Sermo II .

Reliquit eum diabolus, et ecce, Angeli accesserunt et ministrabant ei .

(Prothema). Relinquite infantiam et vivite et ambulate per vias prudentiae. Sicut est duplex homo in nobis, scilicet homo interior et exterior, hinc est duplex aspectus in anima rationali: primo aspectu fertur homo in sensibilia sensibiliter, secundo aspectu fertur in intellectualia rationabiliter; ita habet homo duplicem sensum: unum infantilem, quo sequitur affectus, qui generantur ex sensibilibus; habet etiam sensum senilem, quo inclinatur ad audiendam doctrinam et sapientiam. Qui accedit ad audiendam fidem deprimat duritiam infidelitatis, quia ad sectandam viam Christi oportetrelinquere infantiam et infantilia desideria. Tolerabile est, quod qui secundum aetatem est infans, sequatur infantilia, sed qui antiqui sunt, quod illi sint infantiles in cogitationibus , locutionibus et desideriis, hoc non est decens. Propter hoc dicit Apostolus : Iuvenilia desideria fuge. Deponamus igitur sarcinas sensuum tanquam veri discipuli Christi et aptemus nos ad audiendum quae Christus fecit, quia discipuli Christi sumus De Christo et de pugna Christi erit praesens sermo Sed loqui de pugna hominibus effeminatis nihil est Simus igitur viriles et rogemus Dominum in principio, quod det mihi aliquid dicere, quod sit ad eius honorem et salutem animarum vestrarum. Reliquit eum diabolus etc Sicut voluntaria praevaricatio initium et origo fuit humanae mortis, ita plenitudo gratiae initium et origo fuit nostrae salutis Et sicut aviditas in gustando lignum vetitum fuit initium praevaricationis et culpae, ita austeritas vitae initium fuit reparationis humanae. Et sicut tentatio qua tentator vicit tentatum, initium fuit culpae, mortis et servitutis; sic tentatio qua tentator diabolus victus est ab homine tentato, initium fuit reparationis humanae et salutis et vitae. Propter hoc Ecclesia per Spiritum sanctum edocta hoc tempore quadragesimali in primordio Quadragesimae recitat nobis Christi ieiunium et tentationem et tentationis consummationem. Tentationis consummatio et victoria de hoste tanguntur in Matthaeo: primo, quantum ad terminum laboriosi certaminis, cum dicit: Reliquit eum diabolus; secundo, quantum ad initium iucundae tranquillitatis, cum dicit: et ecce, Angeli accesserunt et ministrabant ei. Et est hic rectus ordo, scilicet ut primo diabolica tentatio vincatur , et postea iucunda tranquillitas sequatur; quia, sicut aliquid extra proprium locum per violentiam detentum impossibile est quod revertatur ad locum quietum nisi per motum praecedentem; sic impossibile est, quod homo expulsus de paradiso redeat ad pacem nisi per conflictum quia non coronatur, nisi qui legitime certauerit; et in libro Sapientiae: Certamen forte dedit illi, ut vinceret et sciret, quoniam omnium potentior est sapientia.

Reliquit autem diabolus Christum tanquam insuperabilem et omnia superantem, et diabolus tanquam temerarius tentator et superbus recessit convictus. Experientia percepta, post tentationem deprehendit diabolus, in Christo esse inviolabilem sanctim oniam, indeceptibilem sapientiam et impenetrabilem armaturam . Et per quid ? Per hoc, quod nihil delectabile potuit ei proponere, quod Christum adiceret; ideo cognoscebat, in Christo esse inviolabilem sanctimoniam . Similiter nullum laqueum potuit tendere, qui Christum lateret, nec ita occulte loqui, quin Christus intelligeret et perciperet; et ideo deprehendit, in Christo esse indeceptibilem sapientiam . Similiter nullum iaculum potuit projicere, quod Christum offenderet; et ideo percepit, in Christo esse impenetrabilem armaturam. Unde de Christo dicit Psalmus : Scuto circumdabit te veritas eius, non timebis a Umore nocturno, a sagitta volante i n die . Nullum genus tentationis timebat Christus, quia armis veritatis fuit munitus. Reliquit igitur eum diabolus, quia convictus fuit, ut verificetur illud Habacuc: Ibi abscondita est fortitudo eius; ante faciem eius ibit mors, et egredietur diabolus ante pedes eius. Stetit et mensus est terram.

