184 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

devoto.di sua madre e la sentiva molto; perciò finì col dirle : " Mamma,

tu vuoi che mi sposi ? Ebbene, obbedirò, ma ognuno rimarrà nella pro-

pria casa"». Manifestum proinde est actorem passum non esse reve-

rentialem metum qualificatum.

II - De simulatione consensus matrimonialis

9. In iure. - Cum asserta simulatio consensus matrimonialis in casu

arcte connexa sit cum finibus matrimonii, cumque Summus Pontifex

gloriose regnans die 3 Octobris 1941, inaugurans novum annum iuridicum

S. Rotae, de finibus matrimonii quaedam dixerit quibus Auditores invi-

tare videbatur ad hoc punctum melius perscrutandum et accuratius per-

tractandum, praestat exponere quae sequuntur.

Ex variis Summorum Pontificum Constitutionibus et Litteris Ency-

clicis, ex communi Theologorum, Canonistarum, Moralistarum doctrina,

ex explicitis Iuris Canonici verbis constat plures esse matrimonii fines,

quorum alius est primarius, alius secundarius. Can. 1013, § 1, ad rem

haec statuit : « Matrimonii finis primarius est procreatio atque educatio

prolis ; secundarius mutuum adiutorium et remedium concupiscentiae ».

Yerbum « finis » in fontibus allegatis sumitur sensu technico et significat

bonum in quod obtinendum tenditur, sive ex indole naturae sive ex in-

tentione deliberate agentis. Nota distinctio inter « finem operis» et

« finem operantis » (qui possunt esse unus vel plures) adhibenda est

etiam in matrimonio. « Finis operis » in matrimonio est illud bonum in

quod obtinendum matrimonium tendit ex natura sua, quam Deus Crea-

tor instituto matrimonii indidit. Siquidem matrimonium u suapte na-

tura divinitus est institutum» et «ab ipso auctore naturae Deo atque

eiusdem naturae restitutore Christo Domino legibus est communitum,

confirmatum, elevatum », ideo « ex Deo sunt ipsa matrimonii institutio,

fines, leges, bona » (Litt. Encycl. Casti connubii; A. A. S., vol. XXII,

pp. 541 et 542). Porro « finis operantis » est illud bonum, in quod obtinen-

dum tendit contrahentium voluntas. Per se patet finem operantis cum

fine operis coincidere posse ; immo Pius XI f. m. contrahentes expresse

monet ut « eos fines in matrimonio quaerant propter quos illud est a

Deo constitutum » (loc. cit., pag. 586) ; et Catechismus Romanus, ubi

agit de causis quibus homines ad matrimonium contrahendum impellan-

tur, primo loco ponit unum ex finibus operis, dicendo : « Prima igitur

est haec ipsa diversi sexus naturae instinctu expetita societas, mutui

auxilii spe conciliata, ut alter alterius ope adiutus vitae incommoda fa-

cilius ferre, et senectutis imbecillitatem sustentare queat» (pars II ,

cap. VIII , q. 13). At non semper isti duo fines coincidunt. Etenim acci-