IURIUM QUOAD ECCLESIAM 183

IL Quare in legitima emptione venditione alicuius aedificii antea religiosi, cui adnexa coniunctaque sit sacra aedes publico cultui destinata, non posse sacram aedem dici cum eiusdem ae- dificii pretio emptam venditara.

III. Neque utiliter dici posse, materialem structuram esse pretio aestimabilem; ideoque sub hoc adspectu templa in com- mercio hominum esse posse. Quod Deo auctoritate Ecclesiae di- catum est, in profano commercio esse non potest, nisi eadem auctoritate Ecclesiae in profanum aedificium penitus convertatur.

IV. Neque inde derivare posse aliquod iuspatronatus, quum iuspatronatus, quod reale appellant, quodque rei inhaeret, trans- ferri quidem cum universitate bonorum potest si praeexstiterit

aedificatae, etiam diruto aedificio, sa- cer adhuc manet, ut et Papinianus scripsit ».

His consonat Novella 7 c. 11 tit. Ne res ecclesiasticae alienentur, in qua haec statuta leguntur: «Quum vero grave aliquod delictum apud Alexan- drinus et Aegyptios et in aliis quibus- dam imperii nostri locis commissum esse cognoverimus, nonnullos ipsa sa- cra monasteria vendere aut permu- tare, aut donare ausos esse (in quibus et altare collocatum et sacrum mini- sterium peractum est, quod in san- ctissimis ecclesiis sacris litteris lectis et sacrosancta atque ineffabili com- munione celebrata peragi solet, ubi etiam monachorum est domicilium), ita ut illa a sacra et pia forma pri- vatum usum et conditionem translata fuerint, id ne in posterum fiat om- nino prohibemus, nullique hominum ea committere permittimus. Sed et si quid factum sit, id prorsus irritum declaramus, pretiique amissionem ac- cipienti imponimus; venditorem vero rei et pretii amissione mulctamus, san- ctissimaeque ecclesiae et venerabilibus illius loci monasteriis illa tribuentes»' Haec, ut innui, non tamquam nova edidit Iustinianus, sed vetera reco-

lens, quae in sapienti et antiquissimo Romano iure sancita erant. Sane haec leguntur in I. 6 ff. de divisione rerum % 2 « Sacrae res et religiosae et san- ctae in nullius bonis sunt ; sacrae au- tem res sunt hae, quae publice conse- cratae sunt, non privatim; si quis ergo privatim sibi sacrum constitue- rit, sacrum non est, sed profanum. Semel autem aedes sacra facta, etiam diruto aedificio locus sacer manet ».

Et in I. 73 ff. de contrahenda em- ptione, haec pariter statuta reperiun- tur: « Aede sacra terrae motu diruta, locus aedificii non est profanus et ideo venire non potest ». Et in I. 43 ff. de rei vindicatione legitur: « Quae religiosis adhaerent religiosa sunt, et idcirco nec lapides inaedificati post quam remoti sunt vindicari possunt ».

Haec quidem ex veteri Romano iure, quod fuit atque est omnium sapien- tissimarum legislationum fundamen- tum: ab huiusmodi principiis ius ca- nonicum alienum esse non poterat, quae cum principiis religionis tum na- turalis, tum revelatae apprime cohae- rent; ideoque haec quoque recepta quoad substantiam invenimus in ca- nonico iure, atque tamquam firma re- gula traditur in Reg. iuris in 6°, reg.