Ibi abscondita est fortitudo eius, scilicet in carne mortali. Volens diabolus sumere experimentum, utrum in Christo lateret fortitudo, tentavit eum et expertus est, quod sic, et recessit confusus; unde dicit: egredietur diabolus ante pedes eius, id est, confusus abscessit. Consuetudo est hostis antiqui omnes invadere, sed aliter et aliter, quia quos molles invenit, illos capit et sternit et sibi subiicit; sed si quos stabiles invenit, illos relinquit et fugit. Et tales in pace et iucunditate cum Angelis Dei gaudere permittit; unde in Canonica Iacobi: Resistite diabolo, et fugiet a vobis. Et Gregorius dicit: " Debilis est hostis, qui non vincit nisi volentem ". Viles sunt qui statim succumbunt. Aliqui canes sunt, qui fugiunt, quando resistitur eis, sed quando homo fugit, tunc insequuntur eum; sic iste vilissimus spiritus modum habet vilis canis, quia statim fugit, quando resistitur ei.

Sed quomodo debemus resistere diabolo? Inspice et fac secundum exemplar, quod tibi monstratum ut in monte. Confidite, inquit Christus, ego vici mundum . Si oportet dicere, quomodo resistitur diabolo, oportet primo discere pugnas diaboli. Nullus est, quin habeat pugnare cum diabolo; sed si non habet industriam pugnandi, in magno periculo est. Triplex autem est modus pugnandi cum diabolo secandum triformem eius tentationem: debemus resistere diabolo primo in viriliter abdicando delicias corporalium sensuum; secundo, in sagaciter advertenda versutias spirituali um nequitiarum; tertio, inmagnanimiter aspernando affluentias mundialium facultatum.

Primum modum resistendi diabolo exprimit dux exercitus christiani post Christum, beatus Petrus, dicens: Sobrii estote et vigilate, quia adversarius vester diabolus tanquam leo rugiens circuit, quaerens quem devoret; cui resistite fortes in fide.

Sobrii estote, per restrictionem corporalium sensuum; et vigilate, per exercitationem spiritualium virtutum. Vel: Sobrii estote, per carnis mortificationem ; et vigilate, per orationis devotionem, quia hoc genus daemoniorum non eli citur nisi per orationem et i eiunium. Inimicus humani generis aut nititur hominem levare in superbiam, aut incurvare ad concupiscentiam terrenorum Primum genus daemoniorum vincitur per orationem, secundum vero per ieiunium. Circuit, quaerens quem devoret; circuit enim, ut intret per portas sensuum; unde dicit Angustinus: "Qui (diabolus) immiscet se saporibus, accommodat se sonis ". Hoc modo primos parentes decepit. Immisit susurrium per aures, dicendo : Nequaquam m oriemini; et tunc intravit portam unam; postea ostendit ei fructum, et tetigit, et credo, quod Moravit; nam homines solent fructus novos odorare; et tunc incepit amplius intrare; et postea gustavit, et tunc perfecte intravit. Per istas portas nititur diabolos genus humanum captivare

Dicit: Cui resistite fortes in fide. Duo sunt arma fortissima ad resistendum diabolo et concupiscentiis eius, scilicet consideratio amissionis gloriae caelestis et consideratio damnationis et ignis gehennalis. Audi: cibus, qui tantum constat, quod pro eo homo paradisum amittat et paenas inferni incurrat, non est bonus ad comedendum Quare gustasti eum, tu Adam, per quem tu et tota posteritas tua paradisum amisisti et afflictioni et damnationi perpetuae subiectus esses, nisi esset misericordia Dei? Dicit igitur: resistite fortes in fide. Huius exemplum nobile habemus in prima tentatione Christi, in ieiunio. Dicitur in Matthaeo: Cum ieiunasset Iesus quadraginta diebus et quadraginta noctibus, postea esuriit. Et accedens tentator dixit ei: Si Filius Dei es, dic, ut lapides isti panes fiant. Et dixit Iesus: Scriptum est: Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore Dei. Intende, quis fuit modus primae tentationis, et intende in verbo Christi, quis fuit modus resistendi. Inimicus humani generis ex illa parte offert se, ex qua videt hominem magis superabilem. Quando anima primo coniuncta est corpori, ita intenta est sensibus corporis, quod quasi tota intentio sua versatur circa hoc; et ideo paucas exercet operationes intellectuales; et ideo infantes cito capiuntur circa species delectabiles. Unde scribitur: Videntes filii Dei filias hominum, quod essent pulcrae, acceperunt sibi uxores, quilibet quas elegerat . Et dicit Augustinus , "quod in principio in puero iuvene anima ita intenta est circa sensibilia, quod, si poneretur lucerna a latere pueri ex obliquo iuxta puerum, puer efficeretur strato, quia anima transversaliter tenderet in lucem, et ex hoc oculi acciperent inordinatum situm in capite ". Ideo cavere debent sibi iuvenes, ne inordinate capiantur. Prima tentatio diaboli fuit per repraesentationem obiecti corporalis delectabilis secundum carnem, quando diabolus dixit: Si Fili us Dei es, dic, ut lapides isti panes fiant. Quare non obtulit mulierem ? Certe, quando vidit, quod Christus habebat famem, et vehementia appetitus auget delectationem et inclinat animam ad illud quod appetitur; ideo, quia videbat diabolus, quod indigentia naturae ferebatur ad cibum, et quod natura requirit, ut homo comedat, et quod inordinata esset delectatio in cibo cum fame; dixit diabolus ad Christum: Dic , ''ut lapides isti panes fiant.

