LITTERAE 179

tentia, et summa constantia, et hac ex parte cavendum ne quis opinionibus falsis aut ullo modo conniveat, aut mollius resistat, quam veritas patiatur. De iis quae sunt opinabilia, licebit cum moderatione studioque indagandam veritatis disputare, procul tamen suspicionibus iniuriosis, criminationibusque mutuis. - Quam ad rem, ne animorum coniunctio criminandi temeritate dirimatur, sic intelligant universi: integritatem professionis catholicae consistere nequaquam posse cum opinionibus ad naturalismum vel rationa- lismum accendentibus, quarum summa est tollere funditus instituta christiana, hominisque stabilire in societate principatum, postha- bito Deo. - Pariter non licere aliam officii formam privatim sequi, aliam publice, ita scilicet ut Ecclesiae auctoritas in vita privata observetur, in publica respuatur. Hoc enim esset honesta et turpia coniungere, hominemque secum facere digladiantem, cum contra debeat sibi semper constare, neque ulla in re-ullove in genere vitae a virtute christiana deficere. Verum si quaeratur de ratio- nibus mere politicis, de optimo genere reipublicae, de ordinandis alia vel alia ratione civitatibus, utique de his rebus potest honesta esse dissensio. Quorum igitur cognita ceteroqui pietas est, animusque decreta Sedis Apostolicae obedienter accipere paratus, iis vitio verti dissentaneam de rebus, quas diximus, sententiam, iustitia non patitur: multoque est maior iniuria, si in crimen violatae suspecfaeve fidei catholicae, quod non semel factum dolemus, ad- ducantur. - Omninoque istud praeceptum teneant qui cogitationes suas solent mandare litteris, maximeque ephemeridum auctores. In hac quidem de rebus maximis contentione nihil est ' intestinis con- certationibus, vel partium studiis relinquendum loci, sed conspi- rantibus animis studiisque id debent universi contendere, quod est commune omnium propositum, religionem remque publicam conser- vare. Si quid igitur dissidiorum antea fuit, oportet voluntaria quadam oblivione conterere: si quid temere, si quid iniuria actum, ad quoscumque demum ea culpa pertineat, compensandum est ca- ritate mutua, et praecipuo quodam omnium in Apostolicam Sedem obsequio redimendum. - Hac via duas res praeclarissimas catholici consecuturi sunt, alteram, ut adiutores sese impertiant Ecclesiae in conservanda propagandaque sapientia christiana: alteram ut be- neficio maximo afficiant societatem civilem, cuius, malar um doctri- narum cupiditatumque caussa, magnopere periclitatur salus.

Haec quidem, Venerabiles Fratres, habuimus, quae universis