrium reddat. Eccli.XXXI, 2 : Infirmitas gravis sobriam facit animam. Sc punitus fuit Anlioclius, qui prosperilale terrena inebriatus, existimabat terram ad navigandum, et pelagus ad iter agendum se habiturum. Et cum rediret per paenam in sensum, dixit: justum est subdilum esse Deo, et mortalem non paria Deo senlire . Sic dicit Gregorius : " Oculos quos culpa claudit, " paena aperit. " Sic, Daniel.IV, 30 et 31, Nabuchodonosor ab humano mutatus est, et cor ferae datum est ei, donec so- brius effectus, redivit in scnsum : et tunc ad cor hominis, et ad honorem regni decoremque pervenit.

Adhuc autem quidam puniuntur innocenter, ut eisdem a majori paena caveatur : sicut, Genes.VII, 21 et seq., pueri submersi in diluvio. Et, Genes.XIX, 24 et 23, pueri concremali in Sodomis. Et, 1 Reg. xxx, 17, pueri occisi ab Amalecitis, qui si vixissent, majores peccatores fuisent, et ideo magis puniti. Sapient. IV, 6 : Ex iniquis somnis filii qui nascuntur, testes sunt nequitiae adversus parentes. Isa. XIV, 20 et 21 : Non vocabitur in aeternum semen pessimorum. Praepa -rate filios ejus occisioni, in iniquitate patrum suorum : non consurgent, etc.

Adhuc autem fit ad memoriam fidei verborum I ei habendam. Luc. l, 20 : Eris Iacens,et non poteris loqui,usque in diem quo haec fiant,pro eo quod non credidisti verbis meis, quae implebuntur in tempore suo.

His igitur de causis judicio Dei punitur aliquis.

Glossa etiam moralis dicit, quod isti quorum snnguis mixtus est sacrificiis eorum, signifii at ens, qui quidem Deo sacrificanl, sed cum hoc peccata a corruptione sanguinis procedentia, non evitant: quorum justa est condemnatio. Isti enim sunt socii Cain : de quo dicitur, Genes.IV, 7 : Nonne si bene egeris, recipies : sin aulem male, statim in foribus peccatum oderit ? Bene enim obtulit, qui obtulit C ealori creaturam, quam sibi donavit. Male aulem divisit, qui seipsum diabolo, substanliam autem obtulit Deo. Illi sanguinrm miscent sacrificio, de quo dicitur, Osee, IV, 2 : Sanguis sanguinem leligil: et ideo merito condemnanlur et puniuntur per Pilatum, qui os malleatoris inlerprelatur, hoc est, per diabolum, qui omnium latium est malleator. Parata sunt enim derisoribus judicia, et mallei percutientes slullorum corporibus .

Sic igitur isti sunt puniti ad exemplum peccantium ut paeniteant.

" Sicut illi deoem et octo, supra quos cecidit turris in Siloe, et occidit eos : putatis quia et ipsi debitores fuerint praeter omnes homines habitantes in Jerusalem ?

Non, dico vobis : sed si paenitentiam non egeritis, omnes simililer peribitis. "

Istud est secundum exemplum superboum, ut cessent a praesumptione superbiae.

Qualiter aulem istud acciderit, nescitur, nisi quod probabile est, quod turrim aedificaveriut, et propler operis debilitatem turris super eus ceciderit. Potest autem esse, quod turris anle aedilieata, super transeuntes decem et octo dispositione divina ceciderit. Quia sicut dictum est superius, XII,6, passeres quinque qui veneunt dipondio, sine dispositione divina non cadnntin terram. Per quod intelligilur quod multo minus homines puniuntur sine Dei judicio.

Et hoc est quod dicit : " Sicut illi decem et octo, " qui ambitione fastus humani, " turrim " aedilicabant " in Siloe. " Ubi fuit habitatio humilis regis, signa fastus humani non erant aedilicanda. Isa. VII, 6 et 7 : Pro eo quod objecit populus iste aquas Siloe, quae vadunl cum silentio, et assumpsil magis Rasin et filium Romeliae, propler hoc ecce Dominus adducel super eos aquas fluminis fortes et multas, regem Assyriorum, et omnem gloriam ejus, hoc est, quia abjecit humilitatem, et elegit supcrbiae fastum : sicut illi qui, Genes. XI, 5, turrim aedilicaverunt.

Et hoc est quod dicit : " Supra quos cecidit turris in Siloe, " propter reatum superbiae. Isa. xxx, 23 : Erunt super omnem collem elevatum rivi currentium aquarum, hoc est, super omnem super- bum i nun dationes tribulationum, in die interfeclionis multorum : cum cecideiint turres, hoc est, alliludines superborum. Eccli, x, 17 : Sedes. ducum superborum destruxit Deus. II ad Corinth. x, 4 et 5 : Arma militiae nostrae non carnalia sunt, sed potentia Deo ad destructionem munitionum, consilia destruentes, et omnem altitudinem extollentem se adoersus scienliam Dei. Haec enim altitudo est turris contra Deum aedilieata, et cadit super aedilicanlem. Matth. XXI, 44 : Qui ceciderit super lapidem istum, confiungetur : super quem vero ceciderit, conteret eum.