Cautus erat diabolus, sed cautiorem invenit, scilicet Christum, qui dixit ei: Non in solo pane vivit homo etc. Et sicut modus iste tentandi fuit per representationem obiecti corporalis delectabilis secundum carnem; ite modus resistendi huic tentationi est per rememorationem obiecti intellectualis del ectabilis secundum mentem; ideo dicit: Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore Dei; quia anima delectatu r in verbo vitae, quod est panis spiritualis, habens in se omne delectamentum et o mnis saporis suavitatem. Quand o diabolus suggerit tibi delectabilia secundum carnem debes rememorari, quod non sunt dimittenda spiritualia pro temporalibus, nec Creator pro creatura, panis vitae pro pane mortis, quod homo, qui paulo minus minoratus est ab Angelis, comparetur iumentis insipientibus; hoc nihil est. Iste modus vincendi est vacantium sapientiae. Si non esset nisi hoc, quod in delectationibus carnis obfuscatur hominis ingenium, tamen propter hoc solum deberet eas fugere iuvenis. Non potest scholaris simul frequentar e tabernas et scientiae scholas; non potest simul esse panis vitae cum pane mortis et pleno veneno mortifero. Plena veneno, est omnis delectatio, quae est contra legem Dei; unde scribitur : Suavis est homini panis mendacii, et postea implebitur os eius calculo. Panis vitae est perpetuus, sed panis delectationis est momentaneus; ille est incorruptibilis, iste vero corruptibilis; ille est nobilis, sed iste est vilis, quia omnis caro foenum, et omnis gloria eius quasi flos agri. Exsiccatum est foenum, et cecidit flos, verbum autem Domini nostri manet in aeternum; quod verbum est panis vita e''.

Accipiamus igitur arma et resistamus diabolo et tentationi eius . Dicit Gregorius , quod " nihil est , quod tantum valeat ad concupiscentiam refrenandam sicut memoria eius, quod caro, quae concupiscit, cito non erit".

Secundus modus resistendi tentationi diaboli est in advertenda versutias spiritualium nequitiarum; unde ad Ephesios : Induite vos armaturam Dei, ut possitis stare adversus insidias diaboli. Quoniam non est nobis colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed adversus principes et potestates, adversus mundi rectores, tenebrarum harum, contra spiritualia nequitiae in caelestibus. Propterea accipite armaturam Dei, ut possitis restitere in die malo et in omnibus perfecti stare.

Quae sunt neq uiti as spiritualium versutiarum? Quando videt diabolus, quod non potest hominem flectere ad carnalia desideria, tunc est n obis colluctatio contra spiritualia. Propter hoc dicit Leo Papa : "Non desinit hostis antiquus, in angelum lucis se transfigurans, deceptionum laqueos ubique tendere et ut fidem credentium quoquo modo possit corrumpere, instare. Novit, cui adhibeat aestus cupiditatis, cui gulae illecebras ingerat, cui incitamenta luxuriae apponat, cui infundat virus invidiae, quem moerore conturbet, quem fallat gaudio, quem metu opprimat, quem admiratione seducat. Omnium discutit consuetudines ventilat curas, scrutatur affectus, et ibi quaerit causam nocendi, ubi videt quemlibet studiosius occupari". Quando videt aliquem in studio virtutum occupatum, nititur eumlevare in altum, et fit, quod cum immundus spiritus exierit de homine, ambulat per loca inaquosa, quaerens requiem; et non inveniens, dicit: Revertar in domum meam, unde exivi. Et cum venerit, invenit eam scopis mundatam et ornatam. Tunc vadit et assumit septem alios spiritus secum nequiores s e .

Tunc immundus spiritus exit de homine, quando homo repe llit foe ditates carnis, et tunc circuit diabolus, quaerens requiem, et non inveniet, usquequo poterit hominem trahere ad aliud genus peccati; et tunc assumit secum septem spiritus nequiores se. Isti sunt spiritus simulationis et hypocrisis, quia " simulata aequitas est duplex iniquitas ".

Sed oportet eisresistere per detestationem omnis vanitatis et simulationis Unde Apostolus ad Ephesios : Nolite locum dare diabolo. Diabolus superbus fuit in caelo, quando dixit: In coetum conscendam, super astra caeli exaltabo solium meum, sedebo in monte testamenti in lateribus aquilonis. Similis ero Altissimo; et mendax in terra, quando dixit primis parentibus: Nequaquam morte moriemini. Ille locum diabolo dat, qui spiritum superbiae in corde ponit Nam spiritus ambitionis non invadit te, si non dederis ei locum, nec spiritus simulationis. Propter hoc dicitur in Ecclesiaste : Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, locum tuum ne dimiseris.

