Appendix l 8 i

tur , praetermissis peculiaribus et mere casualibus c ircumstanti is . U t r u m

autem expediat ampl iora Episcopis elargiri iura , respectu sacerdotum,

e t iam a n i m a r u m curae non a d d i c t o r u m , qui missam pro necessitate po-

puli celebrare renuunt, infra, i. e. in conclusionibus pract ic is , d icendum

veniet.

IV. Reg. Necessitas nullatenus ex sacerdotis iterantis egestate mul-

toque minus maiori commoditate desumitur.

4 4 . « Nec presbyterorum paupertas missae i terationem valet p r o -

bare » .

Annis 1 7 4 3 , 1 7 5 0 , S . Congr . de P. F . cert ior facta quod « multi

sacerdotes (in Hibernia) utebantur facultate iterandi m i s s a m , non alia

de causa nisi ut pinguiores eleemosynas perciperent, atque inde c o m m o -

dius se sustentarent, E m i Patres decreverunt : Graviter moneantur sa-

cerdotes, ne facultate celebrandi bis in die abutantur, ut stipendium

largius et pinguius habeant ». (Instr., n. 8 ) .

Longe antea , a Benedicto X I V qualificatur veluti abusus intolera-

bilis facultas alicui sacerdoti facta iterandi mis sam, eum in finem ut

duplici e leemosyna decentius sese sustentaret. (De stipendio pro secunda,

inferius).

V. Reg. Nec ex sola fidelium commoditate.

4.5. P lur imae proferuntur, h a c de c o m m o d i t a t e , resolutiones Sedis

Ap. praesert im huius S. Congregat ionis , ut in una Ambianensi 22 Maii

1 8 4 1 , Nivernensi 21 Martii 1888 , Venetiarum 28 F e b r . 1 8 9 1 , etc . e tc . ,

in quibus consone responsum fuit i terat ionem missae non licere, eo solo

quod fideles, qui aliis missis in loco interesse poterant , alteri missae ,

in tali ecclesia aut ad ta lem h o r a m facilius et c o m m o d i u s adstitissent.

Caeterum unicuique c o m p e r t u m est q u a m arduum sit in praxi c o m -

moditatem fidelium clare secernere ab illa morali necessitate seu vehe-

menti utilitate quae sufficiens titulus est iterationis, ut infra. Sic v. g.

in praeci tata Venetiarum v ix ac ne vix quidem percipere valeo quod

c o m m o d i o r t a n t u m , et non vere (saltem moral i ter) necessaria fuerit, t u m

missa horae oc tavae pro mulieribus, domesticis laboritiis aliunde addi-

ct is , tum horae dec imae pro nautis qui , post t ransactam in piscatione

noctem t o t a m , s o m n o usque a i dec imam sese reficiebant.

Sane stricte loquendo, non erat impossibile nautis etsi defatigatione

exhaustis et somno gravat is huic missae horae octavae interesse: verum

praeceptum quodlibet posit ivum reapse dicitur et est impossibile si, pro -

pter n imium i n c o m m o d u m quod secum trahi t , ut in casu, gradum c o m -

munem bonae voluntatis notabiliter superet. P a r i m o d o praeceptum di-