Exemplum secundae victoriae habemus in Christo. Dicitur in Evangelio : Tunc assumsit eum diabolus in sanctam civitatem et statuit eum super pinnaculum templi et dixit ei: Si Filius Dei es, mitte te deorsum. Scriptum est enim: Quia Angelis suis mandavit de te, et in manibus tollent te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. Ait illi Jesus: Rursum scriptum est: Non tentabis Dominum Deum tuum.

Videte versutias diaboli: vidit, quod Christum in prima tentatione non potuit trahere ad peccatum, quia Christus allegaverat contra eum sacram Scripturam, quando dixit Christus : Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore Dei; et ideo diabolus in ostensionem sanctitatis Christo allegat sacram Scripturam. Cogitabat: quia Christus innitebatur sacrae Scripturae, et ego allegato ei sacram Scripturam, et ubi ipse credit inniti, ibi ego immittam ei scandalum. Ei sicut tentator et sophista processit. De omnibus membris Christi dicta est ista auctoritas, id est: Angelis s uis mandavit de t e etc; et ipse appropriavit eam Christo et ex communibus circa propria procedere est tentare

Item, diabolus distributionem coarctatam ampliavit, quando dixit: Angelis suis mandavit de te , ut cust odia nt te i n omnibus viis tuis; verum est in viis veritatis, non in viis vanitatis, non in praecipitiis

Item, processit sicut fraudulentus, quia quod contrarium fuit ei de auctoritate, truncavit, scilicet: Super aspidem et basiliscum ambulabis et conculcabis leonem et draconem. Si hoc dixisset, tunc Christus respondisset: Tu es ille leo et draco Certe, nec honor Dei nec utilitas proximi nec virtus aliqua fuisset, quod Christus se misisset deorsum, sed solum vanitas.

Alius modus resistendi isti tentationi est certe, quod homo sagaciter advertat versutias spiritualium nequitiarum, scilicet ut homo de Deo non nimis confidat nec etiam diffidat de Deo, quia diabolus nititur hominem elevare in superbiam vel in desperationem praecipitare. Et propter hoc oportet, te medium tenere, scilicet, ut non permittas, te deiici per desperationem nec efferri per superbiam, quia nec arrogantia nec diffidentia bona est. Confide igitur de Deo nec superbias; quandoque , ubi homo credit cavere ostentationes, et ubi homo non credit peccare, ibi quandoque graviter peccat et Deum offendit per elationem. Legitur de Herode , qui Iacobum interfecit: cum fecisset pacem cum Tyriis, venit indutus vestibus auratis, et resplenduit super ipsum sol et super vestes suas ita clarus, quod credebant, ipsum esse deum, et iratus Dominus percussit eum, et mortuus est. Dixit Dominus discipulis suis: In quamcu mque civitatem intraveritis, et non receperint eos , excutite pulverem de pedibus vestris in testimonium illis. Dicit Gregorius : " Quando sermo aedificationis non recipitur ab auditoribus, debet excuti pulvis vanae gloriae ".

Tertius modus resistendi tentationi diaboli est in magnanimiter aspernando affluentiae mundialium facultatum; unde Apostolus primae ad Timotheum sexto: Habentes alimenta et quibus tegamur, his contenti simus. Nam qui volunt divites fieri incidunt in tentationem et in laqueum diaboli etdesideria multa inutilia et nociva, quae mergunt homines in interitum et perditionem. Radix enim omnium mal orum est cupiditas. Quando diabolus hominem in principio iuventutis tentavit de deleciatione carnis et in virilitate de ostentatione virtutis et non potuit praevalere; tunc postea in senectute tentat hominem et illaqueat per cupiditatem temporalium Apostolus tamen dicit: Sitis contenti paucis. O Apostole Paule ! cum beato Petro totam Ecclesiam habes, tamen dicis: Habentes alime nta et q uib us tegamur, his contenti simus. Magnus fuit Apostolus Paulus, qui cum beato Petro princeps mundi fuit, et tamen vili veste contentus est. Nam qui volunt divites fieri etc Volenti natare non est bonum alligare pondus magnum ad pedes eius, nec tutum est Si vis transvadere mare mundi, non suspendas tibi molam asinariam ad collum . Per istam tentationem avaritiae diabolus multos capit; unde Ieremias: Omnes avaritiae student. Christus venit in mundum ad destruendum opera diaboli, praecipue opera hominem detinentis in peccatis usque ad mortem sicut sunt cupiditates et avaritiae. Quando periculum est, tunc nautae projiciunt res suas in mare, ne mergantur. Si hoc faciunt propter salutem corporis, et nos multo amplius debemus hoc facere propter spiritualem salutem.

Exemplum resistendi huic tentationi habemus in Matthaeo , ubi dicitur: Tunc assumsit e um diabolus in montem excelsum valde et ostendit ei omnia regna mundi et gloriam eorum et dixit ei: Haec omnia tibi dabo, si cadens adoraveris me. Tunc dicit ei Iesus: Vade, satana, scriptum est enim: Dominum Deum tuum adorabis et illi soli servies. Tunc bene respondit ei Christus, et tunc ostendit diabolus, quod superbissimus fuit, quia illum honorem habere voluit, qui solum debetur Maiestati divinae. Scribitur : Superbia eorum qui te oderunt, ascendit semper. Prius in caelo voluit diabolus esse aequalis Deo, sed modo voluit adorari. Apparet mendacium eius , quando dixit: Haec omnia dabo (ibi , si cadens adoraveris me. Non potuit ea dare, sed solum Deus est, qui transfert regna.

Videte, non sine causa, quando diabolus promisit divitias, petiit adorari, quia avaritiaest id olorum servitus; unde ad Ephesios : Neque immund us a ut avar us , quod est id olorum servitus , habet hereditatem in regno Christi et Dei. Omnes amplexatores mundialium cupiditatum idololatrae sunt et habent idola in domo sua. Quot enim habes denarios, quos plus quam Deum diligis, lot idola habes.

Quomodo superabimus istam tentationem ? Scriptum est: Domi num Deum tuum adorabis. Quando diabolus offert aliquid, quod mundus vel fortuna summe habendum innuit, tunc debet homo in memoria habere, quod illud quod Deus repromittit, maius est, quam quidquid homo cogitare potest , quia Deus promittit se ipsum. Istud est, quod debes amare et quod debes adorare; ipse enim est merces tua; unde in Genesi dicit Abrahae : Ego protector tuus sum et merces tua magna nimis. Tu es igitur, quem adorare volo, nullum alium thesaurum volo. Valde avarus est, cui Deus non sufficit. Quando aliquis primo fit clericus, et datur ei corona; tunc dicit: Dominus pars hereditatis meae et calicis mei; tu es , qui restitues hereditatem meam mihi. Etenim hereditas mea praeclara est mihi. Quando Christus voluit discipulos suos trahere ad paupertatem, dixit: Beati, pauperes sp iritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Quid igitur de mundo? Nihil. Regnum caelorum debemus petere et acquirere; spernere et calcare satanam Venit caritas, et veniente caritate, veniunt Angeli, qui ministrant tibi

Quomodo Angeli ministrabant Christo, longum esset dicere. Rogabimus Dominum, quod per suam sanctam misericordiam det nobis hic triumphare in isto mundo etc.

FERIA TERTIA post primam dominicam quadragesimae.

Sermo.

Sermo fratris Bonaventurae ad Moniales de sancto Antonio, Parisius.

Quaerite Dominum, dum inveniri potest, Isaiae quinquagesimo quinto .

In verbis his invitat nos omnes Propheta tempore huius sacri ieiunii ad duo: primo, ad veram paenitentiam; secundo reddit ad hoc legitimam causam. Prius dicit: Quaerite Dominum, supple: faciendo fructus dignos paenitentiae ; pro secundo addit: dum inveniri potest, id est, donec misericordia Dei praesto est, et dum tempus est paenitendi et emendandi et vitam aeternam lucrandi et promerendi.

Circa totum nota, quod in tempore istius sacrae observantiae quadragesimalis debemus Deum quaerere quatuor modis, scilicet per recognitionem divinorum beneficiorum; Isaiae vigesimo primo : Si quaeritis, quaerite; convertimini, venite.

Per compunctionem propriorum peccatorum; primi Paralipomenon vigesimo octavo: Scito Deum patris tui et servito ei corde perfecto et animo voluntario. Si quaesieris eum, invenies; si autem dereliqueris eum, proficiet te in aeternum.

Per compassionem vel subventionem afflictorum et miserorum; Sophoniae secundo : Quaerite Dominum, omnes mansueti terrae etc.

Per consuetudinem devotarum orationum; Matthaei sexto: Quaerite primum regnum Dei et iustitiam eius.

FERIA QUARTA QUATUOR TEMPORUM post primam dominicam quadragesimae.

Sermo .

Sermo fratris Bonaventurae ad Fratres Predicatores de Conventu Lugduni.

Quicumque fecerit voluntatem Patris mei, qui in caelis est, ipse meus frater et soror et mater est, Matthaei duodecimo .

In his verbis ostendit Dominus spirituales amicos in quantum tales carnalibus praeferendos, etiam consanguineis; in quibus duo facit: primum blande vocat ad divinam conformitatem; secundo provide assignat huius utilitatem.

Quantum ad primum dicit: Quicumque fecerit voluntatem Patris mei, qui in caelis est.

Inquiramus igitur rationem huios dicti, quod qui faciunt voluntatem Dei sunt Christi fratres et sorores et matres. Ad quod notandum, quod triplex est voluntas Dei, scilicet obedientiae, qua vult, quod nos ei obtemperemus. Adimpletio autem huius facit conformem Christo conformitate praecipua. Quia enim Christus non descendit nec mortuus est nisi propter obedientiam; quicumque facit voluntatem Dei obediendo, hic attinet sibi de propinquo, et talis est frater eius. Propterea dicit in Psalmo : Narrabo nomen tuum fratribus meis.

Praeterea, si quis adhaeret Deo, unus spiritus est; et adhaerentia haec non est nisi per caritatem; et nisi mandata observentur, non est caritas: itaque, qui Deo adhaeret non nisi per caritatem, iterum est frater sibi; et vere non solum autem hoc; sed et membrum de membro. Conformis etiam, quod ex hoc cognoscimus, quia bonus homo prius vellet habere amputatum brachium quam separari a Christo per peccatum. Et similiter in die iudicii non compatiemur damnatis, quia non obedierunt Deo, per quod fuissent membrade membro.

Sanctimoniae, qua vult, quod mentis et corporis munditiam teneamus. Adimpletio autem huius voluntatis facit, animam esse sororem Christi. Inter fratrem enim et sororem est castus amor et munditi a; sic, quando anima caste et munde se custodit, dicitur esse soror Christi; Canticorum ultimo : Soror mea parva etc.

Praeterea, luna dicitur soror solis, quia est corpus magis aptum ad susceptionem luminis eius. Non est mirum igitur, si anima munda dicitur soror Christi, quae magis apta est ad susceptionem radii illius, qui est verus sol.

Misericordiae, qua vult, quod indigentibus affectu vel manu subveniamus. Adimpletio vero huius facit esse matrem Christi. Quando enim homo fovet et nutrit pauperem, nutrit et fovet Christum in eo ad modum matris foventis filium; Ecclesiastici quarto: Miserebitur tui magis quam mater.

Rite autem debemus facere hanc triplicem voluntatem Dei. Nam ipse fecit nos condendo naturam bene institutam; Psalmus: Ipse fecit nos, et non ipsi nos; quos refecit assumendo naturam lapsam; Lucae decimo : Quis horumtrium videtur tibi proximus fuisse illi qui incidit in latrones? At ille dixit : Qui fecit misericordiam in illu m quos perfecit conferendo gratiam et gloriam; Psalmus: Convertere, anima mea, in requiem tuam, quia Dominus benefecit tibi.

FERIA QUINTA

POST PRIMAM DOMINICAM QUADRAGESIMAS.

Sermo .

Sermo fratris Bonaventurae coram rege Franciae et consilio et familia.

Ecce, mulier Chananaea, a finibus illis egressa, clamavit, dicens ei: Miserere mei, Domine, fili Davia; filia mea male a daemonio vexatur, Matthaei decimo quinto .

Proponit verba ista mulier Chananaea dupliciter scilicet quantum ad clamorem universalem sive infatigabilem quantum ad orationem humilem, ibi: Miserere mei, Domine etc; quantum ad confessionem veracem, ibi: filia mea etc... In mysterium Ecclesiae inues tig andum , cum dicitur: Ecce, mulier Chananaea a finibus illis egressa; in exemplum poenitentiae imitandae, cum additur: clamavit: Miserere mei, Domine etc.; quantum ad hoc commendandus est fervor .

Quantum ad totum nota, quod mulier haec gerit figuram Ecclesiae de gentibus congregatae allegorice, quia gentilis erat; moraliter vero significat ani mam sua peccata deplorantem; secundum vero anagogicum intellectum significat animam ad caelestia suspirantem; et secundum haec tria est triplex clamor, scilicet praedicationis, quo clamat Ecclesia per affectum ad prolem suam, ut eam perducat ad aeternam hereditatem Haec est mulier illa, Apocalypsis duodecimo quae amicta sole, Christo sponso, et coro nata duodecim stellis, id est Apostolis tanquam duodecim stellis, in utero habens, clamabat parturiens.

Confessionis, quo clamat peccatrix anima per gemitum, ut consequatur divinae misericordiae plenam pietatem Haec est mulier illa, quarti Regum octavo, quae clamabat ad regem pro domo sua et pro agris suis.

Orationis, quo clamat devota anima per suspirium ad caelestem suavitatem. Haec est illa mulier, quae quarti Regum quarto clamabat ad Eliseum et replevit vasa de oleo.

Prima mulier, scilicet Ecclesia, clamat clamoribus triformibus, scilicet declarantibus omne verum; Isaiae quadragesimo : Vox dicentis: Clama. Et dixi: Quid clamabo? Omnis caro foenum, et omnis gloria eius quasi flos agri. Exsiccatum est foenum, et cecidit flos, quia spiritus Domini sufflavit in eo. Vere foenum est populus: exsiccatum est foenum, et cecidit flos; verbum autem Domini nostri manet in aeternum. Omnis enim veritas vel est creata vel est creans; prima transit, secunda manet.

Suadentibus omne bonum; Lucae tertio : Vox clamantis in deserto: Parate viam Domini, rectas facile semitas eius.

Increpantibus omne malum; Isaiae quinquagesimo octavo: Clama, ne cesses, quasi tuba exalta vocem tuam et annuntia populo meo scelera eorum et domui Iacob peccata eorum; Apocalypsis decimo: Vidi alium Angelum clamantem voce magna, quemadmodum cum leo rugit, et cum clamasset, locuta sunt septem tonitrua voces suas. Ista tonitrua septem sunt septem terribiles increpationes Christi, quibus increpabit nos propter universalem abusum: naturarum, Scripturarum, gratiarum, hierarchiarum, iustitiarum, misericordiarum, aeternarum rationum.

Item, propter contemptum summae maiestatis, summae veritatis, summae bonitatis, summae creationis , summae gubernationis, summae redemptionis, summae remunerationis. Haec sunt septem tonitrua luciformia, quae loquentur contra nos voces suas et loquuntur tota die in Scripturis sacris et praedicatoribus evangelicis.

Secunda mulier, scilicet peccatrix anima, clamat cum clamore triformi, scilicet amaro; Esther quarto : Cum audisset Mardocheus, scidit vestimenta sua et indutus est sacco, spargens cinerem capiti, et in platea media s civitatis voce magna clamabat.

''

Veridico; Levitici decimo tertio: Q uic umque maculatus fuerit lepra, omni tempore clamabit se ''immundum.

Satisfactorio; I onae tertio: Surrexit rex Ninive de solio suo etc., et clamavit: Operiantur saccis homines et iumenta et clament ad Dominum in fortitudine.

Tertia mulier, scilicet anima ad caelum suspirans, clamat similiter triformi clamore : clamat enim pro splendoribus aeternae irradiationis; Psalmus : Clamavi in toto corde meo, exaudi me, nomine; iustificationes tuas requiram.

Pro ardoribus aeternae vulnerationis; Psalmus: Praeveni in maturitate et clamavi; quia i n verba tua supersperavi etc.

Pro excessibus aeternae quietationis; Psalmus: Clamabo ad Dominum altissimum, Deum, qui benefecit mihi.

Omnes autem clamare debemus clamoribus laudis magnificantibus celsitudinem altissimi Creatoris; Isaiae sexto : Duo Seraphim clamabant, alter ad alterum: Sanctus, sanctus, sanctus e tc

Extollentibus mansuetudinem benignissimi Rede mptoris; Matthaei vigesimo primo: Turbae autem, quas praecedebant et quae sequebantur, clamabant, dicentes: Hosanna Filio David etc

Glorificantibus rectitudinem iustissimi Remuneratoris; Apocalypsis septimo: Vidi turbam magnam etc., stantes ante thronum etc., et clamabant voce magna, dicentes: Salus Deo nostro.

Ad hoc autem, quod hi clamores exaudiantur, requiruntur tria, scilicet exhibitio reverentiae; Psalmus : Ad te, Domine, clamabo etc. Nunquid confitebitur tibi pulvis, aut annunt iabit veritatem tuam ?

Observatio iustitiae; Psalmus: Clamaverunt iusti, et Dominus exaudivit eos.

Erogatio misericordiae; Proverbiorum vigesimo primo: Qui obturat aurem suam ad clamorem pauperis, et ipse clamabit et non exaudietur .

Possumus etiam dicere, quod mulier ista Chananea, id est zelotypa, est superior pars rationis; sic dicta mulier propter agendorum diligentiam pietatem et sedulitatem; eius filia est inferior portio quae habet instar filiae regi et enutriri et erudiri a ratione, id est a superiori portione. Daemonium vexaris e st sensitiva sive appetitiva, in omnibus cum brutis communicare volens. Superior ergo pars rationis ut domina inferiorem sentiens tota die a daemoniaca sensitiva sive appetitiva vexari dum non vult nisi brutalia et pedestris agere, non divina, cogit exclamare in oratione ad Dominum indesinenter. Qua quidem sic pro hac oratione continuante, advocati Ecclesiae et omnes animae christianae, Apostoli et alii Sancti, compatientes toto dolore animae, pro spiritualibus hujusmodi apud Deum interpellant, et illa semper renovante easdem prece s, mere tur eius oratio exaudiri, ut audiatur a Christo: O mulier, magna est fides tua etc. Et in hunc modum sic redditur inferior portio cum sensitiva sive appetitiva obedientiae superioris rationis, et fit animae regnum pacatum et universaliter Deo subiectum, expulsa omni daemoniaca vexatione. De ista muliere, id est superiori ratione, dicitur Proverbiorum ultimo: Mulierem fortem quis inve niet? De ista filia habetur Iudicum undecimo, ubi dicitur in figura, quod filia Iephte plangebat virginitatem suam in montibus. De isto daemonio habetur Tobiae tertio , ubi dicitur quod daemonium, nomine Asmodaeus, occidit septem viros Sarae, filiae Raguelis, quia exstinguit septem virtutes principales in anima, in qua dominatur.

FERIA SEXTA post primam dominicam quadragesimae. Sermo .

Est Ierosolymis probatica piscina, quinque porticus habens, quae cognominatur hebraice Bethsaida. In his iacebat etc., Ioannis quinto .

Moraliter notandum est hic, quae est ista piscina quinque porticus habens, qui sunt infirmi et quomodo curantur.

I. Ista piscina, quae ex aquis pluvialibus congregatur, poenitentia est, in qua est effusio lacrymarum pro amissione aeternorum De hac pluvia dicitur Ieremiae quinto : Non dixerunt in corde suo: Metuamus Dominum Deum nostrum, qui dat nobis pluviam temporaneam, id est compunctionem pro malis commissis, et serotinam, pro bonis omissis. Haec pluvia descendit ad valles nec est in montibus, id est in superbis; secundi Regum primo: Montes Gelboe, nec ros nec pluvia veniant super vos, neque sint agri primitiarum.

Haec piscina habet quinque porticus, in quibus requiescitur, quia quinque sunt considerationes, quae debent facere, hominem in poenitentia permanere. Prima est consideratio reatus peccati, quo se obligavit ad poenitentiam; Psalmus : ''Quoniam ego in flagella paratus sum, et dolor meus in conspectu meo semper.

Secunda est severitas iudicii; Ecclesiastici secundo: Si paenitentiam non egerimus, incidemus in manus Domini et non in manus hominum ; ad Hebraeos decimo: Horrendum est incidere in manus Dei viventis. ''

Tertia est opportunitas loci, quia post non est locus poenitentiae; Ecclesiastae nono : Quodcumque facere potest manus tua, instanter operare.

Quarta est considerati o incertitudinis diei extremi; Ecclesi astae nono: Nescit homo finem suum, sed sicut pisces capiuntur hamo, et sicut aves laqueo comprehenduntur; sic capiuntur homines in tempore malo , cum eis extemplo supervenerit.

Quinta est consideratio i ncertit udi nis status sui, quia nescit, utrum aliquid fecerit Deo placitum; ideo in Psalmo: Dixi : Nunc coepi, haec mutatio dexterae Excelsi.

II . Infirmi sunt coeti, per ignorantiam; Matthaei decimo quinto : Caeci sunt et duces caecorum. Caecus autem si caeco ducatum praestet, ambo i n foveam cadunt.

Claudi, qui peccant per impotentiam; ad Hebraeos duodecimo: ''Gressus rectos facile pedibus vestris, ut non claudicans quis erret.

Aridi, qui peccant per duritiam vel malitiam; Ecclesiastici tertio: Cor durum habebit male in nov iss imo; Ecclesiastici trigesimo septimo: O praesumtio nequissima, unde creata es cooperire aridam malitia et dolositate illius!''

III. Hi sanantur in advent u Angeli, id est visitationis divinae; Iob trigesimo tertio : Increpat per dolorem in lectulo.

Per commotionem aquae, id est lacrymam contritionis internae; Threnorum secando: Effunde sicut aquam cor tuum ante conspectum Domini.

Per descensum in piscinam, id est humilitatem paenitentiae; Isaiae quadragesimo septimo: Descende, sede in pulvere, virgo filia Babylon.

Schema primae partis praecedentis sermonis .

Est autem Ierosolymis probatica piscina, quinque porticus habens, Ioannis quinto .

Ista piscina Ierosolymitana, quae ex aquis pluvialibus congregatur, sanctam paenitentiam significat observantiae huius sanctae Quadragesimae in Ecclesia Romana, matre omnium fidelium; quae quidem paenitentia et observantia tunc est vera et digna, quando ex abundantia lacrymarum et maxime operum pietatis consurgit .

Quinque autem sunt partes huius piscinae, quia quinque sunt considerationes salutiferae, quae omnem animam debent facere in paenitentia et in hac sancta observantia permanere. Prima est consideratio reatus , quo omnes obligati sumus ad paenam, si non facimus hic de peccatis paenitentiam sive emendam; Psalmus: Quoniam ego in flagella paratus sum etc.

Secunda est consideratio severitatis iudicii in alio mundo; Ecclesiastici secundo: Si p aenite ntia m non egerimus, incidemus in manus Domini etc.

Tertia est consideratio opportunitatis loci, quia non est locus paenitentiae in alio saeculo; Ecclesiastae nono: Quodcumque facere potest manus tua etc.

Quarta consideratio est incertitudinis proprii status uniuscuiusque nostrum; Ecclesiastae nono : Nescit homo, utr um odio, an amore dignus sit etc.

Quinta est consideratio incertitud inis diei extremi sive temporis vel horae mortis; Ecclesiastae nono: Nescit homo finem suum etc.